Chuyên đề trắc nghiệm hóa 12 luyện thi đại học_tập 2

www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 1


DIỄN ĐÀN CHIA SẼ KIẾN THỨC – TÀI LIỆU HỌC TẬP GS MAYRADA GROUPS





















TẬP 2
HỆ THỐNG ĐẦY ĐỦ NHẤT TOÀN BỘ NỘI DUNG- KIẾN THỨC-PHƯƠNG PHÁP
LÝ THUYẾT AMIN-AMINO AXIT-PROTEIN VÀ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN

Gmail Email :

Yahoo mail :

G.M.G
Website : www.mayrada.tk Facebook: www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc

TẬP 1 : CHUYÊN ĐỀ LÝ THUYẾT-HỆ
TẬP 2 : PHÂN DẠNG VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN TRỌN G TÂM.
TẬP 3 : 500 BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM AMIN-AMINO AXIT-PROTEIN.
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 2



CHUN ĐỀ SỐ 3
PHƯƠNG PHÁP GIẢI TỐN AMIN,AMINO AXIT VÀ PROTEIN(PROTIT)

PHẦN I-AMIN
A.MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý :
Vấn Đề 1 : Một số gốc hidrocacbon no của amin C
x
H
y
N thường gặp :

Gốc C
x
H
y
-
-C

x
H
y
= -C
n
H
2n+3
Phân tử khối
CH
5
17
C
2
H
7
31
C
3
H
9
45
C
4
H
11
59

Vấn Đề 2 : Cơng thức tính số liên kết π trong amin mạch hở C
x
H

y
N
t
Tính độ bất bão hòa ∆ :
2 (số nguyên tử từng nguyên tố (hóa trò nguyên tố-2)
2
 

 
 


Hay
2 2
2
x t y  
 

 Nếu là amin mạch hở thì số ∆= số liên kết π trong phân tử hợp chất hữu cơ
Thí dụ :
C
3
H
5
N  Số liên kết π trong phân tử là :
2 2.3 1 5
2
2

  

 

Cơng thức minh họa : CH≡C-CH
2
-NH
2
hoặc CH
2
=C=CH-NH
2
Vấn Đề 3 : Tính chất vật lý amin.
 ( amin có C ≤ 3 thì tồn tại ở thể khí ở điều kiện thường ).
 C ≤ 3 : metyl amin,etyl amin,đimetyl amin,trimetyl amin là những chất khí.
Lưu ý :
 Nếu amin có C ≤ 3 khi cơ cạn sẽ bốc hơi và mất sau phản ứng.
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 3

 Vậy,sau phản ứng chỉ còn muối dư R-NH
3
Cl; NaOH
dư
và NaCl


 Khối lượng chất rắn dư sau khi cơ cạn :

rắn sau khi cô cạn muối dư NaOH dư NaCl
m =m +m +m

Ta có phương trình phản ứng :

3 2
R-NH Cl + NaOH R-NH +NaCl
Ban đầu : x y 0 0
Phản ứng : a a a a
mol
Cô cạn : x-a y-a a a

 Các amin có phân tử khối cao hơn là những chất lỏng hoặc rắn tan trong nước giảm dần theo
chiều tăng của phân tử khối.
Vấn Đề 4 : Đồng Phân-Danh Pháp-Tính Chất Bazơ Amin
1. Cách gọi tên amin thường theo 2 cách .
 Gốc chức : ank + yl + amin ( tên gốc hiđrocacbon + amin)
Thí dụ :
CH
3
NH
2
: Metylamin CH
3
CH(CH
3
)NH
2
: isopropylamin
C
2
H
5

NH
2
: Etylamin
CH
3
CH
2
CH
2
NH
2
: Propylamin

 Bậc amin : ankan + vị trí + amin
Thí dụ : CH
3
CH
2
CH
2
NH
2
: propan-1-amin
 Tên thơng thường : chỉ áp dụng cho một số amin
Thí dụ : C
6
H
5
NH
2

: anilin
2. Đồng phân Amin : 2
n-1
(1< n <5)
 Amin có các loại đồng phân :
 Đồng phân về mạch cacbon.
 Đồng phân về vị trí nhóm chức
 Đồng phân về bậc amin.
3. Tính chất của nhóm amin NH
2
.
 Tác dụng với axit tạo muối .
 Lực bazơ : R-NH
2
> NH
3
> C
6
H
5
NH
2
( R gốc hidrocacbon no)
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 4

 Amin no bậc I + HNO
2
 ROH + N
2

+ H
2
O
Vấn Đề 5: Hỗn hợp 2 amin đơn chức phản ứng với HCl
 Gọi công thức trung bình của 2 amin no đơn chức mạch hở là :
n 2n+1 2 m 2m+1 2
C H NH C H NH

 Nếu hai chất là đồng phân thì
M
cũng là M của mỗi chất.
Chứng minh : Gọi x và y lần lượt là số mol của amin có khối lượng phân tử M
1
và M
2
.
 Vì 2 amin là đồng phân tức chúng có cùng công thức phân tử : M
1
= M
2
=M

1 2
x.M +y.M
(x + y).M
M= = = M
x + y x + y

- Khi bài toán có khối lượng hỗn hợp thì hầu hết các trường hợp ta tính được số mol của chất đó,từ
đó tính được M.Với bài toán này,ta tính được số mol của HCl từ đó tính được số mol của amin.

Vấn Đề 6 : Một Số Phản ứng Thường Gặp
1. C
2
H
5
–NH
2
+ HONO

NaNO + HCl
2

C
2
H
5
–OH + N
2
 + H
2
O
2. C
6
H
5
–NH
2
+HONO+HCl


NaNO + HCl
2

 
 
 
+ -
Cl
C H N N
6 5
+2H
2
O
3.

 
 
 
+ -
Cl
C H N N
6 5
+ H
2
O

C
6
H
5

OH + N
2
+ HCl
4. R(R’)N – H +HO – N=O
0
t

R(R’)N – N =O + H
2
O
(nitroso – màu vàng)
5. CH
3
– NH
2
+ H
2
O


CH
3
– NH
3
+
+ OH
-

6. CH
3

NH
2
+ H–COOH

H–COONH
3
CH
3

metylamoni fomiat
7. C
6
H
5
NH
2
+ HCl

C
6
H
5
NH
3
Cl
phenylamoni clorua
8. CH
3
NH
3

Cl + NaOH

CH
3
NH
2
+ NaCl + H
2
O
9. C
6
H
5
NH
2
+ CH
3
COOH

CH
3
COONH
3
C
6
H
5

10. C
6

H
5
NH
2
+ H
2
SO
4

C
6
H
5
NH
3
HSO
4

11. 2C
6
H
5
NH
2
+ H
2
SO
4

[C

6
H
5
NH
3
]
2
SO
4
+
H
2
SO
4
H
2
N SO
3
H
+
H
2
O
180
0
C
12.
H
2
N

www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 5

NH
2
+
3Br
2
NH
2
Br
Br
Br
+
3HBr
13.

14. R–NO
2
+ 6
 
H

Fe + HCl
R–NH
2
+ 2H
2
O

15. C
6
H
5
–NO
2
+ 6
 
H

Fe + HCl
C
6
H
5
–NH
2
+ 2H
2
O
Cũng có thể viết:
16. R–NO
2
+ 6HCl + 3Fe

R–NH
2
+ 3FeCl
2
+ 2H

2
O
17. R – OH + NH
3

Al O P
2 3,
R–NH
2
+ H
2
O
18. 2R – OH + NH
3

Al O P
2 3,
(R)
2
NH + 2H
2
O
19. 3R – OH + NH
3

Al O P
2 3,
(R)
3
N + 3H

2
O
20. R – Cl + NH
3
2 5
0
C H OH
100 C

R – NH
2
+ HCl
21. R – NH
2
+ HCl

R – NH
3
Cl
22. R – Cl + NH
3
2 5
0
C H OH
100 C

R – NH
3
Cl
23. R – NH

3
Cl + NaOH

R – NH
2
+ NaCl + H
2
O
24. 2R – Cl + NH
3
2 5
0
C H OH
100 C

(R)
2
NH + 2HCl
25. 3R – Cl + NH
3
2 5
0
C H OH
100 C

(R)
3
N + 3HCl
DẠNG TOÁN ĐIỂN HÌNH
Dạng 1 : So Sánh tính Bazo của amin :

Nguyên tắc : Nguyên tử N còn một cặp electron chưa tham gia liên kết nên thể hiện tính bazo 
đặc trưng cho khả năng nhận proton H
+
.
R-NH
2
> NH
3
> R’-NH
2
Amin bậc 2 > Amin bậc 1 > Amin bậc 3 ( do hiệu ứng không gian).
R : Là nhóm đẩy điện tử :
 Gốc hidrocacbon no ( các gốc ankyl như : CH
3
-, C
2
H
5
).
R’ : Là nhóm hút điện tử :
 Gốc nitro : NO
2

 Gốc Phenyl (C
6
H
5
-);-COOH;-CHO;-C=O;-OH.
 X (Halogen ) như : Br,Cl,I,F
 Gốc hidrocacbon không no : C=C,C≡C

Yêu cầu : So sánh độ mạnh yếu giữa các amin
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 6

Ví Dụ: So sánh tính bazơ của các hợp chất hữu cơ sau: (1) NH
3
; (2) C
2
H
5
NH
2
; (3) CH
3
NH
2
; (4)
C
6
H
5
NH
2
; (5) (C
6
H
5
)
2
NH , (6) (C

2
H
5
)
2
NH , (7)C
6
H
5
CH
2
NH
2
?
(6) > (2) > (3) > (1) > (7) > (4) > (6)
Ví dụ 1. Dãy gồm các chất được sắp xếp theo chiều tăng dần lực bazơ là
A. NH
3
, C
6
H
5
NH
2
, C
2
H
5
NH
2

, (CH
3
)
2
NH
B. C
6
H
5
NH
2
, NH
3
, C
2
H
5
NH
2
, (CH
3
)
2
NH
C. C
6
H
5
NH
2

, C
2
H
5
NH
2
, NH
3
, (CH
3
)
2
NH
D. NH
3
, C
6
H
5
NH
2
, (CH
3
)
2
NH, C
2
H
5
NH

2

Dạng 2 : Tìm Công thức phân tử và tính số đồng phân.
1.Tìm Công thức phân tử của amin :
Phương Pháp Tính Số Đồng phân amin :
Bước 1 : Nếu một hợp chất hữu cơ X cấu tại bởi 2 thành phần A và B :

A coù a ñoàng phaân
X coù (a.b) ñoàng phaân
B coù b ñoàng phaân





Ví dụ: CH
3
COOC
4
H
9
có bao nhiêu đồng phân ?
CH
3
là a có 1 đồng phân , C
4
H
9
là b có 4 đồng phân.
Vậy este trên có 4.1 = 4 đồng phân !

* Vậy vấn đề đặt ra tiếp theo là làm sao tính được a và b ?
Bước 2 : Tính a và b:
2.1 Số đồng phân các gốc hidrocacbon hóa trị I ,no ,đơn ,hở (C
n
H
2n+1
-)
Ví dụ :
+ CH
3
– ( Metyl) có 1 đồng phân .
+ C
2
H
5
– (Etyl) có 1 đồng phân .
+ C
3
H
7
– ( Propyl) có 2 đồng phân là izo - propyl và n - propyl .
+ C
4
H
9
– ( Butyl) có 4 đồng phân là n , izo, sec, tert butyl .
Vậy tổng quát lên ta có :

2.2 : Gốc hirocacbon không no , 1 nối đôi , hở . ( C
n
H
2n-1
) .
- Dạng này bắt buộc phải nhớ một vài trường hợp , nó không có công thức tổng quát.
Cần nhớ :
+ CH
2
= CH – có 1 đồng phân .

2
2 2
n
( n )


, với n là số nguyên tử cacbon. (*)
Nếu n = 1 thì có 1 đồng phân .
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 7

+ C
3
H
5
– có 3 đồng phân cấu tạo và 1 đồng phân hình học.
+ C
4
H

7
– có 8 đồng phân cấu tạo và 3 đồng phân hình học . ( Thi chỉ cho đến đây là cùng. )
Amin có 3 bậc :
+ Bậc 1 : R – NH
2
: đồng phân giống đồng phân ancol .
+ Bậc 2 : R
1
– NH – R
2
: đồng phân giống đồng phân ete.
1 2
3
+ Baäc 3 :

 R N R
R


:
Tách R
1
+ R
2
+ R
3
và có đối xứng . (Nghĩa là không cộng trùng a+b giống b+ a ) .
VD: C
5
H

13
N có bao nhiêu đồng phân bậc 3 ?
Giải : R
1
+ R
2
+ R
3
= 5 = 2 + 2 + 1 = 1 + 3 + 1 = 1.1.1 + 1.2.1 = 3 đồng phân .
Ví dụ 1. Một amin đơn chức có 23,73%N về khối lượng. Số công thức cấu tạo có thể có của amin là
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
Dạng 3 : Xác định công thức của amin
Một số giả thiết thường gặp trong kì thi Đại Học
Giả thiết Kết Luận
Tỉ lệ mol

min
1
1
HCl
a
n
n




 Amin no,đơn chức mạch hở
Amin thuộc dãy đồng đẳng etyl amin hoặc etylamin
Amin có tên là ankyl amin

Một số giả thiết để lập công thức

Giả thiết
Công thức giải toán
Dạng Nhóm Chức Dạng đốt cháy
Amin no,đơn chức R-NH
2
C
n
H
2n+3
N
Amin no

C
n
H
2n+2+a
N
a

Amin đơn chức R-NH
2
C
x
H
y
N
Amin bất kì R-N

a
C
x
H
y
N
t

Amin bậc I,đơn chức R-NH
2
C
x
H
y
N
Amin bậc II,đơn chức R-NH-R’ C
x
H
y
-NH

Một Số công thức phân tử thường dùng :
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 8

Công thức phân tử Amin Phân tử khối Điều kiện biện lluận
- Đơn chức : C
x
H
y

N 12x + y + 14 y ≤ 2x + 3

- No, đơn chức :
C
n
H
2n+1
NH
2
hay
C
n
H
2n+3
N
14n + 17

- Đa chức : C
x
H
y
N
t
14x + y + t y ≤ 2x + 2 + t

- No, đa chức :
C
n
H
2n+2-x

(NH
2
)
x
hay
C
n
H
2n+2+x
N
x

14n + 2 + 15x
- Amin thơm (đồng
đẳng anilin) :
C
n
H
2n-5
N 14n + 9 n ≥ 6

Bài Tập Vận Dụng
Ví dụ 1: X là hợp chất hữu cơ chứa C, H, N ; trong đó nitơ chiếm 15,054% về khối lượng. X tác
dụng với HCl tạo ra muối có dạng RNH
3
Cl. Công thức của X là :
A.CH
3
–C
6

H
4
–NH
2
. B.C
6
H
5
–NH
2
. C.C
6
H
5
–CH
2
–NH
2
. D.C
2
H
5
–C
6
H
4
–NH
2
.
Hướng Dẫn Giải

Dựa vào giả thiết tạo ra RNH
3
Cl nên amin thuộc amin no đơn chức nên có công thức cấu tạo là :
RNH
2
(1)
Từ giả thiết bài toán nitơ chiếm 15,054% ta có thể lập biểu thức liên hệ :
15,054 15,054
h (2)
100 100 15,054
N N
X X N
m m
m m m
 
 
oaëc

Kết hợp (1) và (2) ta có :
6 5
14 15,054
15,054 240,864 1400
16 100
1400 240,864
77
15,054
R
R
R R C H
   



     

Vậy Công thức phân tử của X là C
6
H
5
NH
2

Đáp án B
Ví dụ 2 : Hợp chất Y là một amin đơn chức chứa 19,718% nitơ theo khối lượng. Y có công thức
phân tử là:
A. C
4
H
5
N B. C
4
H
7
N C. C
4
H
9
N D. C
4
H
11

N
Ví dụ 3:Thành phần % khối lượng của nitơ trong hợp chất hữu cơ X (C
x
H
y
N) là 23,73%. Số đồng
phân của X phản ứng với HCl tạo ra muối có công thức dạng RNH
3
Cl là :
A.2. B.3. C.4. D.1.
Đáp Án A.
Ví dụ 4: Amin X có phân tử khối nhỏ hơn 80. Trong phân tử X nitơ chiếm 19,18% về khối lượng.
Số đồng phân cấu tạo của X tác dụng với HCl tạo muối amoni có mạch cacbon không phân nhánh
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 9

là :
A.8. B.2. C.4. D.5.
Đáp Án D
Dạng 4 : Tính Nhóm chức :
 Một số điều cần lưu ý về tính bazơ của amin :
+ Các amin đều phản ứng được với các dung dịch axit như HCl, HNO
3
, H
2
SO
4
, CH
3
COOH,

CH
2
=CHCOOH…. Bản chất của phản ứng là nhóm chức amin phản ứng với ion H
+
tạo ra muối
amoni.
2 3
+ NH H NH
 
 

- (Phản ứng xảy ra tương tựvới amin bậc 2 và bậc 3).
+ Các amin nocòn phản ứng được với dung dịch muối của một sốkim loại tạo hiđroxit kết tủa.
Ví dụ:
3
2 2 3 3
+ Fe +3H O Fe(OH)NH NH
 
  

(Phản ứng xảy ra tương tự với amin bậc 2 và bậc 3).
 Phương pháp giải bài tập về amin chủ yếu là sử dụng định luật bảo toàn khối lượng. Đối với
các amin chưa biết số nhóm chức thì lập tỉ lệ
H
amin
n
T
n



để xác định số nhóm chức amin
Trên nguyên tắc các amin bậc 1,2,3 là đồng phân của nhau nên để tìm ra CTPT và CTCT ta
giả sử amin là bậc
1.

Công thức tổng quát của amin bậc 1 là:
C
n
H
2n
+ 2 - 2k - x
(N
H
2
)
x

R(NH
2
)
n

+ nHCl


R(NH
3
Cl)
n

R(NH
2
)
n

+ nHNO
3


R(NH
3
NO
3
)
n

R(NH
2
)
n
+ nH
2
SO
4



R(NH
3
HSO

4
)
n

2R(NH
2
)
n
+ nH
2
SO
4



[R(NH
3
)
n
]
2
(SO
4
)
n

R
'
NH
2

+ RCOOH


RCOONH
3
R
'

Công thức 1 : Với amin no :
R(NH
2
)
x
+ xHCl  R(NH
3
Cl)
x

min
Soá nhoùm chöùc amin
HCl
a
n
x
n
 

Hoặc Nếu phản ứngvới H
2

SO
4
thì ta tính theo số mol H
+

www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 10

min
Soá nhoùm chöùc amin
H
a
n
x
n

 

Ví dụ 1: Cho 8,85g hỗn hợp X gồm ba amin : propylamin, etylmetylamin, trimetylamin tác dụng
vừa đủ với V ml dung dịch HCl 1M. Giá trị của V là
A. 100 ml B. 150 ml C. 200 ml D. 250 ml

 Công thức 2 : Với amin không no :
R-(CH=CH)
a
-(NH
2
)
y
+ (a+y)HCl R-(CH

2
-CHCl)
a
-(NH
3
Cl)
y

min
Soá nhoùm chöùc amin Soá lieân keát
HCl
a
n
y a
n

   

Hoặc Nếu Phản ứng với H
2
SO
4
thì ta tính theo số mol H
+

min
Soá nhoùm chöùc amin Soá lieân keát
H
a
n

y a
n


   

Bài Tập Áp Dụng
Ví dụ 1: Thành phần % khối lượng của nitơ trong hợp chất hữu cơ X (C
x
H
y
N) là 23,73%. Số đồng
phân của X phản ứng với HCl tạo ra muối có công thức dạng RNH
3
Cl là :
A.2. B.3. C.4. D.1.
Đáp án A.
Ví dụ 2: Amin X có phân tử khối nhỏ hơn 80. Trong phân tử X nitơ chiếm 19,18% về khối lượng.
Số đồng phân cấu tạo của X tác dụng với HCl tạo muối amoni có mạch cacbon không phân nhánh
là :
A.8. B.2. C.4. D.5.
Đáp án D.
Ví dụ 3:Cho 15 gam hỗn hợp X gồm các amin anilin, metylamin, đimetylamin, đietylmetylamin
tác dụng vừa đủ với 50 ml dung dịch HCl 1M. Khối lượng sản phẩm thu được có giá trị là :
A.16,825 gam. B.20,18 gam. C.21,123 gam. D.15,925 gam.
Đáp án A.
Ví dụ 4: Hỗn hợp X gồm metylamin, etylamin và propylamin có tổng khối lượng 21,6 gam là và tỉ
lệ về số mol là 1 : 2 : 1. Cho hỗn hợp X trên tác dụng hết với dung dịch HCl thu được dung dịch
chứa bao nhiêu gam muối ?
A.36,2 gam. B.39,12 gam. C.43,5 gam. D.40,58 gam.

Đáp án B.
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 11

Ví dụ 5: Cho 0,14 mol một amin đơn chức tác dụng với dung dịch chứa 0,1 mol H
2
SO
4
. Sau đó cô
cạn dung dịch thu được 14,14 gam hỗn hợp 2 muối. Thành phần phần trăm về khối lượng mỗi muối
trong hỗn hợp là :
A.67,35% và 32,65%. B.44,90% và 55,10%.
C.53,06% và 46,94%. D.54,74% và 45,26%.
Đáp án D.
Ví dụ 6:Cho 10 gam amin đơn chức X phản ứng hoàn toàn với HCl (dư), thu được 15 gam muối.
Số đồng phân cấu tạo của X là :
A.5. B.8. C.7. D.4.
Đáp án B.
Ví dụ 7:Trung hòa hoàn toàn 8,88 gam một amin (bậc một, mạch cacbon không phân nhánh) bằng
axit HCl, tạo ra 17,64 gam muối. Amin có công thức là :
A. H
2
NCH
2
CH
2
CH
2
CH
2

NH
2
. B.CH
3
CH
2
CH
2
NH
2
.
C. H
2
NCH
2
CH
2
NH
2
. D. H
2
NCH
2
CH
2
CH
2
NH
2
.

Đáp án D.
Ví dụ 8: Cho 21,9 gam amin đơn chức X phản ứng hoàn toàn với dung dịch FeCl
3
(dư), thu được
10,7 gam kết tủa. Số đồng phân cấu tạo bậc 1 của X là :
A. 5. B. 8. C. 7. D.4.
Đáp án D.
Ví dụ 9: Để phản ứng hết 400 ml dung dịch hỗn hợp HCl 0,5M và FeCl
3
0,8M cần bao nhiêu gam
hỗn hợp gồm metylamin và etylamin có tỉ khối so với H
2
là 17,25 ?
A. 41,4 gam. B. 40,02 gam. C. 51,75 gam. D.33,12 gam.
Đáp án B.
Ví dụ10 : Cho 5,2 gam hỗn hợp Y gồm hai amin đơn chức, no, mạch hở tác dụng vừa đủ với dung
dịch HCl thu được 8,85 gam muối. Biết trong hỗn hợp, số mol hai amin bằng nhau. Công thức phân
tử của hai amin là :
A. CH
5
N và C
2
H
7
N. B. C
2
H
7
N và C
3

H
9
N.
C. C
2
H
7
N và C
4
H
11
N. D. CH
3
N và C
3
H
9
N.
Đáp án B.
II. Phản ứng của amin với HNO
2

Phương pháp giải
 Một số điều cần lưu ý về phản ứng của amin với axit nitrơ :
Amin bậc một tác dụng với axit nitrơ ởnhiệt độthường cho ancol hoặc phenol và giải phóng
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 12

nitơ. Ví dụ:
C

2
H
5
NH
2
+ HONO  C
2
H
5
OH + N
2
↑+ H
2
O
Anilin và các amin thơm bậc một tác dụng với axit nitrơ ởnhiệt độthấp (0 - 5oC) cho muối điazoni :
0
0-5 C + -
6 5 2 6 5 2 2
phenylñiazoni clorua
C H NH + HONO + HCl C H N Cl + 2H O



 Phương pháp giải bài tập dạng này chủ yếu là tính toán theo phương trình phản ứng
Bài Tập Vận Dụng
Ví dụ 1: Muối
+ -
6 5 2
C H N Cl
(phenylđiazoni clorua) được sinh ra khi cho

6 5 2
C H NH
(anilin) tác dụng
với NaNO
2
trong dung dịch HCl ở nhiệt độ thấp (0-5
0
C). Đểđiều chế được 14,05 gam
+ -
6 5 2
C H N Cl
(với hiệu suất 100%), lượng
6 5 2
C H NH
và NaNO
2
cần dùng vừa đủ là :
A.0,1 mol và 0,4 mol. B.0,1 mol và 0,2 mol.
C.0,1 mol và 0,1 mol. D.0,1 mol và 0,3 mol
Đáp án C.
Ví dụ 2: Amin X có phân tử khối nhỏ hơn 80. Trong phân tử X nitơ chiếm 19,18% về khối lượng.
Cho X tác dụng với dung dịch hỗn hợp gồm KNO
2
và HCl thu được ancol Y. Oxi hóa không hoàn
toàn Y thu được xeton Z. Phát biểu nào sau đây đúng ?
A.Tách nước Y chỉ thu được một anken duy nhất. B.Trong phân tửX có một liên kết p.
C.Tên thay thế của Y là propan-2-ol. D. Phân tửX có mạch cacbon không phân
nhánh.
Đáp án D.
Ví dụ 3:Cho 26 gam hỗn hợp 2 amin no, đơn chức, mạch hở, bậc một có số mol bằng nhau tác dụng

hết với HNO
2
ở nhiệt độ thường thu được 11,2 lít N2(đktc). Công thức phân tửcủa hai amin là :
A. CH
5
N và C
4
H
11
N. B. C
2
H
7
N và C
3
H
9
N.
C. C
2
H
7
N và C
4
H
11
N. D. A hoặc B.
Đáp án D.
III. Phản ứng của muối amoni với dung dịch kiềm
Phương pháp giải

Một số điều cần lưu ý về phản ứng của muối amoni với axit dung dịch kiềm :
 Dấu hiệu để xác định một hợp chất là muối amoni đó là :
 Khi hợp chất đó phản ứng với dung dịch kiềm thấy giải phóng khí hoặc giải phóng khí làm
xanh giấy quỳ tím.
 Các loại muối amoni gồm : Muối amoni của amin hoặc NH
3
với axit vô cơ như HCl, HNO
3
,
H
2
SO
4
, H
2
CO
3
….
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 13

 Muối amoni của amin no với HNO
3
có công thức phân tử là:
(1)  C
n
H
2n+4
O
3

N
2
.

  
 


2 3 3 3

n 2n 1 2 3 n 2n 1 3 3 n 2n 4 2 3
RNH HNO RNH NO
C H NH + HNO C H NH NO hay C H N O

 Muối amoni của amin no với H
2
SO
4
có hai dạng :
(2)  Muối axit là : C
n
H
2n+5
O
4
NS hay RNH
3
HSO
4

  
 


2 2 4 3 4

n 2n 1 2 2 4 n 2n 1 3 4 n 2n 5 4
RNH H SO RNH HSO
C H NH + H SO C H NH HSO hay C H O S

(3)  Muối trung hòa là : C
n
H
2n+8
O
4
N
2
S hay [RNH
3
]
2
SO
4


 
 
   

 
 

2 2 4 3 4
2

m 2m 1 2 2 4 m 2m 1 3 4 2m 4m 8 4 n 2n 8 4
2
2RNH H SO RNH SO
2C H NH + H SO C H NH SO hay C H O S C H O S vôùi n = 2m

Với R là gốc ankyl như : CH
3
-,C
2
H
5

 Muối amoni của amin no với H
2
CO
3
có hai dạng :
(4)  Muối axit là : C
n
H
2n+3
O
3
N hay RNH

3
HCO
3


    
 
 

2 2 3 3 3

n 2m 1 2 2 3 m 2m 1 3 3 m 1 2m 5 3 n 2n 3 3
RNH H CO RNH HCO
C H NH + H CO C H NH HCO hay C H O N C H O N vôùi n = m+1

(5)  Muối trung hòa là : C
n
H
2n+6
O
3
N
2
hay [RNH
3
]
2
CO
3
 

 
    
 
 

2 2 3 3 3
2

m 2m 1 2 2 3 m 2m 1 3 3 2m 1 4m 8 3 n 2n 6 4
2
2RNH H CO RNH CO
2C H NH + H CO C H NH CO hay C H O S C H O S vôùi n = 2m+1

 Muối amoni của amin hoặc NH
3
với axit hữu cơ như HCOOH, CH
3
COOH,
CH
2
=CHCOOH ….
(6)  Muối amoni của amin no với axit no, đơn chức có công thức phân tử là : C
n
H
2n+3
O
2
N
R’COONH
3

R :
' '
2 3
R COOH + RNH R COONH R

 Công thức cấu tạo muối amoni là : R’COONH
3
R
(7)  Muối amoni của amin no với axit không no, đơn chức, phân tử có một liên kết đôi
C=C có công thức phân tử là : C
n
H
2n+1
O
2
N
 Công thức cấu tạo muối amoni là : R’COONH
3
R với R là gốc không no.
Lưu ý : Những dẫn xuất muối amoni của amin với Axit là muối axit hay muối trung hòa thì phụ
thuộc vào gốc axit.Nếu là điaxit trở lên(triaxit,terttra axit ) thì sản phẩm tạo thành bao gồm muối
axit và muối trung hòa,nếu là đơn axit thì sản phẩm tạo thành chỉ có duy nhất muối Trung hòa .
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 14

2 3 2 4
Muối axit : Muối mà anion gốc axit có khả năng phân ly ra H
Amin + đa axit(H CO ,H SO )
Muối trung hòa : Muối mà anion gốc axit không có khả năng phân ly ra H
Am




3
in + đơn axit(HCl,HNO ,RCOOH ) duy nhất Muối trung hòa 
(Đa axit là những axit mà trong gốc có chứa từ 2 ngun tử H
+
)
Để Làm Được Điều trên ta Xét Bài Tốn Amin Phản ứng với đa axit.
2 2 4 3 4
2 4 3 4
2 2 4 3 2 4
RNH + H SO RNH HSO (1)
RNH + H + HSO RNH HSO
2RNH + H SO (RNH ) SO (
   





Phản ứng tạo muối axit
Phản ứng tạo muối trung hòa
2
2 4 3 2 4
2)
2RNH + 2H + SO (RNH ) SO
 


Chú ý : Trong các đề thi ta thường gặp một số Hợp Chất Quen thuộc sau (xem thêm phần
amino axit ).
 Nếu đề bài cho hợp chất X có cơng thức phân tử là : C
2
H
7
O
2
N
(a)  Vừa tác dụng được với dung dịch axit (thường gặp là HCl )
(b)  vừa tác dụng được dung dịch bazơ (thường gặp là NaOH ),thì hợp chất hữu cơ đó có cơng
thức cấu tạo là :
 HCOOH
3
NCH
3
: dẫn xuất của metyl amin với axit fomic

3 2 3 3
HCOOH + CH NH HCOOH NCH

 CH
3
COONH
4
: dẫn xuất của amoniac với axit axetic.
3 3 3 4
CH COOH + NH CH COONH

Phản ứng minh họa (a) : phản ứng với axit.

3 3 3 3
3 4 3 4
HCOOH NCH + HCl HCOOH + CH NH Cl
CH COONH + HCl CH COOH + NH Cl



Phản ứng minh họa (b) : phản ứng với bazơ.
3 3 3 2 2
3 4 3 3 2
HCOOH NCH + NaOH HCOONa + CH NH H O (1)
CH COONH + NaOH CH COOH + NH + H O (2)
 


 Nếu đề bài Cho hai chất X và Y cùng cơng thức phân tử là C
2
H
8
O
3
N
2
.Cả hai đều phản ứng với
NaOH,ta có phương trình phản ứng :

2 8 3 2 2 5 2 3 2
2 8 3 2 2 5 2 3 2

C H O N + NaOH C H NH + NaNO + H O (3)
C H O N + NaOH C H NH + NaNO + H O (4)



Kết Luận : Như vậy những hợp chất có cùng cơng thức phân tử nhưng có thể có cơng thức cấu tạo
khác nhau.
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 15

 Người ta có thể hỏi cơng thức cấu tạo dựa vào các dự kiện như :
 Đối với phương trình (1) và 2 phân biệt dựa vào khối lượng phân tử hoặc tỉ khối so với các
chất khác.
Thí dụ : Chất khí sau phản ứng có phân tử khối nhỏ hơn 31,thì chỉ có thể là amoniac (vì chất khí tạo
thành chỉ có thể là NH
3
hoặc CH
3
NH
2
(M=31) ). (xem Ví dụ 4 ).
 Đối với phương trình (3) và (4) phân biệt dựa vào bậc amin.

  
    
 
  
2 2 2
2 2 2 2
2 2

1 1
2 2
2 2
Amin bậc I + HNO Ancol bậc I + N H O
RNH HNO R OH N H O
Amin bậc II + HNO Hợp chất nitrozo màu vàng + H O
R R
NH + HNO N N O + H O
R R

Như vậy :
 Nếu cho tác dụng với HNO
2
sản phẩm có khí thốt ra thì đó là amin bậc I (etyl amin) :
C
2
H
5
NH
2

 Cho phản ứng với HNO
2
sản phẩm có màu vàng thì đó là amin bậc II ( đimetyl amin ) :
CH
3
NHCH
3
.
u Cầu Để Làm Tốn:

 Thứ nhất : Để làm tốt bài tập dạng này thì điều quan trọng là :
 1. Xác định được cơng thức của muối amoni
 2. Viết phương trình phản ứng để tính tốn lượng chất mà đề bài u cầu
 Thứ hai : Nếu đề bài u cầu tính khối lượng chất rắn sau khi cơ cạn dung dịch thì :
 Chất rắn đó chỉ có thể là muối và có thể có kiềm dư. (do khi cơ cạn thì amino axit bay hơi ra
khỏi dung dịch.
 Nếu đề bài cho dữ kiện : Chất khí bay hơi sau phản ứng có thể làm xanh quỳ tím ẩm thì đó
có thể là amonic hoặc amin có số ngun tử C ≤ 3.
 Phương pháp giải :
 Sử dụng phương pháp trung bình kết hợp với định luật bảo tồn khối lượng
Bài Tập Vận Dụng
Ví dụ 1: Cho 0,1 mol chất X (C
2
H
8
O
3
N
2
, M = 108) tác dụng với dung dịch chứa 0,2 mol NaOH đun
nóng thu được chất khí làm xanh giấy quỳ ẩm và dung dịch Y. Cơ cạn dung dịch Y thu được m
gam chất rắn khan. Giá trị của m là :
A. 5,7 gam. B. 12,5 gam. C. 15 gam. D. 21,8 gam
Hướng Dẫn Giải
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 16

Đây là dạng tốn liên quan đến muối amoni của etyl amin với HNO
3
nên cơng thức của X có thể

viết : C
2
H
5
NH
3
NO
3
Ta có phương trình phản ứng :

2 5 3 3 2 5 2 3 2
C H NH NO + NaOH C H NH + NaNO + H O

Như vậy sau phản ứng ta có khối các chất rắn là :



     



3
rắn NaOH NaNO
3
0,1 mol NaOH dư
Khối lượng chất rắn là : m m m 0,1.40 0,1.85 12,5 gam
0,1 mol NaNO tạo thành

Đáp án B.

Ví dụ 2: Cho 0,1 mol chất X có cơng thức là C
2
H
12
O
4
N
2
S tác dụng với dung dịch chứa 0,35 mol
NaOH đun nóng thu được chất khí làm xanh giấy quỳ ẩm và dung dịch Y. Cơ cạn dung dịch Y thu
được m gam chất rắn khan. Giá trị của m là :
A. 28,2 gam. B. 26,4 gam. C. 15 gam. D. 20,2 gam.
Hướng Dẫn Giải
Đây là hợp chất có dạng C
n
H
2n+8
N
2
S nên là dẫn xuất của metyl amin với axit H
2
SO
4
nên có cơng
thức cấu tạo :
3 3 2 4
[CH NH ] SO

Phản ứng tạo thành dẫn xuất amono sunfat là :


3 2 2 4 3 3 2 4
2CH NH + H SO [CH NH ] SO

Phản ứng giữa dẫn xuất amoni sunfat với NaOH :
  

3 3 2 4 3 2 2 4 2
[CH NH ] SO + 2NaOH 2CH NH Na SO 2H O
0,1 0,2 0,1

Dựa và phương trình phản ứng ta thấy :



     



2 4
2 4
NaOH dư
rắn NaOH Na SO
Na SO
n = 0,35 - 0,2 =0,15 mol
m m m 0,15.40 0,1.142 20,2 gam
n = 0,1 mol

Đáp án D.
Ví dụ 3:Cho 18,6 gam hợp chất hữu cơ X có cơng thức phân tử là C
3

H
12
O
3
N
2
phản ứng hồn tồn
với 400 ml dung dịch NaOH 1M. Cơ cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam chất rắn khan.
Giá trị của m là :
A.19,9. B.15,9. C.21,9 . D.26,3.
Hướng Dẫn Giải
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cp Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 17

Nhn thy hp cht hu c X cú cụng thc phõn t dng C
n
H
2n+6
O
3
N
2
nờn nú l dn xut mui
amoni ca CH
3
NH
2
vi H
2
CO

3
hay cú cụng thc cu to :
3 3 2 3
[CH NH ] CO

+ S mol ca cỏc cht trc phn ng :









3 12 3 2
C H O N
NaOH
18,6
n 0,15 mol
124
400
n 1 0,4 mol
1000

Ta cú phng trỡnh phn ng :

3 3 2 3 3 2 2 3 2
[CH NH ] CO 2NaOH 2CH NH Na CO 2H O
Trửụực pử 0,15 0,4 0,15

Phaỷn ửựng 0,15 0,3 0,15
Sau pử 0 0,1 0,15

Nhn Xột : Ta thy s mol ca NaOH > 2.(s mol [CH
3
NH
3
]
2
CO
3
) nờn sau phn ng khi lng
ca NaOH cũn d do ú :

2 3
raộn NaOH dử Na CO
m m m 0,1.40 0,15.106 19,9 gam

ỏp ỏn A.
Vớ d 4:Cho 16,05 gam hp cht hu c X cú cụng thc phõn t l C
3
H
9
O
3
N phn ng hon ton
vi 400 ml dung dch NaOH 1M. Cụ cn dung dch sau phn ng thu c m gam cht rn khan.
Giỏ tr ca m l :
A.19,9. B.15,9. C.21,9 . D.26,3.
Hng Dn Gii

Nhn thy hp cht X cú dng C
n
H
2n+3
O
3
N nờn nú l mui axit ca etyl amin vi H
2
CO
3
hoc
imetyl amin vi H
2
CO
3
: C
2
H
5
NH
3
HCO
3

ỏp ỏn A.
Vớ d 5: A cú cụng thc phõn t l C
2
H
7
O

2
N. Cho 7,7 gam A tỏc dng vi 200 ml dung dch NaOH
1M thu c dung dch X v khớ Y, t khi ca Y so vi H
2
nh hn 10. Cụ cn dung dch X thu
c m gam cht rn. Giỏ trca m l :
A.12,2 gam. B.14,6 gam. C.18,45 gam. D.10,7 gam
ỏp ỏn A.
Vớ d 6:Cho 1,82 gam hp cht hu c, mch h X cú cụng thc phõn t C
3
H
9
O
2
N tỏc dng va
vi dung dch NaOH, un núng thu c khớ Y v dung dch Z. Cụ cn Z thu c 1,64 gam mui
khan. Tờn gi ca X l :
A. Etylamoni fomat. B. imetylamoni fomat.
C. Amoni propionat. D. Metylamoni axetat.
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 18

Đáp án D.
Ví dụ 7:Cho hỗn hợp X gồm 2 chất hữu cơ có cùng CTPT C
2
H
7
NO
2
tác dụng vừa đủ với dung dịch

NaOH, đun nóng thu được dung dịch Y và 4,48 lít (đktc) hỗn hợp Z gồm 2 khí (đều làm xanh quỳ
tím ẩm). Tỉ khối của Z đối với hiđro bằng 13,75. Cô cạn dung dịch Y thu được khối lượng muối
khan là :
A.16,5 gam. B.14,3 gam C.8,9 gam. D.15,7 gam.
Đáp án B.
IV.Phản ứng với Muối Kim Loại.
Một số muối dễ tạo kết tủa hidroxit với dung dịch amin
Ví dụ:
AlCl
3
+ 3CH
3
NH
2
+ 3H
2
O

Al(OH)
3

+ 3CH
3
NH
3
Cl
Lưu ý: Tương tự như NH
3
các amin cũng tạo phức chất tan với Cu(OH)
2

, Zn(OH)
2
, AgCl…
Ví dụ: Khi sục khí CH
3
NH
2
tới dư vào dd CuCl
2
thì ban đầu xuất hiện kết tủa Cu(OH)
2
màu xanh
nhạt, sau đó kết tủa Cu(OH)
2
tan trong CH
3
NH
2
dư tạo thành dung dịch phức [Cu(CH
3
NH
2
)
4
](OH)
2

màu xanh thẫm.
2CH
3

NH
2
+ CuCl
2
+ H
2
O

Cu(OH)
2
+ 2CH
3
NH
3
Cl
Cu(OH)
3
+ 4CH
3
NH
2


[Cu(CH
3
NH
2
)
4
](OH)

2
 Amin có khả năng tác dụng với dung dịch FeCl
3
, Cu(NO
3
)
2
xảy ra theo phương trình :
3RNH
2
+ FeCl
3
+ 3H
2
O

Fe(OH)
3
+ 3RNH
3
Cl
2RNH
2
+ Cu(NO
3
)
2
+ 2H
2
O


Cu(OH)
2
+ 2RNH
2
NO
3
Thường thì bài hay cho m kết tủa : Fe(OH)
3
hoặc Cu(OH)
2
Ví dụ 1: Cho 9,3g một amin no đơn chức, bậc I tác dụng với dd FeCl
3
dư thu được 10,7g kết tủa.
CTPT của amin là:
A. CH
3
NH
2
. B. C
2
H
5
NH
2
C. C
3
H
7
NH

2
D. C
4
H
9
NH
2

Dạng 5 :Một số định Luật Áp dụng trong giải toán amin.
Định Luật bảo toàn khối lượng :
Amin + HCl  Muối (R-NH
3
Cl)
 m
amin
+ m
HCl
= m
muối

R-NH
3
Cl + NaOH  R-NH
2
+ NaCl
 m
muối
+ m
NaOH
= m

amin
+ m
NaCl

www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 19

 Định Luật tăng giảm khối lượng :
R-NH
2
+ HCl  R-NH
3
Cl

min
m (gam)
muoái HCl a
m m m   

muoái amin
phaûn öùng
Soá mol HCl (mol)
36,5 36,5
m m
m

 
  

Bài Tập Vận Dụng

Ví dụ 1:Cho 15 gam hỗn hợp amin X gồm anilin, metylamin, đimetylamin, đietylmetylamin tác
dụng vừa đủ với 50 ml dung dịch HCl 1M. Khối lượng sản phẩm thu được có giá trị là :
A.16,825 gam. B.20,18 gam. C.21,123 gam. D.15,925 gam.
Đáp Án A.
Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm metylamin, etylamin và propylamin có tổng khối lượng 21,6 gam là và tỉ
lệvề số mol là 1 : 2 : 1. Cho hỗn hợp X trên tác dụng hết với dung dịch HCl thu được dung dịch
chứa bao nhiêu gam muối ?
A.36,2 gam. B.39,12 gam. C.43,5 gam. D.40,58 gam.
Đáp Án B.
Ví dụ 3: Cho 0,14 mol một amin đơn chức tác dụng với dung dịch chứa 0,1 mol H
2
SO
4
. Sau đó cô
cạn dung dịch thu được 14,14 gam hỗn hợp 2 muối. Thành phần phần trăm vềkhối lượng mỗi muối
trong hỗn hợp là :
A.67,35% và 32,65%. B.44,90% và 55,10%.
C.53,06% và 46,94%. D.54,74% và 45,26%.
Đáp Án D
Dạng 6 : Toán Đốt cháy amin C
x
H
y
N
t
và số liên kết π :
Một số giả thiết thường gặp trong các kì thi tuyển sinh đại học.
Giả Thiết Kết Luận
Đốt amin nếu
2 2

min
3
2
H O CO a
n n n  

2 3 2 2 2 2
6 3 3 1
+ O ( )
4 2 2
n n
n
C H N nCO n H O N


   



 amin no ,đơn chức.
Đốt amin nếu
2 2
min
2
H O CO a
n n n  
2 4 2 2 2 2 2
3n+2
+ ( )O ( 2)
2

n n
C H N nCO n H O N

   



 Amin no,đơn chức.

www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 20

Đốt amin nếu
2 2
minH O CO a
n n n 
2 2 2 2 2 2 2
6 1
+ O ( 1)
2
n n
n
C H N nCO n H O N


   


 Amin chứa 1 liên kết π và 2 chức
Đốt amin nếu

2 2
H O CO
n n
2 2 2 2 2 2
3
+ O
2
n n
n
C H N nCO nH O N  


 Amin chứa 2 liên kết π và 2 chức

 Phương Trình Đốt Cháy Một Amin ở Dạng Tổng Qt

     
0
t
x y t 2 2 2 2
4x y y t
C H N O xCO H O N
4 2 2

2 2 2 2 2 2 2
6n+2-2a+k 2n+2-2a+k
+ ( )O ( ) (1)
4 2 2
n n a k k
k

C H N nCO H O N
  
  

Nếu k =1,a = 0 thì Phương Trình Trở Thành :
2 3 2 2 2 2
6 3 3 1
+ O ( )
4 2 2
n n
n
C H N nCO n H O N


   

 Đốt cháy amin no đơn chức mạch hở thì :
2 2 2
n 2n+3
2
C H N
2.
2
và n
2 3 3
CO H O CO
H O
n n n
n
n n


 



  
1
n n n
CO H O
O phản ứng
2
2 2
2

Lưu ý : Khi đốt cháy 1 amin ngồi khơng khí thì
 n n n
N sau phản ứng N trong amin
N có sẵn trong không khí
2 2
2

 Phương pháp giải bài tập đốt cháy amin :
 Sử dụng định luật bảo tồn ngun tố để tìm cơng thức của amin sẽ nhanh hơn so với việc lập
tỉ lệ mol n
C
: n
H
: n
N
.

 Đối với bài tốn đốt cháy hỗn hợp các amin thì sử dụng cơng thức trung bình.
 Đối với bài tập đốt cháy amin bằng hỗn hợp O
2
và O
3
thì nên quy đổi hỗn hợp thành O.
Bài Tập Vận Dụng
Ví dụ 1: Khi đốt cháy hồn tồn một amin đơn chức X, thu được 16,80 lít khí CO
2
; 2,80 lít N
2
(các
thể tích đo ở đktc) và 20,25 gam H
2
O. CTPT của X là :
A.C
4
H
9
N. B.C3H7N. C.C2H7N. D.C3H9N
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 21

Đáp án D.
Ví dụ 2: Đốt cháy hoàn toàn m gam một amin X bằng lượng không khí vừa đủthu được 17,6 gam
CO2, 12,6 gam H
2
O và 69,44 lít N
2
(đktc). Giả thiết không khí chỉ gồm N

2
và O
2
trong đó oxi chiếm
20% thể tích không khí. X có công thức là :
A.C2H5NH2. B.C3H7NH2. C.CH3NH2. D.C4H9NH2.
Đáp án A.
Ví dụ3: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol một amin no, mạch hởX bằng oxi vừa đủthu được 0,5 mol hỗn
hợp Y gồm khí và hơi. Cho 4,6 gam X tác dụng với dung dịch HCl (dư), sốmol HCl phản ứng là :
A.0,1. B.0,4. C.0,3. D.0,2.
Đáp án D.
Ví dụ4:Hỗn hợp X gồm ba amin đơn chức là đồng đẳng kếtiếp nhau. Đốt cháy hoàn toàn 11,8 gam
X thu được 16,2 gam H2O, 13,44 lít CO2(đktc) và V lít khí N2(đktc). Ba amin trên có công thức
phân tửlần lượt là :
A.CH3NH2, C2H5NH2, C3H7NH2.
B. CH≡C–NH2, CH≡C–CH2NH2, CH≡C–C2H4NH2.
C.C2H3NH2, C3H5NH2, C4H7NH2.
D.C2H5NH2, C3H7NH2, C4H9NH2.
Đáp án D.
Ví dụ5:Hỗn hợp X gồm O
2
và O
3
có tỉ khối so với H
2
là 22. Hỗn hợp khí Y gồm metylamin và
etylamin có tỉkhối so với H2là 17,833. Đểđốt cháy hoàn toàn V1lít Y cần vừa đủV2lít X (biết sản
phẩm cháy gồm CO2, H2O và N2, các chất khí khi đo ởcùng điều kiện nhiệt độ, áp suất). TỉlệV1:
V2 là :
A.3 : 5 B.5 : 3 C.2 : 1 D.1 : 2

Đáp án D.
PHẦN II-AMINO AXIT

A.Một số Vấn Đề Cần Lưu ý :
a.Cấu tạo phân tử :
- Trong phân tử của mỗi amino axit đều có 2 nhóm chức :
 Nhóm cacboxyl (-COOH) thể hiện tính chất của một axit.
 Nhóm amino (-NH
2
) thể hiện tính chất của một bazo
 Vì vừa thể hiện được tính chất của một axit,vừa thể hiện được tính chất của một bazơ nên Amino
axit là một hợp chất hữu cơ lưỡng tính.
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 22

 Vì nhóm –COOH có tính axit,nhóm NH
2
có tính bazo nên ở trạng thái kết tinh amino axit tồn tại
dưới dạng lưỡng cực.Trong dung dịch,dạng ion lưỡng cực thường chuyển một phần nhỏ thành dạng
phân tử :
2
+
2 3 2
CH COO H N H H N CH COO


   


dạng phân tử dạng ion lưỡng cực

- Do đó, các amino axit là những hợp chất ion nên ở điều kiện thường là chất rắn kết tinh,khơng
màu,vị hơi ngọt, dễ tan trong nước,khơng tan trong các dung mơi phân cực như
benzen,hecxan,ete,… và có nhiệt độ nóng chảy cao.
Dung dịch amino axit : (H
2
N)
x
R(COOH)
y
Cơng thức phân tử ở dạng mạch hở : C
n
H
2n+2-2a-x-y
(NH
2
)
x
(COOH)
y
.
Có PH thay đổi dựa theo x và y :
 Khi x=y :PH=7  Dung dịch amino axit có mơi trường trung tính khơng làm đổi màu quỳ tím.
 Khi x>y :PH > 7 Dung dịch amino axit có mơi trường bazo làm quỳ tím hóa xanh .
 Khi x < y :PH<7  Dung dịch amino axit có mơi trường axit làm ùy tím hóa đỏ.
b.Danh Pháp :
 Tên các amino axit được gọi theo hai cách :
 Tên thay thế :
axit + vị trí + amino + tên axit cacboxylic.
Thí dụ :
H

2
N-CH
2
-CH
2
-CH
2
-CH
2
-CH
2
-COOH : axit 6-amino hecxanoic
 Tên bán hệ thống :
+ ( chỉ số Hi lạp , , , , , )+ amino + tên thông thường của axitaxit
     

Nhắc Lại : Tên Thơng Thường Của 1 số axit :
Cơng thức Tên
Một số axit hữu cơ đơn chức

H-COOH Axit fomic
CH
3
COOH Axit axetic
CH
3
CH
2
COOH Axit propionic
CH

3
CH
2
CH
2
COOH Axit n-butiric
CH
3
-CH(CH
3
)-COOH Axit isobutiric
CH
3
CH
2
CH
2
CH
2
COOH Axit valeric
CH
3
-CH(CH
3
)-CH
2
-COOH Axit isovaleric
CH
3
CH

2
CH
2
CH
2
CH
2
COOH Axit caproic
CH
3
CH
2
CH
2
CH
2
CH
2
CH
2
COOH Axit enantoic
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 23

CH
3
(CH
2
)
6

COOH Axit caprilic
CH
3
(CH
2
)
7
COOH Axit pelacgonic
CH
3
(CH
2
)
8
COOH Axit capric
Một số axit béo thường gặp (axit béo cao, gặp trong chất béo, )
C
13
H
27
COOH Axit miristic
C
15
H
31
COOH Axit panmitic
C
17
H
35

COOH Axit stearic
C
17
H
33
COOH Axit oleic
C
17
H
31
COOH Axit linoleic
C
17
H
29
COOH Axit linolenic
Một số axit hữu cơ đơn chức không no
CH
2
=CH-COOH Axit acrilic
CH
2
=C(CH
3
)-COOH Axit metacrilic
CH
3
-CH=CH-COOH Axit crotonic (dạng trans)
CH
2

=CH-CH
2
-COOH Axit vinylaxetic
CH
2
=CH-CH
2
-CH
2
-COOH Axit alylaxetic
CH
3
-C=C-COOH Axit tetrolic
CH=C-COOH Axit propiolic
Một số axit hữu cơ đa chức
HOOC-COOH Axit oxalic
HOOC-CH
2
-COOH Axit malonic
HOOC-CH
2
-CH
2
-COOH Axit sucxinic (Acid succinic)
HOOC-(CH
2
)
3
-COOH Axit glutaric
HOOC-(CH

2
)
4
-COOH Axit adipic (Acid adipic)
HOOC-(CH
2
)
5
-COOH Axit pimelic
HOOC-(CH
2
)
6
-COOH Axit suberic
Một số axit hữu cơ tạp chức
CH
3
-CH(OH)-COOH Axit lactic
HOOC-CH
2
-CH
2
-CH(NH
2
)-COOH Axit glutamic
CH
2
(OH)-[CH(OH)]
4
-COOH Axit gluconic

HOOC-CH
2
-(HO)C(COOH)-CH
2
-
COOH
Axit xitric (Acid citric); Axit limonic

Thí dụ :
H
2
N-CH
2
-CH
2
-CH
2
-CH
2
-CH
2
-COOH : Axit ε-aminocaproic
Tính chất hóa học : Lưỡng tính
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 24

 Do có nhóm COOH nên :
 Tác dụng với bazơ,oxit bazơ,muối của axit yếu hơn (
2
3

CO

, )
 Tác dụng với ancol (phản ứng este hóa ).
 Tác dụng với kim loại mạnh (Na,K ) giải phóng khí H
2
.
 Do có nhóm NH
2
nên.
 Tác dụng với axit hữu cơ theo cơ chế sau : Nhóm –OH của COOH kết hợp với nguyên tử H
của nhóm NH
2
của phân tử amino tạo thành nước.
 Tác dụng với axit vô cơ tạo muối.
 Tên một số amino axit cần nhớ :
Tên Công Thức và Phân tử khối lượng
α-aminoaxetic NH
2
-CH
2
-COOH : M =75
Gốc amin
Gốc cacboxyl
NH
2
=16
COOH=45
α-aminoaxit NH
2

-R-C-C
α
-COOH

C. Một Số Dẫn Xuất amino axit thường gặp trong kì thi đại học.
1) HCOOH + NH
3
được dẫn xuất HCOONH
4
(CTPT là CH
5
O
2
N)
2) HCOOH + CH
3
NH
2
được HCOONH
3
CH
3
(CTPT là C
2
H
7
O
2
N)
3) CH

3
COOH + NH
3
được CH
3
COONH
4
( CTPT là C
2
H
7
O
2
N)
 Vậy Công thức C
2
H
7
O
2
N có 2 công thức cấu tạo là : HCOONH
3
CH
3
và CH
3
COONH
4
 Và hai cấu tạo này đều tác dụng được với NaOH :
C

2
H
7
O
2
N + NaOH

CH
3
NH
2
↑ + HCOOH
( A là HCOONH
3
CH
3
)
C
2
H
7
O
2
N + NaOH

CH
3
NH
2
↑ + CH

3
COOH
( B là CH
3
COONH
4
)

 Phản ứng với axit nitric
H
2
N-CH
2
-COOH + HNO
3
 NH
3
NO
3
-CH
2
-COOH ( CTPT là C
2
H
6
O
5
N
2
).

C
2
H
5
-NH
2
+ HNO
3
 C
2
H
5
-NH
3
NO
3
( CTPT là C
2
H
8
O
3
N )
CH
3
-NH-CH
3
+ HNO
3
 CH

3
-NH(NO
3
)-CH
3
(CTPT là C
2
H
8
O
3
N )
Vậy : C
2
H
8
O
3
N có 2 công thức cấu tạo
|
2
NH
www.mayrada.tk mayrada.blogspot.com
Truy cập Facebook : www.facebook.com/hoinhungnguoihamhoc Page 25

C
2
H
5
-NH

3
NO
3
và CH
3
-NH(NO
3
)-CH
3


Một cách tổng quát,có thể dựa vào số oxi và nitơ để dự đoán ra chất đó
Các đề thi thường lấy các hợp chất này cho tác dụng với NaOH
Trường 1 : Hai chất A và B có cùng công thức phân tử là C
2
H
7
O
2
N.
C
2
H
7
O
2
N + NaOH

CH
3

NH
2
↑ + HCOOH
( A là HCOONH
3
CH
3
)
C
2
H
7
O
2
N + NaOH

CH
3
NH
2
↑ + CH
3
COOH
( B là CH
4
COONH
4
)
Trường 2 : Hai chất X và Y có cùng công thức phân tử là C
3

H
8
O
3
N
2
.
C
2
H
8
O
3
N
2
+ NaOH

C
2
H
5
-NH
2
+ HNO
3
( X là C
2
H
5
-NH

3
NO
3
)
C
2
H
8
O
3
N
2
+ NaOH

CH
3
-NH-CH
3
+ HNO
3
( X là CH
3
-NH(NO
3
)-CH
3
)
Lưu ý : Các chất CH
3
NH

2
; CH
3
-NH-CH
3
;C
2
H
5
-NH
2
và NH
3
tồn tại thế khí.
 Tính Chất : Lấy thí dụ axit-aminopropanoic với : NaOH; H
2
SO
4
;CH
3
OH có mặt HCl bão hòa.


3 2 3 2 2
Natri hidroxit Muoái natri cuûaa alanin

alanin
Axit a-amino propionic
(1) H N-CH(NH )-COOH+NaOH H C-CH(NH )-COONa+H O

Natri amino propionat

Phản ứng với axit H
2
SO
4



+
3 2 2 4 3 3 4
Muoái sunfat axit cuûa alanin
(2) H N-CH(NH )-COOH+H SO H C-CH(NH HSO )-COOH



 

 
+ 2-
3 2 2 4 3 3 4
2
Muoái sunfat cuûa alanin
(3) 2H N-CH(NH )-COOH+H SO H C-CH(NH )-COOH SO


Phản ứng với CH
3
OH /HCl bão hòa.

 

 
3 2 3 3 3 3 2
metyl amino propionat
(4) 2H N-CH(NH )-COOH+CH OH+HCl H C-CH(NH Cl)-COOCH +H O


CÁC DẠNG TOÁN AMINO AXIT ĐIỂN HÌNH.
Dạng 1: Những Bài Toán Liên quan đến tính chất của Nhóm cacboxyl (-COOH) và Nhóm amino
(-NH
2
)
Dạng 2 : Tính Số Nhóm Chức Amino (-NH
2
) và số Nhóm Chức cacboxyl (-COOH) và số liên kết
đôi.
 Công Thức Chung :
2
(H N) R (COOH)
x y
 

1.Phản ứng Với Axit : Xác định số nhóm chức amino x.
 Công thức 1 : Với amino axit no :