SKKN Một số giải pháp giúp hs tích cực hơn trong môn Lịch sử 7

PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO TÂN CHÂU
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ BƯNG BÀNG
Đề tài:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH
TÍCH CỰC HƠN TRONG HỌC MÔN LỊCH
SỬ 7
ĐỀ TÀI THUỘC LĨNH VỰC CHUYÊN MÔN: LỊCH SỬ

Tân Châu, tháng 3 năm 2012
1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Song song với việc truyền thụ kiến thức của các môn khoa học tự
nhiên cho học sinh, thì việc truyền thụ kiến thức khoa học xã hội cũng không
kém phần quan trọng. Đặc biệt, việc cải tiến các phương pháp nhằm thu hút
học sinh tham gia hoạt động học tập ở trong nhà trường nói chung, môn Lòch
sử nói riêng là một trong những nhân tố quan trọng trong việc giáo dục toàn
diện cho học sinh hiện nay. Trong đó, phương pháp “lấy học sinh làm trung
tâm” là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu nhằm giúp học sinh tích
cực hơn trong việc tham gia các hoạt động học tập. Ở phương pháp này, học
sinh phải có sự chuẩn bò để thích nghi với đời sống xã hội thực tế, có óc quan
sát và khả năng hứng thú trong học tập.
Thực tế cho thấy ngoài những học sinh tích cực tham gia các hoạt
động học tập, thì còn một số học sinh còn thờ ơ, không quan tâm đến việc
học tập của mình. Cụ thể ở lớp 7 – Trường THCS Bưng Bàng, trong các tiết
học môn Lòch sử thì sĩ số thường xuyên không được đảm bảo, hoặc một số
học sinh tham gia học tập với thái độ không tích cực. Ở đây chỉ xảy ra tập
trung vào một số học sinh thuộc các nhóm đối tượng như: Thiếu sự quan tâm
của gia đình, thái độ rụt rè nhút nhát, hoàn cảnh gia đình quá khó khăn, lười
học tập, …
Trong điều kiện thực tế về cơ sở vật chất của một trường vùng sâu
vùng xa như Trường Trung học Cơ sở Bưng Bàng hiện nay, thì việc thực hiện

các hoạt động học tập phong phú đa dạng còn gặp rất nhiều khó khăn. Song
song đó, điều kiện kinh tế nông nghiệp, sự quan tâm chưa đúng mức của gia
đình phụ huynh học sinh đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học.
Trước thực trạng trên, thiết nghó chúng ta phải từng bước khắc
phục bằng nhiều biện pháp vừa liên tục, vừa tích cực trên nhiều phương diện
nhằm thu hút học sinh tích cực hơn trong học tập. Đồng thời, để xây dựng
“Trường học thân thiện. Học sinh tích cực”, “Mỗi thầy cô giáo là một tấm
gương để học sinh noi theo” do ngành giáo dục phát động thì đòi hỏi mỗi
thầy giáo, cô giáo phải phấn đấu nhiều hơn nữa, cống hiến nhiều hơn nữa để
thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới giáo dục. Là một giáo viên phụ trách
môn Lòch sử ở lớp 7– Trường Trung học Cơ sở Bưng Bàng, năm học 2011 -
2012, với mong muốn tìm ra những giải pháp nhằm thu hút học sinh tham gia
tích cực hơn trong học tập môn Lòch sử 7, nên tôi quyết đònh chọn và thực
hiện đề tài này.
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận:
Với sự phát triển kinh tế ồ ạt như hiện nay, đòi hỏi ngành giáo dục
không ngừng đổi mới phương pháp nhằm để nâng dần chất lượng dạy học.
2
Việc đổi mới toàn diện phương pháp dạy học trong nhà trường không chỉ thực
hiện đơn thuần ở các môn khoa học tự nhiên mà còn thực hiện rộng rãi trong
các môn khoa học xã hội. Chính việc đổi mới phương pháp giáo dục toàn
diện đó đã có tác dụng đáng kể trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm của
ngành giáo dục.
Đối với học sinh ở các bậc học ngày nay nói chung, bậc Trung học Cơ sở
nói riêng, các em vừa được học phong phú về các kiến thức ở sách giáo khoa,
vừa được tham gia các hoạt động bổ ích trong nhà trường và ngoài xã hội nên
đã tạo cho các em tâm lý thoải mái, mạnh dạn trong các hoạt động tập thể.
Các em được tìm hiểu nhiều hơn về chương trình học của mình thông qua các
phương tiện thông tin đại chúng, sách tham khảo, truy cập mạng internet, ….

Đặc biệt, các em được tìm hiểu về lòch sử của dân tộc, của đất nước, các tấm
gương sáng ngời trong lòch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc, …. Đó là những
điều thật gần gũi với các em, làm cho các em thích thú hơn, muốn tham gia
học tập và noi theo gương của các anh hùng đó. Từ đấy, các em tích cực tìm
hiểu về lòch sử, hăng hái tham gia các hoạt động về nguồn.
2. Cơ sở thực tiễn:
a. Thiếu sự quan tâm của gia đình:
Song song với sự phát triển kinh tế thò trường như hiện nay thì
một bộ phận không nhỏ phụ huynh học sinh thiếu quan tâm đến sự học hành
của con cái. Họ xem chuyện quan tâm, giúp đỡ, thúc đẩy quá trình học tập
của học sinh là trách nhiệm của nhà trường, của ngành giáo dục. Họ quan
tâm đến việc làm ra tiền và cung cấp tiền cho con là đủ. Cũng có một bộ
phận phụ huynh học sinh do sự kém hiểu biết nên cũng không quan tâm đến
chuyện học tập của con mình. Cũng nằm trong nguyên nhân này, nhiều bậc
làm cha làm mẹ lại đùng đẩy trách nhiệm làm cha làm mẹ cho nhau về việc
quan tâm chăm sóc, giúp đỡ, tìm hiểu tâm tư tình cảm của con cái. Từ chỗ
thiếu sự quan tâm giúp đỡ của gia đình, những học sinh có tâm lý không vững
vàng sẽ bò trao đảo và xao lãng dần chuyện học hành. Với sự không thoải
mái về mặt tâm lý làm cho các em thiếu tự tin khi tiếp xúc với bạn bè với
mọi người và khi tham gia các hoạt động học tập các em sẽ bò thụ động.
b. Thái độ rụt rè, nhút nhát:
Do đặc điểm cuộc sống của gia đình ở vùng sâu vùng xa, vùng
nông thôn xa xôi hẻo lánh, môi trường tiếp xúc không được rộng rãi, điều
kiện giao lưu học hỏi còn hạn chế nên trong quá trình tham các hoạt động
học tập một số học sinh còn tâm lý rụt rè nhút nhát, chưa mạnh dạn hòa nhập
cùng tập thể. Song song đó, do đặc điểm của lứa tuổi mới lớn nên các em dễ
bò mắc cỡ trước đám đông, đặc biệt là những học sinh nữ. Lại có những học
sinh do tính tự ái cao nên khi bò bạn bè trêu chọc thì các em không hăng hái
3
tham gia các hoạt động học tập. Các em thích trầm lặng, không hiếu động,

không thích tập thể. Bên cạnh những học sinh nhút nhát thật sự thì còn không
ít những học sinh do bò động về sự chuẩn nội dung bài học ở tiết trước nên
cũng rơi vào tình trạng thụ động trong quá trình tham gia xây dựng bài mới.
c. Gia đình học sinh khó khăn:
Một trong những nguyên nhân quan trọng góp phần thúc đẩy học
sinh tích cực trong học tập là kinh tế gia đình. Đây là yếu tố ảnh hưởng trực
tiếp đến kết quả học tập và rèn luyện. Nó chi phối toàn bộ tâm sinh lý của
học sinh. Khi điều kiện gia đình không ổn đònh thì mọi sự quan tâm của cha
mẹ đến việc học hành, vui chơi của con cái dường như không chu đáo và
thường xuyên. Điều đó làm cho học sinh không chuyên tâm vào học tập cũng
như các hoạt động khác của tập thể lớp.
d. Phương pháp học tập chưa phù hợp:
Qua thực tế các tiết học môn Lòch sử ở lớp 7

– trường Trung học
Cơ sở Bưng Bàng cho thấy một nguyên nhân làm cho một số học sinh chưa
tích cực tham gia xây dựng bài mới là phương pháp học tập chưa phù hợp.
Phần lớn những học sinh này không chuẩn bò bài cũ trước khi tìm hiểu kiến
thức ở bài học mới. Do không hiểu nội dung bài học cũ, nên khi giáo viên
chuyển sang nội dung tiếp theo các em thấy hụt hẫng, không hiểu nội dung
kiến thức mới, không theo kòp bạn bè. Cứ như thế theo thời gian, những kiến
thức, những kó năng mà giáo viên cung cấp trong các tiết dạy thì những học
sinh này không tiếp thu được. Vì vậy các em luôn thụ động và thiếu tích cực
trong các hoạt động xây dựng bài mới.
Cũng có những học sinh rất tích cực nhưng không mang lại hiệu quả
cao, chính là vì các em không tập trung vào nội dung yêu cầu trọng tâm được
đặt ra. Vì vậy, khi thực hành các em không áp dụng được hoặc chỉ thực hiện
được một phần nhỏ của yêu cầu.
Một đối tượng khác lại lợi dụng các tiết học để nghòch phá. Ở đối
tượng này, các em xem nhẹ việc học tập, hiểu lệch về tầm quan trọng của

việc học tập. Các em cho rằng học tập là một sự gàng buộc nên không cần
quan tâm, không cần tìm hiểu.
Lại có những học sinh học theo lối thuộc lòng một cách máy móc, nên
không biết cách vận dụng vào thực tế. Chính những phương pháp học tập
không phù hợp đó làm cho học sinh không lónh hội hết được nội dung của bài
học, không mang lại hiệu quả cao trong học tập. Từ đó làm cho các em chán
nản, thoái chí, không tích cực và không thích tham gia các hoạt động học tập
nữa.
e. Không thích học tập:
4
Hiện nay, với việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy và học thì
đa số học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách nhanh chóng và khắc sâu hơn.
Các em vừa được học lý thuyết vừa được thực hành do đó các em hăng hái,
tích cực tham gia học tập cũng như tích cực tham gia các hoạt động của Đoàn,
Đội trong nhà trường. Tuy nhiên một bộ phận nhỏ học sinh hiện nay do nhiều
nguyên nhân tác động mà các em xem nhẹ việc học tập của mình. Do trí
khôn chưa trưởng thành, cộng với tác động của các phần tử xấu bên ngoài xã
hội làm cho các em nghó lệch đi về nhiệm vụ cấp thiết hàng đầu là học tập
và rèn luyện nhân cách. Các em chưa tìm ra niềm vui khi tham gia các hoạt
động học tập trong đó có môn Lòch sử. Các em xem việc học tập là một gánh
nặng, một sự gò bó ép buộc đối với bản thân mình. Từ tâm lý bất mãn đó khi
tham gia các hoạt động học tập các em cảm thấy chán chường, mệt mỏi,
không thích thú. Các tiết học đối với những học sinh này là một hình phạt
không hơn không kém. Tâm lý ức chế đó kéo dài nhiều ngày trở thành thói
quen, trở thành cá tính lôi kéo các em cứ xa dần kiến thức, xa dần tập thể
lớp, xa dần mọi người. Từ đó không muốn đến trường, không muốn học tập.
Cũng có học sinh do mặc cảm với bạn bè về học lực yếu kém của bản thân
nên các em ngại tiếp xúc với tập thể, xa rời tập thể. Theo thời gian các kiến
thức, các kó năng của các em hỏng đi liên tục, làm cho sự mặc cảm của bản
thân về sự thua súc với bạn bè càng tăng lên, nên các em không thích học

tập.
f. Điều tra thực tế:
Với trăn trở của cá nhân, khi tiến hành thực hiện sáng kiến kinh
nghiệm này tôi đã mở một cuộc điều tra thực tế bằng cách thăm dò ý kiến
trong 31/64 học sinh chưa tích cực tham gia các hoạt động học tập môn Lòch
sử ở lớp 7 – trường Trung học Cơ sở Bưng Bàng và thu được kết quả như
sau:
STT
NGUYÊN NHÂN THIẾU
TÍCH CỰC
SỐ
LƯNG
TỈ LỆ
(%)
GHI
CHÚ
01
Thiếu sự quan tâm của gia đình. 6/64 9,4
02
Thái độ rụt rè nhút nhát. 5/64 7,8
03
Gia đình khó khăn. 7/64 10,9
04
Phương pháp học tập chưa phù hợp. 8/64
12,5
05
Không thích học tập. 5/64 7,8
III. GIẢI PHÁP, KẾT QUẢ THỰC HIỆN:
1. Giải pháp:
a. Đối với học sinh thiếu sự quan tâm của gia đình:

5
Những đối tượng học sinh thiếu sự quan tâm của gia đình không
hẳn là các em học yếu mà trong đó có một số em học rất tốt, nhưng vì từ
nhiều nguyên nhân có hại từ phía gia đình làm cho các em bi quan chán nản,
không thích học tập. Ở đối tượng này, tâm lý các em đã bò hụt hẩng, mặt cảm
nên rất cần sự quan tâm an ủi từ phía các thầy cô và bè bạn. Nhằm giúp các
em ổn đònh tinh thần trong học tập, tôi mạnh dạn phân công những học sinh
chơi thân với các em thành lập các đôi bạn cùng hoạt động, cùng tham gia
tìm hiểu và xây dựng bài. Trong các tiết học, tôi phân công những học sinh
học tập tiến bộ thành lập nhóm cùng với các em để tiện cho việc trao đổi,
giúp đỡ. Từ sự quan tâm của tôi, sự giúp đỡ của bạn bè mà các đối tượng này
có phần ổn đònh về tâm lí và có nhiều tiến bộ trong các tiết học Lòch sử gần
đây.
b. Đối với học sinh có thái độ rụt rè nhút nhát:
Trong số những học sinh chưa tích cực trong tham gia xây dựng
bài mới thì có dạng đối tượng học sinh còn mang tâm lí rụt rè, ngại phát biểu
trước đám đông. Đối với những học sinh này chúng ta thực hiện những biện
pháp vừa mềm dẽo vừa cứng gắn, tức là trong những tiết học có hoạt động
nhóm thì buộc các em trình bày các kết quả hoạt động của nhóm mình hoặc
thường xuyên gọi các em nhận xét hoạt động của các nhóm khác, hoặc của
các cá nhân khác. Ví dụ như khi triển khai nội dung bài 14: “Ba lần kháng
chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên (thế kỉ VIII)”, tôi gọi những đối
tượng này lên bảng dựa vào lược đồ các trận đánh để tường thuật lại diễn
biến, hoặc khi triển khai nội dung bài 15: “Sự phát triển kinh tế và văn hóa
thời Trần” , tôi thường yêu cầu những đối tượng này nhận xét, so sánh kinh
tế văn hóa của thời Trần với thời Lý, …. Từ đó tạo cho các em thói quen phát
biểu trước đám đông, dần dần các em sẽ tự tin khi tham gia xây dựng bài
mới.
c. Đối với học sinh có phương pháp học tập chưa khoa học:
Những đối tượng có phương pháp học tập không phù hợp, chưa

khoa học dẫn đến không hiểu bài, không tích cực trong học tập, tôi thường
kiểm tra vở bài tập, bài soạn, hướng dẫn cho các em phương pháp học tập đối
với môn Lòch sử. Chẳng hạn như tôi hướng dẫn các em xem kó trước nội dung
bài mới trước ở nhà, trả lời các câu hỏi sau nội dung bài học bằng cách soạn
bài trước. Song song đó, nhằm giúp đối tượng này tích cực hơn trong học môn
Lòch sử, tôi cho các em thành lập nhóm học tập nhằm để các em kiểm tra
chéo và trao đổi trước bài học với nhau. Từ đó các em nắm được phần nào
kiến thức trọng tâm của bài mới, khi vào lớp học các em muốn trình bày
những hiểu biết của mình về nội dung bài học nên các em rất hăng hái tham
gia xây dựng bài.
6
d. Đối với học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn:
Đa số phụ huynh học sinh ở nông thôn có nguồn thu nhập từ
nông nghiệp, kinh tế gia đình còn nhiều khó khăn, thậm chí có gia đình
quanh năm chỉ sống dựa vào việc đi làm thuê cho những gia đình xung quanh
theo vụ lúa. Với việc vật lộn cùng cái ăn cái mặc đã khiến cho nhiều phụ
huynh học sinh không còn thời giờ để quan tâm đến việc học hành của con
cái, thậm chí đến tên của con họ trong giấy khai sinh là gì họ cũng không
nhớ. Từ đó cho thấy việc học tập, rèn luyện của học sinh sẽ bò ảnh hưởng rất
nhiều bởi hoàn cảnh gia đình. Đối với học sinh có hoàn cảnh như thế tôi
thường động viên an ủi, tỏ thái độ thân thiện với các em, phân tích cho các
em thấy sự cần thiết phải học tập và rèn luyện ở bản thân, dẫn chứng cho các
em thấy những tấm gương hiếu học đã vươn lên thành đạt trong cuộc sống.
Từ đó các em có ý chí tu dưỡng rèn luyện và phấn đấu.
e. Đối với học sinh không thích học tập môn Lòch sử:
Đối với những đối tượng học sinh không thích học môn Lòch sử, tôi
thường trao đổi riêng về những sở thích cá nhân, những mơ ước trong tương
lai, …. Từ đó, tôi phân tích cho các đối tượng thấy tầm quan trọng của việc
học tập, tu dưỡng và rèn luyện khi còn ngồi trên ghế nhà trường là một điều
kiện không thể thiếu để thực hiện những ước mơ, hoài bão trong tương lai.

Song song đó, trong những giờ lên lớp tôi lại phân công những học sinh có
khả năng linh hoạt ngồi cùng nhóm với những học sinh này để giúp đỡ,
hướng dẫn những nội dung mà các em chưa rõ. Sau những lúc rảnh rỗi tôi
thường hỏi thăm những đôi bạn này và tư vấn cho các em cách hỏi, cách giải
đáp khi trao đổi với nhau. Đồng thời cũng hỏi thăm về cách nhận thức của
đối tượng về việc học tập của bản thân.
2. Kết quả:
Qua thực tế thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này ở lớp 7

trong
Học kỳ I năm học 2011 – 2012, tại Trường Trung học Cơ sở Bưng Bàng đã
mang lại kết quả như sau:
STT
NGUYÊN NHÂN THIẾU
TÍCH CỰC
SỐ
LƯNG
TỈ LỆ
(%)
GHI
CHÚ
01
Thiếu sự quan tâm của gia đình 3/64 4,7
02
Thái độ rụt rè nhút nhát 2/64 3,1
03
Gia đình khó khăn 3/64 4,7
04
Phương pháp học tập chưa phù hợp
2/64 3,1

05
Không thích học tập 1/64 1,6
Qua kết quả trên cho thấy số lượng học sinh chưa tích cực học môn
Lòch sử ở lớp 7

- Trường THCS Bưng Bàng đã có sự chuyển biến rõ rệt về số
7
lượng và chất lượng từ 31/64 học sinh chưa tích cực đầu năm học, đến cuối
Học kỳ I con số này còn 11/64 học sinh chưa tích cực.
IV. KẾT LUẬN:
Ngành giáo dục có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy xã
hội phát triển. Khi xã hội đã phát triển thì đòi hỏi ngành giáo dục – ngành
đào tạo ra nhân tài – càng phải nâng cao chất lượng giáo dục hơn nữa. Nhận
thức được trách nhiệm nặng nề đó, hiện nay ngành giáo dục đã và đang đề ra
nhiều phương pháp dạy học theo lối tích cực nhằm thu hút học sinh trong độ
tuổi đến lớp, cũng như giúp học sinh tích cực hơn trong quá trình tham gia học
tập, rèn luyện, vui chơi, giải trí, … Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này
không ai khác ngoài đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Là thành viên của
những người có trách nhiệm đảm nhận nhiệm vụ quan trọng này, tôi cảm
thấy mình cũng phải đóng góp một phần công sức vào sự nghiệp chung của
ngành giáo dục, của toàn xã hội. Trong quá trình tham gia vào các hoạt động
giảng dạy tôi đã rút tỉa được một vài kinh nghiệm thông qua sáng kiến kinh
nghiệm này. Tuy nội dung chỉ gói gọn trong phạm vi lớp 7

– Trường Trung
học Sơ sở Bưng Bàng, nhưng tôi nhận thấy việc thực hiện sáng kiến kinh
nghiệm này trong thời gian qua bước đầu đã mang lại hiệu quả đáng kể, đặc
biệt là đối với đối tượng gia đình khó khăn và đối tượng lười học. Hy vọng
rằng sáng kiến kinh nghiệm này sẽ đóng góp một phần vào những giải pháp
giúp học sinh tích cực hơn trong học tập môn Lòch sử 7.

Do khả năng cá nhân còn nhiều hạn chế, nên khi thực hiện sáng
kiến kinh nghiệm này chắc chắn còn nhiều khiếm khuyết rất mong quý đồng
nghiệp đóng góp ý kiến để sáng kiến kinh nghiệm này thêm đầy đủ và đạt
kết quả cao hơn.
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Qua quá trình thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân tôi
đã rút ra được một số kinh nghiệm như sau:
- Trước tiên muốn thu hút được học sinh tham gia tích cực hơn trong
học tập thì người giáo viên phải có chuyên môn vững vàng, đam mê với công
tác giảng dạy, là người gương mẫu, có uy tín với học sinh và đồng nghiệp.
- Giáo viên chủ nhiệm ở các lớp phải có trách nhiệm cao về việc đònh
hướng giáo dục và rèn luyện của học sinh lớp mình chủ nhiệm. Từ đó có
hướng đưa phong trào học tập ở lớp mình phụ trách phát triển.
- Thường xuyên họp Giáo viên chủ nhiệm để kòp thời uốn nắn, khắc
phục những mặt chưa làm được, đồng thời phát huy những mặt làm tốt.
- Trong lớp, giáo viên chủ nhiệm phải tổ chức nhiều hoạt động thiết
thực để tạo điều kiện giúp đỡ những học sinh nghèo vượt khó.
8
- Giáo viên chủ nhiệm phải kết hợp chặt chẽ với Hội cha mẹ học sinh
của lớp để kòp thời uốn nắn, giáo dục những học sinh có thái độ học tập chưa
tích cực, có hành vi suy thoái về đạo đức để từng bước giúp các em đònh
hướng được việc học tập, rèn luyện đạo đức là con đường tốt nhất để các em
phát triển và trở thành người công dân tốt trong tương lai.
VI. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ:
- Giáo viên chủ nhiệm đầu tư thêm thời gian để gần gũi lớp chủ nhiệm.
- Ban lãnh đạo trường nên quan tâm nhiều hơn nữa đối với giáo viên
làm công tác chủ nhiệm.
- Phân công thêm giáo viên bộ môn hỗ trợ công tác chủ nhiệm đối với
những giáo viên chủ nhiệm hoạt động chưa hiệu quả.
- Giáo viên đứng lớp ngoài công tác dạy kiến thức cho học sinh thì nên

chú trọng hơn nữa về giáo dục đạo đức cho học sinh.
Bưng Bàng, ngày 25 tháng 3 năm 2012.
TỔ XÃ HỘI

9