nâng cao kết quả học tập phần công dân với đạo đức bằng việc tích hợp kiến thức tư tưởng đạo đức hồ chí minh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KHÁNH HÒA
TRƯỜNG THPT PHAN BỘI CHÂU












SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI
NÂNG CAO KẾT QUẢ HỌC TẬP PHẦN: CÔNG DÂN VỚI
ĐẠO ĐỨC (GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10) BẰNG VIỆC
TÍCH HỢP KIẾN THỨC TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC
HỒ CHÍ MINH




Tên tác giả: Nguyễn Thị Thu Hiền


2

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn vấn đề nghiên cứu
Hưởng ứng cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh” do Bộ Chính trị và Ban thường vụ tỉnh ủy phát động, mọi ban ngành
đoàn thể trong cả nước nói chung và ở Tỉnh, Sở giáo dục và đào tạo Khánh Hòa
nói riêng đã và đang tích cực thi đua thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau.
Đối với ngành giáo dục, chúng ta cũng kêu gọi thầy và trò ra sức thi đua hưởng
ứng cuộc vận động lớn này. Bên cạnh việc các tổ chức, đoàn thể trong mỗi nhà
trường đề ra các hình thức để tiến hành hưởng ứng cuộc vận động như: thi viết;
thi kể chuyện, thuyết trình về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh… nhà trường
còn kêu gọi tất cả mọi người trên cương vị của mình hãy học tập và làm theo
tấm gương của Bác.
Bản thân tôi là một giáo viên đang giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân
trong nhà trường, tôi nghĩ mình phải làm gì để tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
đến với các em học sinh không chỉ thông qua những hình thức giáo dục của các
đoàn thể, mà nó được thấm vào các em qua các bài học của môn Giáo dục công
dân (GDCD).
Để thực hiện được điều này, tôi nhận thấy, bộ môn Giáo dục công dân
trong trường trung học phổ thông mà đặc biệt là phần: Công dân với đạo đức
(GDCD 10) có nhiều điều kiện thuận lợi để có thể lồng ghép kiến thức tư tưởng,
đạo đức Hồ Chí Minh vào giảng dạy. Nhằm giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho
học sinh phù hợp với yêu cầu, trình độ học sinh, để tạo hứng thú học tập cho
học sinh và quan trọng hơn là tạo sự chuyển biến về ý thức tu dưỡng, học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; hình thành cho học sinh lòng tin,
động cơ, hoài bão và hành vi tốt đẹp góp phần làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn.
Bởi lẽ “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc làm rất quan trọng
và cần thiết”. Việc giáo dục đạo đức và ý thức công dân cho học sinh có ý nghĩa
vô cùng quan trọng. Cùng với gia đình và xã hội, nhà trường có trách nhiệm lớn

trong thực hiện nhiệm vụ này. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng chỉ rõ: “ Đạo đức
cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ
hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng
càng luyện càng trong”. Thực vậy, cái ác, cái xấu là kẻ thù của đạo đức, nhưng
nó thường ẩn dấu bên trong con người nên vừa nguy hiểm, vừa khó phát hiện.
Phương thuốc đặc hiệu nhất để phòng và chống kẻ thù này là phải thường xuyên
tu dưỡng đạo đức, coi tu dưỡng đạo đức là một việc làm như rửa mặt hàng ngày.
Tuy nhiên trong thực trạng hiện nay, đa số học sinh ngại học môn Giáo
dục công dân vì coi đây là môn “phụ”, một môn học không phục vụ cho việc thi
tốt nghiệp và Đại học, Cao đẳng cho nên các em chỉ học một cách đối phó, qua
loa. Mặt khác đạo đức, lối sống của một bộ phận thanh niên học sinh hiện nay có
nhiều biểu hiện không tốt (vi phạm pháp luật và các chuẩn mực đạo đức,lối sống
cá nhan thực dụng ) cần được điều chỉnh, giáo dục và định hướng để học sinh
3

tốt hơn. Bản thân các em học sinh chưa có hiểu biết nhiều về Tư tưởng, đạo đức
của Bác.
Bên cạnh đó, bản thân một số giáo viên dạy môn Giáo dục công dân còn
xem “nhẹ” môn học của mình, coi đó là môn “phụ”, không có hứng thú trong
giảng dạy và ít đầu tư vào chuyên môn, ít đổi mới phương pháp dạy học dẫn
đến tiết học khô khan, học sinh dễ nhàm chán và ngại học.
Chính vì những lý do trên, bản thân tôi xin phép mạnh dạn nêu một vài
kinh nghiệm trong việc nâng cao kết quả học tập phần: công dân với đạo đức
(giáo dục công dân lớp 10) bằng việc tích hợp kiến thức Tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh.
2. Mục đích nghiên cứu
Đánh giá được thực trạng việc học tập môn Giáo dục công dân 10 - Phần
công dân với đạo đức của học sinh ở trường Trung học phổ thông. Thông qua
đó, nâng cao kết quả học tập phần công dân với đạo đức (Giáo dục công dân lớp
10) bằng việc sưu tầm, chọn lọc các câu chuyện, câu nói, bài hát về Bác Hồ phù

hợp với nội dung từng bài để làm sao cho học sinh dễ hiểu, gây được hứng thú
học tập, đảm bảo nội dung bài học….và đặc biệt là thông qua nội dung tích hợp
đó giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Sưu tầm, chọn lọc các câu chuyện, câu nói, bài hát về Bác Hồ đồng thời
nghiên cứu nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 10 - phần công dân
với đạo đức và việc học tập của học sinh đối với môn học. Từ đó, sử dụng việc
tích hợp kiến thức Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh phù hợp với từng tiết dạy.
4. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh các lớp 10 mà tôi được phân công trực tiếp giảng dạy năm học
2013 – 2014 tại trường THPT Phan Bội Châu.
5. Phạm vi nghiên cứu:
Chương trình Sách giáo khoa Giáo dục công dân 10 (Nhà xuất bản Giáo
dục, năm 2011). Sách báo, tạp chí, sách Hồ Chí Minh toàn tập, truyện kể về Bác
Hồ, tư liệu về Bác, mạng Internet
6. Phương pháp nghiên cứu:
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu của phép biện chứng duy vật:
Lôgic, lịch sử, điều tra, sưu tầm, khảo sát, phân tích, tổng hợp, so sánh, liên hệ
để giải quyết nội dung đề tài.
7. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 8/2013 đến 5/2014.



4

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận:
Chủ tịch Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu của dân tộc ta và là
một anh hùng giải phóng dân tộc, một danh nhân văn hóa thế giới. Khi nói về
Người, chúng ta không chỉ nói tới công lao mà Người đã hy sinh cho dân tộc và

cho nền hòa bình thế giới mà chúng ta còn nói nhiều tới cái “Đức” ở trong con
người của Bác. Khi nói về Người thì không một bài ca, một bài thơ hay một tác
phẩm nào có thể ngợi ca lên hết được, bởi Hồ Chí Minh là một tấm gương lớn
về tư tưởng, đạo đức, là cống hiến đặc sắc của Bác Hồ cho dân tộc và cho loài
người.
Tư tưởng và đạo đức của Hồ Chí Minh là sự kết tinh những truyền thống tốt
đẹp của dân tộc ta và tinh hoa văn hoá của nhân loại, là tài sản tinh thần vô giá
của Đảng và nhân dân ta; là tấm gương sáng để mọi người Việt Nam nói chung
và thế hệ trẻ Việt Nam đang trong các nhà trường THPT nói riêng học tập và noi
theo.
Lúc sinh thời, Bác luôn dành muôn vàn tình thương yêu, chăm sóc, giáo
dục thanh thiếu niên, nhi đồng. Những lời dạy ân cần và tấm gương đạo đức
trong sáng của Người là nguồn cổ vũ to lớn, cuốn hút và thôi thúc lớp trẻ vươn
lên, cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nói: “ Đạo đức cách mạng là cái gốc”. Trước lúc
ra đi , Bác còn căn dặn toàn Đảng, toàn dân phải chăm lo giáo dục đạo đức cách
mạng cho thanh niên, đào tạo thanh niên thành “những người thừa kế , xây dựng
chủ nghĩa xã hội vừa hồng, vừa chuyên” và chỉ rõ “bồi dưỡng thế hệ cách mạng
cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.
Thấm nhuần tư tưởng và lời dạy đó của Người, ngày nay, trong thời kỳ
đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, trong bối cảnh hội
nhập kinh tế quốc tế với thời cơ và vận hội lớn, đan xen với những thách thức
không nhỏ, chúng ta càng phải quan tâm bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con
người, nhất là thế hệ trẻ - một nhân tố cực kỳ quan trọng, đảm bảo đất nước ta
phát triển nhanh và bền vững. Nghị quyết Đại hội lần X của Đảng tiếp tục khẳng
định: “Xây dựng hoàn thiện giá trị, nhân cách của con người Việt Nam… bồi
dưỡng các giá trị văn hoá trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý
tưởng sống, năng lực, trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hoá của con người Việt
Nam…”
Hưởng ứng cuộc vận động trên phạm vi toàn quốc với nội dung tích cực

học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Bộ Gáo dục và đào tạo
chủ trương thực hiện chương trình tích hợp học tập nội dung “ Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào giảng dạy các môn học trong nhà
trường phổ thông, trong đó có bộ môn Giáo dục công dân trong trường THPT.
Môn Giáo dục Công dân có đặc điểm nổi bật là gần gũi với con người và
xã hội, gắn bó mật thiết với đời sống thực tiễn sinh động của gia đình, nhà
trường và xã hội. Là môn học giúp học sinh hiểu đúng quy luật phát triển tất yếu
5

của tự nhiên, xã hội và tư duy; giúp học sinh nhận thức đúng đắn cuộc sống của
cá nhân và cộng đồng, biết sống trong điều kiện cụ thể của bản thân, gia đình và
xã hội, luôn có ý thức vươn tới những cái cao đẹp. Từ đó hình thành cho học
sinh lòng tin, động cơ, hoài bão và hành vi tốt đẹp. Đặc biệt trong thời đại ngày
nay việc định hướng đúng đắn suy nghĩ và hành động là hết sức quan trọng. Đặc
điểm này tạo cho môn Giáo dục Công dân có những lợi thế để tích hợp những
nội dung giáo dục cần thiết cho học sinh như: “ Tích hợp Tư tưởng, đạo đức Hồ
Chí Minh” vào trong bài dạy giữ vị trí quan trọng trong việc giáo dục đạo đức,
lối sống cho học sinh ở nước ta hiện nay.
Việc giáo dục đạo đức và ý thức công dân cho học sinh có ý nghĩa vô
cùng quan trọng. Cùng với gia đình và xã hội, nhà trường có trách nhiệm lớn
trong thực hiện nhiệm vụ này qua các môn học, trong đó, môn giáo dục công
dân có nhiệm vụ hết sức quan trọng. Vì thế, việc dạy và học môn GDCD nói
chung và môn giáo dục công dân ở trường phổ thông nói riêng, nhất là phần
đạo đức GDCD 10 phải tiến hành trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh, dựa vào các
tài liệu của Người. Tuy nhiên, việc dạy học môn GDCD không giới hạn ở việc
sử dụng tài liệu, tư tưởng Hồ Chí Minh với tư cách là một nhà khoa học, nhà đạo
đức học, triết học, kinh tế chính trị học mà còn giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh
cho học sinh phù hợp với yêu cầu, trình độ học sinh, nhằm nâng cao kết quả
môn học, để tạo hứng thú học tập cho học sinh và quan trọng hơn là tạo sự
chuyển biến về ý thức tu dưỡng, nâng cao phẩm chất đạo đức, nhân cách cho

học sinh, giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để
học theo Người, làm theo Người, hoàn thiện phẩm chất đạo đức cá nhân. Giúp
học sinh tự đánh giá được bản thân, từ đó các em có biện pháp rèn luyện để trở
thành người có phẩm chất đạo đức tốt; xác định được nghĩa vụ và mục tiêu học
tập của bản thân, bồi dưỡng, nâng cao lòng kính yêu Chủ tịch Hồ Chí Minh đối
với học sinh.
2. Thực trạng
Ngày 27-3-2003 Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX đã ra Chỉ thị số 23-
CT/TW về việc: “đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí
Minh trong giai đoạn mới”; Thực hiện Chỉ thị 06-CT/TW ngày 3-10-2006 của
Bộ Chính trị về việc triển khai thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14-5-2011 của
Bộ Chính Trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh, mọi tầng lớp nhân dân, cũng như các ban ngành, đoàn thể trong cả
nước cùng hăng hái thi đua thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau. Ở bậc
THPT việc tổ chức nghiên cứu, học tập tư tưởng đạo đức của Bác chưa được
đưa vào giảng dạy trong nhà trường thành một môn học, nên cuộc vận động
được triển khai thông qua hình thức tuyên truyền miệng là tổ chức Hội thi kể
chuyện tấm gương đạo đức của chủ tịch Hồ Chí Minh và tiến hành tích hợp ở
một số bộ môn hoặc lồng ghép với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị và công
tác chuyên môn trong các nhà trường và cơ sở giáo dục: lồng ghép triển khai
Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” với
triển khai cuộc vận động “Hai không”, cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là một
6

tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” và phong trào thi đua “Xây dựng trường
học thân thiện, học sinh tích cực”, tổ chức cho học sinh và giáo viên thi kể
chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh các phong trào thì nhiều nhưng
thực tế về tư tưởng chúng ta vẫn chưa tạo ra cho các em học sinh bậc THPT
nhận thức sâu sắc về nội dung tư tưởng đạo đức của Người và bản thân chủ tịch

Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng ngời về đạo đức, để từ đó tự mình phấn
đấu, noi theo; để tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh thực sự là nền tảng tinh thần,
đạo đức của xã hội, là cơ sở để chúng ta tạo ra một xã hội thực sự công bằng dân
chủ văn minh Xuất phát từ thực tế thực hiện cuộc vận động học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở trường học như đã nêu trên, xuất phát
từ đặc điểm của bộ môn Giáo dục công dân đặc biệt trong phần thứ hai Công
dân với đạo đức trong chương trình Giáo dục công dân lớp 10 có cơ hội để giáo
viên lồng ghép cuộc vận động này có hiệu quả rõ rệt
Chúng tôi đã tiến hành lồng ghép Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào
môn Giáo dục công dân theo quy định của Bộ và Sở giáo dục từ năm học 2010 -
2011. Bây giờ là lúc chúng tôi tự kiểm nghiệm lại mình những gì đã làm được,
làm tốt thì tiếp tục phát huy, những gì còn thiếu sót cần bổ sung chúng tôi sẽ tiếp
tục hoàn thiện để việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào môn Giáo
dục công dân thật sự đi vào chiều sâu trong mỗi giáo viên giảng dạy Giáo dục
công dân và học sinh toàn trường THPT Phan Bội Châu. Nhưng thực tế giảng
dạy tôi thấy việc tích hợp như vậy ở môn giáo dục công dân, đặc biệt là phần
đạo đức (GDCD 10) còn ít. Bởi lẽ, phần đạo đức hầu hết bài nào chúng ta cũng
có thể tích hợp kiến thức Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh được tùy theo mức độ
cụ thể, theo nhiều cách khác nhau nhằm nâng cao hơn nữa kết quả học tập, cung
cấp cho các em biết và hiểu nhiều hơn về Tư tưởng đạo đức của Người; đặc biệt
hơn là qua đó giáo dục đạo đức cho các em học tập và làm theo tấm gương đạo
đức vĩ đại - Hồ Chí Minh và bồi dưỡng, nâng cao lòng kính yêu Chủ tịch Hồ Chí
Minh đối với học sinh.
Để học sinh học tập và làm theo thì cần phải cho các em hiểu biết nhiều
về Tư tưởng đạo đức của Bác. Nhưng thực tế các em còn rất hạn chế về vấn đề
này. Điều này bản thân tôi đã khảo sát học sinh năm lớp 10 tôi dạy với tổng số
197 học sinh
Câu hỏi khảo sát: Em hãy cho biết những hiểu biết của em về Chủ tịch Hồ
Chí Minh? (Chỉ được đánh x vào một nội dung tương ứng mà em hiểu biết nhất)
- Em hiểu biết nhiều về tiểu sử, quá trình hoạt động cách mạng của Bác

1
Em hiểu biết nhiều về tiểu sử, quá trình hoạt động cách mạng
của Bác


2
Em hiểu biết nhiều về công lao và những đóng góp của Chủ
tịch Hồ Chí Minh đối với dân tộc Việt Nam

7

3
Em hiểu biết nhiều về Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh


4
Em hiểu biết nhiều về danh nhân văn hóa Hồ Chí Minh


Kết quả khảo sát cho thấy:
Có 85/197 học sinh chọn nội dung thứ nhất: Em hiểu biết nhiều về tiểu sử,
quá trình hoạt động cách mạng của Bác
Có 73/197 học sinh chọn nội dung thứ 2: Em hiểu biết nhiều về công lao và
những đóng góp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với dân tộc Việt Nam
Có 30/197 học sinh chọn nội dung thứ 3: Em hiểu biết nhiều về Tư tưởng,
đạo đức Hồ Chí Minh
Có 9/197 học sinh chọn nội dung thứ 4: Em hiểu biết nhiều về danh nhân văn
hóa Hồ Chí Minh
Như vậy, qua kết quả trên ta có thể kết luận: 158/ 197 học sinh chiếm 80%
học sinh chọn nội dung thứ nhất và thứ hai, điều đó có nghĩa là 80% học sinh

mới chỉ dừng lại ở việc tìm hiểu về tiểu sử, quá trình hoạt động cách mạng của
Bác và những đóng góp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với dân tộc Việt Nam,
hơn 15% hiểu biết nhất định về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
Thực tế môn Giáo dục công dân còn nhiều bất cập. Tâm lý chung của các
bậc phụ huynh học sinh, rồi một số ít các thầy giáo, cô giáo cho đến cả các em
học sinh đều cho đây là môn học phụ. Điều này tạo cho các em học sinh thái độ
thờ ơ, không đầu tư thời gian, công sức cho việc tìm tòi, học tập và nghiên cứu
một cách chủ động và say mê với môn học.
Bản thân tôi đã khảo sát học sinh năm lớp 10 tôi dạy với tổng số là: 197
học sinh
Câu hỏi khảo sát:
Em đã chuẩn bị và tham gia vào các tiết học Giáo dục công dân như thế
nào?
Nội dung Có Không
Chuẩn bị đọc tài liệu trước ở nhà
Phát biểu ý kiến khi giáo viên đặt câu hỏi
Học bài và làm một số bài tập giáo viên yêu cầu
Đọc tài liệu tham khảo
Thảo luận nhóm bàn bạc các vấn đề liên quan bài học
Kết quả khảo sát là:
8

Số học sinh Tỷ lệ
Tiêu chí
Có Không có Có Không có
Chuẩn bị đọc tài liệu trước ở
nhà.
50/197 147/197 25,3% 74,7%
Phát biểu ý kiến khi giáo viên
đặt câu hỏi.

87/197 110/197 44,2% 55,8%
Học bài và làm một số bài tập
giáo viên yêu cầu.
89/197 108/197 45,2% 54,8%
Đọc tài liệu tham khảo. 35/197 163/197 17,8% 82,2%
Thảo luận nhóm bàn bạc các
vấn đề liên quan bài học.
78/197 119/197 39,6% 60,4%
Tài liệu tham khảo về Hồ Chí Minh là rất nhiều, để lựa chọn được những nội
dung phù hợp đưa vào từng bài, từng ý đòi hỏi giáo viên phải tốn nhiều công sức
và thời gian tìm tòi nghiên cứu, chọn lọc ở nhiều tài liệu khác nhau. Hơn nữa,
những nội dung đưa vào phải đa dạng phong phú, nhiều thể loại khác nhau để
tránh sự nhàm chán, đơn điệu, gượng ép điều này khiến giáo viên gặp không ít
khó khăn.
3. Cách thực hiện
3.1. Mục đích tích hợp kiến thức Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
Trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về tư tưởng, đạo
đức Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó các em, có được nhận thức thái độ và hành vi
tích cực theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo dục ý thức quan tâm tới
việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, làm cho việc học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành thói quen và nếp sống của
học sinh.
Phát triển kỹ năng thực hành, kỹ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong
việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh bằng những việc làm
thiết thực. Góp phần giáo dục cho học sinh trở thành người công dân tốt, biết
sống và làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và có trách nhiệm đối
với đất nước.
Giúp học sinh tự đánh giá được bản thân, từ đó các em có biện pháp rèn
luyện để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt; bồi dưỡng, nâng cao lòng
kính yêu Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với học sinh.

3.2. Chuẩn bị và sắp xếp, lưu trữ tư liệu:
9

Đây là yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu quả giờ dạy. Kinh nghiệm
của bản thân cho thấy nếu nguồn tài liệu không phong phú và tin cậy thì sức
thuyết phục không cao.
Tư liệu có nhiều loại khác nhau có thể bằng văn bản, bằng hình ảnh, phim
tư liệu, bài viết khác và bằng nhận thức thực tiễn của giáo viên. Có nhiều cách
sưu tầm tài liệu nhưng với tôi thì thường dùng một số cách cơ bản đó là : Bản
thân tự tạo ra tư liệu(tự làm), sưu tầm ở cá nhân, tổ chức có liên quan và một
nguồn rất phong phú đó là thông qua mạng internet.
Việc sưu tầm tư liệu trên mạng internet đã rất quen thuộc đối với giáo
viên trong thời đại bùng nổ thông tin và việc ứng dụng công nghệ thông tin vào
quá trình dạy học. Tài liệu trên mạng phong phú và đa dạng nên đòi hỏi chúng ta
phải biết chọn lọc và tìm những tư liệu ở những nguồn đáng tin cậy và phù hợp
với mục đích của mình.
Để phục vụ cho việc giảng dạy những bài học có nội dung cần tích hợp
kiến thức Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, bản thân tôi đã nghiên cứu, sưu tầm
tài liệu, hình ảnh, bài viết hay, những câu chuyện về Bác qua sách, báo, các bài
viết, Internet, qua các cuộc thi kể chuyện Bác Hồ và rất nhiều tư liệu khác sẵn
sàng phục vụ cho việc tích hợp, minh họa một cách có hiệu quả nhất.
3.3. Xác định mục tiêu trong bài dạy có tích hợp:
Đối với những bài dạy có nội dung lồng ghép, giáo viên cần xác định đầy
đủ, đúng mục tiêu cần đạt là gì? (kiến thức, kĩ năng, thái độ) có như vậy thì
trong suốt quá trình từ thiết kế bài dạy đến khi thực hành trên lớp mới đảm bảo
yêu cầu nội dung đề ra, bài dạy sẽ đi đúng hướng, chất lượng tiết dạy sẽ được
nâng cao.
3.4. Xác định mức độ tích hợp
Tùy theo nội dung, đặc điểm và khả năng thực hiện việc tích hợp giáo dục
về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của từng đơn vị bài học để lựa chọn mức độ

tích hợp thích hợp.
- Liên hệ (mức độ thấp nhất): chỉ khai thác nội dung bài học và liên hệ với
kiến thức về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Tích hợp bộ phận (mức độ trung bình): chỉ một phần của bài học lồng
ghép hoạt động thực hiện nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh.
- Tích hợp toàn phần (mức độ cao nhất): cả một bài có nội dung trùng
khớp với nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Đối với đề tài này, chúng ta sử dụng hai mức độ tích hợp đó là: Liên hệ và
tích hợp bộ phận. Còn tích hợp toàn phần không áp dụng vì không có bài nào có
nội dung trùng khớp với nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
3.5. Cách thức lồng ghép, tích hợp
10

Có nhiều hình thức lồng ghép khác nhau tuỳ vào từng bài học cụ thể. Đôi
khi chúng ta chỉ cần cho học sinh phân tích một câu nói của Bác
Hình thức thứ hai đó là giao nhiệm vụ để học sinh về nhà sưu tầm những
mẫu chuyện kể, hoặc để dễ dàng hơn giáo viên giao các câu chuyện kể cho học
sinh chép lại và yêu cầu học sinh nêu ra được ý nghĩa của câu chuyện, bài học
cho bản thân, và các em đã làm được gì và nên làm gì sau khi đọc câu chuyện
đó. Sau đó đến tiết học giáo viên có thể cho học sinh nêu ra những yêu cầu mà
giáo viên đã giao cho. Giáo viên có thể thu các bài viết của học sinh và chấm
điểm có thể lấy vào điểm miệng hoặc điểm 15 phút cho một số học sinh xuất sắc
vì có thể coi đây là một bài tập có liên hệ thực tiễn. Làm như vậy vừa khuyến
khích học sinh vừa để các em thấy được trách nhiệm bản thân.
Một hình thức nữa mà ta vẫn quen làm đó là tổ chức cho học sinh thi kể
chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong các buổi ngoại khoá hoặc là
nhà trường tổ chức. Đối với bộ môn giáo dục công dân 10 có những tiết ngoại
khoá các vấn đề địa phương giáo viên cũng có thể lồng ghép.
Sử dụng các bài hát về Bác bằng cách cho học sinh hát hoặc nghe băng

đĩa có nội dung phù hợp với nội dung mình dạy.
Trong quá trình giảng dạy giáo viên có thể sử dụng việc tích hợp kiến thức
tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào nhiều dạng khác nhau với những mục đích
khác nhau. Thông thường, giáo viên sử dụng tích hợp kiến thức Tư tưởng Hồ
Chí Minh ở bốn dạng cơ bản sau:
Một là dẫn dắt vào bài mới, hoặc chuyển giữa các ý
Hai là, khai thác đơn vị kiến thức mới
Ba là, củng cố nội dung bài học
Dù là lồng ghép bằng cách nào đi nữa thì giáo viên phải đảm bảo yêu cầu
nội dung bài dạy và xác định mục tiêu cuối cùng của chúng ta là đảm bảo kiến
thức, tiết học sôi nổi, gây được hứng thú cho học sinh và không chỉ “học tập”
mà phải “làm theo” tấm gương của Bác thì mới có thể coi là tích hợp thành
công.
3.6. Xác định nội dung cần tích hợp Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
Tên bài
Địa chỉ
tích hợp


Mức độ
Nội dung
kiến thức cần tích
hợp
Nội dung
giáo dục và khai thác
Bài 10:
Quan
niệm về
đạo đức

- Phầ
n
dẫn dắ
t
vào
bài
mới
- Mục 3a


- Liên hệ


Bác Hồ là tấ
m gương
sáng về đạo đức từ lờ
i
nói đến hành động
- Để từ đó học sinh thấ
y
được rằng cần phả
i rèn
luyện, tu dưỡng đạo đứ
c
và không ngừng học tậ
p
để trở thành mộ
t con
người phát triể
n toàn

diện như
- Học sinh hiểu đượ
c
“Cần, kiệ
m, liêm, chính,
11

chí công vô tư”,
nêu cao
phẩm giá con người Việ
t
Nam trong thời kì mới
- Dẫn dắt vào bài mớ
i và
khai thác phầ
n vai trò
của đạo đức đối vớ
i cá
nhân
B
ài 11:
Một số

phạ
m trù
cơ bả
n
của đạ
o
đức học

- Mụ
c 1,
- Mụ
c 3,
- Mục 4-
-Củng cố

- Liên hệ
-Tích hợp
bộ phận
- Bác luôn thực hiện
tốt nghĩa vụ của mình
đối với xã hôi,
- Bác là người có
nhân phẩm và danh
dự tốt được nhân dân
và quốc tế đánh giá
cao
- Hạnh phúc của Bác
luôn gắn liền với
hạnh phuc của xã hội,
của đất nước
- Học sinh có thể liên
hệ với nghĩa vụ của bản
thân với những người
xung quanh, với tập thể
lớp, nhà trường trong
việc đảm bảo thời gian
giờ giấc trong học tập
và lao động

- Qua đó cho học sinh
thấy được hạnh phúc là
gì và đồng thời giáo
dục cho học sinh là học
tập Bác để chăm lo xây
dựng hạnh phúc cho
mình và cho cả xã hội.

Bài 12:
Công
dân vớ
i
tình yêu,
hôn nhân
và gia
đình

Mục 2b
Mục 3b
Củng cố
Liên hệ - Quan niệm củ
a Bác
về bình đẳng vợ
,
chồng
- Bác nói về
vai trò
của gia đ
ình trong
nuôi dưỡng, giáo dụ

c
con cái
- Tình cảm củ
a Bác
đới với gia đình
Giáo dục học sinh
tình cảm đối với gia
đình, từ đó biến thành
những hành động thiết
thực thể hiện tình cảm
đó như:
Ngoan ngoãn, lễ
phép, hiếu thảo, kính
trọng với ông bà, cha
mẹ
Học tập thật tốt
Quan tâm giúp đỡ,
chia sẻ với nhau trong
gia đình
Biết làm một số việc
phù hợp với bản thân
Biết sử dụng tiết kiệm
các tài sản của gia đình

12

Bài 13:
Công
dân vớ
i

cộng
đồng
Mục 1
a,
mục 2a
Củng cố
- Liên hệ
-Tích hợ
p
bộ phận
- Bác là 1 tấ
m gương
lớn về nhân ngh
ĩa:
Biế
t yêu thương, quan
tâm, chăm sóc đế
n
mọi người; Biết vị
tha;
biết kính trọng….
Từ đó hướng học sinh
vận dụng tư tưởng, đạo
đức của Bác vào cuộc
sống hàng ngày như
biết yêu thương những
người thân trong gia
đình, biết cưu mang
giúp đỡ bạn bè trong
lớp trong trường, biết

chia sẻ với những người
gặp khó khăn hoạn nạn
trong cuộc sống, hướng
các em đến với những
việc làm tốt đẹp, việc
thiện và tránh xa những
hành động xấu, việc ác
như lời Bác dạy: “Việc
thiện dù nhỏ mấy cũng
làm, việc ác dù nhỏ
mấy cũng tránh” (2)

Bài 14:
Công
dân với
sự
nghiệp
xây
dựng và
bảo vệ
Tổ quốc
Mục 1
Mục 2,3
Củng cố
Liên hệ Lòng yêu quê h
ương,
đất nước thiết tha củ
a
Bác Hồ
- Cả cuộc đờ

i Bác
cống hiến cho Tổ

quốc

- HS sẽ biết quý trọng
giá trị của độc lập và tự
do, biết trân trọng và
gìn giữ thành quả cách
mạng của cha anh, đồng
thời phải sống sao cho
xứng đáng với truyền
thống của dân tộc, được
biểu hiện bằng những
việc làm, những hành
động cụ thể thiết thực
như tham gia gìn giữ an
ninh trật tự ở địa
phương, khối phố, thôn
xóm, dũng cảm tố giác
tội phạm, thực hiện
nghĩa vụ quân sự một
cách tự giác khi đến
tuổi.
Bài 16:
Tự hoàn
thiện
bản
Giới
thiệu bài

Mục 2
Liên hệ - Tấm gương lớn về

sự kiên trì phấn đấ
u
tự hoàn thiện bả
n thân
từ việc rèn luyệ
n thân
Ý chí và nghị lực vượ
t
qua mọi thử thách
trong
học tập và trong cuộ
c
sống
13

thân thể, học tập đến việ
c
đặt mục đích phấ
n
đấu

3.7. Soạn giáo án:
Trên cơ sở mục tiêu cần đạt, những tài liệu tham khảo liên quan được
chuẩn bị, giáo viên thiết kế giáo án trong đó phải thể hiện được các hoạt động
dạy, hoạt động học cụ thể, hệ thống câu hỏi phù hợp (câu hỏi gợi mở, nêu vấn
đề, phân tích, tổng hợp, kết luận, so sánh, liên hệ…). Căn cứ vào các chủ đề tích

hợp giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đối chiếu với nội dung bài học
để đặt ra mục tiêu tích hợp trong bài soạn.
3.8. Một số điều cần chú ý:
Tìm tư liệu liên quan đến Bác phù hợp với mục đích của mình
Đảm bảo kiến thức bài học, không quá sa đà vào việc tích hợp mà quên đi
nội dung kiến thức cần phải truyền đạt
Do thời gian một tiết học hạn chế nên giáo viên lựa chọn kiến thức tích
hợp phù hợp, linh hoạt, không gây căng thẳng, nặng nề
Có một số câu chuyện, bài hát dài, chúng ta có thể cắt lấy đoạn cần thiết
để đảm bảo thời gian
Có thể đối với những câu chuyện, bài hát có thể cho học sinh về nhà
chuẩn bị trước
4. Nội dung thể hiện cụ thể:
Bài 10: Quan niệm về đạo đức
Giới thiệu bài mới và dẫn dắt vào mục 1a: Đạo đức là gì?
“Trời có bốn mùa : Xuân, Hạ, Thu, Đông
Đất có bôn phương : Đông, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức : Cần, Kiệm, Liêm, Chính
Thiếu một mùa không thành trời
Thiếu một phương không thành đất
Thiếu một đức không thành người.”
Giáo viên hỏi: Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác Hồ?
Học sinh trả lời. Từ đó giáo viên giải thích: Ở đây Bác muốn nói đến vai
trò to lớn của đạo đức đối với con người. Người đã khái quát thành những phẩm
chất cơ bản của người Việt Nam trong thời đại mới đó là phải hội tụ đủ bốn
phẩm chất: “ Trung với nước, Hiếu với dân; Yêu thương con người; Cần kiệm
liêm chính; Tinh thần quốc tế trong sáng”.
Vậy đạo đức là gì? Nó có vai trò như thế nào đới với cá nhân, gia đình
và xã hội? Vào bài 10.
14

Từ đó gợi ý để học sinh nắm được ý nghĩa của vấn đề, quan niệm đạo đức
của Bác Hồ hết sức dễ hiểu nhưng sâu sắc như thế nào. Hơn nữa đây là bài học
đầu tiên của phần thứ hai chương trình GDCD 10 nên khi ta đặt vấn đề như vậy
cũng là bước đầu đặt ra nhiệm vụ để học sinh hình thành ý thức học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Mục 3: Vai trò của đạo đức đối với sự phát triển của cá nhân, gia
đình và xã hội
- Khi dạy về vai trò của đạo đức đối với cá nhân, giáo viên trích câu nói
của HCM “Người có tài mà không có đức là người vô dụng. Người có đức mà
không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Ở đây Bác muốn nói đến vấn đề gì?
Giáo viên dẫn dắt: Đây Bác muốn nói đến vai trò của đạo đức đối với mỗi
cá nhân, nhưng đồng thời cũng khẳng định con người cần phải có cả đức lẫn tài.
Vậy đạo đức có vai trò như thế nào đối với sự phát triển của cá nhân?
Củng cố bài học:
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng chỉ rõ: “ Đạo đức cách mạng không phải trên
trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và
củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”.
Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác? Thông qua câu nói đó, em
thấy mình cần phải làm gì để rèn luyện, tu dưỡng đạo đức bản thân?
Để từ đó học sinh thấy được rằng cần phải rèn luyện, tu dưỡng đạo đức và
không ngừng học tập để trở thành một con người phát triển toàn diện như: siêng
năng, chăm chỉ hơn trong học tập và lao động, tiết kiệm của cải của gia đình,
của trường lớp, sống ngay thẳng, chân thật, không dối trá, mong muốn được góp
sức lực nhỏ bé của bản thân để xây dựng và cống hiến cho quê hương, đất nước.
Bài 11: Một số phạm trù cơ bản của đạo đức học
Mục 1: Nghĩa vụ
Ví dụ: Khi dạy bài 11 Một số phạm trù đạo đức. Giáo viên có thể cho học
sinh tìm hiểu câu chuyện “Thời gian quý báu lắm” ( Câu chuyện số 79. tr 114,
trong 117 câu chuyện kể về Bác Hồ) để học sinh có thể liên hệ với nghĩa vụ của

bản thân với những người xung quanh, với tập thể lớp, nhà trường trong việc
đảm bảo thời gian giờ giấc trong học tập và lao động
Mục 3: Nhân phẩm và danh dự
- Trong quá trình giảng phạm trù Nhân phẩm và danh dự, GV sử dụng câu
nói của HCM “Giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay,
uy vũ không thể khuất phục”. giáo viên: Câu nói này muốn nói đến điều gì?
Qua đó em rút ra được điều gì cho bản thân. Từ đó giáo viên dẫn dắt học sinh
vào tìm hiểu những biểu hiện của người có danh dự. Đồng thời giáo dục cho học
sinh lối sống trong sạch, không bị cám giỗ trong cuộc sống đầy những cạm bẫy
Giáo viên đưa ra một đánh giá của nhà nghiên cứu người Mĩ Davit
Hanbecxtam về Bác Hồ: “Đối với cụ Hồ Chí Minh, càng lên cao, cụ càng tỏ ra
15

giản dị, trong sạch và luôn giữ gìn những giá trị Việt Nam vĩnh cửu: tôn kính
người già, coi thường phú quý, tiền bạc, yêu mến thiếu nhi”
Giáo viên hỏi: Nhà nghiên cứu người Mĩ Davit Hanbecxtam muốn nói
đến điều gì?
Giáo viên dẫn dắt để học sinh hiểu được Bác là người có danh dự và danh
dự đó đa được cả nước và thế giới thừa nhận
Mục 4: Hạnh phúc
Hay khi dạy về phạm trù hạnh phúc: Cảm xúc vui sướng của Bác thể hiện
niềm hạnh phúc khi được thõa mãn mong muốn của mình. Không những thế, ở
Bác, niềm vui đó không phải chỉ là cho mình mà cho cả dân tộc. Bác vui sướng,
cảm động vì tìm được con đường cứu nước:
“Luận cương của Lênin làm tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tn
tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà
tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa
đày, đau khổ! Đây là cái cần thết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng
cho chúng ta!” (Tập 8. tr700)
Giáo viên, đó chính là hạnh phúc. Vậy hạnh phúc là gì? Qua đó cho học

sinh thấy được hạnh phúc là gì và đồng thời giáo dục cho học sinh là học tập
Bác để chăm lo xây dựng hạnh phúc cho mình và cho cả xã hội.
Củng cố bài 11, giáo viên trích câu nói của Bác “Muốn giữ được nhân
cách, tránh khỏi hủ hóa thì phải luôn thực hành bốn chữ mà Bác thường nói. Đó
là cần, kiệm, liêm, chính (Tập 7. tr 39 - 40)
1. Em hiểu như thế nào về câu nói này?
2. Hiểu như thế nào về: “ cần, kiệm, liêm, chính”?
3. Em cần làm gì để thực hiện tốt lời khuyên của Bác
Từ đó, giáo viên dẫn dắt học sinh liên hệ bản thân bằng những việc làm
thiết thực như:
- Mỗi học sinh cần phải chuyên cần, kiên trì, bền bỉ, tích cực học tập và lao
động một cách sáng tạo, học tập, lao động có hiệu qua, có năng xuất, biết quí
trọng của công biết tôn trọng sức lao động và thành quả lao động của người
khác, sử dụng có hiệu quả vật tư tiền vốn tài sản nguyên liệu của nhà nước vào
việc công một cách hợp lí, tiết kiệm, đúng nguyên tắc, tạo thành quả cao
- Cần tập trung ý chí sức mạnh vào việc công không tính toán cá nhân,
chống lối sống thực dụng, giành giật lợi ích cho mình, việc dễ thì làm việc khó
đùn đẩy cho người khác, không chạy theo danh vọng tiền tài địa vị hoặc lạm
dụng chức quyền để giành giật lợi ích riêng.
- Thẳng thắn, trung thực bảo vệ chân lí, bảo vệ đường lối, quan điểm của
Đảng, bảo vệ người tốt, chống mọi biểu hiện vô liêm bất chính, tiêu cực và loại
bỏ chúng ra khỏi đời sống xã hội.
16

Qua đó, giáo viên tóm tắt quan hệ giữa 4 phạm trù đạo đức mà đã tìm hiểu
trong bài 11. Cụ thể: Chúng ta có được và thực hành tốt 4 đức tính mà Bác thì
chúng ta là người có đạo đức, thực hiện tốt nghĩa vụ của mình, khi thực hiện tốt
nghĩa vụ đạo đức của mình là người có lương tâm, và người thực hiện tốt nghĩa
vụ đạo đức và có lương tâm là người có nhân phẩm và danh dự. Hạnh phúc là
khi chúng ta có được tất cả những điều đó.

Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình
Mục 2b: Chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay
- Khi dạy về nội dung một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng, GV trích
câu nói của HCM “Người xấu mới đánh vợ, đánh vợ là phạm pháp”.
Em hiểu như thế nào về câu nói này?
Hiện tượng này được nhà nước và xã hội ta hiện nay giải quyết như thế
nào?
Vậy vợ, chồng cần có trách nhiệm với nhau như thế nào?
Từ đó giáo viên giải thích cho học sinh hiểu: Từ thời Bác Hồ, Bác đã
khẳng định đánh vợ là xấu, dư luận xã hội lên án, là vi phạm đạo đức; không
những thế còn vi phạm pháp luật. Vì vậy đó là việc không nên và không được
làm.
Trong xã hội ta hiện nay, dư luận xã hội lên án mạnh mẽ, có luật phòng,
chống bạo lực gia đình can thiệp và có nhiều mô hình phòng chống bạo lực gia
đình được thực hiện như: câu lạc bộ làm chồng, làm cha; câu lạc bộ làm mẹ, làm
vợ
Vợ chồng cần chung thủy, thương yêu, tôn trọng nhau, tạo điều kiện giúp
đỡ nhau để mỗi người đều tiến bộ, cần bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ
trong gia đình tùy theo khả năng của mỗi người
Mục 3b: Chức năng của gia đình
Khi dạy về chức năng nuôi dưỡng và giáo dục con cái, giáo viên sử dụng
bài nói chuyện tại Hội nghị cán bộ Đảng ngành giáo dục tháng 6-1957, Bác căn
dặn cán bộ đảng ngành này “phải nhất thiết liên hệ mật thiết với gia đình học
trò. Bởi vì giáo dục trong nhà trường, chỉ là một phần, còn cần có giáo dục
ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được
tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia
đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn” (Hồ Chí Minh toàn tập,
tập 6, NXBCTQG, H.2011, tr.463)
Lời căn dặn của Bác muốn nói lên điều gì?
Qua đó cho biết gia đình có vai trò như thế nào trong việc nuôi dưỡng

và giáo dục con cái?
Trong giáo dục, nếu thiếu sự giáo dục gia đình hoặc giáo dục gia đình
không phù hợp với yêu cầu của xã hội sẽ hạn chế nhiều kết quả giáo dục. Giáo
17

dục của chúng ta hiện nay là giáo dục toàn diện: sự phối hợp của gia đình, nhà
trường và xã hội.
Gia đình là môi trường con người tiếp xúc đầu tiên khi sinh ra, cũng là nơi
mà con người dành thời gian ở đó nhiều nhất. Vì vậy, gia đình có vai trò lớn
trong việc hình thành và phát triển nhân cách co người, tạo ra những công dân
tốt, có ích cho xã hội
Gia đình tạo ra môi trường sống an toàn, lành mạnh và dễ chịu; là nơi con
cai được tạo điều kiên sống tôt trở thành nguồn động viên, nguồn sống của cha
mẹ; nơi người già được yêu thương, được chăm sóc; người lao động nghỉ ngơi
sau những ngày làm việc và tận hưởng những thành quả lao động; nơi mọi người
được chăm sóc, quan tâm, cia sẻ lẫn nhau để niềm vui nhân đôi, nỗi buồn vơi đi
một nửa.
Củng cố bài học: Sử dụng câu chuyện “Mừng cho các cháu, Bác càng thương
nhớ mẹ” (Câu chuyện số 87. tr 121, trong 117 câu chuyện kể về Bác Hồ).
Một lần trên đường đi thăm hợp tác xã trồng cây giỏi ở huyện Quảng Oai
(Hà Tây) Bác Hồ đã nhắc đến mẹ
Hôm ấy khi se ô tô đến Quảng Oai, một đoàn các em bé gái cổ quàng
khăn đỏ, em mặc áo hoa xen em mặc áo trắng, tay cắp sách vừa ở trong trường
ra, líu ríu như chim sổ lồng. Nhìn thấy các cháu vui, Bác Hồ cũng vui theo.
Người nói với chú Vũ Kỳ và các chú ngồi cùng xe :
- Này! Các chú thấy không, các cháu được ăn mặc đẹp, được đi học, cháu nào
cũng vui vẻ phấn khởi, Bác mừng cho các cháu.
Rồi giọng Bác bỗng trầm hẳn xuống.
- Lúc này Bác rất nhớ mẹ của Bác. Mẹ Bác rất thông minh, lại là con gái ông đồ
nho. Thế mà mẹ Bác không được đến lớp, đến trường đâu các chú ạ. Cũng như

phụ nữ ngày xưa, từ nhỏ mẹ Bác đã phải lo việc nhà.
Mọi người cũng đi không nén nổi cảm xúc trước tình cảm của Bác đối
với mẹ Bác là cụ Hoàng Thị Loan.
Em có suy nghĩ gì sau khi nghe xong câu chuyện này?
Giáo dục học sinh tình cảm đối với gia đình, từ đó biến thành những hành
động thiết thực thể hiện tình cảm đó như:
Ngoan ngoãn, lễ phép, hiếu thảo, kính trọng với ông bà, cha mẹ
Học tập thật tốt
Quan tâm giúp đỡ, chia sẻ với nhau trong gia đình
Biết làm một số việc phù hợp với bản thân
Biết sử dụng tiết kiệm các tài sản của gia đình
18

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam
đang bị phai nhạt; tình trạng ly hôn, bạo hành gia đình gia tăng; chủ nghĩa cá
nhân, thực dụng, hưởng thụ có xu hướng tăng lên… Những hạn chế này đang
khiến cho nhiều gia đình Việt có nguy cơ rơi vào khủng hoảng, con cái phải
gánh chịu nhiều hậu quả, nền tảng xã hội thiếu vững chắc. Vì vậy, mỗi thành
viên trong gia đình, trong đó có các em cần thể hiện tình thương yêu và trách
nhiệm đối với tổ ấm của mình, đồng thời thể hiện trách nhiệm đối với tưong lai
của dân tộc.
Bài 13: Công dân với cộng đồng
Mục 1a: Cộng đồng là gì?
Khi dạy về khái niệm cộng đồng, giáo viên dẫn câu nói của Bác: “Dân
tộc Việt Nam từ lâu đã xây đắp Tổ quốc mình suốt từ Bắc chí Nam, cùng chung
một lịch sử, một tiếng nói, một nền kinh tế, cùng đứng lên đánh đuổi thực dân” (
Tập 8. tr 79).
Giáo viên: Câu nói trên Bác muốn nói đến cộng đồng dân tộc Việt Nam
với những truyền thống và điểm chung đã được xây đắp và gìn giữ. Đó chính là
cộng đồng

Vậy cộng đồng là gì?
Giáo viên kết luận: Cộng đồng là toàn thể những người cùng sống, có
những điểm chung giống nhau gắn bó trong một khối sinh hoạt xã hội chung
Mục 2a: Nhân nghĩa
Khi dạy về nhân nghĩa, giáo viên có thể sử dụng các tư liệu sau:
Giáo viên có thể kể chuyện: “Những vị khách tí hoan” (Trích Kể chuyện
Bác Hồ Sđd, T.4), sự quan tâm của Bác là không phân biệt tuổi tác, Bác quan
tâm và tôn trọng tất cả mọi người (dù đó là trẻ em), từ đó thấy được Bác là tấm
gương lớn về tấm lòng nhân hậu, hết mực yêu thương con người.
Hay giáo viên sử dụng câu nói của Bác: “Hỡi đồng bào yêu quý!
Từ tháng giêng đến tháng 7 năm nay, ở Bắc Bộ ta đã có 2 triệu người chết
đói.
Kế đó lại bị nước lụt, nạn đói càng tăng thêm, nhân dân càng khốn khổ.
Lúc chúng ta nâng bát cơm lên mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta
không khỏi động lòng.
Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hành trước: cứ
10 ngày, nhịn ăn 1 bữa, mỗi tháng nhịn ăn ba bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một
bơ) để cứu dân nghèo”( Tập 4. tr 27)
Hoặc câu chuyện: “ Tấm lòng của Bác với thương binh, liệt sĩ ( Câu
chuyện thứ 99. tr 130 - 131, trong 117 câu chuyện kể về Bác Hồ)
Sau đó giáo viên đăị câu hỏi:
19

1. Tấm lòng nhân nghĩa của Bác được thể hiện như thế nào qua câu
chuyện, câu nói trên?
2. Em học được điều gì ở lòng nhân nghĩa của Bác?
Giáo viên dẫn dắt và kết luận:
Tấm gương của một con người nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết
mực vì con người.
Lòng nhân ái, tình thương yêu của Người đối với nhân dân dù bận trăm

công nghìn việc Bác vẫn dành tình thương yêu tha thiết cho các cháu thiếu niên,
nhi đồng.
Từ đó hướng học sinh vận dụng tấm lòng nhân nghĩa của Bác vào cuộc
sống hàng ngày như biết yêu thương những người thân trong gia đình, biết cưu
mang giúp đỡ bạn bè trong lớp trong trường, biết chia sẻ với những người gặp
khó khăn hoạn nạn trong cuộc sống, hướng các em đến với những việc làm tốt
đẹp, việc thiện và tránh xa những hành động xấu, việc ác như lời Bác dạy: “Việc
thiện dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác dù nhỏ mấy cũng tránh”
Củng cố bài: giáo viên cho học sinh nghe bài hát: “Bác Hồ một tình yêu
bao la”
Cảm nghĩ của em sau khi nghe xong bài hát này?
Giáo viên dẫn dắt và củng cố toàn bài. Tình yêu bao la của Bác đã nói lên
tình cảm của Bác đối với toàn dân tộc và qua đó chúng ta học tập và làm theo,
kính trọng Bác Hồ. Đó cũng chính là lòng nhân nghĩa, trách nhiệm khi sống
trong cộng đồng nhằm giúp cộng đồng phát triển mà mỗi chúng ta cần làm.
Bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Mục 1: Lòng yêu nước
Khi dạy lòng yêu nước, giáo viên trích câu nói: “Cả đời tôi chỉ có một
mục đích là phấn đấu cho quyền lợi Tổ quốc và hạnh phúc của quốc dân. Những
khi tôi phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm
nghèo là vì mục đích đó.” ( Tập 4. tr 136)
1.Em hãy nhận xét tình cảm của Bác đối với Tổ quốc?Tình cảm đó thể
hiện điều gì?
2. Qua đó cho biết lòng yêu nước là gì?
Tình cảm của Bác đối với Tổ quốc thật lớn lao, cả cuộc đời Bác phấn đấu
cho quyền lợi của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân. Điều này đã được lịch sử
chứng minh, được dân tộc và thế giới thừa nhận. Đó chính là lòng yêu nước của
Bác thật mạnh liệt
Lòng yêu nước là tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần sẵn sàng đem
hết khả năng của mình phục vụ cho lợi ích của Tổ quốc.

Qua đó giáo dục cho các em lòng yêu nước, sự biết ơn và kính trọng Bác.
20

Khi dạy về truyền thống yêu nước, GV cho HS nghe câu chuyện “ Thi
đua về yêu nước thì ta thắng” (Chuyện 107, trong 117 chuyện kể về Bác Hồ).
Chuyện rằng, vào khoảng cuối tháng 4-1946, do thực dân Pháp không
chịu từ bỏ ý đồ xâm lược trở lại Việt Nam, để tạo điều kiện, thời gian chuẩn bị
kháng chiến, Bác và phái đoàn do Thủ tướng Phạm Văn Đồng làm trưởng đoàn,
sang Pháp điều đình với Chính phủ Pháp.
Trước ngày ra đi, vẫn thấy Bác làm việc theo đúng thời gian biểu đã định,
chẳng thấy Bác “sắm sửa” gì. Trong khi đó, một số cán bộ trong phái đoàn lo
tìm hiểu “mốt” Pari, lo may mặc những bộ com-lê, sơ mi, ca-vát, đóng giầy mới
và có người còn lo cả khoản nước hoa.
Việc làm ấy của các cán bộ cũng là điều tốt, nhưng có điều chắc các “vị”
ấy đi hơi xa, hay có thể hơi “ồn ào”, có vẻ như một cuộc thi đua may sắm.
Chuyện đó đến tai Bác.
Thương yêu, bình đẳng, nhưng không thể không nhắc nhở. Bác nói:
- Các chú muốn thi đua với tổng thống, thủ tướng nước ngoài về ăn mặc
thì thua họ thôi. Bác cháu ta đua với họ về lòng yêu nước, thương dân thì ta mới
thắng.
Suy nghĩ của em về câu truyện trên?
Tự hào về lòng yêu nước và đây cũng chính là truyền thống quý báu của
dân tộc ta mà không nước nào sánh nổi. Vậy Chúng ta cần làm gì để phát huy
truyền thống đó? Mục 2 và 3
Mục 2, mục 3: Trách nhiệm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Giáo viên sử dụng câu nói của Bác: Các vua Hùng đã có công dựng nước,
Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước
Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác Hồ?
Giáo viên giúp học sinh hiểu rõ: xây dựng đất nước phải gắn liền với bảo
vệ Tổ quốc. Đó là hai nhiệm vụ chiến lược không thể tách rời nhau. Trên cơ sở

đó giáo viên nêu tình huống để học sinh thảo luận: khi Tổ quốc lâm nguy, dân
tộc bị áp bức thì con người có tự do không? Từ đó, giúp các em hiểu mất tự do
trở thành nỗi đau khổ nhất của con người:
Trên đời ngàn vạn điều cay đắng
Cay đắng chi bằng mất tự do.
Và đi đến nhận thức một câu chân lí: “Không có gì quý hơn độc lập tự
do”. Trong quá trình thảo luận và tự chiếm lĩnh kiến thức, học sinh sẽ biết quý
trọng giá trị của độc lập và tự do, biết trân trọng và gìn giữ thành quả cách mạng
của cha anh, đồng thời phải sống sao cho xứng đáng với truyền thống của dân
tộc, được biểu hiện bằng những việc làm, những hành động cụ thể thiết thực như
21

tham gia gìn giữ an ninh trật tự ở địa phương, khối phố, thôn xóm, dũng cảm tố
giác tội phạm, thực hiện nghĩa vụ quân sự một cách tự giác khi đến tuổi.
Củng cố bài:
Giáo viên củng cố bài bằng cách cho học sinh nghe bài hát: “Tuổi trẻ thế
hệ Bác Hồ”
Qua đó giáo viên kết luận toàn bài. Giáo dục tư tưởng cho học sinh biết
mình cần phải làm gì và làm như thế nào để phát huy truyền thống yêu nước,
góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bài 16: Tự hoàn thiện bản thân
Dẫn dắt vào bài mới:
“Học không bao giờ cùng
Học mãi để tiến bộ mãi
Càng tiến bộ càng phải thấy học thêm” (tập 5. tr 213)
Em hiểu như thế nào về câu nói của Bác?
Giáo viên dẫn dắt học sinh vào bài mới
Mục 2: Tự hoàn thiện bản thân
Khi dạy mục này, để giáo dục cho học sinh tinh thần, ý chí quyết tâm.
Giáo viên kể chuyện “Hai bàn tay”

Khi vào Sài gòn Nguyễn Tất Thành gặp lại anh Tư Lê người quen cũ lúc
còn ở Phan Thiết . Người tâm sự với Tư Lê: Tôi muốn ra các nước phương Tây
xem họ làm như thế nào sau đó trở về giúp đồng bào chúng ta . Nhưng chúng ta
lấy tiền đâu để đi Tư Lê nói lại. Nguyễn Tất Thành giơ hai bàn tay nói: Đây
tiền đây, tiền đây chúng ta làm bất cứ việc gì để sống và để đi. Tư Lê không giữ
lời hứa, Bác một mình làm phụ bếp trên tàu La-tu-sơ-trơ-rê-vin ra nước ngoài
tìm đường cứu nước.
Em học được điều gì ở Bác qua câu chuyện này?
Thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng cứu nước, học sinh càng biết
ơn Bác đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc ta để có cuộc sống
như ngày nay.
Những câu chuyện, hình ảnh về Bác, đặc biệt là những ngày đầy nơi đất
khách quê người, vừa lao động kiếm sống (có thể là cào tuyết thuê), vừa tự học
hỏi, tham gia nhiều tổ chức quốc tế, tìm con đường cứu nước cho cách mạng
Việt Nam trong điều kiện cuộc sống hết sức khó khăn, không có lò sưởi Bác
phải dùng viên gạch cho vào lò mỗi sáng để tối đến dùng viên gạch ấy sưởi ấm
cho mình. Sự kiên trì rèn luyện của Bác cũng thể hiện qua việc học ngoại ngữ,
trong bôn bề của công việc, việc mưu sinh đã quá khó khăn rồi, nhưng bác đã
vượt qua tất cả. Ngoài các ngoại ngữ phổ biến như Pháp, Anh, Trung Quốc, Ý,
Đức, Nga, Bác Hồ của chúng ta còn có thể sử dụng thông thạo khá nhiều ngoại
22

ngữ khác. Bác nói rằng: học thêm một thứ tiếng nước ngoài coi như costheem
một chìa khóa để mở thêm một kho tàng tri thức, việc học là suốt đời.
Giáo dục cho các em tinh thần, ý chí quyết tâm, nghị lực phi thường vượt
qua khó khăn, không ngừng lao động, học tập, tu dưỡng và rèn luyện trong cuộc
sống nói chung và trong học tập
5. Hiệu quả:
5.1. Qua từng tiết dạy trên lớp
Phù hợp với đặc thù môn học và chương trình sách giáo khoa (bám sát

chuẩn kiến thức)
Học sinh sôi nổi trình bày ý kiến của mình, giờ học sinh động, học sinh
dễ nắm kiến thức hơn
Giáo dục, tuyên truyền việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh một cách dễ dàng, cụ thể và có tính thuyết phục phù hợp với nội dung
từng bài
Sau tiết học, những kiến thức tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh được đưa
vào tích hợp thì các em biết được mình cần làm gì và làm như thế nào.
5. 2. Qua điểm số thu hoạch ở các lớp
Lớp 10D2 và 10A3
Về ý thức học tập, tất cả các em ở hai lớp này đều chủ động, cố gắng học
tập
Về kết quả đầu vào, 2 lớp này tương đương về điểm trung bình.
Lớp 10A3 không được áp dụng đề tài, lớp 10D2 được áp dụng đề tài
5.2.1. Về kết quả học tập: Điểm kiểm tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết, kiểm tra học
kì 2
Lớp 10A3 không áp dụng đề tài, lớp 10D2 áp dụng đề tài
Kết quả kiểm tra 15 phút
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém Lớp Sỉ
số
SL % SL % SL % SL % SL

%
10A3

41 7 11 16 7 0 0 0
10D2

41 31 9 0 0 1 0 0 0
23

Kết quả kiểm tra 45 phút
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém Lớp Sỉ
số
SL % SL % SL % SL % SL

%
10A3

41 20 17 4 0 0 0 0
10D2

41 32 78.1 9 21.9

0 0 0 0 0 0

Kết quả kiểm tra học kì 2
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém Lớp Sỉ
số
SL % SL % SL % SL % SL

%
10A3

41 23 12 5 12.2

0 0 0 0
10D2

41 38 3 0 0 0 0 0 0

5.2.2. Kết quả hạnh kiểm
Tốt Khá Trung bình Yếu Lớp Sỉ số
SL % SL % SL % SL %
10A3 41
10D2 41
5.2.3. Kết quả thi đua cuối học kì 2:
5.3. Qua thăm dò ý kiến học sinh đối với việc tích hợp kiến thức tư tưởng
Hồ Chí Minh vào môn giáo dục công dân lớp 10 phần: Công dân với đạo
đức
Câu hỏi thăm dò ý kiến:
Caâu 1: Tiết GDCD lớp 10 phần: Công dân với đạo đức có nên tích hợp kiến
thức Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh không?
24

Nờn tớch hp.
Khụng nờn tớch hp.
í kin khỏc:
Caõu 2: Em ủaựnh giaự nhử theỏ naứo neỏu coự caực tieỏt GDCD lp 10 phn: Cụng dõn
vi o c coự tớch hp kin thc T tng, o c H Chớ Minh?
Rt hng thỳ.
Bỡnh thng.
Khụng thớch.
í kin khỏc:
Sau khi thm dũ ý kin thu c kt qu:
i vi cõu 1: Tit GDCD lp 10 phn: Cụng dõn vi o c cú nờn tớch hp
kin thc T tng, o c H Chớ Minh khụng?
Tiờu chớ S hc sinh T l (%)
Nờn tớch hp 167/197 84,7 %

Khụng nờn tớch hp 20/197 10,2%
í kin khỏc 10/197 5,1%

i vi cõu 2: Em ủaựnh giaự nhử theỏ naứo neỏu coự caực tieỏt GDCD lp 10 phn:
Cụng dõn vi o c coự tớch hp kin thc T tng, o c H Chớ Minh?
Tiờu chớ S hc sinh T l %
Rt hng thỳ 121/197 61,4 %
Bỡnh thng 43/197 21,8%
Khụng thớch 13/197 6,6%
í kin khỏc 20/197 10,1%
5.4. Bi hc kinh nghim
25

Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân đa rút ra một
số kinh nghiệm:
Đảm bảo kiến thức bài học, không quá sa đà vào việc tích hợp mà quên đi
nội dung kiến thức cần phải truyền đạt
Do thời gian một tiết học hạn chế nên giáo viên lựa chọn kiến thức tích
hợp phù hợp, linh hoạt, không gây căng thẳng, nặng nề hay gượng ép
Giáo viên cần tìm hiểu nhiều về tư tưởng, đạo đức của Bác để lựa chọn tư
liệu, kiến thức về Bác sát với nội dung cần tích hợp và giáo dục học sinh, phù
hợp với đối tượng học sinh
Có thể đối với những câu chuyện, bài hát có thể cho học sinh về nhà
chuẩn bị trước để tiết kiệm thời gian trên lớp
Đối với những câu chuyện, bài hát, tư liệu dài ta có thể chọn cắt lầy phần
cần thiết tiết kiệm thời gian cho tiết dạy.
Giáo viên dẫn dắt, tạo cơ hội cho học sinh tranh luận và nói lên suy nghĩ
của mình, qua đó giáo dục học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh thông qua những kiến thức tích hợp vào trong bài dạy.