slide thuyết trình một số món ăn đặc sản ở điện biên

Giáo viên
Lò Văn Sương
Quách Văn Thuần
E-mail:
Điện thoại di động: 01683249465
Trường PTDTBT TH Hẹ Muông
Huyện Điện Biên - Tỉnh Điện Biên
Tháng 5 năm 2014

Khi ở Điện Biên, ai cũng muốn thưởng thức món ăn truyền thống
dân tộc.
Dân tộc Thái ưa món nướng. Món thịt trâu hoặc bò, cá, gà nướng
được tẩm, ướp gia vị rất cầu kỳ. Gia vị để ướp là tiêu rừng hay còn
gọi là “mắc khén”, ớt, tỏi, gừng, muối Trước khi đem ướp với
thịt, các gia vị cũng được nướng lên cho chín, có mùi thơm. Trong
mâm cơm của người Thái có nhiều món ăn, mỗi món đều có hương
vị đặc trưng.
Sau đây là một số món đặc sản của Điện Biên đậm chất hương vị
Tây Bắc

Cá nướng
- Cá nướng là một món ăn truyền thống, độc đáo, thơm ngon, bổ dưỡng
đối với món cá nướng này, người ta dùng các loại cá bản to như chép,
mè, trôi, trắm…Cá mang về nhà rửa sạch mổ từ sống lưng trở xuống để
lấy sạch ruột, rồi xoa một lượng muối rang nổ vào cả bên trong và bên
ngoài cá.
- Cách ướp cá cũng là bí quyết riêng của người Thái Tây Bắc để cá có
mùi vị đặc trưng riêng.
- Gia vị: Sả, ớt, muối, mì chính, hoặc Bột canh, mắc khén nghiền nát,
hành tỏi, rau thơm rau mùi thái nhỏ…tất cả trộn đều nhồi vào bụng cá.

Sau đây là các bước để làm cá nướng (Pa pỉnh tộp hay pa pỉnh ố)


Thịt sấy khô (Thịt xông khói)
-
Thịt xông khói là món ăn phổ biến của người dân tộc Thái sống ở các
vùng rừng núi khu vực miền Trung, Tây bắc và đặc biệt là ở Điện Biên.
Nếu ai được một lần có dịp thưởng thức món ăn này sẽ không thể nào
quên cái hương vị thơm ngon là lạ của từng miếng thịt.
“Thịt xông khói treo ở dàn bếp”.
- Để làm món thịt này người ta thường lấy thịt bắp hoặc thịt vai của
những con trâu, bò, lợn…ướp thịt với muối, các gia vị khác như ớt, tỏi,
gừng, mắc khén
- Sau đó xâu thịt lại bằng que hoặc dây rừng treo lủng lẳng trên dàn
bếp.
- Từ miếng thịt này có thể chế biến ra nhiều món: nướng, rán, xào, Khi
ăn có vị ngọt lại vừa dai vừa dòn ăn không thấy ngán.

Thịt bắp hoặc thịt vai Sơ chế thịt
Thịt được tẩm gia vị
Thịt xông khói treo ở dàn bếp

Thịt xông khói (thịt sấy khô) thơm ngon sau khi chế biến
Khi ăn có vị ngọt lại vừa dai vừa dòn ăn không thấy ngán.

Thịt sấy khô

Sâu chít – đặc sản Điện Biên
- Đối với người dân Tây Bắc, sâu chít là niềm tự hào về sản vật đặc biệt

của địa phương mình. sâu chít chính là một trong những đặc sản thiên
nhiên “có một không hai” ở một số vùng núi phía Bắc như: Điện Biên,
Sơn La, Lạng Sơn…
- Đây vốn là loại côn trùng sống trong thân cây chít. Để biết cây nào có
sâu chít , người thu hái sẽ lựa chọn những cây có dấu hiệu bệnh, không
thể ra hoa (đó chính là cây đã bị ấu trùng ký sinh). Người dân bắt sâu
chít bằng cách “chẻ” đôi ngọn chít để moi sâu ra. Những con sâu chít
tươi rói có màu trắng sữa, căng mọng sau khi được lấy ra thường được
thả trong chậu rượu nhạt. Thứ rượu ấy sẽ giữ cho sâu không bị biến chất.
- Cách sử dụng phổ biến nhất là ngâm rượu uống, sâu chít có thể sao
khô, nấu cháo…

Sâu chít - “Đông trùng hạ thảo” Việt Nam

Người dân bắt sâu chít bằng cách “chẻ” đôi ngọn chít để moi sâu ra.

Nậm Pịa (Canh pịa, chéo pịa)
- Nậm Pịa là đặc sản của dân tộc Thái ở Điện Biên, Sơn La một món
ăn có được cái dư vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc.
- Để chế biến được món này cần có ruột non của con trâu, bò, dê…
Người ta đem tuốt hết phần ruột bên trong, dùng vải bông sạch lọc
nước lấy từ ruột non sau đó đập gừng, xả, mắc khén, ớt, lá chanh băm
thêm một ít thịt bạc nhạc, thái thêm ít tiết tươi, đuôi, dạ dày, cuống
tim của bò hay dê cho vào nồi đun sôi khoảng 5 phút tạo thành món
ăn sền sệt.
- Pịa có thể dùng làm nước chấm hoặc cũng có thể dùng trực tiếp làm
món ăn như một loại canh, giải rượu rất tốt.

Món nậm pịa được coi là món ăn đặc trưng của người Thái
Món Nậm Pịa có thể là nước chấm hoặc có thể làm món ăn như một loại canh, giải rượu rất tốt.

Vị chủ đạo của Pịa là vị đắng nhưng ăn xong lại có vị ngọt của xương, thịt và vị đắng của Pịa.
Món Nậm Pịa còn ngon bởi nhiều gia vị đặc trưng như mắc khén, sả, ớt, lá chanh…

Cơm lam
-
Cơm lam là món ăn không thể thiếu trong bữa cơm hàng ngày của
cư dân miền núi, nhất là miền núi Tây Bắc như: Điện Biên, Sơn La…
- Món ăn này ban đầu của dân tộc Thái. Sau này, dân tộc Mông, Tày,
Nùng, Dao, Xá… thuộc những vùng núi và rẻo cao Tây Bắc cũng
dùng. Người ta chọn gạo để làm cơm lam là gạo nếp nương và ngon
nhất là gạo cẩm và nếp cái hoa vàng.
- Đối với đồng bào Tây Bắc, cơm lam không chỉ là món ăn cổ truyền,
mà còn là món ăn linh thiêng, gắn với văn hoá tộc người, với sự sống,
và theo tín ngưỡng dân gian gắn với mỗi dân tộc.

Cơm lam có hương thơm, vị bùi của cơm dẻo, vị cay của gừng, vị ngọt của nước ống
nứa, vị thanh thanh lá chuối, dong, mùi của khói bếp lửa thật quyến rũ.

Xôi nếp nương
- Nói đến Điện Biên, người ta nghĩ ngay đến nếp nương với những
hạt nếp căng tròn, mềm dẻo. Cách đồ xôi nếp nương khá công phu,
gạo nếp phải được ngâm trong nhiều giờ liền khi đồ xôi mới không
bị sượng. Xôi phải được đồ trong chõ gỗ đặc biệt của dân tộc, chín
bằng hơi, mềm dẻo chứ không dính tay.
- Từ gạo nếp (Thái) có thể chế biến các món như cơm nếp, xôi,
bánh chưng, các món chè, hoặc cất rượu nếp. Bột gạo nếp được
dùng để làm các món bánh như bánh nếp, bánh giầy, bánh rán,
bánh trôi, bánh gai, bánh cốm
-
Gạo nếp cẩm có màu đen còn gọi là (gạo đen) bổ huyết mễ vì gạo

nếp cẩm có giá trị dinh dưỡng cao.

Xôi nếp nương là món ăn quen thuộc của dân tộc Thái nhưng rất nhiều du khách xem là đặc sản.
Những hạt nếp nương Điện Biên căng tròn, khi nấu lên có vị ngọt, thơm, mềm dẻo.

Gạo tám Điện Biên
- Điện Biên có lòng chảo Mường Thanh rộng lớn, có điều kiện thích
hợp cho cây lúa sinh sôi và phát triển. Nhờ vậy, không biết từ khi nào
cây lúa, hạt gạo Điện Biên đã thơm ngon khác lạ. Đặc biệt là gạo tám
Điện Biên thì đã nổi danh khắp gần xa, trở thành một đặc sản của
vùng núi Tây Bắc.
- Gạo tám Điện Biên có đặc điểm rất riêng: hạt nhỏ, mầu đục không
trắng như gạo tám thường, hạt gạo dài đều tăm tắp, căng bóng và
thơm đến lạ. Cơm dẻo như cơm nếp, thơm thoang thoảng, khi nhai có
vị đậm, nhiều nhựa nên thường dính răng…

Gạo tám Điện Biên một đặc sản của vùng núi Tây Bắc

Rau, hoa ban
- Rau ban và cũng có thể là hoa ban là món “đưa cơm” truyền thống
bao đời của đồng bào Thái vùng Tây Bắc, đặc biệt là ở Điện Biên.
-
Người Thái hái từ những cây ban trên đồi cao, mang về rửa sạch rồi
cho vào vại muối như muối dưa cải ở miền xuôi, làm nộm, luộc chẳm
chéo hoặc có thể ăn sống…
- Hoa ban là một trong những sản vật của núi rừng Tây Bắc. Cũng
giống như búp ban, hoa ban cũng là thức ăn của đồng bào Thái ở Tây
Bắc.

Hoa ban là một trong những sản vật của núi rừng Tây Bắc. Cũng giống như búp

ban, hoa ban cũng là thức ăn của đồng bào Thái ở Tây Bắc.

Rau dớn - đặc sản của núi rừng
- Rau dớn tươi rửa sạch, phơi nắng cho tái (vẫn giữ được màu xanh)
Cho rau dớn vào chõ xôi đồ trong 20 phút để rau chín và giữ được
màu xanh. Khi rau đã đồ chín, bỏ rau vào bát to, cho rau thơm, ớt,
gừng, tỏi, nước chanh tươi, mì chính và gia vị trộn đều. Để khoảng 5
phút cho ngấm gia vị, sau đó cho lạc rang giã nhỏ…
-
Với món dớn xào tỏi hay xào chung với thịt bò, thịt lợn… thì đừng
quên rắc thêm ít hạt mắc khén, thứ hạt tiêu thơm lừng mang hương vị
đặc trưng của núi rừng.
- Dù ở đâu, trong hoàn cảnh nào thì loại rau chỉ mọc ở bờ suối, con
khe trong rừng vẫn góp cho đời những món ăn mà ai đã một lần nếm
thử sẽ không thể nào quên!

Rau dớn là món ăn mà ai đã một lần nếm thử chắc chắn sẽ không
thể nào quên được dư vị núi rừng dân dã

Rêu đá
- Ở Điện Biên, có một món ăn mà ai cũng muốn một lần thưởng thức,
đó là rêu đá của dân tộc Thái. Món rêu đá đặc biệt này không chỉ có
hương vị hấp dẫn mà còn là một bài thuốc quý giúp lưu thông khí
huyết, giải độc và chống cao huyết áp.
-
Rêu đá có màu xanh lục, mọc bám vào những tảng đá chìm trong khe
suối theo mùa từ tháng 9, 10 âm lịch đến hết tháng 5. Dù không được
chăm cấy nhưng năm nào cũng vậy, rêu tự mọc lên từ tất cả các hòn
đá trong suối như một quy luật tự nhiên.
-

Rêu được chia thành 3 nhóm: "Cui", loại rêu mọc trên đá thành sợi
như sợi tóc, màu hơi sẫm, rêu non làm món nộm, có nơi làm nộm
sống…; "cay", sợi rêu mọc rời rạc có màu xanh thường có ở suối Nậm
Hẹ, xã Hẹ Muông - Điện Biên; "tau", loại rêu này thường thành từng
mảng ở sông Đà, ao hoặc các khe suối…
- Món rêu đá có thể chế biến ra nhiều món như rêu hấp, canh rêu, nộm
rêu, rêu nướng nhưng ngon nhất vẫn là rêu non, được bỏ vào lá chuối,
lá dong kẹp tre nướng trên than hồng.