Báo Cáo LẬP TRÌNH HỆ THỐNG Đề Tài Hệ điều hành Linux

Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 1


Báo Cáo
LẬP TRÌNH HỆ THỐNG

Đề Tài: Hệ điều hành Linux





GVGD: Phạm Văn Khoa
SVTH: Đinh Văn Mạnh 09119059
Lương Văng Giang 09119010
Trần Minh Thanh 09119034
Đặng Quang Thịnh 09119039

Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 2
Mục lục
PHẦN I. LẬP TRÌNH SHELL 4
I. Bash shell 4
1. Sử dụng biến 4
2. Cấu trúc điều khiển 10
3. Danh sách AND (&&) 16
4. Danh sách Or 18
5. Tài liệu here 18
II. Ngôn ngữ C shell 19
1. Biến 19

2. Cấu trúc điều kiện If 20
3. Câu lệnh while: 20
4. Nhiều điều kiện - AND/OR 21
5. Câu lệnh foreach: 21
6. Câu lệnh while: 22
7. Switch … case 22
8. Tham số dòng lệnh: 23
III. Trình bày sự khác nhau trong cấu trúc điều khiển giữa 2 loại shell này 23
1. Mệnh đề If 23
2. Dạng If … else 24
3. Dạng else - if 24
4. Mệnh đề case 25
5. Mệnh đề for 26
6. Mệnh đề while 26
7. Mệnh đề Until 27
PHẦN II. LẬP TRÌNH C TRÊN LINUX 34
A. Thư viện liên kết trên Linux 34
a. Thư viện liên kết tĩnh 34
b. Thư viện liên kết động 42
B. Makefile: sử dụng trong biên dịch mã nguồn. 50
1. Vì sao ta phải dùng Makefile? 50
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 3
2. 53
3. Ví dụ Demo sử dụng Makefile 55

Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 4

PHẦN I. LẬP TRÌNH SHELL

Các shell trên unix/linux
- Sh ( Bourne) : shell nguyên thủy áp dụng cho Unix
- Csh, Tcsh, zsh : Dòng shell sử dụng cấu trúc lệnh của C làm ngôn ngữ kịch
bản. Được tạo ra đầu tiên bởi Bia Joy. Là Shell thông dụng thứ hai sau Bash
Shell.
- Bash : shell chủ yếu của Linux. Ra đời từ dự án GNU.bash (viết tắt của
Bourne Again Shell ) có lợi điểm là mã nguồn được công bố rộng rãi. Các bạn
có thể tải về và sử dụng miễn phí tại www.gnu.org
- Rc : Shell mở rộng của csh với nhiều tương thích với ngôn ngữ C hơn. Rc
cũng ra đời từ dự án GNU
 Chú ý : Tuy bash là shell là shell chuẩn được các nhà phân phối sử dụng phổ biến
trong Linux nhưng các ví dụ về lập trình sẽ sử dụng ngôn ngữ và lệnh của shell sh
bởi vì shlà shell nguyên thủy, có thể chạy trên cả Unix. Bằng lệnh file ta sẽ thấy
trong hầu hết các bản Linux hiện nay sh chỉ là liên kết dẫn đến bash mà thôi.
Ví dụ : $file / bin / sh
/bin/sh : symbolic link to bash
 Điều này có nghĩa là bash hoàn toàn có thể diễn dịch và điều khiển các lệnh của shell
sh.
I. Bash shell
 Ở phần này ta sẽ tìm hiểu về :
- Biến: kiểu chuỗi, kiểu số, tham số và biến môi trường.
- Điều kiện : kiểm tra luận lý Boolean bằng shell
- Điều kiện chương trình: if, elif, for, while, until, case
1. Sử dụng biến
- Thường thì ta không cần phải khai báo biến trước khi sử dụng. Thay vào đó
biến sẽ tự động tạo và khai báo khi lần đầu tiên tên biến xuất hiện, chằng hạn
như trong phép gán. Mặc định tất cả các biến đều được khởi tạo và mang trị
kiểu string.Tương tự như HĐH và ngôn ngữ C, cú pháp Shell phân biệt chữ

hoa chữ thường, biến mang tên foo, Foo, FOO là 3 biến khác nhau.
- Bên trong Script của Shell, bạn có thể lấy về nội dung của biến bằng cách
dùng dấu $ đặt trước tên biến. Để hiển thị nội dung của biến, bạn có thể dùng
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 5
lệnh echo. Khi gán nội dung cho biến bạn không cần sử dụng ký tự $ . Ví dụ
trên dòng lệnh, bạn có thể gán nội dung và hiển thị biến như sau :
$ xinchao = hello
$echo $xinchao
Hello
$ xinchao = “I am here”
$echo $xinchao
I am here
$ xinchao =12+1
$echo $xinchao
12+1
Lưu ý : sau dấu = không được có khoảng trắng. Nếu gán nội dung chuỗi có khoảng
trắng cho biến, cần bao bọc chuỗi bằng dấu “ “.
1.1 Các ký tự đặc biệt
1.1.1 Các ký tự chuyển hướng vào/ ra
Ký hiệu Ý nghĩa
> Đầu ra hướng tới
>> Nối vào nội dung của
< Lấy đầu vào từ <
<< Đầu vào là ở đây
2> Đầu ra báo lỗi sẽ hướng vào
2>> Đầu ra báo lỗi hướng và ghi thêm vào

1.1.2 Các ký tự kiểm soát tiến trình
• Dấu & ( ampersand) : đặt một tiến trình vào chế độ chạy nền. Với & chương

trình sẽ tự chạy và shell quay ngay về tương tác với người dùng, trả lại dấu nhắc
ngay. Tiến trình nền có nhiều cách để kiểm soát.
• Dấu ( ; ) Dùng để nhóm một số lệnh lại, phân cách bởi ;
• Dấu ` ` (backqoutes) Dấu thay thế.
Bất kỳ lệnh nào xuất hiện trong dấu nháy sẽ được thực hiện trước và kết quả của
lệnh đó sẽ thay thế đầu ra chuẩn (stdout) trước khi lệnh trong dòng lệnh thực hiện
• Pipeline
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 6
Shell cho phép kết quả thực thi một lệnh, kết hợp trực tiếp đầu vào của lệnh khác mà
không cần xử lý trung gian

cmd & Đặt lệnh cmd chạy nền
cmd1 ; cmd2 Chạy cmd1 trước sau đó chạy cmd2
(cmd) Thực hiện cmd trong một shell con
`cmd` Đầu ra cmd sẽ thay cho đầu ra của lệnh trong dòng lệnh
Cmd1\cmd2 Nối đầu ra của cmd1 vào đầu vào của cmd2
• Dấu “ ” hay „ ‟
Ví dụ dấu “” hoặc „ ‟
#!/bin/bash
myvar="Hi there"
echo $myvar
echo "message : $myvar"
echo 'message : $myvar'
echo "message :\$myvar"
echo Enter some text
read myvar
echo '$myvar' now equals $myvar
exit 0

Kết xuất khi thực thi script :
Hi there
Message : Hi there
Message: $myvar
Message: $myvar
Enter some text
Hello world
$myvar now equals Hello World

Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 7


Cách chương trình làm việc: Biến myvar được tạo ra và khởi gán giá trị
chuỗi Hi there. Nội dung của biến sau đó được hiển thị bằng lệnh echo trong các trường
hợp bọc chuỗi bằng dấu nháy kép, nháy đơn và dấu hiển thị đắc biệt . Tóm lại nếu muốn
thay thế nội dung biến trong một chuỗi cần bọc chuỗi bằng nháy kép. Nếu muốn hiển
thị toàn bộ nội dung của chuỗi,hãy dùng nháy đơn.

1.2 Biến môi trường
Khi trình shell khởi động nó cung cấp sẵn một số biến được khai báo và gán
giá trị mặc định. Chúng được gọi là các biến môi trường. Các biến này thường được
viết hoa để phân biệt với các biến do người dùng tự định nghĩa ( thường là ký tự
không hoa ). Nội dung các biến này thường tùy vào thiết lập của hệ thống sử dụng.
Danh shell của các biến môi trường là khá nhiều, nhưng nhìn chung nên nhớ một số
biến môi trường chủ yếu sau:
Biến môi trường Ý nghĩa
$HOME Chứa nội dung của thư mục chủ
$PATH Chứa danh shell các đường dẫn
$PS1 Dấu nhắc hiển thị trên dòng lệnh. Thường là $user

$SP2 Dấu nhắc thứ cấp, thông báo người dùng nhập thêm thông tin trước khi
lệnh thực hiện. Thường là dấu >
$IFS Dấu phân cách các trường hợp trong danh shell chuỗi
$0 Chứa tên chương trình gọi trên dòng lệnh
$# Số tham số truyền trên dòng lệnh
$$ Mã tiến trình của shell script thực thi
Mỗi môi trường mà user đăng nhập chứa một số danh shell biến môi trường dùng
cho mục đích riêng. Có thể dùng lệnh export của shell .
1.3 Biến tham số (parameter variable)
- Nếu cần tiếp nhận tham số trên dòng lệnh để xử lý, có thể dùng thêm các biến
môi trường sau:
Biến tham số
Ý nghĩa
$1,$2,$3
Vị trí và nội dung của các tham số trên dòng lệnh theo thứ
tự trái – phải
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 8
S*
Danh shell của tất cả các tham số trên dòng lệnh. Chúng
được lưu trong một chuỗi duy nhất phân cách bằng ký tự
đầu tiên quy định trong biến $IFS
S@
Danh shell các tham số được chuyển thành chuỗi. Không
sử dụng dấu phân cách của biến IFS

Ví dụ sau sẽ minh họa một số cách đơn giản xử lý và truy xuất biến môi
trường .
- Ví dụ: Try_var.sh
#!/bin/bash

salutation="Hello"
echo $salutation
echo "The program $0 is now running"
echo "The second parameter was $2"
echo "The first parameter was $1"
echo "The parameter list was $*"
echo "The user's home directory is $HOME"
echo "Please enter a new greeting"
read salutation
echo $salutation
echo "The script is now complete"
exit 0

Lưu tên tập là try_var.sh, đổi thuộc tính thực thi x cho tập tin bằng lệnh :
$chmod+x try_var.sh
Khi chạy try_varsh từ dòng lệnh,bạn sẽ nhận được kết quả của kết xuất như
sau :
$./try_var.sh foo bar baz
Hello
The program./try_var.sh is now running
The second parameter was bar
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 9
The first parameter was foo
The parameter list was foo bar baz
The user‟s home directory is/home/xyz
Please enter a new greeting
Xin chao!
Xin chao!
The script is now complete

Ví dụ dấu “” hoặc „ ‟
#!/bin/bash
myvar="Hi there"
echo $myvar
echo "message : $myvar"
echo 'message : $myvar'
echo "message :\$myvar"
echo Enter some text
read myvar
echo '$myvar' now equals $myvar
exit 0

Kết xuất khi thực thi script :
Hi there
Message : Hi there
Message: $myvar
Message: $myvar
Enter some text
Hello world
$myvar now equals Hello World

Cách chương trình làm việc: Biến myvar được tạo ra và khởi gán giá trị
chuỗi Hi there. Nội dung của biến sau đó được hiển thị bằng lệnh echo trong
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 10
các trường hợp bọc chuỗi bằng dấu nháy kép, nháy đơn và dấu hiển thị đắc
biệt \. Tóm lại nếu muốn thay thế nội dung biến trong một chuỗi cần bọc chuỗi
bằng nháy kép. Nếu muốn hiển thị toàn bộ nội dung của chuỗi,hãy dùng nháy
đơn.

2. Cấu trúc điều khiển
2.1. Lệnh if
- Lệnh If tuy đơn giản nhưng được sử dụng nhiều nhất . If kiểm tra điều kiện
đúng hoặc sai để thực thi biểu thức thích hợp.
If condition
Then
Statements
Else
Statements
Ví dụ : Đoạn script sau sử dụng if tùy vào câu trả lời của bạn mà đưa ra lời chào
thích hợp : if_control.sh
#!/bin/bash
Echo” Is it morning? Please answer yes or no”
Read timeofday
If [$timeofday = “yes” ]; then
Echo” Good morning”
Else
Echo “ Good afternoon”
Fi
Exit 0

Kết quả của scrift
$./If_control.sh
Is it morning? Please answer yes or no
Yes
Good morning
$
2.2. Lệnh Elif
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 11

- Trong ví dụ If_control.sh ở trên có rất nhiều phát sinh. Tất cả các câu trả lời
khác với “yes” đều có nghĩa là “no”. Chúng ta có thể khắc phục điều này bằng
cách sử dụng cấu trúc điều khiển elif. Mệnh đề này cho phép kiểm tra điều
kiện lần thứ 2 bên trong else. Script dưới đây có thể hoàn chỉnh hơn, có thể in
ra thông báo lỗi nếu người dùng nhập không đúng “yes” hoặc “no”
Ví dụ: Elif_control.sh
#!/bin/bash
Echo “Is it morning? Please answer yes or no”
Read timeofday
If [$timeofday = ”yes”]; then
Echo”good morning”
Elif[$timeofday= “no”]; then
Echo” Good afternoon”
Else
Echo “ Sorry, $timeofday not recognized. Enter yes or no”
Fi
Exit 0

Chú ý : Tương tự như ví dụ if_control.sh nhưng ta sử dụng them elif để kiểm
tra trường hợp người dùng không nhập “no”. Thông báo lỗi được in ra và mã
lỗi trả về bằng lệnh exit là 1. Trường hợp hoặc “yes” hoặc “no” được nhập
vào, mã lỗi trả về sẽ là 0.

2.3. Lệnh For
- Sử dụng for để lặp lại một số lần với các giá trị xác định. Phạm vi lặp có thể
nằm trong một tập hợp chuỗi chỉ định tường minh bởi chương trình hay là kết
quả trả về từ một biến hoặc biểu thức khác.
Cú pháp:
For variable in values
Do

Statements
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 12
Done

Ví dụ: for.sh
#!/bin/bash
rm -rf fred*
echo > fred1
echo > fred2
mkdir fred3
echo > fred4
for file in fred*
do
if [ -d "$file" ]; then
break;
fi
done
echo first directory fred was $file
exit 0
2.4. Lệnh Case
- Lệnh Case có cách sử dụng hơi phức tạp hơn các lệnh đã học. Cú pháp của
lệnh case như sau :
Case variable in
Pattern[ | partten]….) statement ; ;
Pattern[ | partten]….) statement ; ;
….
Esac
- Mặc dù nhìn khá khó hiểu , nhưng lệnh case rất linh động. Case cho phép thực
hiện so khớp nội dung của biến với một chuỗi mẫu pattern nào đó. Khi một

mẫu được so khớp thì lệnh statement tương ứng sẽ được thực hiện. Hãy lưu ý
đặt dấu ;; phía sau mỗi mệnh đề so khớp pattern, shell dùng dấu hiệu này để
nhận dạng mẫu pattern so khớp tiếp theo mà biến cần thực hiện.
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 13
- Việc cho phép so khớp nhiều mẫu khác nhau làm case trở nên thích hợp cho
việc kiểm tra nhập liệu của người dùng.
Sau đây là ví dụ : case1.sh
#!/bin/bash
echo "Is it morning? Please answer yes or no"
read timeofday
case "$timeofday" in
"yes") echo "Good Morning";;
"no" ) echo "Good Afternoon";;
"y" ) echo "Good Morning";;
"n" ) echo "Good Afternoon";;
* ) echo "Sorry, answer not recognised";;
esac
exit 0
- Cách thực hiện: Sauk hi người dùng nhập vào câu trả lời, lệnh case sẽ lấy nội
dung của biến $timeofday so sánh với từng chuỗi. Khi gặp chuỗi thích hợp nó
sẽ thực thi lệnh sau dấu ) và kết thúc (không tiếp tục so khớp với các mẫu
khác) . Ký tự đại diện * cho phép so khớp với mọi loại chuỗi. * thường được
xem như trường hợp so sánh đúng cuối cùng nếu các mẫu so sánh trước đó
thất bại. Bạn có thể xem * là mệnh đề default trong lệnh switch của C hay
case….else của Pascal.
- Ngoài cách trên, ta có thể kết hợp chung các mẫu so khớp với nhau khiến cho
case ngắn gọn hơn như sau: case2.sh
#!/bin/bash
echo "Is it morning? Please answer yes or no"

read timeofday
case "$timeofday" in
"yes" | "y" | "Yes" | "YES" ) echo "Good Morning";;
"n*" | "N*" ) echo "Good Afternoon";;
* ) echo "Sorry, answer not recognised";;
esac
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 14
exit 0
 Script trên sử dụng nhiều mẫu so khớp trên một dòng so sánh của lệnh case . Các
mẫu này có ý nghĩa tương tự nhau và yêu cầu thực thi cùng một lệnh nếu điều kiện
đúng xảy ra. Cách viết này thực tế thường dùng và dễ đọc hơn cách viết thứ nhất.
Mặc dù vậy. hãy tìm hiểu case ở ví dụ sau, case sử dụng lệnh exit để trả về mã lỗi
cho từng trường hợp so sánh mẫu đồng thời case sử dụng cách so sánh tắt bằng ký tự
đại diện.
Ví dụ: Case3.sh
#!/bin/bash
echo "Is it morning? Please answer yes or no"
read timeofday
case "$timeofday" in
"yes" | "y" | "Yes" | "YES" )
echo "Good Morning"
echo "Up bright and early this morning?"
;;
"[nN]*" )
echo "Good Afternoon"
;;
* )
echo "Sorry, answer not recognised"
echo "Please answer yes or no"

exit 1
;;
esac
exit 0
- Cách thực hiện : Trong trường hợp “no” ta dùng ký tự đại diện * thay thế cho
tất cả ký tự n và N. Điều này có nghĩa là nx hay Nu…đều có nghĩa là „no‟. Ở
ví dụ trên ta đã thấy cách đặt nhiều lệnh trong cùng một trường hợp so khớp .
Exit 1 cho biết người dùng không chọn yes và no. Exit 0 biết người dùng đã
chọn yes , no theo yêu cầu:
 Có thể không cần đặt ;; ở mẫu so khớp cuối cùng trong
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 15
 lệnh case (phía trước esac) , vì không còn mẫu so khớp nào cần thực hiện nữa.
Không như C yêu cầu phải đặt lệnh break ở mỗi mệnh đề case, shell không đòi hỏi
điều này, nó biết tự động chấm dứt khi lệnh case tương ứng đã tìm được mẫu thỏa
mãn.
- Để làm case trở nên mạnh mẽ và so sánh được nhiều trường hợp hơn, có thể
giới hạn các ký tự so sánh theo cách sau : [yy] | [Yy] [Ee] [Ss] , khi đó y, Y
hay yes, YES…đều được xem là yes. Cách này đúng hơn là dùng ký tự thay
thế toàn bộ * trong trường hợp [nN]*.
2.5 Lệnh while
Lệnh while cho phép thực hiện lặp vô hạn khi điều kiện kiểm tra vẫn còn đúng
Cú pháp:
While condition do
Statements
Done
Ví dụ : password.sh
#!/bin/sh
Echo “enter password”
Read trythis

While [“$trythis” !- “secret”]; do
Echo “ sorry, try again”
Ready trythis
Done
Exit 0

Kết xuất của script
$./password.sh
Enter password
Abc
Sorry, try again
Secret
$
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 16

Lệnh while liên tục kiểm tra nội dung biến $trythis , yêu cầu nhập lại
dữ liệu bằng lệnh read một khi $trythis vẫn chưa bằng với chuỗi “secret”.
2.6. Lệnh until
Cú pháp lệnh:
Until condition
Do
Statements
Done

Lệnh until tương tự lệnh while nhưng điều kiện kiểm tra bị đảo ngược lại.
Vòng lặp sẽ bị dừng nếu điều kiện kiểm tra là đúng.
Ví dụ sau sử dụng lệnh until để chờ user đăng nhập
Ví dụ until_user.sh
#!/bin/sh

Echo “Locate for user…”
Until who | grep “$1” > dev/null
Do
Sleep 60
Done
Echo –e\\a
Echo “***** $1 has just logged in ******”
Exit 0
Lệnh who đọc danh shell các user đăng nhập vào hệ thống, chuyển
danh shell này cho grep bằng cơ chế đường ống ( | ) . Lệnh grep lọc ra tên user
theo biến môi trường $1 hiện có nội dung là chuỗi xyz. Một khi lệnh grep lọc
ra dữ liệu , nó sẽ truyền ra vùng tập tin rỗng/dev/null và trả lại giá trị null,
lệnh until kết thúc.
3. Danh sách AND (&&)
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 17
- Danh shell AND cho phép thực thi một chuỗi cạnh kề nhau, lệnh sau chỉ thực
hiện khi lệnh trước đã thực thi và trả về mã lỗi thành công. Cú pháp sử dụng
như sau : Statement1 && statement2 && statement3 &&….
- Bắt đầu từ bên trái statement1 sẽ thực hiện trước, nếu trả về true thì
statement2 tiếp tục được gọi. Nếu statement2 trả về false thì shell chấm dứt
danh shell AND và ngược lại statement3 sẽ được gọi ….Toán tử && dùng
để kiểm tra kết quả trả về của statement trước đó. Kết quả trả về của AND sẽ
là true nếu tất cả các lệnh statement đều được gọi thực thi. Ngược lại là false.
- Ví dụ sau dùng lệnh toauch file_one (để kiểm tra file_one tồn tại hay chưa,
nếu chưa thì tạo mới) tiếp đến rm file_two. Sau cùng danh shell AND sẽ kiểm
tra xem các file có đồng thời tồn tại hay không để đưa ra thông báo thích hợp.
Ví dụ and.sh
#!/bin/bash
touch file_one

rm -f file_two
if [ -f file_one ] && echo "hello" && [ -f file_two ] && echo "there"
then
echo -e "in if"
else
echo -e "in else"
fi
exit 0
 Chạy thử script trên bạn sẽ nhận được kết quả như sau :
$./and_list.sh
Hello
In else
- Cách chương trình làm việc : Lệnh touch và rm đảm bảo rằng file_one tồn tại
và file_two không có. Trong danh shell biểu thức if, && sẽ gọi lệnh [-f
file_one ] trước. Lệnh này thành công vì touch đã tạo sẵn file_one. Lệnh echo
tiếp tục được gọi luôn trả về trị true nên theo lệnh tiếp theo [-f file_two] thi
hành. Do file_two không tồn tại nên echo “there” không được gọi. Toàn bộ
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 18
biểu thức trả về giá trị false (vì các lệnh trong danh shell không được thực thi
hết). Do if nhận trị false nên echo trong mệnh đề else của lệnh if được gọi.
4. Danh sách Or
Danh sách OR cũng tương tự với AND là thực thi một dãy các lệnh trả về true
thì việc thực thi dừng lại. Cú pháp như sau :
Statement1||statement2||statement3 &&….
Ví dụ: or_list.sh
#!/bin/sh
Rm –f file_one
If [ -f file_one] || echo “hello” || echo “there”
Then

Echo “ in if”
Else
Echo “ in else”
Fi
Exit 0

 Cách chương trình làm việc: File_one đầu tiên được loại bỏ để đảm
bảo lệnh if tiếp theo không tìm thấy nó. Lệnh [-f file_one ] trả về false vì
file_one không tồn tại. Lệnh echo tiếp theo trong chuỗi danh shell OR sẽ được
gọi in ra hello. Do echo luôn trả về true nên echo tiếp theo không được gọi.
Bởi vì trong danh shell OR có một lệnh trả về true nên toàn bộ biểu thức sẽ là
true. Kết quả cuối cùng là echo trong if được gọi để in ra chuỗi “in if”.
5. Tài liệu here
- Unix và Linux cung cấp cơ chế tự động hóa mô phỏng việc nhập hõ vào từ
bàn phím bằng tài liệu here ( here document). Ta để sẵn các phím hay chuỗi
cần gõ trong một tập tin và chuyển hướng tập tin này cho lệnh cần thực thi.
Nó sẽ tiếp nhận và đọc nội dung tập tin như những gì đã gõ từ bàn phím.
- Ví dụ, khi gõ lệnh cat , nó sẽ chờ nhập dữ liệu gõ vào từ bàn phím. Nếu khi
script thực thi không có mặt người dùng ở đó thì sao? Quá trình tự động của
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 19
script sẽ dừng lại chờ đến khi ta xuất hiện để gõ dữ liệu vào. Cơ chế tài liệu
here giúp thực hiện tự động nhập liệu như sau : ví dụ cat_here
#! /bin/bash
cat > test.txt <<!YOURLABEL!
Hello
This is
here document
!YOURLABEL!
 Kết quả khi thực thi cat_here.sh, tệp test.txt được tạo ra. Với nội dung là chuỗi Hello

This is…ta không cần phải dùng tay nhập dữ liệu cho lệnh cat.
 Tài liệu here yêu cầu đặt cú pháp ở giữa nhãn bắt đầu và nhãn kết thúc. Trong ví dụ
trên nhãn bắt đầu là !YOURLABEL! ( Lưu ý đến ký tự << ở đầu dùng để cho biết
nơi bắt đầu của tài liệu here) ,nhãn kết thúc là !YOURLABEL! . Dấu ! hai bên nhãn
YOURLABEL chỉ để dễ dàng nhận ra nhãn mà thôi, trong trường hợp nội dung dữ
liệu của chuỗi YOURLABEL thì cặp ! ! cũng dùng để phân biệt riêng tên nhãn của
người dùng.

II. Ngôn ngữ C shell
Cấu trúc C Shell: C Shell cung cấp ngôn ngữ dòng lệnh tương tự như ngôn ngữ lập trình
C. Ngôn ngữ C shell chứa cấu trúc: nhập và xuất, toán tử điều kiện, quản lý tập tin và
định nghĩa biến Nếu bạn đã làm quen với các ngôn ngữ lập trình cấp thấp, thì lập trình
shell sẽ rất đơn giản.
1. Biến
Lệnh cơ bản để khai báo biến trong C shell là set. Ví dụ:
set name = "Henri"
=> sẽ khởi tạo biến name chứa giá trị "Henri".
set users = (George Frank Mary Heloise Hartsell)
=> sẽ khởi tạo biến có kiểu dữ liệu wordlist (mảng chuỗi), bây giờ chúng ta có thể truy
cập giá trị này bằng index của chúng.
@ count = 0
=> khởi tạo biến kiểu integer.
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 20
Ghi chú: lệnh set chỉ được sử dụng cho các biến shell. Biến môi trường như DISPLAY,
EDITOR phải được khai báo bằng lệnh setenv.
2. Cấu trúc điều kiện If
a. If then
Cho phép người dùng thực thi một lệnh hoặc một nhóm lệnh chỉ khi điều kiện phù hợp.
Cấu trúc như sau:

if (condition(s))
then
command(s)
endif
Điều kiện trong dấu ngoặc được tính trước và trả về giá trị 0 (false) hoặc 1 (true). Chỉ
khi điều kiện là true các lệnh mới được thực thi.
b. If then else
Cấu trúc này cho phép người dùng xác định nhóm lệnh "default" - thực thi nếu điều kiện
sau từ khóa if là false, ngược lại nhóm lệnh giữa điều kiện if và từ khóa else sẽ thực thi.
if (condition(s))
then
command group 1
else
command group 2
end if
3. Câu lệnh while:
Có lúc bạn cần thực thi một lệnh lặp đi lặp lại cho đến khi điều kiện phù hợp. Nếu cấu
trúc if then không đáp ứng được, bởi vì điều kiện của nó chỉ được tính toán một lần.
Đặt điều kiện trong foreach cũng không đáp ứng được hoặc khó coi, bởi vì số vòng lặp
vô hạn. Chúng ta cần một vòng lặp xoay vòng không hạn định cho đến khi giá trị của
điều kiện là false. Trong trường hợp này, chúng ta sử dụng câu lệnh while:
while (condition)
statements
end

Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 21
4. Nhiều điều kiện - AND/OR
- Toán tử AND là && - điều kiện ghép là true nếu cả tất cả điều kiện là true.
- Toán tử OR là || và điều kiện ghép sẽ là true nếu một trong tất cả điều kiện là true.

Toán tử kiểm tra tập tin:
operator filename
Ví dụ:
Chạy lệnh dựa vào điều kiện tập tin "mail.log" có tồn tại hay không.
if (-e mail.log) then
cat new.log >> mail.log
endif
Sử dụng biến thay thế cho tên tập tin:
set file_to_remove = .pine-interrupted-mail
if (-z $file_to_remove) then
rm $file_to_remove
endif
=> kiểm tra file có tên chứa trong biến có chiều dài là 0 hay không, nếu đúng là xóa file
đó đi.
Toán tử Ý nghĩa
-d tập tin là thư mục?
-e tập tin tồn tại?
-f plain file?
-o quyền chủ sở hữu?
-r quyền đọc?
-w quyền ghi?
-x quyền thực thi?
-z tập tin có chiều dài là 0?
Để đảo ngược giá trị của toán tử này, sử dụng ! trước toán tử trong dấu ngoặc (ví dụ như
! -z filename).

5. Câu lệnh foreach:
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 22

Câu lệnh foreach cho phép bạn thực thi một lệnh hoặc một nhóm lệnh cho mỗi file mà
tên của nó phù hợp với mẫu xác định. Ví dụ: tạo script xóa file rỗng và file có tên là core
trong thư mục home của bạn.
#!/bin/csh
foreach dudfile(/home/users1/hansel/*)
if (-z $dudfile || $dudfile == "core") then
rm $dudfile
endif
end

6. Câu lệnh while:
Có lúc bạn cần thực thi một lệnh lặp đi lặp lại cho đến khi điều kiện phù hợp. Nếu cấu
trúc if then không đáp ứng được, bởi vì điều kiện của nó chỉ được tính toán một lần.
Đặt điều kiện trong foreach cũng không đáp ứng được hoặc khó coi, bởi vì số vòng lặp
vô hạn. Chúng ta cần một vòng lặp xoay vòng không hạn định cho đến khi giá trị của
điều kiện là false. Trong trường hợp này, chúng ta sử dụng câu lệnh while:
while (condition)
statements
end
7. Switch … case
Chọn lựa từ danh sách:
Giả sử bạn viết một chương trình menu. Người dùng chọn số từ 1 đến 6. Một hành động
sẽ được thực hiện phụ thuộc vào những gì người dùng chọn. Chúng ta có thể sử dụng
một chuỗi câu lệnh if then else if then else if then , nhưng rất khó coi và khó đọc
nếu chúng ta debug chương trình. Thay vào đó chúng ta có thể sử dụng chức năng
switch case.
#!/bin/csh
echo -n "Please enter your first name: "
set uname = $<
switch ($uname)

case [Gg]eorge:
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 23
cat /messages/George
breaksw
case [Mm]ary:
cat /messages/Mary
breaksw
case [Ss]andy:
cat /messages/Sandy
breaksw
default:
cat /messages/Goodbye
exit 1
endsw
8. Tham số dòng lệnh:
Nếu bạn muốn script của bạn chạy giống như các lệnh UNIX khác - cho phép người
dùng chuyển vào tên tập tin hoặc chuỗi, thì bạn sẽ cần sử dụng khả năng tham số của C
shell. Trong C shell có biến đặc biệt là argv. Biến này có kiểu dữ liệu wordlist, mỗi từ
trên dòng lệnh là một phần tử trong mảng. Ví dụ chúng ta đã viết script wrap cho phép
thực hiện một số chức năng trên file, chúng ta gọi script với cấu trúc:
wrap infile outfile
Trong script này giá trị argv[1] sẽ là infile và giá trị argv[2] sẽ là outfile. Chúng ta có thể
truy cập các giá trị này như sau:
#!/bin/csh
if (!-e $argv[1]) then
echo "Error: file $argv[1] does not exist."
exit 2
endif
III. Trình bày sự khác nhau trong cấu trúc điều khiển giữa

2 loại shell này
 Cấu trúc điều khiển gồm If, Elif , For, While, Until, Case
1. Mệnh đề If
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 24
bash
csh
if [bieu_thuc]
then
cau_lenh

fi
if (bieu_thuc)
then
cau_lenh

endif
Nếu biểu thức bieu_thuc được đánh giá là Đúng thì (các) câu lệnh cau_lenh sẽ được
thực hiện, còn không thì chương trình sẽ bỏ qua và thực hiện ngay câu lệnh phía sau fi
hoặc endif.
Nếu chỉ có một câu lệnh được thực hiện trong if thì Csh còn có một dạng đơn giản hơn
là :
if (bieu_thuc) cau_lenh

2. Dạng If … else
bash
Csh
if [bieu_thuc]
then
cau_lenh

else
cau_lenh

fi
if (bieu_thuc) then
cau_lenh

else
cau_lenh

endif
Dạng này mở rộng dạng đơn giản nói trên ở chỗ: nếu bieu_thuc là Sai thì (các)
câu lệnh cau_lenh sau else sẽ được thực hiện.

3. Dạng else - if
Nếu sau else còn tiến hành kiểm tra một điều kiện bieu_thuc2 nữa thì người ta phải đưa
thêm một mệnh đề if nữa vào trong khối mệnh đề else.
bash
Csh
if [bieu_thuc]
then cau_lenh

elsif [bieu_thuc2]
then cau_lenh
else
if (bieu_thuc) then cau_lenh

else if (bieu_thuc2) then cau_lenh
else

caulenh
endif
Môn học: Lập trình hệ thống
Phần: Hệ điều hành Linux Trang 25
cau_lenh
fi

Ví dụ 1: Ví dụ sau sẽ thực hiện kiểm tra tệp tai_lieu có nằm trong thư mục hiện tại
không và in kết quả ra màn hình.
- Đối với bash và pdksh:
if [ -f tai_lieu]
then
echo "Co tệp tai_lieu trong thu mục hien thoi" else
echo "Khong tim thay tệp tai_lieu trong thu muc hien thoi"
fi
- Đối với csh (lưu ý phải có ký tự # ở đầu chương trình) :
#
if ( { -f tai_lieu } ) then
echo "Co tệp tai_lieu trong thu muc hien thoi" else
echo "Khong tim thay tệp tai_lieu trong thu muc hien thoi"
endif

4. Mệnh đề case
Mệnh đề case cho phép so một mẫu (chuỗi ký tự) với nhiều mẫu khác nhau và thực hiện
đoạn mã tương ứng với mẫu trùng khớp. Cú pháp của nó như sau:
bash
Cshell
case mau in
mau1)
cau_lenh

;;
mau2)
cau_lenh

;;

*)
cau_lenh

switch (mau)
case mau1:
cau_lenh

Breaksw
case mau2:
cau_lenh

breaksw

default:
cau_lenh