Đánh giá mức độ áp dụng mục tiêu đào tạo của học viên cao học khóa I - khóa II chuyên ngành Đo lường và đánh giá trong giáo dục - Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục (INFEQA

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
------------    ------------

LÊ THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐÀO TẠO
CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC KHÓA I - KHÓA II
CHUYÊN NGÀNH ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC
– VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC (INFEQA)

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội - Năm 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
------------    ------------

LÊ THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐÀO TẠO
CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC KHÓA I - KHÓA II
CHUYÊN NGÀNH ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC –
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC (INFEQA)

Chuyên ngành: Đo lường và Đánh giá trong Giáo dục
(Chuyên ngành đào tạo thí điểm)
LUẬN VĂN THẠC SỸ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. LÊ ĐỨC NGỌC

Hà Nội – Năm 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
------------    ------------

LÊ THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐÀO TẠO
CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC KHÓA I - KHÓA II
CHUYÊN NGÀNH ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC
– VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC (INFEQA)

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội - Năm 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
------------    ------------

LÊ THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐÀO TẠO
CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC KHÓA I - KHÓA II
CHUYÊN NGÀNH ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC –

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC (INFEQA)

Chuyên ngành: Đo lường và Đánh giá trong Giáo dục
(Chuyên ngành đào tạo thí điểm)
LUẬN VĂN THẠC SỸ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. LÊ ĐỨC NGỌC

Hà Nội – Năm 2012


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................8
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................8
2. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................10
3. Giới hạn nghiên cứu ............................................................................................10
4. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................10
5. Giả thuyết nghiên cứu .........................................................................................11
6. Đối tƣợng nghiên cứu ..........................................................................................11
7. Khách thể nghiên cứu .........................................................................................11
8. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................11
NỘI DUNG ..............................................................................................................12
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN .............................................12
1.1.

Tổng quan các cơng trình nghiên cứu trong và ngồi nƣớc .................12

1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ở nước ngồi ...................................................12
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nước .......................................................16
1.2.

Cơ sở lí luận ..............................................................................................18

1.2.1. Mục tiêu đào tạo .........................................................................................18
1.2.1.1. Khái niệm mục tiêu đào tạo ................................................................18
1.2.1.2. Các cấp độ của mục tiêu đào tạo .........................................................18
1.2.1.3. Vai trò của mục tiêu đào tạo ...............................................................21
1.2.2. Khái niệm đáp ứng và đáp ứng mục tiêu đào tạo .......................................24
1.2.3. Khái niệm năng lực ....................................................................................24
1.2.4. Đánh giá trong giáo dục và đánh giá mức độ đạt được mục tiêu ...............25
1.2.5. Chất lượng đào tạo và đánh giá chất lượng đào tạo ...................................26
1.2.6. Mục tiêu đào tạo và chuẩn đầu ra ...............................................................28
CHƢƠNG 2. TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................31
2.1.

Mẫu nghiên cứu ........................................................................................31


2.2.

Công cụ thu thập thông tin ......................................................................31

2.3.

Nội dung và tiến trình nghiên cứu ..........................................................36

2.3.1. Nội dung nghiên cứu ..................................................................................36
2.3.2. Tiến trình nghiên cứu .................................................................................36
2.4.

Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................37

2.4.1. Nghiên cứu tài liệu .....................................................................................37
2.4.2. Khảo sát ......................................................................................................37
2.4.3. Phỏng vấn sâu .............................................................................................38
2.5.

Thu thập, xử lý dữ liệu và kết quả ..........................................................38

2.5.1. Quá trình thu thập thơng tin và kết quả thu được .......................................38
2.5.2. Q trình xử lí dữ liệu và kết quả thu được ...............................................39
CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU ĐÀO TẠO
CỦA HỌC VIÊN CAO HỌC KHÓA I, KHÓA II – VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT
LƢỢNG GIÁO DỤC ..............................................................................................40
3.1. Mơ tả về chƣơng trình đào tạo Thạc sỹ Đo lƣờng và đánh giá của Viện
Đảm bảo chất lƣợng giáo dục .................................................................................40
3.1.1 Mục tiêu chương trình ..................................................................................40
3.1.2 Khung chương trình......................................................................................41
3.2. Mơ tả về các học viên Khóa I, Khóa II – Viện Đảm bảo chất lƣợng giáo dục
................................................................................................................................43
3.2.1. Phân bố học viên theo độ tuổi .....................................................................43
3.2.2. Phân bố học viên theo tuổi và giới ..............................................................43
3.2.3. Phân bố học viên theo địa bàn công tác ......................................................44
3.2.4. Phân bố học viên theo cơ quan công tác .....................................................44
3.2.5. Phân bố học viên theo lĩnh vực công tác .....................................................45
3.2.6. Phân bố học viên theo chức vụ ....................................................................45
3.2.7. Sự thay đổi vị trí cơng tác và lĩnh vực công tác của học viên .....................46
3.2.8. Thời gian công tác trong lĩnh vực ĐLĐG ...................................................47
3.2.9. Phân bố học viên theo nhu cầu tham gia khóa học .....................................47

3.3.

Thực trạng mức độ đáp ứng mục tiêu đào tạo của các học viên Khóa I,

Khóa II ....................................................................................................................48
3.3.1. Mức độ đáp ứng mục tiêu về kiến thức .......................................................50
3.3.2. Mức độ đáp ứng mục tiêu về kỹ năng .........................................................59
3.3.3. Mức độ đáp ứng mục tiêu về năng lực ........................................................67
3.3.4. Mức độ đáp ứng mục tiêu về phẩm chất, tư cách đạo đức ..........................78
3.3.5. Đánh giá chung về chương trình đào tạo.....................................................81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................94
1. Kết luận ................................................................................................................94
2. Khuyến nghị .........................................................................................................94
3. Những hạn chế của luận văn và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .........................95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................97
PHỤ LỤC ...............................................................................................................103
PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................104
PHỤ LỤC 2 ............................................................................................................113
PHỤ LỤC 3 ............................................................................................................118
PHỤ LỤC 4 ............................................................................................................119
PHỤ LỤC 5 ............................................................................................................120
PHỤ LỤC 6 ............................................................................................................123


DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT
APQN

Asia-Pacific Quality Network (Mạng lưới chất lượng
các nước Châu Á - Thái Bình Dương)

AUN

Asian University Network (Mạng lưới các trường đại
học khu vực Đông Nam Á)

BGDĐT/BGD&ĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

CTĐT

Chương trình đào tạo

ĐBCL

Đảm bảo chất lượng

ĐBCLGD

Đảm bảo chất lượng giáo dục

ĐBCLĐT & NCPTGD

Đảm bảo chất lượng đào tạo và nghiên cứu phát triển
giáo dục

ĐH

Đại học

ĐHQG

Đại học Quốc gia

ĐL&ĐG

Đo lường và Đánh giá

GDĐH

Giáo dục Đại học

HV

Học viên

HCM

Hồ Chí Minh

INFEQA

Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục

INQAAHE

International Network for Quality Assurance Agencies
in Higher Education (Mạng lưới Các tổ chức Kiểm định
chất lượng Giáo dục đại học)

KĐCL

Kiểm định chất lượng

KT&KĐCLGD

Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục

PGS.TS

Phó Giáo sư, Tiến sỹ

TC

Tín chỉ

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng

Nội dung

Bảng 3.1

Phân bố học viên Khóa I, Khóa II theo tuổi và giới

43

Bảng 3.2

Phân bố học viên theo địa bàn công tác

44

Bảng 3.3

Phân bố học viên theo cơ quan công tác

44

Bảng 3.4

Phân bố học viên theo lĩnh vực cơng tác

45

Bảng 3.5

Sự thay đổi vị trí cơng tác của học viên

46

Bảng 3.6

Sự thay đổi lĩnh vực công tác của học viên

46

Bảng 3.7

Thống kê về kinh phí tham gia khóa học của học viên

47

Bảng 3.8

Mơ tả điểm tổng kết khóa học của học viên

49

Bảng 3.9

Tỉ lệ học viên đạt điểm A và B

49

Bảng 3.10

Mô tả điểm bảo vệ luận văn của học viên

50

Bảng 3.11

Mức độ nắm vững kiến thức mơn học trong chương trình của

51

Trang

các học viên
Bảng 3.12

Mức độ am hiểu kiến thức chuyên môn của học viên Khóa I,

53

Khóa II trước khóa học
Bảng 3.13

Mức độ am hiểu kiến thức chun mơn của học viên Khóa I,

54

Khóa II sau khóa học
Bảng 3.14

Mơ tả nhận định của cán bộ quản lý và đồng nghiệp về mức độ

56

am hiểu kiến thức chuyên môn của học viên
Bảng 3.15

So sánh mức độ đáp ứng mục tiêu về kiến thức của học viên

58

Bảng 3.16

Mô tả nhận định của học viên về mức độ thành thạo trong việc

60

sử dụng kỹ năng chuyên môn để thực hiện luận văn
Bảng 3.17

Mức độ thành thạo kỹ năng chun mơn trước khóa học của học

61

viên
Bảng 3.18

Mức độ thành thạo kỹ năng chun mơn sau khóa học của học

62

viên
Bảng 3.19

Mô tả nhận định của cán bộ quản lý và đồng nghiệp về mức độ

5

64

thành thạo kỹ năng chuyên môn của học viên
Bảng 3.20

Bảng so sánh mức độ đáp ứng mục tiêu về kỹ năng của học viên

66

Bảng 3.21

Các công việc về ĐLĐG học viên cho rằng có thể thực hiện

68

được sau khi tham gia khóa học
Bảng 3.22

Mức độ độc lập trong việc vận dụng kiến thức, kỹ năng được

69

trang bị trong CTĐT để thực hiện các công việc về ĐLĐG tại cơ
quan công tác
Bảng 3.23

Nhận định của cán bộ quản lý và đồng nghiệp của học viên về

71

những cơng việc học viên có thể thực hiện và mức độ độc lập

của họ
Bảng 3.24

So sánh nhận định của cán bộ quản lý/đồng nghiệp của

73

học viên và học viên về khả năng thực hiện công việc về ĐLĐG
Bảng 3.25

Mức độ độc lập trong việc vận dụng kiến thức, kỹ năng được

75

trang bị trong chương trình đào tạo để thực hiện các công việc
về ĐLĐG tại các cơ quan/tổ chức/chương trình/dự án khác
Bảng 3.26

So sánh mức độ đáp ứng mục tiêu về năng lực chuyên sâu của

77

học viên
Bảng 3.27

Dự định/mong muốn tìm hiểu sâu hơn/học lên bậc học cao hơn

78

về ĐLĐG của các học viên Khóa I, Khóa II

Bảng 3.28

Dự định/mong muốn gắn bó với cơng việc trong lĩnh vực

79

ĐLĐGcủa các học viên
Bảng 3.29

Các thay đổi trong mức độ quan tâm đến nghề của học viên sau

80

khi tham gia khóa học
Bảng 3.30

Bảng so sánh mức độ đáp ứng mục tiêu về phẩm chất, tư cách

81

đạo đức của học viên
Bảng 3.31

Mơ tả mức độ hữu ích của kiến thức chun mơn được trang bị

82

trong khóa học với công việc thực tế của học viên
Bảng 3.32

Mô tả mức độ hữu ích của kỹ năng chun mơn được trang bị

6

82


trong khóa học với cơng việc thực tế của học viên
Bảng 3.33

Mô tả nhận định của cán bộ quản lý và đồng nghiệp của học

83

viên về mức độ hữu ích của kiến thức chuyên môn
Bảng 3.34

Mô tả nhận định của cán bộ quản lý và đồng nghiệp của học

84

viên về mức độ hữu ích của kỹ năng chun mơn
Bảng 3.35

Mức độ đóng góp của chương trình đào tạo trong việc cải thiện

85

năng lực làm việc của học viên
Bảng 3.36

Đánh giá của cán bộ quản lý và đồng nghiệp của học viên về

87

mức độ đáp ứng yêu cầu công việc của học viên tại cơ quan
đang công tác
Bảng 3.37

So sánh nhận định của học viên với nhận định của CBQL và

88

đồng nghiệp của họ về mức độ hữu ích của chương trình đào tạo
Bảng 3.38

Nhận định của học viên về đóng góp của chương trình đào tạo
trong việc trang bị năng lực cần thiết để đảm đương nhiệm vụ
được giao

7

89


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, giáo dục đại học (GDĐH) của nước ta đã có
nhiều biến đổi và đang phát triển mạnh cả về quy mơ, loại hình đào tạo, từng bước
hội nhập với các nước trong khu vực và trên thế giới. Mặc dù đã có nhiều chuyển

biến mạnh mẽ, nhưng GDĐH nước ta vẫn còn tồn tại nhiều yếu kém và bất cập.
Chất lượng đào tạo còn thấp so với yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội của đất nước
và chưa sánh ngang tầm với nhiều trường đại học trong khu vực và trên thế giới.
Nâng cao chất lượng đào tạo được xác định là yêu cầu cấp bách và cần được
quan tâm hàng đầu đối với GDĐH ở nước ta hiện nay nhằm đáp ứng địi hỏi của sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vươn lên ngang tầm khu vực và tiến
tới trình độ GDĐH của thế giới. Chính vì vậy, sự ra đời của các bộ phận Đảm bảo
chất lượng được coi là minh chứng cho địi hỏi duy trì và cải thiện chất lượng giáo
dục.
Trong Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường Đại học
(ban hành kèm theo Quyết định số 65/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01 tháng 11 năm
2007), BGDĐT chỉ đạo các trường đại học phải “có tổ chức đảm bảo chất lượng
giáo dục đại học, bao gồm trung tâm hoặc bộ phận chuyên trách; có đội ngũ cán bộ
có năng lực để triển khai các hoạt động đánh giá nhằm duy trì, nâng cao các hoạt
động của nhà trường”. [13]. Chính vì vậy, việc đào tạo/tuyển dụng đội ngũ cán bộ
có năng lực thực hiện công tác đảm bảo chất lượng (ĐBCL) đã và đang là một trong
những nhiệm vụ được ưu tiên hàng đầu đối với các đơn vị đào tạo.
Nắm bắt trước được yêu cầu này, ngày 2 tháng 3 năm 1995, Giám đốc Đại
học Quốc gia (ĐHQG) Hà Nội đã kí quyết định số 57/TCCB thành lập Trung tâm
đảm bảo chất lượng đào tạo và nghiên cứu phát triển giáo dục - CEQARD nay là
Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục (ĐBCLGD) – INFEQA với sứ mạng là thực
hiện các nghiên cứu khoa học, đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao công nghệ
trong lĩnh vực quản trị đại học, đảm bảo và kiểm định chất lượng giáo dục theo quy
chuẩn quốc tế.

8


Khơng chỉ đóng vai trị là cơ quan chun trách của ĐHQGHN, Viện
ĐBCLGD cịn là cái nơi đầu tiên trên cả nước đào tạo Thạc sỹ chuyên ngành Đo

lường và Đánh giá (ĐL&ĐG) trong giáo dục với mục tiêu “đào tạo các chuyên gia
có phẩm chất, tư cách đạo đức tốt, có kiến thức, kỹ năng và năng lực chuyên sâu về
ĐL&ĐG để thực hiện hiệu quả các chương trình ĐLĐG trong giáo dục phổ thông,
giáo dục đại học và trong các chương trình/dự án nghiên cứu có liên quan đến giáo
dục, dân sinh và dân trí cũng như quản lý v.v… góp phần nâng cao chất lượng và
hiệu quả cho các hoạt động giáo dục, quản lý, điều hành và đầu tư phát triển”
(CEQARD, 2008).
Với yêu cầu của công tác đảm bảo chất lượng hiện nay, các học viên của
Viện được kì vọng sẽ là lực lượng nịng cốt đáp ứng u cầu về nhân lực có trình độ
chun mơn cho các phịng, ban chun trách tại các cơ sở đào tạo.
Điều 7 của Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường Đại
học (ban hành kèm theo Quyết định số 65/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01 tháng 11 năm
2007) còn đề cập rõ việc “các trường đại học phải có kế hoạch đánh giá chất lượng
đào tạo đối với người học sau khi ra trường và kế hoạch điều chỉnh hoạt động đào
tạo cho phù hợp với yêu cầu của xã hội” như là một tiêu chuẩn để đánh giá chất
lượng hoạt động đào tạo. [13]
Như vậy, có thể nói việc đánh giá chất lượng người học sau khi ra trường đã
trở thành yêu cầu đối với các đơn vị đào tạo nhằm không ngừng đổi mới, cải tiến,
hồn thiện hơn nữa chương trình, chất lượng đào tạo và Viện ĐBCLGD cũng khơng
nằm ngồi phạm vi đó.
Câu hỏi đặt ra ở đây là: Các học viên cao học chuyên ngành ĐL&ĐG trong
giáo dục của Viện đáp ứng tới mức độ nào so với các mục tiêu đào tạo đã đề ra?
Đây chính là lý do tơi chọn Đánh giá mức độ đáp ứng mục tiêu đào tạo của học
viên cao học Khóa I - Khóa II chuyên ngành Đo lƣờng và Đánh giá trong giáo
dục - Viện Đảm bảo chất lƣợng giáo dục (INFEQA) làm đề tài cho luận văn tốt
nghiệp.

9

2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nhằm đánh giá mức độ đáp ứng mục tiêu đào tạo của học viên cao học
Khóa I và Khóa II chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của Viện ĐBCLGD. Từ
đó, đề xuất những khuyến nghị nhằm hồn thiện hơn nữa chương trình đào tạo Thạc
sỹ ĐL&ĐG của Viện.
3. Giới hạn nghiên cứu
Trong đề tài nghiên cứu này, tác giả thực hiện đánh giá mức độ đáp ứng mục
tiêu đào tạo của sản phẩm đào tạo (ở đây là các học viên Khóa I, Khóa II đã hồn
thành chương trình đào tạo Thạc sỹ chun ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của
Viện).
Các mục tiêu ở đây chính là các mục tiêu mà chương trình đào tạo Thạc sỹ
ĐL&ĐG của Viện ĐBCLGD đề ra. Đó là các mục tiêu về phẩm chất tư cách đạo
đức, kiến thức, kỹ năng, năng lực chuyên sâu về đo lường và đánh giá.
Những thơng tin được thu thập và phân tích chủ yếu dựa trên nhận định chủ
quan của học viên và cán bộ quản lý, đồng nghiệp nơi học viên cơng tác.
4. Câu hỏi nghiên cứu
Các học viên Khóa I, Khóa II chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của
Viện ĐBCLGD đáp ứng được tới mức nào so với các mục tiêu đào tạo đã đề ra ở
khía cạnh phẩm chất, tư cách đạo đức?
Các học viên Khóa I, Khóa II chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của
Viện ĐBCLGD đáp ứng được tới mức nào so với các mục tiêu đào tạo đã đề ra ở
khía cạnh kiến thức?
Các học viên Khóa I, Khóa II chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của
Viện ĐBCLGD đáp ứng được tới mức nào so với các mục tiêu đào tạo đã đề ra ở
khía cạnh kỹ năng?
Các học viên Khóa I, Khóa II chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của
Viện ĐBCLGD đáp ứng được tới mức nào so với các mục tiêu đào tạo đã đề ra ở
khía cạnh năng lực chuyên sâu về đo lường và đánh giá?

10

5. Giả thuyết nghiên cứu
Các học viên Khóa I và Khóa II chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của
Viện ĐBCLGD đáp ứng tốt mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, năng lực chuyên sâu và
phẩm chất, tư cách đạo đức.
6. Đối tƣợng nghiên cứu
Mức độ đáp ứng mục tiêu đào tạo.
7. Khách thể nghiên cứu
Các học viên Khóa I, Khóa II đã tốt nghiệp chương trình đào tạo Thạc sỹ
chuyên ngành ĐL&ĐG trong giáo dục của Viện ĐBCLGD, gồm 20 học viên.
Người quản lý và đồng nghiệp tại nơi làm việc của các học viên Khóa I,
Khóa II đã tốt nghiệp và hiện đang công tác trong lĩnh vực ĐLĐG.
8. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện với các học viên Khóa I, Khóa II đã tốt nghiệp
chương trình đào tạo Thạc sỹ ngành ĐL&ĐG của Viện ĐBCLGD tính đến hết
tháng 2 năm 2011.
Để có ý kiến đánh giá khách quan về mức độ đáp ứng yêu cầu công việc của
học viên, nghiên cứu được tiến hành với cán bộ quản lý và đồng nghiệp tại nơi làm
việc của họ. Do nội dung của đề tài chủ yếu nhằm khai thác mức độ đáp ứng mục
tiêu thuộc chuyên ngành ĐLĐG mà học viên đã được đào tạo nên nghiên cứu chỉ
tập trung vào các đối tượng là cán bộ quản lý và đồng nghiệp của các học viên hiện
đang công tác trong lĩnh vực ĐLĐG.
Thời gian thực hiện nghiên cứu: từ tháng 7/2010 đến tháng 6/2011.

11


NỘI DUNG
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN

1.1.

Tổng quan các cơng trình nghiên cứu trong và ngồi nƣớc
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ở nƣớc ngồi

Trên thế giới, các cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài dù được thực
hiện bằng các cách thức khác nhau nhưng đều có điểm chung là đánh giá mức độ
đáp ứng mục tiêu đào tạo nhằm cải thiện chất lượng/hiệu quả đào tạo. Việc đánh giá
mức độ đáp ứng mục tiêu đào tạo có ba xu hướng chủ yếu: thứ nhất là dựa trên kết
quả học tập của người học, thứ hai là dựa trên kết quả tại nơi học viên công tác và
thứ ba là kết hợp cả đánh giá kết quả của người học trong quá trình học và kết quả
tại nơi làm việc.
Liên quan đến xu hướng thứ nhất, có thể kể đến cơng trình nghiên cứu của
Ủy ban giáo dục Đại học các bang miền Trung, Hoa Kỳ. Nghiên cứu này xác định
đánh giá kết quả học tập của sinh viên là bước thứ ba trong một chu trình gồm bốn
bước nhằm đánh giá việc dạy và học tương ứng với chu trình đánh giá việc lập kế
hoạch của cơ sở đào tạo. Trong đó, bước thứ nhất là đưa ra các mục tiêu học tập rõ
ràng bao gồm mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, năng lực mà sinh viên được trông đợi
là sẽ đạt được sau khi hồn thành thành cơng một khóa học, một chương trình đào
tạo, một u cầu giáo dục nói chung, hay các trải nghiệm cụ thể khác. Bước thứ hai
là triển khai các khóa học, các chương trình và các trải nghiệm, cung cấp cho sinh
viên cơ hội để đạt được các mục tiêu học tập này. Bước thứ ba là đánh giá việc đạt
được các mục tiêu học tập của sinh viên. Bước cuối cùng là sử dụng kết quả của các
đánh giá này nhằm cải thiện việc dạy và học đồng thời đưa ra các quyết định phân
bổ nguồn lực và lập kế hoạch. Các tác giả của nghiên cứu này cũng nhấn mạnh “Do
kết quả học tập của sinh viên là thành phần cơ bản trong sứ mệnh của hầu hết các cơ
sở giáo dục đại học nên việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên là một thành tố
cần thiết trong quá trình đánh giá hiệu quả của cơ sở đào tạo”. [38]
Cùng chung hướng nghiên cứu này, các tác giả Rebecca Cartwright, Ken
Weiner và Samantha Streamer – Veneruso trong nghiên cứu về Đánh giá kết quả

12


học tập của sinh viên tại trường Đại học Montgomery đã xác định: “Đánh giá kết
quả học tập của sinh viên là q trình thu thập thơng tin nhằm khẳng định các dịch
vụ, các hoạt động và các trải nghiệm mà cơ sở đào tạo cung cấp có mang lại tác
động mong muốn cho các sinh viên hay khơng. Nói cách khác là liệu cơ sở đào tạo
có mang lại sự khác biệt trong cuộc đời của các sinh viên?”. Theo đó, các tác giả đã
phân chia việc đánh giá kết quả học tập thành ba giai đoạn: (1) Xác định các mục
tiêu quan trọng nhất mà các sinh viên cần đạt được như là kết quả của việc tham gia
vào một trải nghiệm học tập; (2) Đánh giá xem liệu các sinh viên thực sự đạt được
các mục tiêu này đến mức độ nào; (3) Sử dụng các kết quả đánh giá để cải thiện trải
nghiệm học tập. [32]
Trong nghiên cứu này, đánh giá kết quả học tập của sinh viên tập trung vào
đo lường việc học của sinh viên, cụ thể là kiến thức, kỹ năng mà sinh viên thu được;
khả năng, năng lực mà sinh viên đạt được cũng như sự thay đổi trong thái độ của
sinh viên.
Liên quan đến xu hướng thứ hai, phải kể đến nghiên cứu của Tiến sỹ Diana
K. Kelly. Trong một nghiên cứu có tiêu đề Outcomes Approach to Higher
Education Quality Assessment (tạm dịch là Cách tiếp cận dựa trên kết quả nhằm
nâng cao chất lượng GDĐH), tác giả đã đề cập đến xu hướng tập trung mạnh mẽ
hơn vào đánh giá kết quả đầu ra thay vì đánh giá đầu vào trong giáo dục như trước
đây. Xu hướng này được thể hiện rõ ở các trường đại học ở châu Âu (Anh, Na Uy)
và ở Mỹ. Trong số các kết quả đầu ra được đo lường mà tác giả đề cập tới là các kỹ
năng nghề nghiệp bao gồm: kiến thức, kỹ năng liên quan đến nghề và các kỹ năng
tại nơi làm việc. [37]
Ngoài ra, một nghiên cứu khác của Đại học Đông Nam bang Indiana, Hoa
Kỳ đã cung cấp gợi ý cụ thể về các phương pháp đánh giá kết quả học tập trong đó
đề cập đến việc khảo sát học viên và người tuyển dụng nhằm thu thập thông tin

phục vụ đánh giá mức độ đạt được mục tiêu học tập. [36]
Cùng chung hướng nghiên cứu này là cơng trình nghiên cứu của tác giả
G.Gallavara và các cộng sự thuộc Hiệp hội đảm bảo chất lượng GDĐH Châu Âu

13


trong cuốn sách nhan đề Learning outcome: Common framework - different
approaches to evaluation of learning outcome in the Nordic countries (tạm dịch là
Kết quả học tập: Khuôn khổ chung – các cách tiếp cận khác nhau đối với việc đánh
giá kết quả học tập tại các nước Bắc Âu). Cuốn sách trình bày những kinh nghiệm
cụ thể của việc đánh giá kết quả học tập được thực hiện tại các quốc gia này. Đó là
các kinh nghiệm về: sử dụng khảo sát và phỏng vấn sinh viên tốt nghiệp; sử dụng
khảo sát và phỏng vấn người tuyển dụng nhằm khai thác mức độ đạt các mục tiêu
giáo dục. Từ đó, các tác giả còn đưa ra khuyến nghị về việc áp dụng đánh giá kết
quả học tập trong tương lai như sử dụng trong kiểm toán chất lượng giáo dục; trong
đánh giá các chương trình học. [35]
Liên quan đến xu hướng thứ ba, trước hết phải kể đến cơng trình nghiên cứu
về Đánh giá kết quả học tập của các học giả Hoa Kỳ đó là tiến sỹ Heidi M.
Anderson (Đại học Kentucky), thạc sỹ Deborah L. Moore (Đại học Kentucky), tiến
sỹ Guadalupe Anaya (Đại học California) và
Kết quả
Hành vi

thạc sỹ Eleanora Bird (Đại học Kentucky)
[29]. Theo đó, các tác giả đã phân biệt các
dạng mục tiêu cụ thể bao gồm mục tiêu về

Học tập

nhận thức, về thái độ, về tâm lí, về hành vi,

Mức độ tiếp thu

các kết quả trong thời gian học và kết quả
sau khi ra trường. Từ đó chỉ ra rằng, các cơ

Mơ hình 4 cấp độ đánh giá
của Kirkpatrick

sở giáo dục cần chỉ rõ họ sẽ đo lường mục
tiêu cụ thể nào trong kết quả học tập của học

sinh tham gia chương trình đào tạo. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng có thể đo lường
kết quả học tập của học viên trong thời gian học và kết quả sau khi ra trường để
đánh giá mức độ đạt được mục tiêu khóa học, qua đó đánh giá được hiệu quả của
chương trình đào tạo.
Nghiên cứu của tác giả Ronald A. Berk, Đại học John Hopkins, Hoa Kỳ đã
đưa ra 12 chiến lược đánh giá/12 nguồn thu thập thông tin để đánh giá chất
lượng/hiệu quả đào tạo. Đó là đánh giá của học viên, đánh giá của đồng nghiệp, tự

14


đánh giá, đánh giá thơng qua băng hình, phỏng vấn học viên, đánh giá của các cựu
học viên, đánh giá của người tuyển dụng, đánh giá của cán bộ hành chính, đánh giá
thơng qua học bổng giảng dạy, thơng qua các giải thưởng, đánh giá thông qua đo
lường kết quả học tập và thông qua hồ sơ giảng dạy. Mặc dù đây là các hình thức
thu thập thơng tin để đánh giá hiệu quả giảng dạy, nhưng sau khi tiến hành phân
tích những thơng tin thu thập được này có thể đưa ra các quyết định liên quan đến

việc nâng cao hiệu quả giảng dạy và chương trình đào tạo. Đánh giá của người
tuyển dụng sẽ phản ánh mức độ đạt được mục tiêu đào tạo hay mục tiêu/chất lượng
giảng dạy và ngược lại. [31]
Các cách thức đánh giá nói trên có thể được tìm thấy trong mơ hình đánh giá
chất lượng/hiệu quả đào tạo của Donald L. Kirkpatrick.[34,41] Mô hình đánh giá
này gồm 4 cấp độ: Cấp độ 1: Đánh giá mức độ tiếp thu (Reactions) - đo mức độ tiếp
thu của các học viên. Theo đó, tất cả các chương trình đào tạo tối thiểu cần được
đánh giá ở cấp độ này để trả lời các câu hỏi về nhận thức của học viên đạt đến mức
độ nào và biện pháp nào để cải thiện chất lượng đào tạo. Việc đánh giá ở cấp độ này
cũng cho biết liệu các học viên có u thích chương trình đào tạo hay khơng và liệu
chương trình đào tạo có phù hợp với công việc của họ hay không. Cấp độ 2: Đánh
giá việc học (Learning) - đo những gì học viên học được từ khóa đào tạo. Đánh giá
ở cấp độ này được tiến hành trước khi diễn ra khóa đào tạo (pre-test) và sau khi kết
thúc khóa đào tạo (post-test) nhằm đo mức độ học viên đạt được tiến bộ trong kiến
thức, kỹ năng hay thái độ. Cấp độ 3: Đánh giá hành vi (Behavior) - đo việc học viên
áp dụng được gì trong cơng việc. Đánh giá ở cấp độ này thường được tiến hành sau
khi kết thúc khóa học 3 đến 6 tháng. Đánh giá này được cho là phản ánh trung thực
nhất hiệu quả của chương trình đào tạo. Cấp độ 4: Đánh giá kết quả (Results) - đo
các kết quả đào tạo đạt được tới mức độ nào. Đánh giá này nhằm đo sự thành cơng
của một chương trình đào tạo liên quan đến việc cải thiện chất lượng, hiệu quả, hiệu
suất ở nơi làm việc. Tuy nhiên, việc đánh giá ở cấp độ này khó thực hiện cũng như
khó có thể khẳng định sự liên hệ của việc cải thiện nói trên với khóa đào tạo.

15


Như vậy, tuy mới dừng ở lí thuyết nhưng các nghiên cứu trên đã khẳng định
tính hợp lí, khả thi và khoa học của việc đánh giá chất lượng đào tạo dựa trên việc
đánh giá mức độ đạt được mục tiêu khóa học của học viên thể hiện ở mức độ đáp
ứng mục tiêu trong quá trình học (kết quả học tập trong quá trình học, sự thay đổi

của học viên trước và sau khóa học) và mức độ đáp ứng yêu cầu công việc (kết quả
của học viên sau q trình học, những gì học viên có thể thực hiện trong cơng việc
thực tế).
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nƣớc
Ở trong nước, việc khảo sát cựu sinh viên được khá nhiều trường đại học
thực hiện. Các nghiên cứu này chủ yếu tìm lại các sinh viên đã ra trường nhằm đánh
giá tình hình việc làm của họ sau khi tốt nghiệp và thơng qua đó, đề xuất một số
khuyến nghị để nâng cao chất lượng đào tạo của trường. Đó là Khảo sát sinh viên
tốt nghiệp trường Đại học nông nghiệp [25]; Khảo sát sinh viên sau tốt nghiệp Học
viện tài chính [7]; Khảo sát sinh viên tốt nghiệp Đại học Luật hệ chính quy [23];
Khảo sát tình hình việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp Viện Đại học Mở Hà
Nội [27]; Khảo sát tình hình việc làm của sinh viên tốt nghiệp trường Đại học Hùng
Vương thành phố HCM [22]; Điều tra tình hình việc làm của sinh viên sau khi tốt
nghiệp Học viện ngoại giao [6]; Khảo sát cựu sinh viên Đại học Đà Lạt [3]. Tuy các
nghiên cứu này đều lấy cựu sinh viên làm đối tượng khảo sát nhưng chủ yếu nhằm
đánh giá tỉ lệ sinh viên có được việc làm và có việc làm đúng ngành nghề đào tạo,
lĩnh vực cơng tác, chức vụ, thu nhập … của họ sau khi tốt nghiệp hay nói cách khác
là chú trọng tới đánh giá thành tích đào tạo chứ khơng nhằm xác định rõ sự liên hệ
giữa chương trình đào tạo với nghề nghiệp của học viên.
Ngoài ra, việc đo lường chất lượng sản phẩm đào tạo trên cơ sở đánh giá từ
phía người sử dụng lao động đã được một số đơn vị đào tạo thực hiện. Đó là Khảo
sát của trường Đại học Bách khoa thành phố HCM [2]. Nghiên cứu này chủ yếu
nhằm thu thập ý kiến đánh giá của người được hỏi về sự thích ứng của sinh viên tốt
nghiệp đối với yêu cầu công việc đồng thời xác định yêu cầu thực tế của các cơ
quan, doanh nghiệp, thơng qua đó nhằm điều chỉnh chương trình đào tạo. Ngoài ra,

16