Quản trị rủi ro lãi suất trong hoạt động của Ngân hàng Techcombank PGD Sơn Tây Chi Nhánh Hà Tây

Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian tìm hiểu thực tế tại ngân hàng Techcombank PGD Sơn Tây
chi nhánh Hà Tây, nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình của các cô chú, đặc biệt là phòng tín
dụng trong ngân hàng và sự hướng dẫn chỉ bảo của cô giáo TH.S Phùng Việt Hà,
em đã hoàn thành đề tài khóa luận này.
Mặc dù dã rất cố gắng song do hạn chế về thời gian tìm hiểu thực tế tại ngân
hàng, hơn nữa kiến thức bản thân em còn hạn chế nên đề tài khóa luận này không
tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của
các thầy cô trong bộ môn, các cô chú tại ngân hàng Techcombank PGD Sơn Tây chi
nhánh Hà Tây để đề tài nghiên cứu hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
i
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN i
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
ii
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
QTRRLS Quản trị rủi ro lãi suất
NHTM Ngân hàng thương mại
PGD Phòng giao dịch

NHNN Ngân hàng nhà nước
TMCP Thương mại cổ phần
TSN Tài sản nợ
TSC Tài sản có
TCTD Tổ chức tín dụng
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
iii
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
DANH MỤC ĐỒ THỊ VÀ BẢNG BIỂU
LỜI CẢM ƠN i
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
iv
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thị trường tài chính Việt Nam trong thời gian vừa qua chứng kiến một loạt
những biến động có ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động của các tổ chức tài chính.
Riêng đối với các Ngân hàng thương mại, những biến động chứa đựng các yếu tố
rủi ro, đặc biệt là rủi ro về lãi suất luôn tiềm ẩn những nguy cơ lớn, có thể dẫn tới sự
sụp đổ của cả một hệ thống Ngân hàng. Minh chứng cho những biến động đó là
cuộc chạy đua gia tăng lãi suất của các NHTM. Đứng trước áp lực lạm phát ngày
càng tăng cao, lượng tiền gửi trong dân cư không được dùng để gửi tiết kiệm mà
được đem đầu tư vào các lĩnh vực được cho là sinh lời nhanh hơn như chứng khoán,
vàng, bất động sản các NHTM đua nhau tăng lãi suất huy động tiền gửi. Có thể

nói rằng, lãi suất huy động tiền gửi tại Việt Nam hiện nay đã tăng lên đến mức kịch
trần. Cùng với những động thái gần đây của Ngân hàng Nhà nước, thì xét về dài
hạn, mức lãi suất này không thể được đẩy lên nữa và sẽ giảm dần trong tương lai.
Điều này tạo ra nguy cơ rủi ro rất lớn đối với các NHTM khi họ sử dụng các khoản
huy động trong dài hạn để cho vay. Sự chênh lệch kì hạn và thời lượng giữa tài sản
có và tài sản nợ của các NH tạo ra nguy cơ làm suy giảm và mất dần khả năng thanh
toán cuối cùng của các NHTM. Vì vậy, một yêu cầu cấp thiết hiện nay đối với các
NHTM là đẩy mạnh công tác quản trị rủi ro lãi suất, bởi chỉ có thế các NHTM mới
có thể hạn chế đến mức tối đa những thiệt hại gây ra bởi những biến động thị trường
liên quan đến lãi suất. Như vậy, có thể dễ dàng nhận thấy tầm quan trọng của công
tác quản trị rủi ro về lãi suất trong hoạt động của các NHTM. Việc không đủ năng
lực quản trị về rủi ro lãi suất có thể phá hủy hệ thống Ngân hàng, gây ra những tổn
thất không thể ước tính được.
Trước thực tế đó, em nhận thấy rủi ro lãi suất là vấn đề mang tính thời sự đối
với hệ thống ngân hàng thương mại nước ta, và vấn đề này cần được các nhà quản
lý ngân hàng quan tâm hơn nữa. Chính vì vậy mà em chọn đề tài: “Quản trị rủi ro
lãi suất trong hoạt động của Ngân hàng Techcombank PGD Sơn Tây Chi Nhánh
Hà Tây ”.Do hạn chế về trình độ, thời gian nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu còn
hạn hẹp nên chuyên đề không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em mong nhận được
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
1
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
sự góp ý chân thành từ các thầy cô giáo, các cán bộ ngân hàng để bài chuyên đề
được hoàn thành và có ý nghĩa thực tiễn hơn.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của chuyên đề là kết hợp với nền tảng lý luận, thực tiễn rủi ro lãi
suất và công tác quản trị rủi ro lãi suất của ngân hàng Techcombank PGD Sơn Tây

từ đó hình thành những giải pháp và kiến nghị giúp ngân hàng có thể kiểm soát và
hạn chế được rủi ro lãi suất tốt nhất trong khả năng của mình.
Đề tài sẽ tập trung nghiên cứu:
- Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro lãi suất.
- Kiểm soát rủi ro lãi suất, quản trị rủi ro lãi suất tại
Ngân hàng Techcombank
PGD Sơn Tây.
- Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro lãi suất và đem lại hiệu quả trong hoạt động của
Ngân hàng Techcombank Chi nhánh Hà Tây PGD Sơn Tây.
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: thông qua bảng cân đối kế toán, bảng báo cáo kết
quả
ho
ạt
động kinh doanh, biểu lãi suất đối với
VNĐ
để tìm hiểu về tình hình tài
sản và nguồn vốn
nh
ạ
y
cảm với lãi suất Nhận biết rủi ro lãi suất, đo lường rủi ro
lãi suất, xem xét mức độ thay
đổ
i
lãi suất ảnh hưởng đến lợi nhuận Ngân hàng
Techcombank PGD Sơn Tây qua 3 năm (2010 – 2012). Từ đó, đề ra giải
ph
á
p

góp
phần hạn chế và phòng ngừa rủi ro lãi suất trong hoạt động của Ngân
h
à
ng
- Phạm vi nghiên cứu: đề tài nghiên cứu được thực hiện tại Ngân hàng
Techcombank phòng giao dịch Sơn Tây
4.Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập số liệu:
Số liệu dùng để phân tích trong đề tài là số
liệu thứ cấp, được thu thập từ bảng báo
cá
o
kết quả kinh doanh, bảng tổng kết tài
sản, biểu lãi suất huy động - cho vay, của Ngân hàng Techcombank Chi Nhánh
Hà Tây PGD Sơn Tây trong
b
a
năm 2010, 2011 và 2012. Các văn bản pháp qui,
định hướng phát triển của Ngân hàng. Ngoài ra, từ một số nguồn khác: internet,
sách, báo, các tạp chí Ngân hàng, tạp
c
h
í

tiề
n
tệ và sách báo có liên quan đến đơn vị
thực tập và đề tài nghiên
cứ

u.
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
2
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
- Phương pháp nghiên cứu số liệu:
+ Phương pháp so sánh số tuyệt đối, số tương đối: Phương pháp này dùng để
làm rõ tình hình biến động mức độ của các số liệu kinh
tế
trong một khoảng thời
gian nhất định. So sánh các tốc độ tăng trưởng của các số liệu qua
các

n
ă
m,
đồng
thời so sánh tốc độ tăng trưởng giữa các chỉ tiêu để tìm ra các yếu tố ảnh hưởng.
Qu
a
đó đưa ra nhận xét, kết luận và các biện pháp khắc
phụ
c
+ Phương pháp sử dụng “mô hình định giá lại” trong đo lường rủi ro lãi suất:
Mô hình này yêu cầu phải tiến hành phân tích các kỳ hạn, định giá lại các khoản
mụ
c
nhạy cảm lãi suất của nguồn vốn và tài sản của Ngân hàng. Tiến hành tính

toán chênh lệch giá
t
r
ị
tài sản giữa tài sản có và tài sản nợ nhạy cảm lãi suất
(GAP), từ đó xác định mức độ giảm
t
hu
nhập ròng
(
∆NI ). Xuất phát từ kết quả
tính toán thấy được mức độ rủi ro lãi suất của
Ng
â
n
hàng, nếu cảm thấy rằng
mức rủi ro của Ngân hàng là quá lớn nhà quản lý cần phải thực
h
iệ
n

mộ
t
số điều
chỉnh sao cho giá trị của các tài sản nhạy cảm lãi suất trở nên phù hợp tới mức tối
đ
a
với giá trị vốn tiền gửi và vốn nhạy cảm lãi
su
ất

+ Phương pháp đánh giá toàn diện: Là phương pháp nhận xét chung tổng
hợp các vấn đề đã phân tích về rủi ro lãi
su
ất
mình nghiên cứu.Đ
ể
thấy được
kết quả của việc tác động đến lợi nhuận và hoạt động
k
i
nh
doanh của Ngân hàng
như thế nào? Tiến hành đề ra
các

giải pháp phù hợp, thực hiện việc điều chỉnh
nhằm đạt được kết quả tối
ư
u……
5.Kết cấu của chuyên đề tốt nghiệp
Đề tài được bố cục thành 3 phần chính:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý rủi ro lãi suất tại các ngân hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng quản lý rủi ro lãi trong hoạt động kinh doanh tại ngân
hàng Techcombank PGD Sơn Tây
Chương 3: Một số giải pháp về hạn chế rủi ro lãi suất tại ngân hàng
Techcombank PGD Sơn Tây
Qua đây, em xin bày tỏ lòng biết ơn tới Th.S Phùng Việt Hà và các anh
chị tại ngân hàng Techcombank PGD Sơn Tây đã tận tình giúp đỡ và chỉ bảo cho
em hoàn thành bài khóa luận này.
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt

Hà
MSV: 09D180442
3
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI
1.1. RỦI RO LÃI SUẤT VÀ SỰ CẦN THIẾT QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI
SUẤT TẠI NHTM
1.1.1 Rủi ro lãi suất
1.1.1.1 Khái niệm về lãi suất và rủi ro lãi suất
a. Lãi suất
Lãi suất là mức phí chúng ta phải trả để nhận được khoản vay trên giá trị
khoản vay. Lãi suất chính là chi phí cơ hội của việc nắm giữ tiền.
Đối với chính sách tiền tệ của mỗi quốc gia, lãi suất luôn là công cụ chủ yếu
được NHNN sử dụng nhằm điều chỉnh và can thiệp vào thị trường giúp hạn chế và
khắc phục những yếu kém của nền kinh tế.
b. Rủi ro lãi suất
Rủi ro lãi suất là khả năng xảy ra những tổn thất mà ngân hàng phải gánh
chịu do sự thay đổi lãi suất trên thị trường gây ra. Rủi ro lãi suất là khả năng thu
nhập giảm do chênh lệch lãi suất giảm, khi lãi suất thị trường thay đổi ngoài dự kiến
gắn với thay đổi nhiều nhân tố khác, như cấu trúc và kỳ hạn của tài sản và nguồn,
quy mô và kỳ hạn các hợp đồng kỳ hạn.
Rủi ro lãi suất gồm:
- Rủi ro về thu nhập: Là khả năng suy giảm thu nhập lãi ròng của ngân hàng
khi lãi suất thị trường biến động. Rủi ro lãi suất ảnh hưởng đến thu nhập ròng của
ngân hàng bao gồm các loại rủi ro sau:
+ Rủi ro định giá lại: là rủi ro tái tài trợ tài sản nợ hoặc rủi ro tái đầu tư tài
sản có. Bản chất của rủi ro này là do sự không cân xứng giữa kỳ hạn của tài sản nợ

và tài sản có của ngân hàng (đối với những khoản mục có lãi suất cố định) và do sự
chênh lệch về thời điểm định giá lại của tài
+ Rủi ro cơ bản: Là rủi ro phát sinh khi việc định giá lại không hoàn hảo hoặc
giống nhau đối với các khoản mục khác nhau, nghĩa là xuất hiện sự khác nhau về
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
4
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
mức độ thay đổi lãi suất thu được từ tài sản có và lãi trả cho tài sản nợ mặc dù
những khoản mục này có cùng thời hạn định giá lại.
+ Rủi ro lựa chọn: là rủi ro thay đổi về phương thức thanh toán đối với tài sản
có hoặc tài sản nợ khi lãi suất biến động. Ví dụ như khi khách hàng rút tiền gửi tiết
kiệm trước hạn để gửi vào các khoản tiền gửi mới có lãi suất hiện hành cao hơn khi
lãi suất thị trường biến động tăng lên. Rõ ràng ngân hàng bị thiệt hại trong trường
hợp này, hay ngân hàng gặp phải rủi ro lãi suất.
-Rủi ro giảm giá trị tài sản: là khả năng giá trị ròng của ngân hàng bị suy
giảm khi lãi suất thị trường biến động. Rủi ro lãi suất tác động đến giá trị tài sản
ngân hàng bao gồm các loại rủi ro sau:
+ Rủi ro kỳ hạn: là rủi ro giảm giá trị ròng của ngân hàng khi tồn tại sự
không cân xứng về kỳ hạn của tài sản có và tài sản nợ. Cụ thể khi lãi suất thị trường
tăng lên làm giảm giá trị của tài sản do mức chiết khấu giá trị tài sản tăng lên, tỷ lệ
thuận với lãi suất. Khi đó nếu kỳ hạn của TSC lớn hơn TSN làm cho TSC bị giảm
giá trị nhiều hơn và nhanh hơn so với TSN, ngân hàng bị thiệt hại và gặp rủi ro.
+ Rủi ro đường cong lãi suất: là rủi ro của ngân hàng trước những thay đổi về
độ dốc và hình dạng đường cong lãi suất. Rủi ro này phát sinh khi những thay đổi
không dự đoán trước được của đường cong lãi suất có tác động làm giảm giá trị tài
sản của ngân hàng do lãi suất của những thời hạn khác nhau thay đổi theo những
mức độ khác nhau

1.1.1.2. Nguyên nhân rủi ro lãi suất
a. Sự không cân xứng giữa kỳ hạn TSN và TSC
Sự không cân xứng vì kỳ hạn của tài sản nợ và tài sản có thường xuyên xảy
ra và không thể tránh khỏi do chức năng đặc trưng của ngân hàng thương mại là
biến đổi kỳ hạn của tài sản.
Nguyên nhân khách quan của sự không cân xứng là do khách hàng không tôn
trọng thời hạn đã cam kết với ngân hàng. Hiện nay việc khách hàng gửi tiền rút
trước hạn là việc thường thấy tại các ngân hàng bởi ngân hàng không có cơ chế để
có thể nghiêm cấm khách hàng gửi tiền rút trước hạn. Vì vậy ngân hàng không thể
dự đoán chính xác được thời hạn của nguồn vốn cũng như tài sản của mình.
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
5
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
b. Biến động lãi suất thị trường
Lãi suất trên thị trường chịu tác động của rất nhiều yếu tố như: cung và cầu
quỹ cho vay, thu nhập thực tế của người dân, lạm phát, giá cả thị trường, chính sách
tiền tệ của NHNN, tình hình kinh tế xã hội, rủi ro của các công cụ nợ, tính thanh
khoản của tài sản… Các nhân tố này không chỉ tác động riêng lẻ mà còn tổng hòa
với nhau làm cho lãi suất thị trường thường xuyên thay đổi vì vậy sự dự báo lãi suất
càng khó chính xác.
-Tác động của cung cầu quỹ tín dụng: Nắm giữ tiền là nhu cầu cơ bản của mọi cá nhân, tổ
chức trong xã hội nhằm đáp ứng các nhu cầu thanh khoản khác nhau gồm cả các nhu cầu giao dịch,
phòng ngừa và đầu cơ đồng tiền (số dư tiền mặt). Tuy nhiên những thay đổi về lãi suất có thể làm
thay đổi sự mong muốn nắm giữ tiền của các cá nhân. Nếu lãi suất được dự tính sẽ lên, thì tiền và
những tài sản gần giống tiền sẽ được ưa chuộng. Nếu lãi suất được dự tính là sẽ giảm thấp trong
tương lai, thì trái phiếu được ưa chuộng hơn tiền. Như vậy, lượng cung và cầu quỹ tín dụng tác động
trực tiếp đến lãi suất.

-Tác động của thu nhập: Kinh tế phát triển làm cho thu nhập tăng lên, của cải tăng lên và
dân chúng sẽ muốn thực hiện các giao dịch có sử dụng đến tiền và do vậy họ muốn giữ thêm tiền làm
phương tiện dự trữ. Bên cạnh đó tác động của mức giá cũng ảnh hưởng lớn đến sự biến động của lãi
suất.
-Tác động của giá cả: Dân chúng bao giờ cũng quan tâm đến số tiền họ đang sỡ hữu có
thể mua những hàng hóa nào và đáp ứng những dịch vụ gì Khi giá tăng, để có thể mua đúng với số
hàng hóa và dịch vụ cung ứng như trước, dân chúng muốn nắm giữ một lượng tiền lớn hơn. Như vậy,
khi mức giá tăng lên làm cho lượng cầu tiền tăng lên từ đó sẽ kéo theo sự biến động của lãi suất thị
trường. Đối với hoạt động ngân hàng, việc cạnh tranh về giá là một nguyên nhân quan trọng quyết
định sự thay đổi của lãi suất huy động và lãi suất cho vay. về nguyên tắc, giá của sản phẩm ngân
hàng phụ thuộc vào độ co giãn của cầu, giá của các đối thủ cạnh tranh và nhận thức của khách hàng
về giá trị sản phẩm và các quy định hiện hành
-Tác động của chính sách tiền tệ: Những thay đổi về lãi suất trong thị trường tiền tệ tác
động lên lãi suất trên thị trường vốn và ngược lại. Lãi suất trong thị trường tiền tệ giảm thấp khiến lãi
suất trong thị trường vốn hấp dẫn hơn trước so với lãi suất trong thị trường tiền tệ. Hậu quả là dân
chúng sẽ chuyển dịch quỹ từ thị trường tiền tệ sang thị trường vốn. Mức cung của quỹ từ thị trường
vốn gia tăng có chiều hướng làm giảm thấp lãi suất trong thị trường vốn; mức cung của quỹ từ thị
trường tiền tệ giảm sút sẽ có chiều hướng nâng cao lãi suất trong thị trường tiền tệ
Ngân hàng nhà nước giữ vai trò rất quan trọng trong chính sách tiền tệ, thông qua chính sách
này nhà nước thực hiện việc điều chỉnh thị trường tiền tệ một cách tốt nhất tạo sự bình ổn cho thị
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
6
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
trường. Trước những diễn biến của lãi suất thị trường trong 3 năm vừa qua, NHNN đã tăng dần các
lãi suất chủ đạo đồng thời quy định trần lãi suất huy động
-Tác động của lạm phát: Tỷ lệ lạm phát thường có một tác động rất mạnh mẽ lên mức lãi
suất. Trong điều kiện lạm phát, lãi suất thực là tiêu chuẩn để xem xét hiệu suất của việc sử dụng vốn.

Lãi suất thực đóng vai trò quan trọng trong viêc kích thích tiết kiệm hay đầu tư. Với ý nghĩa kiềm chế
ý muốn tiêu dùng trong hiện tại để có một tiêu dùng lớn hơn trong tương lai.Trong những năm gần
đây, việc kiềm chế lạm phát ở một tỷ lệ mong đợi là công việc rất khó khăn đối với những nhà quản
lý, việc gia tăng của giá nguyên vật liệu, giá xăng dầu, giá vàng như hiện nay lại càng khiến lạm phát
gia tăng đồng thời chỉ số giá tiêu dùng CPI cũng tăng làm lạm phát có xu hướng tăng lên, mà lãi
suất lại biến động cùng chiều với tỷ lệ lạm phát do đó lãi suất thị trường bị tác động tăng là điều
không thể tránh.
Ngoài ra, còn rất nhiều yếu tố tác động tới lãi suất, điều đó cho thấy công tác dự báo lãi suất
sao cho chính xác rất khó khăn và phức tạp. Để quản trị rủi ro lãi suất có hiệu quả cần phải chú trọng
đặc biệt tới công tác này. Khi đó ngân hàng không những tránh được rủi ro lãi suất mà còn đem lại
thu nhập bất kể khi lãi suất thị trường tăng hay giảm.
1.1.2. Sự cần thiết quản trị rủi ro lãi suất tại NHTM
1.1.2.1. Khái niệm về quản trị rủi ro lãi suất
Quản trị rủi ro lãi suất là việc ngân hàng tổ chức để nhận biết, định lượng
những tổn thất đang và sẽ gây ra từ rủi ro lãi suất để từ đó có thể giám sát và kiểm
soát rủi ro lãi suất thông qua việc thiết lập những chính sách, chiến lược sử dụng
các công cụ phòng ngừa và hạn chế rủi ro lãi suất từ các hoạt động của ngân hàng
một cách đầy đủ toàn diện và liên tục.
1.1.2.2. Sự cần thiết của việc quản trị rủi ro lãi suất
Mục đích chính mà các ngân hàng tổ chức QTRRLS là nhằm hạn chế những
tổn thất trong tương lai khi lãi suất thị trường biến đổi theo xu hướng không có lợi
cho ngân hàng, đồng thời giúp cho ngân hàng đánh giá, nhìn nhận, cân nhắc mối
quan hệ về lợi nhuận và rủi ro. Liệu rằng ngân hàng có chấp nhận đánh đổi giữa lợi
nhuận với rủi ro, như chúng ta đã biết lợi nhuận cao luôn đồng hành cùng rủi ro lớn.
Do vậy, khi ngân hàng tổ chức công tác này tốt, ngân hàng có thể chủ động xây
dựng kế hoạch huy động và sử dụng vốn một cách phù hợp (điều chỉnh sự chênh
lệch về kỳ hạn giữa TSC và TSN) hạn chế được tổn thất.
Ngoài ra, QTRRLS còn tạo ra thu nhập cho ngân hàng. Ngân hàng thực hiện
tốt công tác QTRRLS sẽ không những hạn chế tổn thất trông tương lai đồng thời
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt

Hà
MSV: 09D180442
7
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
nếu ngân hàng nắm bắt tốt cơ hội kinh doanh (sử dụng các công cụ phái sinh để
kiếm thu nhập) làm tăng thu nhập cho ngân hàng.
Giúp cho ngân hàng đảm bảo duy trì khả năng thanh khoản đảm bảo an toàn
khi xảy ra rủi ro lãi suất. Thiệt hại của ngân hàng khi có rủi ro lãi suất là hiện hữu,
đồng thời có thể trong khoảng thời gian đó tùy vào mức độ thiệt hại mà ảnh hưởng
đến khả năng thanh toán của ngân hàng. Đương nhiên, không phải cứ mỗi khi ngân
hàng chấp nhận rủi ro lãi suất là đồng thời với việc giảm khả năng thanh khoản.
Nhưng rõ ràng điều này có thể xảy ra và ngân hàng cần xác định mức vốn tự có cần
thiết để duy trì khả năng thanh khoản.
Ngân hàng xác định được khoản chi phí trong tương lai. Rủi ro lãi suất sẽ làm
phát sinh chi phí trong tương lai. Ngân hàng sẽ có kế hoạch tính toán, định giá hợp
lý cho các hoạt động kinh doanh của ngân hàng tạo lợi thế trong cạnh tranh cho
ngân hàng
1.2. Quy trình QTRRLS
1.2.1. Tổ chức quản trị rủi ro lãi suất
Việc tổ chức QTRRLS tùy thuộc vào quy mô, tính chất hoạt động của từng
ngân hàng. Thông thường các ngân hàng càng lớn thì công tác QTRRLS càng được
chú trọng và tổ chức một cách bài bản và chuyên nghiệp. Tuy nhiên, một ngân hàng
lớn như Ngân hàng Techcombank vẫn chưa thực hiện việc quản lý vốn tập trung,
chưa có bộ phận quản trị rủi ro lãi suất chuyên trách, việc quản trị rủi ro còn phân
tán, đơn giản, do các chi nhánh tự tổ chức và thực hiện.
Để đạt hiệu quả trong công tác quản trị rủi ro nói chung và quản trị rủi ro lãi
suất nói riêng thì ngân hàng phải áp dụng hệ thống quản lý vốn tập trung vào hội sở
chính. Việc quản lý vốn tập trung giúp ngân hàng tập trung mọi rủi ro trong đó có
rủi ro lãi suất, từ đó có những kế hoạch cụ thể để xử lý rủi ro cho toàn hệ thống.

Như vậy công tác QTRRLS sẽ có hiệu quả và tiết kiệm hơn rất nhiều.
1.2.2. Nhận biết rủi ro
Nhận biết rủi ro lãi suất thì dự báo rủi ro lãi suất là quan trọng đặc biệt. Sự
biến động của lãi suất thị trường trong tương lai được có thể được căn cứ vào đường
cong lãi suất đã được công bố. Việc dự báo lãi suất trên cơ sở đường cong lãi suất
đã được công bố. Công việc dự báo lãi suất được các nhà phân tích dựa trên diễn
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
8
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
biến thị trường tiền tệ, thị trường tài chính, thị trường hàng hóa trong và ngoài nước
kết hợp với những lý thuyết về kinh tế như: lý thuyết ưa thích thanh khoản, thuyết
môi trường ưu tiên…., các mô hình kinh tế: mô hình hồi quy…Ngoài ra còn thông
qua việc thu thập các thông tin về các nhân tố tác động trực tiếp và gián tiếp mức
cung tiền…có thể dự báo tương đối sát về sự biến động của lãi suất.
Rủi ro lãi suất được nhận biết qua những đánh giá của ngân hàng về tình
trạng không cân xứng về kỳ hạn của TSC – TSN và dự báo diễn biến lãi suất trong
tương lai. Sự nhận biết rủi ro lãi suất thường được xem xét trên cơ sở sự biến động
trạng thái kỳ hạn của toàn bộ bảng cân đối chứ không riêng với từng sản phẩm
1.2.3. Lượng hóa rủi ro lãi suất
1.2.3.1. Mô hình kỳ hạn đến hạn
Mô hình:
Gọi M
A
là kỳ hạn trung bình của danh mục tài sản có và M
L
là kỳ hạn trung
bình của danh mục tài sản nợ, ta có:

M
A
= W
A1
M
A1
+ W
A2
M
A2
+ … + W
An
M
An
M
L
= W
A1
M
L1
+ W
A2
M
L2
+ … + W
An
M
Ln
Trong đó:
W

Aj
là tỷ trọng của tài sản có j biểu thị theo giá thị trường
W
Lj
là tỷ trọng của tài sản nợ j biểu thị theo giá thị trường
M
Aj
là kỳ hạn đến hạn của tài sản có j
M
Lj
là kỳ hạn đến hạn của tài sản nợ j
Mức độ chênh lệch: ∆M = M
A
- M
L
Ta xét một bảng cân đối tài sản đơn giản như sau
Bảng cân đối tài sản đơn giản của ngân hàng
Tài sản có Tài sản nợ
Tài sản có kỳ hạn dài (A) Tài sản nợ có kỳ hạn ngắn (L)
Vốn tự có (E)
Ta có : E = A – L
Khi lãi suất trên thị trường tăng, thì giá trị thị trường của tài sản nợ và tài sản
có đều giảm, song với giả thiết của ví dụ là tài sản có có kỳ hạn dài hơn tài sản nợ,
điều này dẫn đến giá trị thị trường của tài sản có giảm nhiều hơn so với giá trị thị
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
9
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng

trường của vốn huy động. Bằng công thức ta có :
∆E = ∆A - ∆L
Công thức trên cho thấy rằng, khi lãi suất tăng làm giá trị của tài sản có
giảm nhiều hơn so với tài sản nợ, để bù đắp lại khoản lỗ này, ngân hàng phải trích
từ vốn tự có của mình. Đây chính là rủi ro lãi suất.
Ưu điểm của mô hình kỳ hạn đến hạn
Mô hình kỳ hạn đến hạn là mô hình đơn giản để đo rủi ro lãi suất đối với
ngân hàng. Mô hình cho thấy rằng, với các kỳ hạn đến hạn của tài sản nợ và tài sản
có không cân xứng nhau, có thể đưa ngân hàng vào trạng thái mất khả năng thanh
toán cuối cùng.
Nhược điểm của mô hình kỳ hạn đến hạn
Việc đo lường rủi ro lãi suất bằng mô hình kỳ hạn chưa tính hết mức độ rủi ro
mà ngân hàng gặp phải khi lãi suất trên thị trường thay đổi. Ngay cả trong trường
hợp ngân hàng đã cân xứng kỳ hạn đến hạn của tài sản nợ và tài sản có thì rủi ro lãi
suất vẫn có thể xảy ra.
1.2.3.2. Mô hình thời lượng
a. Công thức tổng quát của mô hình thời lượng
Chúng ta có thể tính thời lượng của bất kỳ một chứng khoản nào có thu nhập
cố định bằng công thức tổng quát sau:
∑
∑
∑
∑
=
=
=
=
×
×
=

×
=
n
t
t
n
t
t
n
t
tt
n
t
t
tPV
tPV
DFCF
tDFCF
D
1
1
1
1
Trong đó:
CF
t
là luồng tiền nhận được tại thời điểm cuối kỳ hạn t.
n là kỳ thứ cuối cùng.
DF
t

là nhân tố chiết khấu
R là mức lãi suất thị trường hiện hành
( )
t
R
D
+
=
1
1
PV
t
là giá trị hiện tại cua luồng tiền cuối kỳ t và PV
t
= CF
t
x DF
t
Từ đó chúng ta có:
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
10
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
Mối quan hệ giữa thời lượng và kỳ hạn của tài sản: thời lượng tăng lên cùng
với kỳ hạn của tài sản có thu nhập cố định, nhưng với một tỷ lệ giảm dần. Bằng
công thức toán học chúng ta biểu diễn như sau:
•
0

M
D
>
δ
δ
•
0
2
2
<
M
D
δ
δ
Điều này có nghĩa là khi M tăng thì D cũng tăng, nhưng D tăng với một tỷ
lệ giảm dần.
Mối quan hệ giữa thời lượng và mức lãi suất hiện hành của thị trường: Khi lãi
suất tăng thì thời lượng giảm. Nghĩa là:
0
<
R
D
δ
δ
b. Ưu điểm của mô hình thời lượng
Trong mô hình này chúng ta sẽ thấy chênh lệch giữa thời lượng của tài sản có
và tài sản nợ là phép đo rủi ro lãi suất chính xác hơn nhiều so với mô hình kỳ hạn
đến hạn, bởi vì nó đề cập đến yếu tố thời gian của tất cả các luồng tiền cũng như kỳ
hạn đến hạn của tài sản nợ và tài sản có.
c. Hạn chế của mô hình thời lượng

Hạn chế về tính lồi của mô hình: trong khi mô hình giả định rằng mối quan
hệ giữa lãi suất và tài sản là tuyến tính, nhưng thực chất mối quan hệ này là phi
tuyến tính (có dạng đường cong). Do vậy, khi lãi suất thị trường thay đổi ở mức độ
lớn, mô hình trở nên kém tin cậy)
Vấn đề về tuyến lãi suất nằm ngang: Lãi suất ở mỗi kỳ hạn là khác nhau, kỳ
hạn càng dài lãi suất sẽ càng cao.
Vấn đề về trì hoãn thanh toán: tiền có giá trị thời gian, việc trì hoãn thanh
toán sẽ làm lệch đi thời lượng thực tế của tài sản so với thời lượng tính toán trong
hợp đồng.
1.2.3.3. Mô hình định giá lại
a. Tài sản có và tài sản nợ có thể tái định giá và không thể tái định giá.
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
11
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
Tài sản và nợ có thể tái định giá là tài sản và nợ nhạy cảm với lãi suất tức là
nó sẽ được định giá lại trong từng thời kỳ nhất định cho phù hợp với sự biến động
của thị trường.
Ta thấy có những tài sản có thời hạn danh nghĩa là dài hạn, như 5 năm nhưng
sẽ đến hạn trong 1 tháng tới thì giá trị của nó sẽ được tái đầu tư trong vòng 1 tháng
nữa, nghĩa là nó sẽ phụ thuộc vào lãi suất trong 1 tháng tới, hay là nó cũng nhạy
cảm với lãi suất. Như vậy,ở đây chúng ta cần xem xét đến thời hạn còn lại của các
tài sản chứ không chỉ là thời hạn danh nghĩa của tài sản.Vậy:
Tài sản có thể định giá lại bao gồm: Chứng khoán ngắn hạn của chính phủ và
của các tổ chức cá nhân ( hoặc thời hạn còn lại ngắn); Các khoản cho vay ngắn hạn
hoặc thời hạn còn lại ngắn; Các khoản cho vay và chứng khoán mang lãi suất thả nổi.
Nợ có thể định giá lại bao gồm: Vay trên thị trường tiền tệ; Tiết kiệm ngắn
hạn; Tiền gửi trên thị trường tiền tệ; Tiền gửi mang lãi suất thả nổi; các khoản tiền

gửi dài hạn sắp đến hạn thanh toán.
b. Công thức chung của mô hình định giá lại
Gọi GAP là chênh lệch giữa tài sản có và tài sản nợ nhạy cảm với lãi suất (Có
thể định giá lại); RSA là tài sản có nhạy cảm với lãi suất; RSL là tài sản nợ nhạy
cảm với lãi suất; ∆R là sự biến động của lãi suất; ∆NII là sự biến động của thu nhập
lãi ròng. Ta có công thức xác định rủi ro lãi suất của mô hình định giá lại là:
GAP = RSA – RSL (1)
∆NII= GAP x ∆i (2)
Từ công thức (1) và (2) ta thấy:
Nếu GAP > 0 tức là tài sản nợ nhạy cảm với lãi suất nhỏ hơn tài sản có nhạy
cảm với lãi suất, ngân hàng sẽ gặp rủi ro khi lãi suất thị trường giảm.
Nếu GAP < 0 tức là tài sản nợ nhạy cảm với lãi suất lớn hơn tài sản có nhạy
cảm với lãi suất, ngân hàng sẽ gặp rủi ro khi lãi suất thị trường tăng.
Nếu GAP = 0 tức là tài sản nợ nhạy cảm với lãi suất cân bằng với tài sản có
nhạy cảm với lãi suất, ngân hàng sẽ không gặp rủi ro lãi suất.
Ta có, hệ số:
Rủi ro lãi suất = Tài sản có nhạy cảm với lãi suất
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
12
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
Tài sản nợ nhạy cảm với lãi suất
c. Ưu điểm của mô hình định giá lại
Cung cấp thông tin về cơ cấu TSC và TSN sẽ được định giá lại, dễ dàng xác
định sự thay đổi của thu nhập lãi ròng, do đó dựa vào mô hình này ta có thể so sánh
được mức độ nhạy cảm của tài sản nợ và tài sản có với lãi suất và từ đó xác định
được mức độ nguy cơ xảy ra rủi ro lãi suất của ngân hàng.
Phương pháp rất đơn giản và trực quan.

d. Những hạn chế của mô hình định giá lại
Vấn đề tiêu chí đánh giá lại: Việc lựa chọn tiêu chí đánh giá lại như thế nào
làm sự thay đổi thu nhập ròng từ lãi suất giữa các tiêu chí đánh giá là khác nhau.
Hiệu ứng giá của thị trường: mô hình định giá lại chỉ đề cập đến giá trị ghi sổ
của tài sản chứ không phải là giá trị thị trường của chúng. Do đó mô hình định giá lại
chỉ phản ảnh được một phần rủi ro lãi suất đối với ngân hàng mà thôi.
Vấn đề về kỳ định giá tích lũy: vấn đề phân nhóm tài sản theo một khung kỳ
hạn đến hạn đã phản ánh sai lệch thông tin về cơ cấu các tài sản có và tài sản nợ
trong cùng một nhóm.
Vấn đề độ nhạy lãi suất cho từng kỳ hạn: theo mô hình định giá lại, những
khoản tín dụng dài hạn với lãi suất cố định thì không nhạy cảm với lãi suất, nhưng
thường những khoản tín dụng dài hạn thường được trả góp định kỳ, do đó ngân
hàng có thể tái đầu tư những khoản thu được trong năm với lãi suất thị trường hiện
hành, nghĩa là các khoản thu này cũng là nhạy cảm với lãi suất
1.2.4. Chiến lược QTRRLS
1.2.4.1. Chiến lược quản lý mức chênh lệch Tài sản-Nợ nhạy cảm
- Chiến lược quản lý chênh lệch mang tính bảo vệ: Ngân hàng thiết lập khe
hở nhạy cảm với lãi suất gần bằng 0 tới mức tối đa có thể giảm thiểu sự bất ổn định
trong thu nhập lãi của ngân hàng.
- Chiến lược quản lý mang tính năng động: ngân hàng sẽ thường xuyên thay
đổi chênh lệch Tài sản- Nợ nhạy cảm dựa trên mức độ tin cậy đối với các dự báo về
lãi suất của ngân hàng.
Nội dung chiến lược:
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
13
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
Dự đoán sự biến động

của lãi suất
Giá trị khe hở nhạy
cảm của lãi suất tối ưu
Phản ứng của các nhà
quản lý
Lãi suất thị trường tăng Khe hở dương Tăng tài sản nhạy cảm với
lãi suất
Giảm nợ nhạy cảm với lãi
suất
Lãi suất thị trường giảm Khe hở âm Giảm tài sản nhạy cảm với
lãi suất
Tăng nợ nhạy cảm với lãi
suất
1.2.4.2. Chiến lược quản lý chênh lệch thời lượng
- Chiến lược bảo vệ tuyệt đối: ngân hàng sẽ duy trì chênh lệch thời
lượng tài sản và nợ gần bằng 0 để giảm thiểu tác động của lãi suất tới giá trị
ròng của ngân hàng.
- Chiến lược năng động: ngân hàng sẽ thường xuyên thay đổi chênh lệch thời
lượng dựa trên mức độ tin cậy đối với các dự báo về lãi suất của ngân hàng.
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
14
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
Nội dung của chiến lược:
Thay đổi lãi suất dự
tính
Chiến lược quản lý Kết quả
Lãi suất tăng Giảm DA và tăng DL (dịch chuyển

tới chênh lệch thời lượng âm)
Giá trị ròng tăng
Lãi suất giảm Tăng DA và giảm DL (dịch chuyển
tới chênh lệch thời lượng dương)
Giá trị ròng tăng
Kết luận: Việc sử dụng chiến lược quản lý chênh lệch lãi suất hay thời lượng
mang tính năng động có một số ưu, nhược điểm sau:
Ưu điểm: Nếu lãi suất ngân hàng dự báo là chính xác, ngân hàng tiết
kiệm được chi phí, nâng cao thu nhập cải thiện chỉ số thu nhập lãi cận biên của
ngân hàng.
Nhược điểm: chiến lược này cũng buộc ngân hàng đối mặt với rủi ro không
nhỏ. Nếu lãi suất trên thị trường biến động không đúng như ngân hàng dự báo thì có
thể làm tăng tồn thất cho ngân hàng.
Thực tế cho thấy rằng khả năng dự đoán đúng về sự vận động của lãi suất là
rất thấp. Chính vì vậy mà trong thực tế các nhà quản trị ngân hàng đều dựa vào việc
phòng ngừa rủi ro chứ không dựa vào việc dự đoán lãi suất.
2. Các biện pháp giảm thiểu rủi ro lãi suất
2.1. Biện pháp giảm thiểu rủi ro nội bảng
Mục đích của biện pháp phòng ngừa rủi ro nội bảng là hạn chế tới mức tối đa
mọi ảnh hưởng xấu của sự biến động lãi suất đến thu nhập của ngân hàng. Dù lãi
suất thay đổi như thế nào thì ngân hàng vẫn luôn mong muốn đạt được mức thu
nhập dự kiến ở mức tương đối ổn định. Một số biện pháp giảm thiểu rủi ro ngoại
bảng như:
-Điều chỉnh cơ cấu kỳ hạn của bảng cân đối phù hợp với chiến lược mà ngân
hàng đã lựa chọn: chiến lược quản lý mang tính bảo vệ hay năng động…
Nếu ngân hàng lựa chọn chiến lược quản lý mang tính năng động, ngân hàng
sẽ thường xuyên thay đổi khe hở nhạy cảm lãi suất hay chênh lệch thời lượng, dựa
trên khả năng tin cậy đối với các dự báo về lãi suất của ngân hàng
Nếu ngân hàng lựa chọn chiến lược quản lý mang tính bảo vệ, ngân hàng sẽ
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt

Hà
MSV: 09D180442
15
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
thiết lập khe hở nhạy cảm lãi suất gần bằng 0 (GAP=0), tới mức tối đa có thể để giảm
thiểu sự bất ổn định trong thu nhập của ngân hàng. Hay ngân hàng duy trì chênh lệch
thời lượng của TSC và TSN gần bằng 0 để giảm thiểu tối đa tác động của lãi suất tới
giá trị ròng của ngân hàng.
Thực tế cho thấy rằng khả năng dự đoán đúng về sự vận động của lãi suất là rất
thấp. Chính vì vậy mà trong thực tế các nhà quản trị ngân hàng đều dựa vào việc
phòng ngừa rủi ro chứ không dựa vào việc dự đoán lãi suất. Do đó các ngân hàng
thường áp dụng chiến lược quản lý mang tính bảo vệ là chính.
Ngân hàng áp dụng lãi suất thả nổi: ngân hàng sẽ áp dụng những điều khoản
lãi suất biến đổi đối với những hợp đồng cho vay trung và dài hạn, tức là lãi suất sẽ
được điều chỉnh theo lãi suất cơ bản của ngân hàng hiện hành.
2.2. Biện pháp giảm thiểu rủi ro ngoại bảng
Mục đích của các biện pháp phòng ngừa ngoại bảng là sử dụng các công cụ
phái sinh có xu hướng thu lời từ thay đổi lãi suất ngược với bảng cân đối, nghĩa là
sử dụng thu nhập của các công cụ phái sinh để bù đắp cho những tổn thất trong
bảng cân đối do thay đổi lãi suất gây ra.
a .Hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn là sự thỏa thuận giữa người mua và người bán một tài sản
tại một thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá nhất định đã thỏa thuận
từ hôm nay. Hợp đồng kỳ hạn là hợp đồng giao sau.
Hợp đồng kỳ hạn trong phòng ngừa rủi ro lãi suất
Nguyên tắc sử dụng hợp đồng kỳ hạn để phòng ngừa rủi ro lãi suất: ngân
hàng sử dụng hợp đồng kỳ hạn để tìm kiếm lợi nhuận nhằm bù đắp những thiệt hại
do rủi ro lãi suất gây ra.
Các loại hợp đồng kỳ hạn:

+Hợp đồng kỳ hạn trái phiếu: là một thỏa thuận mua hoặc bán một khối
lượng trái phiếu vào một thời điểm cụ thể trong tương lai với một mức giá ấn định
+Hợp đồng kỳ hạn tiền gửi: (Forward Forward Deposit – FFD): là sự thỏa
thuận giữa 2 bên tại thời điểm hiện tại (to), theo đó bên mua cam kết nhận và bên
bán cam kết gửi một số tiền nhất định và bằng một loại tiền nhất định trong khoảng
thời gian từ t1 đến t2 nằm trong trong tương lai với một lãi suất ấn định.
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
16
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
+Hợp đồng kỳ hạn lãi suất ( Forward Rate Agreement - FRA): là một hợp
đồng trong đó thỏa thuận rằng một lãi suất nhất định sẽ áp dụng cho một khoản vốn
trong một khoảng thời gian nhất định trong tương lai. Cụ thể tại thời điểm (to) bên
mua cam kết nhận và bên bán cam kết gửi một số tiền hư cấu nhất định bằng một
loại tiền nhất định theo một lãi suất nhất định tại một thời gian trong tương lai.
b. Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai (Futures contract): là sự thỏa thuận giữa người mua và
người bán tại thời điểm t = 0 rằng, việc thanh toán và giao nhận hàng hóa được tiến
hành tại một thời điểm xác định trong tương lai. Như vây, hợp đồng tương lai rất
giống với hợp đồng kỳ hạn song chúng vẫn có những sự khác biệt nhất định:
Hợp đồng tương lai được phép giao dịch một cách có tổ chức trên sở giao
dịch, trong khi đó hợp đồng giao dịch kỳ hạn là sự thỏa thuận song phương không
có tổ chức. Giá của hợp đồng kỳ hạn được ấn định trong suốt thời hạn của hợp
đồng, còn giá của hợp đồng tương lai được điều chỉnh hàng ngày theo điều kiện
của thị trường, tức là giá của hợp đồng tương lai được điều chỉnh hàng ngày để
phản ánh những thay đổi của các lực lượng cung cầu trên thị trường. Hàng ngày
giữa người mua và người bán phải thanh toán với nhau những giá trị của hợp đồng
để phù hợp với sự thay đổi của thị trường.

Hợp đồng tương lai trong phòng ngừa rủi ro lãi suất:
Nguyên tắc sử dụng hợp đồng tương lai để phòng ngừa rủi ro: ngân hàng sử
dụng hợp đồng tương lai để tìm kiếm lợi nhuận nhằm bù đắp thiệt hại do rủi ro lãi
suất gây ra
c. Hợp đồng quyền chọn
Quyền chọn là công cụ phái sinh cho phép người nắm giừ nó có quyền mua
hoặc bán một khối lượng nhất định hàng hóa với một mức giá xác định, vào một
thời điểm xác định trước. Người mua quyền chọn được quyền lựa chọn khi mức giá
trên thị trường có lợi cho mình và phải trả khoản phí cho quyền chọn đó.
Hợp đồng quyền chọn trong phòng ngừa rủi ro lãi suất:
Các loại hợp đồng quyền chọn:
- Hợp đồng quyền chọn lãi suất:
Quyền chọn mua lãi suất (CAP): là nghiệp vụ trong đó bên mua thanh toán
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
17
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
một khoản phí quyền lựa chọn và nhận được quyền cứ vào cuối kỳ lãi nhất định yêu
cầu bên bán thanh toán một khoản bù trừ ở mức chênh lệch giữa lãi suất tối đa đã
thỏa thuận và lãi suất so sánh nếu lãi suất so sánh này cao hơn lãi suất tối đa đã thỏa
thuận tính trên một giá trị danh nghĩa hư cấu.
Quyền chọn bán lãi suất (FLOORS): là nghiệp vụ trong đó bên mua thanh
toán cho bên bán một khoản phí quyền chọn và nhận được quyền cứ vào cuối một
kỳ hạn nhất định yêu cầu bên bán thanh toán một khoản bù trừ ở mức chênh lệch
giữ lãi suất tối thiểu đã thỏa thuận và lãi suất so sánh nếu mức lãi suất so sánh này
thấp hơn lãi suất tối thiểu đã thỏa thuận tính trên một giá trị danh nghĩa hư cấu.
Hợp đồng COLLARS: Hợp đồng Collars xuất hiện khi ngân hàng thực hiện
đồng thời cả hai giao dịch CAPS và FLOORS, mua CAP bán FLOOR. Việc thực

hiện đồng thời cả CAP và FLOOR là nghiệp vụ phòng chống rủi ro một cách triệt
để hơn việc thực hiện riêng lẻ từng loại giao dịch.
- Hợp đồng quyền chọn trái phiếu.
Khi giá trái phiếu trong tương lai dự tính giảm. Để phòng ngừa rủi ro lãi suất
tăng, ngân hàng sẽ thực hiện: mua quyền chọn bán trái phiếu hoặc bán quyền chọn
mua trái phiếu. Tương lai, khi lãi suất thực sự giảm, lợi nhuận từ quyển chọn đem
lại sẽ bù đắp cho thiệt hại nội bảng. Tuy nhiên, nếu quyền chọn mua không được
thực hiện thì lợi nhuận đem lại chỉ là khoản phí thu được.
Các chiến lược trong phòng chống rủi ro lãi suất:
- Mua quyền chon mua: người mua quyền chọn mua (the buyer of a call
option) là người mua, có quyền mua chứng khoán tại một mức giá cố định đã được
thỏa thuận trước (giá quyền chọn), đồng thời phải trả một khoản phí cho người bán
(phí chọn mua). Thông thường quyền chọn mua được thực hiện khi người mua
quyền chọn thấy có lợi khi thực hiện quyền mua, tổn thất của người mua quyền
chọn được giới hạn tối thiểu là mức phí chọn mua, còn người bán thu được lợi ích
chính bằng mức phí thu được.
- Bán quyền chọn mua: Người bán quyền chọn mua (the seller of call option)
nhận được một khoản phí (phí bán quyền chọn), đồng thời có nghĩa vụ bán chứng
khoán cho người mua quyền chọn tại mức giá cố định đã thỏa thuận trước. Quyền
chọn mua được thực hiện tức là việc mua chứng khoán trong tương lai có lợi,
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
18
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
ngược lại thì việc mua chứng khoán trong tương lai không có lợi thì người mua
quyền chọn có quyền không thực hiện quyền chon, rủi ro tối thiểu cho người mua
quyền chọn giới hạn ở mức phí mua quyền chọn mua.
- Mua quyền chọn bán: người mua quyền chọn bán có quyền chọn bán

chứng khoán tại một mức giá cố định đã thỏa thuận trước, đồng thời phải trả phí
mua quyền chọn cho người bán quyền chọn. Quyền chọn bán được thực hiện tức là
việc bán chứng khoán có lợi, khi đó người bán quyền chọn sẽ gặp rủi ro. Tuy nhiên
người bán quyền chọn đã có được một khoản thu nhập từ phí quyền chọn. Rủi ro
được hạn chế.
- Bán quyền chọn bán: người bán quyền chọn nhận được phí bán quyền
chọn, đồng thời phải luôn luôn sẵn sàng mua chứng khoán cho người mua quyền
chọn tại mức giá cố định đã thỏa thuận trước khi người mua quyền chọn thực hiện
quyền chọn bán.
d. Giao dịch hoán đổi lãi suất.
Trong những năm gần đây thị trường giao dịch Swaps phát triển nhanh
chóng. Thành viên chính tham gia thị trường Swaps là các ngân hàng thương mại.
Các ngân hàng này tham gia với mục đích phòng chống rủi ro cho chính mình hoặc
là tìm kiếm lợi nhuận thông qua kinh doanh trực tiếp hoặc môi giới.
Có 4 loại giao dịch Swaps chủ yếu bảo gồm: Swaps lãi suất, Swaps ngoại tệ;
Swaps hàng hóa và Swaps cổ phiếu. Trong đó giao dịch Swaps lãi suất chiếm tỷ
trọng lớn hơn trong khối lượng giao dịch trên thị trường Swaps và nó được sử dụng
nhằm mục đích phòng chống rủi ro lãi suất.
CHƯƠNG 2
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
19
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TRONG HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH TẠI NGÂN HÀNG TECHCOMBANK PHÒNG GIAO DỊCH SƠN TÂY
2.1. KHÁI QUÁT VÀ TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA
NGÂN HÀNG TECHCOMBANK PGD SƠN TÂY TRƯỚC NHỮNG DIỄN BIẾN
CỦA LÃI SUẤT THỊ TRƯỜNG

2.1.1.Quá trình hình thành và phát triển của NH Techcombank
Ngân hàng Thương mại cổ Phần Kỹ Thương Việt Nam (viết tắt là:
TECHCOMBANK) hoạt động theo giấy phép số 0040 NH-GP do Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước cấp ngày 08/08/1993 và chính thức được thành lập vào ngày
27/09/1993 với số vốn điều lệ là 20 tỷ đồng, nhằm mục đích trở thành một trung
gian tài chính hiệu quả, nối liền những nhà tiết kiệm với những nhà đầu tư đang cần
vốn để kinh doanh, phát triển nền kinh tế trong thời kỳ mở cửa. Trụ sở chính ban
đầu được đặt tại số 24 Lý Thường Kiệt, Hà Nội Techcombank hiện là một trong
những ngân hàng TMCP lớn nhất Việt Nam với tốc độ tăng trưởng về tổng tài sản
doanh thu hàng năm luôn đạt trên 30% trong nhiều năm qua. Tính đến cuối năm
2011, tổng tài sản của Techcombank đạt trên 150.000 tỷ đồng. Tính đến cuối năm
2011, Techcombank có 307 địa điểm giao dịch bao gồm các chi nhánh, phòng giao
dịch, quỹ tiết kiệm đang hoạt động trên hệ thống và được phân bố hoạt động tại 44
tỉnh thành phố trên toàn quốc. Hiện ngân hàng đang phục vụ hơn 2,6 triệu khách
hàng cá nhân và khoảng 72,000 khách hàng doanh nghiệp trên toàn quốc.
Năm 2011 & 2012: Techcombank đã vinh dự đón nhận 19 giải thưởng uy tín
của các tổ chức tài chính ngân hàng quốc tế, trùng khớp với sự kiện Techcombank
đón chào ngày sinh nhật lần thứ 19 vào cuối tháng này. Tại buổi Lễ khai trương Hội
sở mới, đại diện Ban Biên tập của hai tạp chí Finance Asia và Asian Banking &
Finance đã trực tiếp trao tặng những giải thưởng danh g cho Techcombank. Với
những kết quả đã đạt được, Techcombank là ngân hàng Việt Nam đầu tiên nhận
trọn bộ 3 giải thưởng quan trọng từ 2 tạp chí này. Điển hình như: Giải thưởng Ngân
hàng tốt nhất Việt Nam; Ngân hàng Quản lý Tiền tệ tốt nhất Việt Nam; Ngân hàng
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
20
Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Tài chính – Ngân
hàng
thanh toán quốc tế và tài trợ thương mại tốt nhất Việt Nam; Ngân hàng Bán lẻ tốt

nhất Việt Nam…
Với những điều kiệnvị trí địa lí tương đối thuận lợi, Thị xã Sơn Tây bao gồm
9 phường và 6 xã trực thuộc, với diện tích 113,5 km 2 dân số gần 182.000 người và
có tiềm năng lớn về phát triển du lịch - thương mại. Vì vậy, Sơn Tây được đánh giá
có nhiều lợi thế để phát triển nền kinh tế đa dạng. Với việc mở điểm giao dịch đầu
tiên của Techcombank tại thị xã Sơn Tây. Vào ngày 04 tháng 11 năm 2009, Ngân
hàng Techcombank đã chính thức khai trương phòng giao dịch Techcombank Sơn
Tây trực thuộc Chi nhánh Hà Tây. Ngân hàng Techcombank mong muốn tiếp tục
phát triển và xây dựng thêm các điểm giao dịch khác tại địa bàn thị xã, và các
phường xã lân cận nhằm phục vụ tốt hơn nhu cầu của khách hàng dân cư và doanh
nghiệp tại địa phương. Kể từ ngày thành lập đến nay, phòng giao dịch Sơn Tây luôn
đạt kết quả kinh doanh tốt qua các năm và đang có những bước phát triển đáng kể,
tăng trình độ và đội ngũ nhân viên cũng như chất lượng sản phẩm, dịch vụ ngân
hàng, phấn đấu trở thành một trong những phòng giao dịch hoạt động hiệu quả nhất
của Ngân hàng Kỹ thương Việt Nam
2.1.2. Mô hình tổ chức nhân sự của NH Techcombank PGD Sơn Tây
SV : Phạm Thị Như Quỳnh GVHD: ThS. Phùng Việt
Hà
MSV: 09D180442
Giám Đốc
Chuyên
viên
khách
hàng
Thủ
quỹ
Kiểm
soát
viên
Kế

toán
Giao
dịch
viên
21