1
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
NGUYỄN KIỀU OANH
VẬN DỤNG TIẾP CẬN SINH HỌC HỆ THỐNG
VÀ QUAN ĐIỂM SINH THÁI, TIẾN HOÁ TRONG DẠY HỌC
CHƯƠNG CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
SINH HỌC 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học
(Bộ môn Sinh học)
Mã số : 60 14 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM SINH HỌC
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Dương Tiến Sỹ
HÀ NỘI - 2011
4
Trang
1. Lí do chọn đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu
6
3. Phạm vi nghiên cứu
6
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
6
5. Giả thuyết khoa học
6
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
6
7. Nhiệm vụ nghiên cứu
10
8. Phương pháp nghiên cứu
11
9. Những đóng góp mới của luận văn
11
10. Cấu trúc của luận văn
12
C 1:
13
1.1. Cơ sở lí luận
13
1.1.1. Tiếp cận sinh học hệ thống
13
1.1.2. Quan điểm sinh thái
22
1.1.3. Quan điểm tiến hóa
27
1.2. Cơ sở thực tiễn
30
1.2.1. Thực trạng về hiểu biết và phương pháp vận dụng tiếp cận
SHHT, quan điểm sinh thái, tiến hoá vào quá trình dạy học sinh học ở
trường THPT nói chung và sinh học 11 nói riêng
30
1.2.2. Thực trạng dạy học sinh học 11 nói chung và chương Chuyển
hóa vật chất và năng lượng nói riêng
35
1.2.3. Phân tích nguyên nhân thực trạng
37
40
2.1. Phân tích cấu trúc nội dung chương trình và SGK Sinh học 11
THPT theo tiếp cận SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hóa
40
5
2.2. Vận dụng tiếp cận sinh học hệ thống trong dạy học chương
Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học 11 THPT
48
2.2.1. Nguyên tắc vận dụng tiếp cận SHHT
48
2.2.2. Yêu cầu sư phạm khi thực hiện
49
2.2.3. Phương pháp thực hiện
49
2.3. Quán triệt quan điểm sinh thái, tiến hoá trong dạy học chương
Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học 11 THPT
50
2.3.1. Nguyên tắc quán triệt quan điểm sinh thái, tiến hoá
50
2.3.2. Yêu cầu sư phạm khi thực hiện
50
2.3.3. Phương pháp thực hiện
51
2.4. Vận dụng tiếp cận sinh học hệ thống và quan điểm sinh thái, tiến
hoá để xác định phương pháp dạy học sinh học 11 THPT
52
2.5. Một số giáo án chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh
học 11 THPT thể hiện vận dụng tiếp cận SHHT và quan điểm sinh
thái, tiến hóa
56
3:
76
3.1. Mục đích thực nghiệm
76
3.2. Nội dung và phương pháp thực nghiệm
76
3.2.1. Nội dung thực nghiệm
76
3.2.2. Phương pháp thực nghiệm
76
3.3. Kết quả thực nghiệm
80
3.3.1. Phân tích định tính
80
3.3.2. Phân tích định lượng
82
3.4. Kết luận chung về thực nghiệm sư phạm
92
93
1. Kết luận
93
2. Khuyến nghị
94
95
3
:
CT - HT
:
-
CTSH THPT
:
:
GV
:
GDMT
:
HS
:
HST
:
MT
:
PPDH
:
QTSV
:
QXSV
:
SGK
:
SH
:
SHHT
:
ST
:
THPT
:
Tr
TH
:
THCS
:
TN
:
TNKQ
:
TNSP
:
:
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Xuất phát từ quan điểm xây dựng chương trình môn SH phổ thông
Các quan
CTSH ng trình
u trong s
. C
.
[3, tr. 7]
-
thái - ,
[3, tr. 8].
.
1.2. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới PPDH
.
-:
2
; ,
[4, tr. 6
:
, tr, ,
nhân, o8].
28
[15, tr. 8]
1.3. Xuất phát từ vai trò của lý thuyết hệ thống trong dạy học sinh học
-
-HT trong SH
[19].
3
-
:
- lo-
[20].
CT - HT
Trong dphân tíc
ogic
1.4. Xuất phát từ vai trò của quan điểm sinh thái, tiến hóa trong dạy học SH
,
,
luôn
; ngay
rúcnó
4
g.
[20].
SH
. , SH
ó, b
.
1.5. Xuất phát từ thực trạng dạy học bộ môn Sinh học nhìn từ góc độ vận
dụng tiếp cận SHHT và quan điểm sinh thái, tiến hoá
HT
h
này. THPT.
1.6. Xuất phát từ đặc điểm chương trình và SGK sinh học 11 và nội dung
kiến thức chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng
:
5
-.
-.
-.
-.
nói trên
nhau.
, g
.
[9].
các
,
g
.
.
6
“Vận dụng tiếp cận
sinh học hệ thống và quan điểm sinh thái, tiến hoá trong dạy học chương
Chuyển hóa vật chất và năng lượng - Sinh học 11 trung học phổ thông”.
2. Mục đích nghiên cứu
SHHT và
- -
3. Phạm vi nghiên cứu
- 11 THPT.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
á
-
4.2. Khách thể nghiên cứu
THPT.
5. Giả thuyết khoa học
vào quá
t- THPT
6. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
6.1. Trên thế giới
ng
7
n
chung -
- H
-
t
(P. Duvignau. Pa -
-
-
-
ý -pa-
8
1960
-
-
6.2. Ở Việt Nam
CT - HT
-
án
ng t -
c -
-
-
9
[16].
-
-
cho phép
-
-
- phân -
gia công trí &
--
[14].
-
10
-
[3, tr. 8].
ác
-
-
-11 THPT.
7. Nhiệm vụ nghiên cứu
-
-
SH
-
SHHT, n hoá
-
- S THPT.
- giáo án
11
- THPT.
-
8. Phương pháp nghiên cứu
8.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
-
-
8.2. Phương pháp điều tra cơ bản
- quan
chung và THPT
-
8.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm:
8.4. Phương pháp thống kê toán học:
9. Những đóng góp mới của luận văn
-
12
-
- Sinh
-
-
.
10. Cấu trúc của luận văn
-
11
THPT.
13
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Tiếp cận sinh học hệ thống
XIX,
L.von Bertalanffy -
: H
[26].
:
[22].
:
[23].
Theo
[16], [19].
,
[24].
-
14
[16, tr. 50-51]:
1.
2.
3.
4.
5.
15
->
-- -
---
--
---
Theo Campbell - 5),
----
--> Mô -- > Bào quan -
Theo D
[17], [20]:
1.
2.
3.
a.
16
rúc
và còn có
[11]. Trong
Trong SH, quá trình t
[16, tr. 54]:
- thành
17
, b
- ) có quan h
-
-
1.2
18
-
-HT
. -
1.3 - -
-
-
,
-
h
(Biological systems)
hng là mô hình hóa
h
19
SHHT GV nên - PHÂN TÍCH
-
:
1.
2.
3.
ghi. Qua
h
:
- g
-
20
-
-
à
-
-
-
, k
-
-
- -
-
N
21
SHHT
[19, tr. 21-22]:
àng.
15 - S11).
* Phân tí:
-q
)
-
:
.