Nghiên cứu đặc trưng chất lượng ngọc ruby, saphir và xây dựng các quy trình công nghệ xử lý nhiệt nâng cấp chất lượng đá quý Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC T ự NHIÊN
*********
TÊN ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU ĐẶC TRƯNG CHÁT LƯỢNG NGỌC
RUBY, SAPHIR VÀ XÂY DựNG CÁC QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ
XỬ LÝ NHIỆT NÂNG CẤP CHẤT LƯỢNG ĐÁ QUÝ VIỆT NAM
MÃ SỐ: QG - 08 - 13
Chủ trì đề tài: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Khôi
Các cán bộ tham gia: TS. Nguyễn Thị Minh Thuyết
TS. Nguyễn Thùy Dương
ĐAI HỌC QUÔC GIA HA NỌI^
TRUNG IÀM THONG TIN THƯ VlẸN
HÀ NỘI - 2009
MỤC LỤC
Trang
Lời mở đầu 7
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu các mỏ đá quý ruby, saphir ở Việt 9
Nam
1.1. Đặc điểm phân bố các mỏ ruby, saphir trên lãnh thả Việt Nam 9
1.2. Tình hình nghiên cứu các mỏ đá quý ruby, saphir ờ Việt Nam 15
Chương 2. Đặc điểm đặc trưng của ba kiểu mỏ ruby, saphir chính của Việt Nam 23
2.1. Tổng quan về các kiểu mỏ ruby, saphir trên Thế giới và ở Việt Nam 23
2.2. Các thuộc tính đặc trưng của ba kiểu mỏ ruby, saphir chính của Việt 24
Nam
Chương 3. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu 31
3.1. Phương pháp luận 31
3.2. Phương pháp xử lý nhiệt 31
3.3. Các phương pháp thu thập và phân tích mẫu 45
Chương 4. Đặc điểm ltrọng ruby, saphir từ các kiểu mỏ chính của Việt Nam 46
4.1. Kiểu mỏ trong đá hoa (kiểu Lục Yên - Quỳ Châu) 46

4.2. Kiểu mỏ trong metapelit (kiểu Tân Hương - Trúc Lâu) 55
4.3. Kiểu mỏ liên quan với basalt (kiểu Đăk Tôn) 60
4.4. So sánh đặc điểm chất lượng của corindon thuộc ba kiểu mỏ chính của 63
Việt Nam
Chương 5. Kết quả nghiên cứu xây dựng các quỵ trình công nghệ xử lý nhiệt 68
nâng cấp chất lượng ruby, saphir Việt Nam
5.1. Quy trình xử lý loại ruby và saphir hồng có ánh tím hoặc sắc nâu 68
5.2. Quy trình xừ lý loại ruby, saphir có màng rutil (màng mày, màng sữa) 72
5.3. Quy trình xử lý loại saphir có mầu lam đậm 75
p 5.4. Quy trình xử lý loại ruby, saphir có các dải, đốm, vết màu lam 78
5.5. Quy trình xử lý loại saphir lam - lục - vàng (BGY) 79
5.6. Quy trình xử lý kết hợp 81
Ket luận và kiến nghị 82
Tài liệu tham khảo 84
6
BÁO CÁO TÓM TẮT
a. Tên đề tài: Nghiên cứu đặc trưng chất lượng ngọc ruby, saphir và xây dựng các
qui trình công nghệ xử lý nhiệt nâng cấp chất lượng đả quỷ Việt Nam
Mã sổ: QG-Ơ8-13
b. Chủ trì đề tài: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Khôi
c. Các cán bộ tham gia:
- TS. Nguyễn Thị Minh Thuyết
- TS. Nguyễn Thùy Dương
d. Mục tiêu và nội dung nghiên cứu:
Muc tiêu nshiên cứu:
1) Xác lập các đặc trưng chất lượng ngọc (nguyên nhân, ca chế tạo mầu, độ tinh
khiết, mối liên quan với môi trường địa chất thành tạo ) của đá quý ruby, saphir
thuộc các kiểu mỏ chính của Việt Nam.
2) Xây dựng các quy trình công nghệ xử lý nhiệt thích hợp để nâng cấp chất lượng
ruby, saphir thuộc các kiểu mỏ này.

Nôi duns nshiên cứu:
1) Nghiên cứu đồng bộ và có hệ thống các đặc điểm ngọc học của đá quý ruby,
saphir thu thập được từ các mò điển hình thuộc 3 kiểu mỏ chính ở Việt Nam là:
kiểu trong đá hoa (kiểu mỏ Lục Yên - Quỳ Châu); kiểu trong đá metapelit (kiểu
mò Tân Hương - Trúc Lâu) và kiểu mỏ liên quan với basaltt (kiểu mỏ Đăk Tôn).
2) Nghiên cứu các đặc trưng chất lượng ngọc của ruby, saphir từ các kiểu mỏ trên,
trong đó quan trọng nhất là đặc trưng mầu sắc và đặc trưng độ tinh khiết. Xác định
bản chất, nguyên nhân và cơ chế tạo mầu và độ tinh khiết của ruby, saphir và ảnh
hưởng của môi trường địa chất thành tạo đến các đặc trưng chất lượng đó.
3) Nghiên cứu ảnh hưởng và cơ chế tác động của các thông số xử lý nhiệt (nhiệt độ
tối đa, tốc độ tăng giảm nhiệt độ, môi trường xừ lý ) đến các đặc trưng chất
lưcmg cùa ruby, saphir, trên cơ sở đó xây dựng các quy trình công nghệ xử lý nhiệt
nâng cấp chất lượng các chủng loại ruby, saphir điển hình thuộc 3 kiểu mỏ trên.
e. Các kết quả đạt được:
Kết quả khoa hoc:
1) Đã xác lập được các đặc trưng chất lượng ngọc của đá quý ruby, saphir thuộc 3
kiểu mỏ chính của Việt Nam.
2) Bước đầu đã xây dựng được các quy trình công nghệ phù hợp xử lý nhiệt nâng cấp
chất lượng ruby, saphir từ các kiểu mỏ trên.
2
Kết quả côm bổ:
1) Nguyễn Ngọc Khôi, Phạm Văn Long, 2009. Kết quà nghiên cứu công nghệ xử lý
nhiệt saphir miền Nam Việt Nam. Tạp chí Các khoa học về Trái Đất, số 2 (T. 31)/
2009: 110-115.
2) Nguyễn Ngọc Khôi, Ngụy Tuyết Nhung, Nguyễn Thị Minh Thuyết. Đặc điểm
chất lượng ruby, saphir từ các kiểu mò chính của Việt Nam. Tạp chí Các khoa học
về Trái Đất (chờ đăng).
Kết quả đào tao:
Đồng hướng dẫn 02 nghiên cứu sinh theo hướng nghiên cửu của đề tài là :
1) Nguyễn Thị Minh Thuyết. Tên luận án: “Nghiên cứu đặc điểm tiêu hình, đặc điểm

ngọc học của corindon thuộc một số kiểu nguồn gốc khác nhau vùng Yên Bái và
Đăk Nông”. Đã bảo vệ năm 2009.
2) Nguyễn Văn Nam. Tên luận án: “Đặc điểm thành phần vật chất và điều kiện thành
tạo ruby, saphir trong đá biến chất khu vực Tần Hương - Trúc Lâu (thuộc đới
Sông Hồng)”. Đang thực hiện.
/. Tinh hình kinh phi của đề tài (hoặc dự án):
Từ ngân sách Nhà nước : 0
Kinh phí Đại học Quốc gia Hà Nội
: 60.000.000 đ
Vay tín dụng
: 0
Vốn tự có :0
Thu hồi
: 0
Tổng kinh phí thực chi : 0
KHOA QUẢN LÝ CHỦ TRÌ ĐÈ TÀI
(Kỷ và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC T ự NHIÊN
»wó M1ỆU TnưỏN®