Ảnh hưởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình người dân tỉnh Hưng Yên giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
***


NGUYỄN THỊ HOÀI AN



ẢNH HƯỞNG CỦA SỬ DỤNG THUỐC LÁ
TỚI KINH TẾ GIA ĐÌNH NGƯỜI DÂN
TỈNH HƯNG YÊN GIAI ĐOẠN HIỆN NAY


LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC XÃ HỘI HỌC

Ngành : Xã hội học
Mã số : 60 31 30
Khóa : 2003-2006









HÀ NỘI- 2007

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA XÃ HỘI HỌC
***




ẢNH HƯỞNG CỦA SỬ DỤNG THUỐC LÁ TỚI KINH
TẾ GIA ĐÌNH NGƯỜI DÂN TỈNH HƯNG YÊN
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY


CHUYÊN NGÀNH: XÃ HỘI HỌC
MÃ SỐ: 60 31 30


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. MAI THỊ KIM THANH
NGƯỜI THỰC HIỆN : NGUYỄN THỊ HOÀI AN







HÀ NỘI- 2007

Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
1
MỤC LỤC


NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN 5
DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN 6
DANH MỤC CÁC HÌNH TRONG LUẬN VĂN 8
PHẦN I. MỞ ĐẦU 9
1. LÝ DO LỰA CHỌN ĐỀ TÀI: 9
2. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 11
2.1 ý nghĩa khoa học 11
2.2 ý nghĩa thực tiễn 11
3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 12
3.1 Mục đích nghiên cứu 12
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu 13
4. ĐỐI TƢỢNG, KHÁCH THỂ, PHẠM VI NGHIÊN CỨU 13
4.1 Đối tƣợng nghiên cứu 13
4.2 Khách thể nghiên cứu 13
4.3 Phạm vi nghiên cứu 13
5. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 14
5.1 Phƣơng pháp luận: 14
5.1.1 Phƣơng pháp tiếp cận hệ thống và lich sử 14
5.2 Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể 17
5.2.1. Phƣơng pháp phân tích tài liệu: 17

5.2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin bằng bảng hỏi: 18
5.2.3. Phƣơng pháp định tính: 19
6. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU VÀ KHUNG LÝ THUYẾT 19
6.1. Giả thuyết nghiên cứu 20
6.2 Khung lý thuyêt: 20
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
2
PHẦN II: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 22
CHƢƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP LUẬN
CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 22
1.1 Tổng quan nghiên cứu ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia
đình ở thế giới và Việt Nam: 22
1.2 cơ sở lý luận: 25
1.2.1 Một số lý thuyết và quan điểm làm nền tảng nghiên cứu 25
1.2.1.1 Lý thuyết hành động xã hội 25
1.2.1.2 Lý thuyết lựa chọn hợp lý: 27
1.2.1.3. Lý thuyết cấu trúc chức năng: 29
1.2.1.4 Lý thuyết xã hội học kinh tế 31
1.2.2 Một số khái niệm công cụ: 33
1.2.2.1 Khái niệm thuốc lá: 34
1.2.2.2 Khái niệm thuốc lào: 34
1.2.2.3 Khái niệm sản phẩm thuốc lá: 34
1.2.2.4 Khái niệm ảnh hƣởng: 34
1.2.2.5 Khái niệm kinh tế: 34
1.2.2.6 Khái niệm gia đình: 34
1.2.2.7 Khái niệm kinh tế gia đình: 35

1.2.2.8 Khái niệm ảnh hƣởng kinh tế gia đình 36
1.2.2.9 Khái niệm chi phí: 36
1.2.2.10 Khái niệm chi phí cơ hội: 36
1.3. Quan điểm, chủ trƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc ta về vấn
đề phòng chống tác hại của thuốc lá 36
CHƢƠNG II. ẢNH HƢỞNG CỦA SỬ DỤNG THUỐC LÁ TỚI KINH TẾ
GIA ĐÌNH NGƢỜI DÂN TỈNH HƢNG YÊN GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 41
2.1 Vài nét về địa bàn nghiên cứu 41
2.1.1 Một số đặc điểm kinh tế- xã hội của địa bàn khảo sát 41
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
3
2.1.2. Một số đặc điểm cá nhân của ngƣời sử dụng và ngƣời không sử
dụng thuốc lá 52
2.2. ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình 54
2.2.1 Hiện trạng kinh tế của ngƣời sử dụng và không sử dụng thuốc lá 54
2.2.2 Nhận thức, thái độ và hiện trạng sử dụng thuốc lá 62
2.2.2.1 Nhận thức của ngƣời sử dụng và ngƣời không sử dụng thuốc lá
về sức khỏe và tiêu dùng thuốc lá 64
2.2.2.2 Hiện trạng sử dụng thuốc lá của ngƣời dân Hƣng Yên 78
2.2.3 Chi phí sử dụng thuốc lá của ngƣời dân Hƣng Yên 85
2.2.4. Sử dụng thuốc lá và nghèo đói thực phẩm 104
2.2.5 Sử dụng thuốc và cơ hội giáo dục của ngƣời thân trong gia đình 110
2.2.6 Sử dụng thuốc và sức khỏe của các thành viên trong gia đình 113
2.2.7 Sử dụng thuốc và cơ hội việc làm, thu nhập cho gia đình 119
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 123
3.1 Kết luận 123

3.2 Khuyến nghị 126
3.2.1 ĐỐI VỚI CÁC HỘ GIA ĐÌNH 126
3.2.2 ĐỐI VỚI CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƢƠNG: 126
3.2.3 ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN TTĐC: 127
3.2.4 Đối với các cơ quan chức năng: 128
3.2.5 Đối với công tác nghiên cứu 129
TÀI LIỆU THAM KHẢO 131
PHỤ LỤC 135
Phụ lục 1 135
Phụ lục 2 146
Bảng phỏng vấn sâu 1
A/ Thông tin chung 146
B/. Tình trạng hút thuốc và kiến thức về tác hại thuốc lá 148
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
4
PHỤ LỤC 3 154
Bảng Hƣớng dẫn thảo luận nhóm 154
A. Giới thiệu và khởi động: 154
B. Vấn đề sử dụng thuốc lá/lào 154
C. Kiến thức, thái độ và thực hành về sử dụng
các sản phẩm thuốc lá, thuốc lào 155
D. So sánh chi tiêu thuốc lá/lào và các nhu cầu thiết yếu khác 155
E. Kết thúc 155

Luận văn Thạc sĩ khoa học

Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
5
NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

PCTHTL Phòng chống tác hại thuốc lá
TE Trẻ em
UNICEF Quỹ nhi đồng Liên hợp Quốc
WHO Tổ chức Y tế thế giới
TTĐC Truyền thông đại chúng
ĐH Đại học
TC, CĐ Trung cấp, Cao đẳng
PTTH Phổ thông trung học
THCS Trung học cơ sở
CTPCTHTLQG Chƣơng trình Phòng chống Tác hại Thuốc lá
Quốc Gia

Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
6
DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN VĂN
Bảng 1. Phân bổ đặc điểm nhân khẩu của 1.252 ngƣời trong 236 hộ đƣợc điều
tra theo tình trạng hút thuốc của hộ gia đình 52
Bảng 2. Phân bổ mức sống theo trình trạng hút thuốc của hộ gia đình 56
Bảng 3: Tƣơng quan giữa đặc điểm nhân khẩu hộ gia đình có ngƣời hút thuốc
với kinh tế gia đình 57
Bảng 4: Đặc điểm nhân khẩu hộ gia đình không có ngƣời hút thuốc phân theo
kinh tế gia đình 59
Bảng 5 . Đặc điểm nhân khẩu của 179 ngƣời hút thuốc trong 6 tháng qua theo
loại thuốc hút 79
Bảng 6. Mô hình hút thuốc trong 179 ngƣời hút thuốc 82
Bảng 7. Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho thuốc lá, lào theo loại thuốc hút
và mức sống 86
Bảng 8. Chi tiêu của hộ gia đình cho thực phẩm theo tình trạng hút thuốc của
hộ gia đình 89
Bảng 9. Chi tiêu của hộ gia đình cho thực phẩm (không tính chi cho rƣợu bia)
theo tình trạng hút thuốc của hộ gia đình 89
Bảng 10. Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho sữa theo tình trạng hút thuốc
của hộ gia đình 91
Bảng 11. Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho rƣợu bia

theo tình trạng hút thuốc của hộ gia đình 92
Bảng 12. Chi tiêu của hộ gia đình cho giáo dục theo tình trạng hút thuốc của
hộ gia đình 94
Bảng 13: Chi tiêu hộ gia đình cho giáo dục trong một năm theo tình trạng kinh
tế gia đình 94
Bảng 14. Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho quần áo
theo tình trạng hút thuốc của hộ gia đình 95
Bảng 15: Chi tiêu hộ gia đình cho quần áo theo tình trạng kinh tế gia đình 96
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
7
Bảng 16: So sánh chi một năm của hộ gia đình hút thuốc với chi cho thực
phẩm, quần áo, và giáo dục theo mức sống. 102
Bảng 17. Thu nhập của hộ gia đình theo tình trạng hút thuốc của hộ 105
Bảng 18. Giảm tiềm năng nghèo lƣơng thực thực phẩm nếu chi tiêu cho thuốc
lá đƣợc dùng để chi cho thực phẩm của hộ gia đình 109





Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
8

DANH MỤC CÁC HÌNH TRONG LUẬN VĂN
Hình 1: Phân bổ loại thuốc hút 80
Hình 2: Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho thuốc lá, lào theo loại 87
Hình 3: Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho rƣợu bia và sữa
theo tình trạng hút thuốc của hộ gia đình 92
Hình 4: Chi tiêu của hộ gia đình cho giáo dục theo tình trạng hút thuốc của hộ
gia đình 94
Hình 5: Chi tiêu một năm của hộ gia đình cho điều trị nội trú theo tình trạng
kinh tế gia đình 99
Hình 6. Chi tiêu của hộ gia đình cho điều trị ngoại trú bốn tuần trƣớc khi tiến
hành nghiên cứu theo kinh tế gia đình 100
Hình 7: Chi tiêu của hộ gia đình cho tự điều trị bốn tuần trƣớc khi tiến hành
nghiên cứu theo kinh tế gia đình 101
Hình 8. Mối quan hệ chi tiêu của thuốc lá với thực phẩm, quần áo và giáo dục
ở hộ gia đình có mức sống nghèo và nghèo nhất. 102
Hình 9: Thu nhập của hộ gia đình không có ngƣời hút thuốc theo kinh tế gia
đình 106
Hình 10: Giảm tiềm năng nghèo lƣơng thực thực phẩm nếu chi tiêu cho thuốc
lá đƣợc dùng để chi cho thực phẩm của hộ gia đình 109
Hình 11. Sức khỏe và sự phát triển 114

Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
9
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO LỰA CHỌN ĐỀ TÀI

Trong những năm gần đây Việt Nam là nƣớc có nền kinh tế đang phát
triển nhanh với tỷ lệ tăng trƣởng khoảng 8.5 % năm. Tuy nhiên Việt Nam vẫn
là nƣớc còn nghèo, 90% dân nghèo sống ở các vùng nông thôn, đặc biệt vẫn
còn 10.8% dân số nghèo thực phẩm theo chuẩn mới về nghèo thực phẩm quốc
tế, tỷ lệ GDP trên đầu ngƣời vẫn thấp 553
1
đô la Mỹ và tình trạng hộ nghèo
vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Năm 2002, 29% dân số vẫn ở dƣới đƣờng chuẩn
nghèo đói quốc tế, chỉ có 51,8% dân số có sử dụng nƣớc sạch và 2 triệu trẻ em
dƣới 5 tuổi suy dinh dƣỡng. Tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao do nhiều nguyên
nhân và một trong những nguyên nhân đó do có liên quan đến sử dụng thuốc
lá. Theo điều tra Y tế quốc gia năm 2001- 2002, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới tr-
ƣởng thành tại Việt Nam là 56,1%, ở nữ giới là 1,8%. Hàng năm con số tử
vong do thuốc lá (theo thống kê từ mô hình SIMSMOKE) lên tới 30.000 -
40.000 ngƣời. Tổ chức Y tế thế giới dự báo, nếu không có các biện pháp ngăn
chặn kịp thời xu hƣớng này, khoảng 10% dân số (8 triệu ngƣời) Việt Nam sẽ
chết sớm do các bệnh liên quan đến thuốc lá.
Ngân hàng thế giới ƣớc tính tổn thất do thuốc lá gây ra với nền kinh tế
thế giới là khoảng 200 tỷ USD mỗi năm, trong đó 1/3 số tiền này là thiệt hại tại
các nƣớc đang phát triển, tiền chi cho thuốc lá đã làm mất đi các cơ hội đầu tƣ
cho các nhu cầu thiết yếu khác của xã hội nhƣ y tế và giáo dục, thực phẩm.
Trong khi những hậu quả của việc sử dụng thuốc lá tới sức khoẻ và kinh tế đã
đƣợc biết tới trên nhiều nƣớc, và những ảnh hƣởng khác do nạn dịch thuốc lá
gây ra đối với các vấn đề về kinh tế phát triển xã hội ở những nƣớc phát triển
nhƣ Việt Nam lại chƣa đƣợc đánh giá đúng với tầm nghiêm trọng của vấn đề.
Đối với những ngƣời nghèo, số tiền chi dùng hàng ngày vào thuốc lá đã bòn

1
UNDP, Báo cáo về tình hình xóa đói giảm nghèo Việt Nam, năm 2004
Luận văn Thạc sĩ khoa học

Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
10
rút bớt quỹ tiêu dùng vốn đã ít ỏi của cả gia đình. Ở Việt Nam, những ngƣời
nghèo lại thƣờng hay hút thuốc, tỷ lệ hút thuốc ở ngƣời nghèo nhất là cao nhất.
Theo số liệu của CTPCTHTLQG trên 70% những hộ gia đỡnh nghốo nhất cú
ngƣời hút thuốc.
Những sự mất mát kinh tế và cơ hội mới do chi tiêu cho thuốc lá vừa
làm hộ gia đình nghèo hơn vừa làm chậm sự phát triển kinh tế của quốc gia.
Sự mất mát về cơ hội mới đƣợc thể hiện ở chỗ là những chi tiêu dành cho
thuốc lá nhẽ ra có thể sử dụng để cải thiện cuộc sống cho cá nhân hay cho hộ
gia đình. Từ đó cá nhân hay gia đình có điều kiện đáp ứng tốt hơn các nhu cầu
thiết yếu khác của cuộc sống đầy đủ hơn, chất lƣợng nhƣ chế độ dinh dƣỡng,
giáo dục, chăm sóc sức khoẻ, trang thiết bị, đồ dùng thiết yếu và các dịch vụ
xã hội khác. Một nghiên cứu năm 1995 do Jenkins
2
tiến hành tại Việt Nam đã
khẳng định rằng, chi tiêu trung bình cho thuốc lá hàng năm chiếm một phần ba
chi tiêu cho thực phẩm, gấp sáu lần chi tiêu cho chăm sóc sức khoẻ và hai lần
chi tiêu cho giáo dục.
Đến nay tại Việt Nam mới có một số nghiên cứu về thuốc lá và các tác
động sức khoẻ của sử dụng sản phẩm này nhƣng ở khía cạnh kinh tế của sử
dụng thuốc lá mới chỉ có một nghiên cứu duy nhất nghiên cứu về mối liên
quan giữa chi tiêu cho sử dụng thuốc lá trong hộ gia đình và những ảnh hƣởng
của việc chi tiêu này tới sức khoẻ trẻ em và vấn đề nghèo đói ở nghiên cứu tập
trung Young Lives dựa trên những số liệu sẵn có của điều tra quốc gia, điều tra
mức sống của Việt Nam (VLSS) 1992- 1993 và 1997- 1998.
Mặt khác các nghiên cứu đã đƣợc tiến hành về ảnh hƣởng của thuốc lá

tới kinh tế hộ gia đình vẫn dừng lại ở những khám phá ban đầu, chƣa phản ánh
mức độ và chiều sâu của sự tác động sản phẩm nguy hiểm này. Đặc biệt ở cấp
độ các tỉnh chƣa có một nghiên cứu nào chỉ ra những tác động về kinh tế của

2
Jenkins CNH, Pham XD, Hong ND, Hoang VK, Truong TH, Bales S, Stewart S, McPhee SJ. Tobacco use in Vietnam:
Prevalence, predictors and the role of the transnational tobacco corporations JAMA 1997;277:1726-1731

Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
11
sử dụng thuốc lá tới hộ gia đình và sự phát triển kinh tế của phạm vi một tỉnh.
Do vậy, việc tiến hành nghiên cứu về “Ảnh hưởng của sử dụng thuốc
lá tới kinh tế gia đình người dân tỉnh Hưng Yên giai đoạn hiện nay” là hết
sức cần thiết, có ý nghĩa thiết thực trong công tác phòng chống tác hại thuốc
lá.
2. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU

2.1 Ý nghĩa khoa học
Thông qua phân tích ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình
ngƣời dân tỉnh Hƣng Yên giai đoạn hiện nay, kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ
làm sáng tỏ một số lý thuyết trong xã hội học đại cƣơng và xã hội học kinh tế
sau đây:
 Lý thuyết lựa chọn hợp lý
 Lý thuyết hành động xã hội
 Lý thuyết cấu trúc chức năng

Đồng thời kết quả đề tài sẽ đóng góp luận cứ khoa học cho việc hoạch
định mục tiêu, nội dung, các nhiệm vụ và hệ thống giải pháp nhằm giảm thiểu
tác hại của sử dụng thuốc lá tới sức khỏe và kinh tế của cộng đồng.

2.2 Ý nghĩa thực tiễn
Ở cấp độ quốc gia,nghiên cứu đề tài này sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc
cung cấp những bằng chứng xác thực, cụ thể về những ảnh hƣởng của sử dụng
thuốc lá tới sự phát triển kinh tế hộ gia đình. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp các
CTPCTHTL Quốc Gia- Bộ Y tế đƣa ra đƣợc những biện pháp hữu hiệu trong
hỗ trợ cộng đồng để giảm thiểu tiêu dùng thuốc lá và góp phần phát triển kinh
tế xã hội.
Ở cấp độ hộ gia đình, những kết quả thu đƣợc qua nghiên cứu này sẽ
góp phần giúp cộng đồng ở tỉnh Hƣng Yên hiểu rõ ảnh hƣởng của sử dụng
thuốc lá tới kinh tế gia đình nhƣ thế nào. Hy vọng rằng đề tài nghiên cứu sẽ
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
12
giúp mọi ngƣời nhìn thấy mặt tích cực của việc bỏ thuốc lá để đầu tƣ cho
những nhu cầu thiết yếu khác của các thành viên trong gia đình cũng nhƣ góp
phần cải thiện đời sống của họ.
Ở cấp độ cá nhân với ngƣời hút thuốc và ngƣời không hút thuốc, đề tài
sẽ đóng góp phần làm sáng tỏ nhận thức về ảnh hƣởng của thuốc lá đối với thu
nhập và chi tiêu cho các nhu cầu cơ bản, và đối với những chi tiêu cơ hội từ
việc thay thế chi tiêu cho sử dụng thuốc lá. Với kết quả phát hiện từ nghiên
cứu, đề tài sẽ đƣa ra đƣợc những giải pháp phù hợp để các cá nhân sẽ dần dần
thay đổi nhận thức và tiến tới bỏ sử dụng thuốc để bảo vệ bản thân và những
ngƣời xung quanh.

Đối với các cơ quan đoàn thể, cơ quan truyền thông, đề tài sẽ góp phần
đóng góp những định hƣớng mới và phƣơng pháp tiếp cận mới để thay đổi
nhận thức của cộng đồng trong công tác tuyên truyền về ảnh hƣởng của sử
dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình.
Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của đề tài cũng có thể dùng làm tài liệu
tham khảo, phục vụ cho công tác nghiên cứu, công tác tuyên truyền, giáo dục
về những ảnh hƣởng kinh tế của sử dụng thuốc lá tới kinh tế hộ gia đình ở
Hƣng Yên cũng nhƣ đối với nƣớc ta hiện nay.

3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
3.1 Mục đích nghiên cứu

 Tìm hiểu thực trạng sử dụng thuốc lá và nhận thức của ngƣời dân tỉnh
Hƣng Yên giai đoạn hiện nay về ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá.
 Phân tích ảnh hƣởng trực tiếp và gián tiếp của sử dụng thuốc lá tới
kinh tế gia đình ngƣời dân tỉnh Hƣng Yên.
 Đƣa ra những kết luận, kiến nghị góp phần nâng cao nhận thức của
cộng đồng dân cƣ về ảnh hƣởng kinh tế của sử dụng thuốc lá, góp phần trong
công tác phòng chống tác hại thuốc lá ở Hƣng Yên cũng nhƣ nƣớc ta hiện nay.

Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
13
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
 Tìm hiểu nhận thức của ngƣời dân Hƣng Yên về việc sử dụng thuốc
lá
 Tìm hiểu thực trạng sử dụng thuốc lá của ngƣời dân tỉnh Hƣng Yên

 Tìm hiểu ảnh hƣởng của chi tiêu sử dụng thuốc lá tới các chi tiêu cho
những nhu cầu thiết yếu (thực phẩm, giáo dục, chăm sóc sức khoẻ và quần áo).
 Tìm hiểu mối quan hệ giữa chi tiêu của sử dụng thuốc lá với vấn đề
nghèo đói
 Đề xuất giải pháp và khuyến nghị nhằm giảm thiểu sự ảnh hƣởng của
sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình
4. ĐỐI TƢỢNG, KHÁCH THỂ, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình ngƣời dân
4.2 Khách thể nghiên cứu
Là các hộ gia đình hiện đang sống tại tỉnh Hƣng Yên
4.3 Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế
gia đình ngƣời dân tỉnh Hƣng Yên giai đoạn hiện nay. Nghiên cứu đƣợc tiến
hành tại Long Hƣng, Nghĩa Trụ , Hồ Tùng Mậu và Tiền Phong hai huyện Văn
Giang, và Ân Thi, của tỉnh Hƣng Yên. Đây là những huyện, xã có kinh tế khá
phát triển và đang có những bƣớc chuyển biến rõ nét trong thay đổi cơ cấu
nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Tuy nhiên mức sống của ngƣời dân còn
thấp, tỷ lệ hộ gia đình nghèo vẫn chiếm tỷ lệ cao trong khoảng 11-13%
3
. Chính
vì vậy, việc nghiên cứu ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình ở
khu vực này là rất có ý nghĩa.
Đề tài tiến hành thu thập thông tin trong khoảng thời gian 2 tháng 7 và
tháng 8 năm 2006. Trong nghiên cứu này, thuốc lá sẽ đƣợc sử dụng với khái

3
Báo cáo phát triển kinh tế xã hội của toàn tỉnh Hƣng Yên năm 2005
Luận văn Thạc sĩ khoa học

Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
14
niệm bao gồm cả sử dụng thuốc lá và thuốc lào của ngƣời dân tỉnh Hƣng Yên
vì thuốc lào vẫn đƣợc sử dụng khá rộng rãi hiện nay, đặc biệt ở các khu vực
nông thôn. Mặt khác, chi phí cho thuốc lào cũng nhƣ những tác hại của việc sử
dụng chúng cũng đang đƣợc đánh giá khá nghiêm trọng đặc biệt đối với những
hộ gia đình nghèo.
5. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5.1 Phương pháp luận:
Những lý luận và phƣơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật lịch sử và
chủ nghĩa duy vật biện chứng là cơ sở nghiên cứu của đề tài.
5.1.1 Phƣơng pháp tiếp cận hệ thống và lich sử
Quan điểm lý luận cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lê Nin đƣợc vận dụng
theo phƣơng pháp tiếp cận hệ thống và hƣớng tiếp cận lịch sử cụ thể.
Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng là xem xét và giải thích
các quá trình, các hiện tƣợng của đời sống xã hội trong mối quan hệ phụ thuộc
lẫn nhau, có tính chất quy luật giữa chúng. Điều đó có nghĩa nghiên cứu ảnh
hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình ngƣời dân Hƣng Yên phải đ-
ƣợc xem xét trong mối quan hệ với các yếu tố khác nhƣ bối cảnh kinh tế, văn
hoá xã hội, nhận thức của ngƣời dân về tác hại của thuốc lá/lào. Theo quan
điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử, cần phải nhận thức, giải quyết các hiện
tựợng xã hội trong hoàn cảnh lịch sử cụ thể. Vì thế tìm hiểu ảnh hƣởng của sử
dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình cần phải đƣợc nghiên cứu trong khoảng thời
gian và không gian nhất định, từ đó đƣa ra đƣợc hƣớng giải quyết kịp thời, phù
hợp.
Việc nhận thức và giải quyết các hiện tƣợng xã hội phải khách quan,
phải xuất phát từ chính thực tế. Ở đây, khi tìm hiểu về ảnh hƣởng của sử dụng
thuốc lá tới kinh tế gia đình, chúng ta không thể áp đặt những suy nghĩ chủ

quan của mình để kết luận một cách vội vã, mà phải tìm hiểu nhận thức, bản
chất hành động sử dụng thuốc lá và các nguyên nhân chủ quan cũng nhƣ khách
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
15
quan tác động đến hành vi của ngƣời sử dụng thuốc lá. Nhƣ vậy chúng ta mới
hoặc giảm thiểu những ảnh hƣởng kinh tế của sử dụng thuốc lá tế gia đình.
Bên cạnh phƣơng pháp tiếp cận lịch sử, phƣơng pháp tiếp cận hệ thống
cũng sẽ mang tính chủ đạo khi xem xét, đánh giá và phân tích vấn đề của đề
tài. Cách tiếp cận này, điển hình là nhà xã hội học Mỹ Talcott Parsons, cho
rằng bất kỳ một hệ thống nào, một xã hội nào, một thể chế hay một nhóm nhỏ
đều có những nét nổi bật chung và hƣớng tới hoạt động thành công nhƣ một hệ
thống. Những điều kiện tiên quyết nhất định phải đƣợc thực hiện và theo thứ
tự tầm quan trọng tăng dần, đầu tiên là thích nghi, sau đó là đạt đƣợc mục tiêu,
rồi đến sự thống nhất, tích hợp và cuối cùng là duy trì kiểu mẫu. Bốn khía cạnh
trên có quan hệ tƣơng tác với nhau nhằm đảm bảo ổn định và trật tự cho hệ
thống xã hội. Phƣơng pháp tiếp cận hệ thống nhấn mạnh đến vấn đề trật tự xã
hội, vấn đề cần giải quyết ở 2 mức độ: 1) chủ thể phục tùng xã hội bởi sự điều
chỉnh và kiểm soát xã hội ; 2) mọi hệ thống hành động xã hội đều cần có
những cơ chế thích nghi.
Sử dụng cách tiếp cận hệ thống vào nghiên cứu đề tài này, có thể hiểu
rằng, việc chi tiêu của gia đình cũng cần phải có những nguyên tắc, cơ chế
hoạt động của nó, phải tuân theo một trật tự nhất định đảm bảo sự cân đối
trong các chi tiêu của hộ gia đình để trong khả năng thu nhập, vừa đảm bảo
cho các cá nhân đáp ứng các nhu cầu cá nhân thiết yếu của mình và vẫn duy trì
đƣợc những nhu cầu khác trong cuộc sống nhƣ đầu tƣ, phát triển ở mức cao
hơn. Nhƣ vậy, để quá trình này đƣợc thực hiện một cách có hiệu quả, cần phải

có những cơ chế thích nghi đi liền với nó nhƣ điều kiện cá nhân, kiến thức, hay
các điều kiện khách quan chi phối hành động.
Tiếp cận hệ thống nhấn mạnh tới tính thích nghi và tích hợp giữa các
tiểu hệ thống xã hội với nhau, tức là sự gắn kết giữa các tiểu hệ thống xã hội
này. Trong gia đình mối quan hệ thuộc các thiết chế khác nhau nhƣ kinh tế,
giáo dục, văn hóa cần phải luôn đƣợc xem xét trong tổng thể. Hơn nữa, chúng
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
16
ta không đƣợc bỏ qua sự tƣơng tác giữa các thiết chế. Đề tài sẽ xem xét mối
liên quan và tác động giữa một bên là việc chi tiêu cho các nhu cầu khác nhau
nhƣ giáo dục, ăn uống, y tế, và một bên là thuốc lá.
Phƣơng pháp tiếp cận hệ thống theo bộ “ Tƣ bản” của K. Mark vận dụng
nguyên lý hệ thống trong mối quan hệ hữu cơ với nguyên lý phát triển để phân
tích một hệ thống kinh tế xã hội, cụ thể là trong phép biện chứng duy vật. Trên
cơ sở này, hệ thống đƣợc quan niệm là một phức hợp các yếu tố có liên quan
với nhau tạo ra một chỉnh thể kết cấu chặt chẽ. Các yếu tố này có liên quan với
nhau tạo ra một chỉnh thể thống nhất. Các yếu tố này có thể là những đối tƣợng
vật chất hay những cấu trúc bình thƣờng. Còn tổng thể có thể thay đổi từ một
tổng số cơ học những đối tƣợng vật chất có quan hệ với nhau cho đến những
sinh vật, não ngƣời, có cấu tổ chức một xã hội lớn hơn, cấu trúc xã hội hoặc
những cơ cấu còn lớn hơn não ngƣời, cơ cấu cơ cấu tổ chức một xã hội lớn cấu
trúc xã hội hoặc những cơ cấu còn lớn hơn nữa. Các nghiên cứu hệ thống
thƣờng hƣớng tới những vấn đề phức tạp, phức hợp, quy mô lớn, nhằm không
chỉ nhận thức ra bản chất các vấn đề và đối tƣợng nghiên cứu, mà còn tạo ra
những phƣơng tiện để điều khiển một cách hợp lý những đối tƣợng đó và giải
quyết những vấn đề nêu ra.

Nghiên cứu ảnh hƣởng của sử dụng thuốc lá tới kinh tế gia đình theo
quan điểm tiếp cận hệ thống để thấy một cách toàn diện các nhân tố tác động
tới kinh tế gia đình ngƣời dân. Các điều kiện kinh tế, xã hội, văn hóa, đặc điểm
cá nhân, đặc điểm hộ gia đình, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc, hệ thống
dịch vụ xã hội đang tác động đến nhận thức cũng nhƣ hành động sử dụng và
chi phí cho thuốc lá của ngƣời dân. Theo quan điểm này, đề tài nhất thiết phải
đặt những ngƣời sử dụng thuốc lá nhƣ hệ thống trong hệ thống xã hội. Cụ thể
là trong xã hội Việt Nam đang đổi mới và giao lƣu hội nhập quốc tế, nhìn hiện
tƣợng này trong mối quan hệ nhân quả với các hiện tƣợng khác. Từ đó việc sử
dụng và chi phí cho việc sử dụng thuốc lá của ngƣời dân đƣợc coi là hệ thống
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
17
tổng thể do các tiểu hệ thống tạo thành. Mỗi tiểu hệ thống có cấu trúc và đảm
nhận vai trò, chức năng riêng , các tiểu hệ thống hoạt động theo nguyên tắc
“bảo tồn”, “duy trì” sự cân bằng của hệ thống tổng thể. Do vậy nghiên cứu sẽ
tập trung phân tích cấu trúc và việc thực hiện chức năng của từng tiểu hệ thống
trong hệ thống tổng thể. Qua đó phát hiện đƣợc những vấn đề ảnh hƣởng tới
việc sử dụng và chi phí cho việc sử dụng thuốc lá của ngƣời dân, đề xuất
khuyến nghị những giải pháp phù hợp cho vấn đề.
5.2 Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể
5.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu:
Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng nhằm xem xét các thông tin sẵn có
trong các tài liệu trong và ngoài nƣớc về vấn đề chính sách, các báo cáo tình
hình kinh tế xã hội, các nghiên cứu đã tiến hành liên quan tới chủ đề này. Kết
quả nghiên cứu của đề tài sẽ chủ yếu dựa vào việc phân tích các nguồn thông
tin chính sau đây:

- Nghiên cứu điều tra về “Sự mất mát cơ hội đối với hộ gia đình do sử
dụng thuốc lá” do tổ chức Health Bridge Canada(tên cũ là PATH Canada) tại
Việt Nam tiến hành tại 5 tỉnh thành trong cả nƣớc là Lào Cai, Hƣng Yên, Đà
Nẵng, Phú Yên, và Bến Tre hoàn thành vào năm 2005. Tác giả là thành viên
tham gia trong quá trình thiết kế hình thành ý tƣởng đề cƣơng nghiên cứu cũng
nhƣ trong quá trình thiết kế và thử bảng hỏi tại địa bàn nghiên cứu.
- Một số tờ báo cáo tổng hợp về vấn đề liên quan do Bộ Y tế, Tổ chức
Y tế Thế giới thực hiện
- Các tạp chí chuyên ngành nhƣ Xã hội học, Khoa học xã hội , các tờ
báo có uy tín nhƣ Lao động; Thanh niên, báo điện tử VN express, Sức khoẻ
đời sống.
- Các số liệu, tƣ liệu còn đƣợc thu thập từ nhiều nguồn khác nhƣ: các đề
tài nghiên cứu đã đƣợc công bố; các bài viết tham luận, hội thảo khoa học; các
loại sách, báo, tạp chí có liên quan; thông tin từ mạng internet: trong đó có
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
18
nguồn website: ; ;
5.2.2. Phương pháp thu thập thông tin bằng bảng hỏi:
Đây là phƣơng pháp chủ yếu đƣợc sử dụng để thu thập thông tin về thực
trạng nhận thức của ngƣời dân thuộc các hộ gia đình có sử dụng thuốc lá và
không sử dụng thuốc lá.
Mẫu nghiên cứu của tỉnh Hƣng Yên nằm trong một nghiên cứu về “Sự
mất mát cơ hội đối với hộ gia đình do sử dụng thuốc lá”đƣợc tiến hành ở năm
tỉnh Việt Nam: Hƣng Yên, Lào Cai, Đà Nẵng, Phù Yên và Bến Tre. Số liệu
phân tích của đề tài đƣợc tác giả rút ra từ tổng thể mẫu của nghiên cứu này.
Các hộ đƣợc điều tra trong nghiên cứu đƣợc chọn ngẫu nhiên có chủ định, tức

là hộ gia đình có ngƣời ngƣời hút thuốc và hộ không có ngƣời hút thuốc theo
số lƣợng định sẵn. Tổng cộng, 236 hộ gia đình trên hai huyện đƣợc chọn, trong
đó bao gồm cả hộ gia đình có ngƣời hút thuốc hộ gia đình không có ngƣời hút
thuốc. Trong số 236 hộ này có tổng số 1,252 nhân khẩu và 151 hộ có ngƣời
hút thuốc và 85 hộ không có ngƣời hút thuốc, với độ tuổi 5-14 tuổi chiếm
30,9% và từ 15-29 chiếm 25,8% , tiếp đó là đến lứa tuổi từ 30-44 chiếm
18,4%. Tỷ lệ nam chiếm là 47,9% và nữ chiếm 52,1%.
Mẫu nghiên cứu cũng cho thấy rằng dân tộc kinh vẫn chiếm số đông ở
Hƣng Yên là 61,5%, còn lại là các dân tộc khác cũng khá cao tỷ lệ là 38,5%.
Trong mẫu nghiên cứu tỷ lệ nông dân chiếm đại đa số là 85,1% sau đó
tới sinh viên chiếm 17,8% còn lại là một số nghề nghiệp khác nhƣ công nhân,
cán bộ công chức và thất nghiệp.
Từ số mẫu nghiên cứu trên, chúng tôi lựa chọn mẫu nghiên cứu cho
phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm theo phƣơng pháp sau:
Dựa trên đặc điểm hộ có ngƣời hút thuốc và hộ không có ngƣời hút
thuốc, tác giả tiến hành thực hiện phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm với tỷ lệ
20% tổng mẫu. Nhƣ vậy đề tài sẽ tiến hành phỏng vấn sâu 14 cá nhân và 6
cuộc thảo luận nhóm, mỗi nhóm bao gồm 7 ngƣời, tổng cộng 56 ngƣời. Các cá
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
19
nhân này bao gồm cả ngƣời hút thuốc và ngƣời không hút thuốc, ở cả nhóm
nam và nữ. Tổng số nữ là 30 ngƣời chiếm 53,5% và nam là 26 ngƣời chiếm tỷ
lệ là 46,5% của số mẫu, những ngƣời này biết rõ về chi và tiêu trong hộ gia
đình của mình. Thông tin thu thập qua phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm bao
gồm các thông tin cá nhân, thông tin về tình trạng hút thuốc, nhận thức về tác
hại của sử dụng thuốc lá/lào đến sức khỏe, kinh tế, môi trƣờng về chi tiêu của

hộ cho thực phẩm, quần áo, chăm sóc sức khoẻ, giáo dục và thu nhập, tác động
của chi tiêu thuốc lá tới cơ cấu chi tiêu khác của gia đình.
5.2.3. Phương pháp định tính:
5.2.3.1. Phƣơng pháp phỏng vấn sâu:
Đề tài tiến hành phỏng vấn sâu 14 trƣờng hợp là hộ gia đình có ngƣời
hút thuốc và ngƣời không hút thuốc trong đó 7 trƣờng hợp là ngƣời hút thuốc,
7 trƣờng hợp là ngƣời không hút thuốc.
Ngoài ra đề tài còn sử dụng phương pháp quan sát với tƣ cách là một
phƣơng pháp bổ trợ để nhằm thu thập thông tin về thái độ của ngƣời hút thuốc
và ngƣời không hút thuốc để hiểu rõ hơn, chính xác hơn thông tin thu thập
đƣợc. Mặt khác,kết hợp quan sát các tiện nghi trong gia đình, trạng thái khỏe
mạnh của ngƣời đƣợc phỏng vấn, tất cả những thông tin này đều đóng góp khá
quan trọng trong việc kết hợp với thông tin thu đƣợc từ phỏng vấn sâu nhằm
bổ sung các dữ liệu để hiểu sâu hơn về vấn đề nghiên cứu và góp phần lý giải
những kết quả định lƣợng thu đƣợc.
5.2.3.2. Phương pháp thảo luận nhóm trọng tâm:
Phƣơng pháp thảo luận nhóm trọng tâm cũng đƣợc sử dụng thu thập
thông tin trong đề tài. Tổng số có 6 thảo luận nhóm đƣợc tiến hành, mỗi nhóm
có 7 thành viên tham dự, 2 nhóm là những ngƣời hút thuốc, 2 nhóm bao gồm
cả hai đối tƣợng ngƣời hút thuốc và ngƣời không hút thuốc và 2 nhóm là
những ngƣời không hút thuốc.
6. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU VÀ KHUNG LÝ THUYẾT
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
20
6.1. Giả thuyết nghiên cứu
1. Nhận thức chung về tác động của sử dụng thuốc lá của ngƣời hút

thuốc và ngƣời không hút thuốc khá tốt, song hiểu chi tiết ở những tác động
sâu về ảnh hƣởng sức khỏe, ảnh hƣởng kinh tế của sử dụng thuốc lá còn thấp.
2. Hút thuốc lá là một nguyên nhân ảnh hƣởng tới kinh tế gia đình, hút
thuốc làm giảm chi tiêu cho những nhu cầu cơ bản trong các hộ gia đình có thu
nhập thấp.
3. Giảm sử dụng thuốc lá trong hộ gia đình làm tăng thêm các chi phí cơ
hội khác để giúp cải thiện đời sống gia đình và xã hội

6.2 Khung lý thuyêt:

Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
21


NHẬN THỨC VÀ THÁI ĐỘ CỦA NGƯỜI DÂN VỀ
VIỆC SỬ DỤNG THUỐC LÁ

HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG THUỐC LÁ CỦA NGƯỜI DÂN
KINH TẾ GIA ĐÌNH CỦA NGƯỜI SỬ DỤNG THUỐC LÁ


CÁC YẾU TỐ MÔI TRƯỜNG
XÃ HỘI

- Nền kinh tế thị
trường

- Giao lưu, hội nhập
quốc tế

CÁC YẾU TỐ BÊN NGOÀI:
- Gia đình
- Tổ chức chính
quyền địa phƣơng
- Chính sách của
Đảng và Nhà nƣớc
- Hệ thống cung cấp
dịch vụ thuốc lá
CÁC YẾU TỐ CÁ NHÂN
-Giới tính
-Tuổi
-Học vấn
-Nghề nghiệp


Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
22
PHẦN II
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

CHƢƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP LUẬN
CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ ẢNH HƢỞNG CỦA SỬ
DỤNG THUỐC LÁ TỚI KINH TẾ GIA ĐÌNH TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở
VIỆT NAM
Trên thế giới, hút thuốc lá và các hậu quả do hút thuốc lá gây ra đang
ngày càng đƣợc quan tâm tới. Nếu nhƣ trƣớc đây tất cả các viện nghiên cứu,
nhà nghiên cứu hay các cơ quan tổ chức chỉ tập trung tìm hiểu về ảnh hƣởng
của thuốc lá tới sức khoẻ của con ngƣời, thì ngày nay một số nghiên cứu về tác
động khác nhau của sử dụng thuốc lá đã đựơc tiến hành nhiều hơn, ở quy mô
lớn hơn. Ảnh hƣởng về khía cạnh kinh tế của sử dụng thuốc lá là một mảng đề
tài còn tƣơng đối mới, chƣa đƣợc đề cập nhiều. Trên thế giới một số nghiên
cứu về thu nhập của hộ gia đình ở Anh bắt đầu đƣợc tiến hành năm 1991.
Trong nghiên cứu này ƣớc tính chi tiêu cho thuốc lá chiếm 10% trong tổng chi
tiêu của các hộ gia đình nghèo nhất. Đặc biệt có mối liên quan chặt chẽ giữa
việc sử dụng thuốc lá và tình trạng hôn nhân, trình độ văn hoá thấp, thu nhập
thấp, hay lao động chân tay.
Theo một nghiên cứu khác tại Bangladesh, ƣớc lƣợng trung bình nam
giới hút thuốc tiêu hết 7.24 USD/ tháng cho sử dụng thuốc lá, gấp 2 lần chi
tiêu cho giáo dục, y tế. Nhƣ vậy chi tiêu của những ngƣời hút thuốc ở gia đình
nghèo có thể dễ dàng đem lại 500 kilô calo cho một hoặc hai trẻ với bữa ăn
thƣờng ngày. Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ mới dừng lại ở tính toán chi tiêu
thuốc lá và so sánh với những chi tiêu trung bình cơ bản quốc gia, chứ chƣa đi
sâu tìm hiểu sự khác biệt chi tiêu trong hộ gia đình ở những nhóm có thu nhập
khác nhau. Hơn nữa đồng thời nghiên cứu này cũng chƣa tìm hiểu những chi
phí thực và ảnh hƣởng của sử dụng thuốc tới hộ nghèo và hộ trung bình và hộ
Luận văn Thạc sĩ khoa học



Khoa Xã hội học - ĐHKHXHNV
23

khá giả.
Ở Việt Nam những nghiên cứu về ảnh hƣởng của thuốc lá tới sức khoẻ
cũng chƣa có nhiều và quy mô chƣa lớn. Đặc biệt các nghiên cứu về ảnh
hƣởng kinh tế của sử dụng thuốc lá lại càng ít ỏi và khan hiếm. Một nghiên
cứu do Jenkin tiến hành năm 1995 tại Việt Nam đã chỉ ra rằng trung bình ng-
ƣời nam hút thuốc tiêu 49.05 USD/ năm cho thuốc lá, tƣơng đƣơng với 1/3 chi
tiêu hộ gia đình cho thực phẩm, 1.5 lần cho giáo dục hay 5 lần cho chi phí y tế.
Nghiên cứu này cũng chỉ dừng lại ở việc phân tích tỷ lệ theo điều tra dân số
chứ chƣa tìm hiểu trên sự ảnh hƣởng của những nhóm khác nhau ảnh hƣởng
thế nào và sử dụng những phƣơng pháp điều tra thu thập tại cấp độ cá nhân
hay cộng động, một điểm khác là điều tra dân số không mang tính đại diện
quốc gia.
Ngoài ra có một số nghiên cứu khác mang tính lồng ghép vào các
nghiên cứu về mức sống dân cƣ năm 1992-1993 với tổng số 4,800 hộ gia đình
với 23.839 cá nhân đƣợc điều tra. Nghiên cứu này không đi sâu phân tích chi
phí của thuốc lá mà chỉ dừng lại ở tìm hiểu tỷ lệ sử dụng thuốc lá thƣờng
xuyên ở nam giới là 63.1% (tuổi từ 15 trở lên) và 4.7% ở phụ nữ.
Năm 2006, một nghiên cứu mới gần đây nhất về chi phí điều trị các
bệnh ung thƣ, tim mạch, viêm phổi mãn tính là những bệnh có mối liên quan
chặt chẽ với hút thuốc lá, do trƣờng Đại học Y tế Công Cộng tiến hành trên
390 bệnh nhân tại các bệnh viện Bạch Mai, Trung tâm Y tế huyện Chí Linh
Hải Dƣơng và bệnh viện tỉnh Hòa Bình. Tổng chi phí xã hội trung bình cho phí
khám chữa bệnh một bệnh nhân mắc các bệnh viêm phổi tắc nghẽn mãn tính,
ung thƣ và các bệnh về tim mạch tƣơng đƣơng là 3,700,000 và 12,300,000 và
31,400,000 đồng, chi phí trung bình của bệnh ung thƣ 8,100,000 và cho bệnh
viêm phối tắc nghẽn mãn tính là 1,100,000 và 5,9,000,000 cho các bệnh về tim
mạch. Ngoài ra còn chi phí của các công ty bảo hiểm cho những bệnh nhân đó
cũng khá cao từ khoảng 460,000 cho đến 24,900,000 đồng. Mặt khác nghiên