Đô thị hóa và biến đổi vai trò giới trong gia đình nông thôn hiện nay (nghiên cứu tại Hà Nội và Bắc Ninh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




HOÀNG THỊ HẰNG



ĐỀ TÀI: “ĐÔ THỊ HÓA VÀ BIẾN ĐỔI VAI TRÕ GIỚI
TRONG GIA ĐÌNH NÔNG THÔN HIỆN NAY”.
(Nghiên cứu tại Hà Nội và Bắc Ninh)


LUẬN VĂN THẠC SĨ XÃ HỘI HỌC





Hà Nội – 2013



2

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

HOÀNG THỊ HẰNG

ĐỀ TÀI: “ĐÔ THỊ HÓA VÀ BIẾN ĐỔI VAI TRÕ GIỚI
TRONG GIA ĐÌNH NÔNG THÔN HIỆN NAY”.
(Nghiên cứu tại Hà Nội và Bắc Ninh)

Chuyên ngành: Xã hội học
Mã số: 60.31.30

LUẬN VĂN THẠC SĨ XÃ HỘI HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.Hoàng Bá Thịnh
Xác nhận của Xác nhận của
Chủ tịch hội đồng Giảng viên hướng dẫn



Hà Nội – 2013

1
MỤC LỤC
1. Tính cấp thiết của đề tài……………………………………… …6
2. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài………….………… 9
2.1. Ý nghĩa khoa học……………………………….……………………9
2.2. Ý nghĩa thực tiễn……………………………………………………9
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu……………………… ……………9
3.1. Mục đích nghiên cứu………………………….…………………….9
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………10
4. Đối tượng, khách thể, phạm vi nghiên cứu…………….……………10

5. Câu hỏi và Giả thuyết nghiên cứu……… ………………………11
5.1. Câu hỏi nghiên cứu……………….…………………………………11
5.2.Giả thuyết nghiên cứu………….…….………………………………11
6. Phương pháp nghiên cứu………………….…………………………12
7. Sơ đồ khung lý thuyết…………………………………………………14
8. Dự kiến cấu trúc luận văn……………….……………………………14
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN……… ……………15
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu………………………………………15
1.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về vai trò giới.……… ……… 20
1.3. Các lý thuyết áp dụng trong nghiên cứu…………… ………………25
1.3.1. Lý thuyết vai trò… …………………….……………… 25
1.3.2. Lý thuyết biến đổi xã hội………………………………………….27
1.4. Các khái niệm………………………….……………………………30
1.4.1. Khái niệm gia đình……… …………………………………… 30
1.4.2. Khái niệm giới và vai trò giới……………………………………32
1.4.3. Khái niệm biến đổi vai trò giới…….…………………………… 36
1.4.4. Đô thị hoá…… …… ……………………………………………37
1.4.5. Nông thôn…… ………………….……………………………….39

2
1.5. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu………………………………………40
Chương 2: MỘT SỐ CHIỀU CẠNH BIẾN ĐỔI VAI TRÒ GIỚI
TRONG GIA ĐÌNH NÔNG THÔN Ở HÀ NỘI VÀ BẮC NINH
TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ HIỆN NAY … 47
2.1. Biến đổi vai trò giới trong gia đình nông thôn hiện
nay…………………………………….…… ……………………… 47
2.1.1. Công việc sản xuất ………………………………………………47
2.1.2. Công việc nội trợ ……………………………………………….…56
2.1.3. Dạy dỗ, chăm sóc con cái…………………………………………64
2.1.4. Chăm sóc người đau ốm, người cao tuổi…………………………73

2.1.5. Quyết định các công việc quan trọng trong gia đình…………….78
2.2. Các yếu tố tác động đến biến đổi vai trò giới trong gia đình nông thôn
hiện nay 87
2.3. Xu hướng biến đổi vai trò giới trong gia đình nông thôn…………100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ………… …………103
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………109
PHỤ LỤC 112

3
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.

CNH,HĐH:
BHYT:
THPT:
THCS:
THCN:
ĐH,CĐ
TTCN:
CN:
ND:
CNVC:
LĐTD:
KVL:
CVK:
TPHCM:


Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa.
Bảo hiểm y tế.
Trung học phổ thông.

Trung học Cơ sở.
Trung học chuyên nghiệp.
Đại học. Cao đẳng
Tiểu thủ công nghiệp.
Công nhân
Nông dân.
Công nhân viên chức.
Lao động tự do.
Không việc làm.
Công việc khác.
Thành phố Hồ Chí Minh.










4
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Mối liên hệ giữa việc tham gia công việc sản xuất và theo
giới tính 48
Bảng 2.2:Mối liên hệ giữa việc tham gia vào công việc sản xuất của
phụ nữ và các ngành nghề 50
Bảng 2.3: Mối liên hệ việc tham gia vào công việc sản xuất của phụ nữ
và trình độ học vấn 53
Bảng 2.4: Mối liên hệ nhóm tuổivà việc tham gia công việc sản xuất

của phụ nữ 55
Bảng 2.5: Mối liên hệ giữa việc tham gia công việc nội trợ của người
phụ nữ theo giới tính 59
Bảng 2.6: Mối liên hệ tham gia của phụ nữ vào công việc nội trợ trong
các ngành nghề 62
Bảng 2.7: Mối liên hệ giữa việc chăm sóc con cái của người phụ nữ
theo giới tính 65
Bảng 2.8: Mối liên hệ giữa việc tham gia chăm sóc, nuôi dậy con cái
của phụ nữ trong các ngành nghề 67
Bảng 2.9: Mối liên hệ giữa việc chăm sóc, nuôi dậy con cái của phụ nữ
và trình độ học vấn 70
Bảng 2.10: Mối liên hệ giữa việc tham gia dạy dỗ, chăm sóc con cái
của phụ nữ theo nhóm tuổi 71
Bảng 2.11: Mối liên hệ giữa việc chăm sóc người đau ốm, người có
tuổi của người phụ nữ theo giới tính 73
Bảng 2.12: Mối liên hệ giữa việc tham gia chăm sóc người ốm đau,
người có tuổi của phụ nữ trong các ngành nghề 75
Bảng 2.13: Mối liên hệ giữa việc tham gia chăm sóc người đau ốm,
người có tuổi của phụ nữ theo nhóm tuổi 77

5
Bảng 2.14: Tương quan mức độ tham gia vào việc ra các quyết định
quan trọng trong gia đình của người phụ nữ theo giới tính 81
Bảng 2.15: Tương quan mức độ ra quyết định công việc quan trọng
trong gia đình của phụ nữ và nghề nghiệp 82
Bảng 2.16: Mối liên hệ giữa việc quyết định công việc quan trọng trong
gia đình của phụ nữ và trình độ học vấn 84
Bảng 2.17: Chủ hộ gia đình theo giới tính 85
Bảng 2.18: Kiểm định Chi-Square Tests về mối quan hệ giữa mức độ
tham gia vào các công việc của phụ nữ và giới tính 88

Bảng 2.19: Kiểm định Chi-Square Tests về mối quan hệ giữa mức độ
tham gia vào các công việc của phụ nữ và giới tính 91
Biểu 2.1a : Mức độ tham gia công việc sản xuất của phụ nữ tỉnh Bắc
Ninh 51
Biểu 2.1b : Mức độ tham gia công việc sản xuất của phụ nữ TP Hà
Nội 52
Biểu 2.2a : Mức độ tham gia dạy dỗ, chăm sóc con cái của phụ nữ tỉnh
Bắc Ninh 69
Biểu 2.2b : Mức độ tham gia dạy dỗ, chăm sóc con cái của phụ nữ TP
Hà Nội 69

6
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.




             
 



 



 
          


 ,  ,
 . 



          



             


7


             



 


 



, 


. 


, 













 , 




, 

; 




 


















 . 



















 , 

, 




 [3, tr 243]. 










 




  -          



8


 

.



 




 





- 








9
2. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn.
2.1. Ý nghĩa khoa học.









2.2. Ý nghĩa thực tiễn.









3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích nghiên cứu
- 
nay.
- 

 


10
-  , 

 

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- 
- 

- 

- 

- 


 
4. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu.
4.1. Đối tượng nghiên cứu

4.2. Khách thể nghiên cứu: G

4.4. Phạm vi nghiên cứu:

 (
).
: 2011  2012.

11


i 4 

 
 2 
. B
.
5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu.
5.1. Câu hỏi nghiên cứu.

                









5.2. Giả thuyết nghiên cứu.
             






12



6. Phƣơng pháp nghiên cứu.
6.1. Phương pháp luận:

























, 











, 












.
6.2. Cơ sở dữ liệu.

 
 2020




         

       



      Anh,       

Đặc điểm mẫu nghiên cứu
Chung
Hà
Nội
Bắc Ninh
Về giới tính
Nam
44,7
50,9
38,6

13
ngƣời trả lời

55,3
49,1
61,4
Về trình độ học
vấn ngƣời trả lời

13,8
15,6

11,9
THCS
57,7
59,3
56,2
THPT
18,7
16,5
21,0
TCCN
4,6
2,9
6,2

1,4
1,0
1,7

3,2
4,1
2,3

0,2
0,2
0,2
KBC
0,5
0,5
0,5
Về độ tuổi ngƣời

trả lời

33,4
31,9
35,0
-
16,2
17,9
14,5
 46-
26,0
28,4
23,7

24,3
21,7
26,9

6.3. Các phương pháp khác



, trong
        

               


- 







14
7. Sơ đồ khung lý thuyết.
8. Dự kiến cấu trúc luận văn.
: ; , 






- 





.

 
,






15
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.
1.1 . Tổng quan vấn đề nghiên cứu.
        i trong    

   u            

               
 u       nh    


c John Knodel,
              
Bussarawan Puk Teerawichitcn


n ( 2












16



trong gia 
 (
 


        

 

     
 2006
               

  
 

 
               



ng



17



 


 (







, tr. 295].
 
 
-  

 

          


            ng 



18





        


  



Nam


 











 gia

19


Trong 

c



   







 ra 



.

 nay 

 




20


1.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về bình đẳng nam nữ.



 -  

-  



-







     





 Nh


21
           








           

        

 






 




 
1- trong quan
-

22


-  

-Con trai, con


-
.

trong
- 











. 





23
 


  2020,
      

-


 

           
 t


n



 






     
