Áp dụng phương pháp hệ thống trong quy hoạch tổng mặt bằng nhà máy đóng tàu

Á P D Ụ N G PHƯƠNG PHÁP H Ệ TH Ố N G T R O N G QU Y HO Ạ C H
T Ổ N G M Ặ T B Ằ N G NHÀ M Á Y Đ Ó N G T Ầ U
( A ppl i ca t ion of S y s te m a t i c M e th o d i n S h ip y a rd L a you t P la n n ing )

K ỹ sư : Nguy ễ n Phú Khán h
P h ò ng t hi ế t k ế C ả n g – TEDIP O R T

T ó m t ắ t
N ăm 19 73, R ich a rd M u ther đ ã sá n g l ậ p ra “ P hương pháp H ệ
th ố ng” - m ộ t phư ơ n g phá p q u y ho ạch đ ư ợ c ứ n g d ụ ng r ộ n g rã i trê n
th ế gi ớ i . Tá c g i ả bài b áo m u ố n đ ề x u ấ t ứ n g d ụ n g phư ơ ng p h áp n à y
cho quy ho ạc h t ổ n g m ặ t b ằ n g N h à m á y đ ó n g t ầ u .
A b st r act
I n 197 3 , R i cha rd M u the r w a s inv e nted th e “ S yst emat ic M eth o d” –
a pla n n in g m e tho d t hat h a s a w ide a p pli cation a round t h e w o rld .
T his stu d y ai m s at pro p osa l of s yst e m mati c ap p roa c h fo r sh i pya r d
lay o u t p lan nin g .

1 .

Đ Ặ T V Ấ N Đ Ề
N hà máy đón g t ầ u là m ộ t t ổ h ợ p côn g n ghi ệp n ặ ng c ó v ị trí n ằ m
ti ế p giá p v ớ i k hu n ư ớ c n hư b ể c ả n g , v ị nh, s ông , có ch ứ c năn g
chín h là đ ó ng m ớ i , s ửa c h ữ a , b ả o d ư ỡ n g t ầ u h o ặ c p hươ n g ti ện t h ủ y
[ 2 ]. T h ự c t ế c ho t h ấ y, m ỗ i n h à m á y đ ều c ó l ị ch s ử h ình t hàn h v à
p hát tr i ể n d ự a t rên n h ữ n g đ i ề u ki ệ n , q uan đi ể m khá c b i ệ t v à ch o d ù
có c ùng q u y m ô n hi ệm v ụ v à q uy trì nh s ả n x u ấ t th ì s ự b ố t r í
p hươ n g ti ệ n s ả n x u ấ t tr ên m ặ t b ằ ng g i ữ a cá c n h à má y v ẫ n ho àn
toà n khá c nh a u .
T ạ i m ỗ i nh à má y đ ó n g t ầ u , c ó hà n g ch ục h ạ ng m ụ c côn g trì nh t o
n h ỏ k h ác nhau , h à ng tră m th i ết b ị v à h à ng n gàn ng ư ờ i th am g ia

tr o n g n h ữ n g dâ y c h u y ề n s ả n x u ấ t đ ư ợ c b ố trí tr ả i k h ắ p tr ên m ặ t
b ằ n g . S ả n p h ẩ m sau c ù ng c ủ a n h à m á y là n h ữ n g c on t ầ u c ó tr ọ n g
t ả i đ ế n h à ng c h ụ c v ạ n t ấ n , đ ư ợ c gia côn g l ắp đ ặ t t ừ h à n g tr ăm n g àn
c ấ u ki ệ n c ó t r ọ n g lư ợ n g t ừ vài k g đ ế n hàn g tr ă m t ấ n , v ớ i h à ng t răm
n ghì n ng à y c ông l ao độ ng. T ổ n g lư ợ ng n g u yê n v ậ t li ệ u th ô ng q u a
n hà máy c ũ ng l à r ấ t l ớ n , hàn g tr i ệ u t ấ n m ỗ i n ăm.
Q uy ho ạ ch m ặ t b ằ n g (QHMB) h ợ p lý là đ i ề u ki ệ n tiên q uy ế t đ ể
đ em l ạ i h i ệu s u ấ t c a o c h o h o ạ t đ ộ n g, h i ệ u qu ả c a o c ho đ ầ u t ư v à
v ậ n h à nh kh ai t hác n h à má y . B ởi s ự p h ứ c t ạ p trê n n hi ề u p hươ n g
d i ệ n n ê n Q H M B n h à m á y đ ó ng t ầ u l à c ô ng v i ệ c đ ầ y k h ó k h ăn v à
th ử th á ch do ph ải q u an t âm cù n g l ú c q u á n hi ề u y ế u t ố đ ầ u v à o nh ư
công s u ấ t , c ông n g h ệ , q u y mô tra n g b ị … C ông v i ệ c n à y c ũ ng đ òi
h ỏ i ng ư ờ i k ỹ sư thi ế t k ế ph ả i có s ự th ông h i ể u v à kin h n ghi ệ m
tr o n g n h i ề u l ĩ n h v ự c . H ệ q u ả c ủ a s ự p h ứ c t ạ p và k h ó k h ă n đ ó là các
v ấ n đ ề b ấ t c ậ p tr ong q uy ho ạch m ặ t b ằ n g m ớ i ho ặ c tá i cơ c ấ u m ặ t
b ằ n g c ũ v ẫ n x ả y r a thư ờ ng x uyê n ở n hi ề u n h à m á y .
M ặ c d ù c ác p h ầ n m ề m v ề q u y h o ạ ch m ặ t b ằ ng đ ã x u ấ t h i ện t ừ
k há lâu v à đ ư ợ c ứ ng d ụ ng r ộ ng r ã i t rên th ế gi ớ i n h ư ng t ạ i V i ệt
N am, m ặ t b ằng q u y h o ạ c h v ẫ n đ ư ợ c c o i l à s ản p h ẩ m c ó tí n h tr ừ u
tư ợ ng c ao, q u á trì n h t h i ết l ậ p c h ủ y ế u d ự a v ào k in h n g h i ệ m h o ặ c
ti ề n l ệ sẵ n có d ẫ n đ ế n ch ấ t lư ợ n g th i ế t k ế khô n g đ ồ n g đ ều và ít
đ ư ợ c c ải t i ế n, v i ệ c l ự a c h ọ n p hươ n g á n thư ờ n g d ự a v à o c ác p h ân
tíc h đ ị n h tín h n ên d ễ d ẫ n t ớ i n g ộ nh ậ n .
C ác p hân t ích trê n ch o th ấ y s ự c ấ p thi ết c ầ n đ ư ợ c g i ả i q u y ế t c ủ a
v ấ n đ ề q u y ho ạ ch t ổ n g m ặ t b ằ n g n h à má y đ óng t ầ u tr ê n th ế gi ớ i
c ũ ng n h ư t ạ i V i ệ t N a m , đ ặ c b i ệt khi đây l à m ộ t tr o n g sáu ng ành
công ngh i ệ p tr ọ ng đ i ể m ph ụ c v ụ p hát tr i ể n kin h t ế b i ể n q u ố c gi a .
2 .

G I Ớ I T H I Ệ U V Ề N H À M Á Y Đ Ó N G VÀ S Ử A CH Ữ A T Ầ U

T h eo c h ứ c n ă ng c ơ b ả n , n h à má y đ ó ng t ầ u đư ợ c p hân thà n h b a l o ạ i
g ồ m: n hà m á y đó n g m ớ i t ầ u , n h à máy s ử a ch ữ a t ầ u , nh à máy đóng
v à s ử a ch ữ a t ầ u . M ỗ i nhà m á y là m ộ t đ i ể m h ộ i t ụ c ủ a r ấ t nhi ều l o ạ i
h ìn h h o ạ t đ ộ ng n hư s ả n x u ấ t t ạ i c h ỗ , gia c ô ng n goà i , m ua s ắm, k ho
v ậ n , k ỹ t hu ậ t và th i ế t k ế , k ế ho ạ ch và k i ể m s oát , qu ả n tr ị và đi ều
h ành , x ú c t i ế n t hươ n g m ạ i v à bá n hà n g n h ư b i ểu th ị t ạ i hìn h 1 .

H ình 1: S ơ h o ạ v ề các lo ạ i hì n h h o ạ t đ ộ n g t ro n g n h à má y đó n g t ầ u

H ình 2 : H ình ả n h t ổ n g m ặ t b ằng n hà m áy đ ó ng t ầ u D U B A I WOR L D
C ác đ ặ c t r ưng cơ b ả n v ề q u y t rìn h s ả n x u ấ t ( Q T S X ), cơ c ấ u phư ơ n g
ti ệ n t r ang b ị c hín h và cá c đ ặ c t h ù ho ạ t đ ộ ng c ủ a m ỗ i lo ạ i hìn h nhà
m áy nêu trê n đư ợ c c ụ t h ể như sau :
2 .1 .

Q uy t rìn h s ản x u ấ t
T h eo [4], q u y trì n h s ả n x u ấ t đ i ể n h ình c ủ a n h à m á y đ óng m ớ i
( NM Đ M ) , s ử a c h ữ a (NMSC ) t ầ u đ ư ợ c t h ể hi ệ n t ạ i c á c hì n h 2 và 3 .


H ình 2 : Q T SX c ủ a N M Đ M
H ình 3 : Q T SX c ủ a N M S C
2 .2 .

C ơ c ấ u đ i ể n h ì n h
T h eo [ 6 ], c ơ c ấ u p hươ n g ti ện tr ang b ị chí nh c ủ a các d ạ ng nh à m á y
đ óng m ớ i , s ử a ch ữ a t ầ u l ầ n l ư ợ t đ ư ợ c t h ể hi ệ n t ạ i cá c b ả n g 1 và 2.
B ả n g 1 : C ơ c ấ u phư ơ n g t i ện tra n g b ị c ủ a n h à m á y đ ó ng m ớ i t ầ u
T T
H ạ n g m ụ c c ô ng t r ình

T T
H ạ n g m ụ c c ô ng t r ình
1
B ãi ch ứ a v ậ t li ệ u
1 0
B ế n t r ang tr í
2
X ư ở ng g ia côn g ng o ài
1 1
T hi ế t b ị n â ng c huy ển
3
X ư ở ng ố ng
1 2
Trun g tâ m d ị c h v ụ s ả n
x u ấ t
4
X ư ở ng c h ế t ạ o t ổ ng đ o ạ n
1 3
Trun g tâ m đ à o t ạ o
5
X ư ở ng l ắp t ra n g th i ế t b ị
1 4
H ành chí n h & Đ i ề u h à nh
6
X ư ở ng sơn
1 5
N hà ă n & N hà n gh ỉ
7
B ãi ch ứ a t ổ n g đ o ạ n
1 6

Trun g tâ m y t ế
8
K ho c h ứ a
1 7
B ãi đ ỗ x e
9
B ệ l ắ p r á p
B ả n g 2 : C ơ c ấ u phư ơ n g t i ện tra n g b ị c ủ a n h à m á y s ử a ch ữ a t ầ u
T T
H ạ n g m ụ c c ô ng t r ình
T T
H ạ n g m ụ c c ô ng t r ì nh
1
X ư ở ng k ế t c ấ u t h ép
1 0
B ế n t r ang tr í
2
X ư ở ng sơn
1 1
B ãi t ậ p k ế t p hươ n g ti ệ n
3
K ho c h ứ a
1 2
Trun g tâ m d ị c h v ụ s ả n
x u ấ t
4
X ư ở ng m á y
1 3
Trun g tâ m đ à o t ạ o
5

X ư ở ng m ộ c
1 4
H ành chí n h & Đ i ề u h à nh
6
X ư ở ng đ i ệ n
1 5
N hà ă n & N hà n gh ỉ
7
X ư ở ng ố ng
1 6
Trun g tâ m y t ế
8
B ệ l ắ p r á p
1 7
Tr ạ m x ử l ý c h ấ t th ả i
9
X ư ở ng s ử a c h ữ a n ổ i
P hân tíc h cơ c ấ u phươ n g ti ệ n cơ b ả n tr a ng b ị ch o m ỗ i nh à máy
đ óng m ớ i h o ặ c s ử a c h ữ a t ầ u t a n h ậ n t h ấ y c hún g đ ư ợ c p h ân thàn h
0 4 nh ó m v à cơ c ấ u p hươ n g ti ện c h ín h c ho m ộ t nh à m á y đó n g v à
s ử a ch ữ a t ầ u s ẽ g ồ m c ả 4 n h ó m nà y , c ụ th ể n h ư s au :
- N h óm p h ươn g ti ệ n ch u yê n d ụ n g ch o đón g m ới:
1 . B ãi ch ứ a v ậ t li ệ u
2 . X ư ở ng c h ế t ạ o t ổ ng đ o ạ n
3 . X ư ở ng tran g t h i ết b ị
4 . B ãi ch ứ a t ổ n g đ o ạ n
- N h óm p h ươn g ti ệ n ch u yê n d ụ n g ch o s ử a c h ữ a :
5 . X ư ở ng m á y
6 . X ư ở ng đ i ệ n
7 . X ư ở ng m ộ c

8 . X ư ở n g s ử a c h ữ a n ổ i
9 . Tr ạ m x ử l ý c h ấ t th ả i
- N h óm p hươ n g ti ệ n t heo ưu ti ê n s ử d ụ ng cho đ óng m ớ i h o ặ c s ử a
ch ữ a:
1 0. X ư ở n g ố n g
1 1. X ư ở n g c ấ u ki ệ n th é p
1 2. B ế n tra n g trí
1 3. K hu l ắ p ráp
- N h óm p h ươn g ti ệ n đ ồ n g t h ờ i s ử d ụ n g c h o đ ó ng m ớ i v à s ử a ch ữ a :
1 4. X ư ở n g sơ n
1 5. N hà k ho
1 6. T hi ế t b ị n â ng c huy ể n
1 7. Tru n g t â m đ i ề u hà n h
1 8. Tru n g t â m k ỹ t h u ậ t
1 9. Tru n g t â m y t ế
2 0. Tru n g t â m đ à o t ạ o
2 1. N hà ăn & Nhà ngh ỉ
2 2. Bãi đ ỗ x e
2 .3 .

Đ ặ c t h ù Q H M B n hà m áy đ ó n g t ầ u
2 .3 . 1.

N guyê n t ắ c c h u ng
M ặ t b ằ n g n h à m á y đ ó ng t ầ u c ầ n đ ư ợ c q u y h o ạ c h d ự a t r ên c ác
n guy ên t ắ c cơ b ản s au:
- P h ù h ợ p v ớ i dây c h u y ề n c ông n g h ệ s ả n x u ấ t, t h u ậ n l ợ i tro n g v i ệ c
v ậ n hàn h k hai th á c;
- H i ệ u su ấ t s ử d ụ n g khô n g g ian và th i ế t b ị đ ạ t m ứ c c ao tr o n g g iai
đ o ạ n t r ư ớ c m ắ t c ũng nh ư lâu dài ;

- Đ á p ứ ng đ ư ợ c n h i ệ m v ụ v à c h ứ c n ă n g s ả n x u ấ t v à đ ộ lin h h o ạ t
tr o n g t ổ c h ứ c s ả n x u ấ t ở các gia i đ o ạ n ;
- M ặ t b ằ n g p h ải đ ư ợ c q uy h o ạ c h h à i h o à v à h ợ p l ý nh ằm g iúp ch o
v i ệ c đ ạ t đư ợ c cá c ch ỉ t iêu kin h t ế m ộ t c á ch b ề n v ữ n g ;
2 .3 . 2.

N h ữ n g v ấ n đ ề c ầ n lư u ý
- G i ao t hôn g v ậ n t ả i : p hươ n g t i ệ n gi a o t hôn g tro n g nh à m á y r ấ t đ a
d ạ n g v ề ch ủ ng lo ạ i (t ừ p hươ n g ti ệ n cá nh â n đ ế n t h i ế t b ị v ậ n t ả i
siê u trư ờ n g s iêu t r ọ ng) v à p h ứ c t ạ p tron g h o ạt đ ộ ng n ên c ầ n
đ ư ợ c ph â n l u ồ n g v à b ố t rí h ợ p l ý n h ằ m t rán h s ự ách t ắ c c ụ c b ộ ;
- P h òng ng ừ a p h át tán ô n h i ễ m: n h i ề u h o ạ t đ ộ ng s ả n x u ấ t c ó t h ể
tr ở th à nh t á c n hân gây ô nh i ễ m m ô i tr ư ờ n g n ế u kh ô ng đư ợ c b ố trí
g i ả i ph á p kh ắc p h ụ c v à ph ò ng n g ừ a t h ích h ợ p ;
- A n toà n và t i ệ n l ợ i : d o đ i ề u k i ện la o đ ộ n g k h ắ c n g h i ệt (l ao đ ộ n g
n goà i tr ờ i , ô n h i ễ m t i ế ng ồ n , khó i , b ụ i ) n ê n c ác v ấ n đ ề v ề a n
toà n (t r ang b ị b ả o đ ả m a n t oàn , đà o t ạ o trư ớ c, y t ế … ) và ti ệ n
n ghi la o đ ộ n g c ũng c ầ n đư ợ c q u an tâm đ ặ c bi ệ t .
2 .3 . 3.

C ác tiê u ch í c ầ n đ ạ t đư ợ c
V ớ i đ ặ c thù ho ạ t đ ộ n g c ủ a nh à má y đón g và s ử a ch ữ a t ầu, v i ệ c
đ ánh giá s ự tố i ư u tr ong Q H M B s ẽ d ự a tr ê n c ác tiê u ch í c ụ th ể s au:
- C á c t iê u ch í k i nh t ế - k ỹ thu ậ t:
1 . Đ á p ứng yê u c ầ u g iảm thi ểu c hi phí m u a s ắ m th i ế t b ị v à v ậ n
chuy ể n ng u y ên v ật li ệ u ;
2 . Đ á p ứ n g y êu c ầ u c ủ a c ác qu á trì n h s ả n x u ấ t th i ế t y ế u v à côn g
su ấ t n hư: gi ả m t h ờ i g i an y êu c ầ u ch o s ả n x u ấ t , d uy trì s ự l inh
h o ạ t tro n g b ố trí v à ho ạ t đ ộ ng, g i ả m t hi ể u c h ủ n g l o ạ i t hi ế t b ị
n âng ch u y ể n , t ạ o t h u ậ n l ợ i c h o q u á t rì n h s ả n xu ấ t .

- C á c t iê u tr í x ã h ộ i – m ôi trư ờ n g :
3 . G i ả m th i ểu t á c đ ộ ng “ ti ê u c ự c ” b ở i cá c tá c nhân như k hói,
b ụ i, ti ế ng ồ n, hóa ch ấ t … q ua l ạ i gi ữ a c á c h o ạ t đ ộ n g;
4 . Đ á p ứ n g y êu c ầ u v ề c h ấ t lư ợ n g c u ộ c s ố ng c ủ a n gư ờ i lao đ ộ n g :
cung c ấp s ự thu ậ n l ợ i , a n t o àn v à ti ệ n ngh i ;
3 .

T Ổ NG Q U A N V Ề C Á C PHƯƠ NG P H Á P Q U Y HO Ạ C H
T h eo Q uy chu ẩ n x ây d ự n g V i ệt N am: “Qu y ho ạ c h m ặt b ằ n g l à c ô ng
tác b ố t rí, s ắ p x ế p c ác y ế u t ố kh ô n g g i an h o ạ t đ ộng k h ác n h au trê n
m ặ t b ằ ng l ãnh t h ổ n ằ m k ết h ợ p hà i hò a g i ữ a l ợ i í ch c ụ c b ộ v à t ổ n g
th ể , đ ạ t đư ợ c m ụ c tiêu ki nh t ế tr o ng ho ạ t đ ộ ng v ớ i chi p h í th ấ p
n h ấ t v à hi ệ u qu ả c ao n h ấ t”.
3 .1 .

Phân lo ạ i cá c ph ư ơng p h áp q uy h o ạ c h
D ự a vào c ách t h ức t i ế p c ận v ấ n đ ề , có t h ể p h â n c ác p h ươn g pháp
thi ết k ế q uy h o ạ c h thà n h h a i nhó m là n h óm phư ơ n g phá p th u ậ t to á n
( alg ori thm i c a p p roa c h) v à n hóm p h ư ơng p háp t h ủ t ụ c ( pro c edu r al
appr o ach ) .
- N h ó m t h u ậ t t o á n t i ế p c ậ n v ấ n đ ề b ằ n g cá ch đơn gi ả n h óa c ả
đ i ề u ki ệ n biê n t hi ế t k ế và thàn h t ố củ a đ ố i t ư ợ n g n g hiê n c ứ u đ ế n
m ứ c c ó t h ể g i ả i q u y ế t đ ư ợ c b ằng c á c c ô ng c ụ h i ệ n c ó . D ữ l i ệ u
đ ầ u vào c ủ a c á c p h ươn g ph á p n ày c h ủ yế u ma n g t ính đ ị n h l ư ợ n g
còn d ữ li ệ u đ ầ u r a l ạ i c ầ n p h ả i h i ệ u ch ỉ n h ch o p h ù h ợ p v ớ i t h ự c
tr ạ n g . Đ ạ i di ệ n c h o n hóm nà y là cá c p h ầ n m ề m C R A F T ( 1 963,
1 980 ) , C O FAD ( 19 76) , D I S CON ( 1980 ) và P L A N E T (1 9 85).
- N h ó m t h ủ t ụ c t i ế p c ậ n v ấ n đ ề b ằ n g cách phân ch ia đ ố i tư ợ n g
n ghi ê n c ứ u t h ành c ác t h ành t ố v à thi ế t l ập m ố i l iên h ệ g i ữ a
chún g đ ồ n g th ờ i c ũ n g phâ n c hia tr ình t ự g i ả i quy ế t thà n h cá c

g ia i đ o ạ n n h ấ t đ ị n h . D ữ l i ệ u đ ầu vào c ủ a c ác p h ư ơng p háp n ày
b ao g ồ m c ả đ ị nh t ính v à đ ịnh l ư ợ n g, do v ậ y th à nh qu ả thu đ ư ợ c
p h ụ th u ộ c n hi ề u vào ch ấ t l ư ợ n g c ủ a d ữ li ệ u th u th ậ p và k i nh
n ghi ệ m c ủ a n hà t h i ế t k ế . N ổ i b ậ t c ủ a n hóm nà y là c á c p h ầ n m ề m
C O RELAP ( 196 7 , 1 976 ) và ALD E P (196 7 ) .
3 .2 .

T ổ n g q u a n v ề cá c ph ư ơ ng p h áp q u y h o ạ ch
3 .2 . 1.

C RA F T
L à ph ầ n m ề m phân b ổ v ị tr í cá c p hươ n g ti ệ n d o B uffa đ ề x u ấ t nă m
1 963 , v à là phư ơ n g p h á p r a đ ờ i s ớ m nh ấ t c ủ a n hóm thu ậ t to á n. M ụ c
đ íc h p hân t ích c ủ a phươ n g p háp là t ì m r a p h ư ơng á n có ch i p hí v ậ n
t ả i (TC) n h ỏ n h ấ t :
T C = (Ma tr ận kh ố i lư ợ ng) * (Ma tr ậ n ch i p h í)* ( M a t r ậ n c ự ly)
H ạ n ch ế c ủ a phư ơ n g p h á p:
- K h ông lu ậ n gi ả i đ ư ợ c s ự th a y đ ổ i c ủ a dò n g c h ả y v ậ t l i ệu;
- K h ông x ét đ ế n m ố i l iên h ệ ti êu c ự c v à k hông th ể b ố trí k h ông
g ia n ch o cá c h o ạ t đ ộ n g m a ng t ín h d ịch v ụ ;
- S ố l ư ợ n g đ ố i tư ợ n g p h ân tíc h k h ô ng v ư ợ t qu á 40 .
3 .2 . 2.

A L D EP
L à ph ầ n m ề m t ự đ ộ n g ho á phâ n b ổ v ị t rí c ác p h ươn g ti ệ n do S e eho f
v à E v ans đ ề xu ấ t n ă m 196 7 v à l à p h ương p háp r a đ ờ i s ớ m nh ấ t c ủ a
n hóm th ủ t ụ c . K ế t qu ả p h ân tí ch cho ta b i ế t phư ơ n g á n b ố tr í m ặ t
b ằ n g c ó t ổ ng m ứ c ch ặ t ch ẽ củ a m ố i li ê n h ệ g i ữ a c ác đ ố i tư ợ n g q uy
h o ạ c h l à l ớ n n h ấ t .
H ạ n ch ế c ủ a phư ơ n g p h á p:

- K h ông lu ậ n g i ả i đ ư ợ c s ự t hay đ ổ i c ủ a m ố i l iên h ệ gi ữ a c ác đ ố i
tư ợ ng;
- Đ ố i t ư ợ ng đ ư ợ c b ố trí n g ẫ u n h iên n ê n s ố l ư ợ n g p hươn g á n c ầ n
x em xét là r ất l ớ n d ẫ n đ ế n s ố đ ố i tư ợ n g kh ô ng v ư ợ t q uá 2 0.
3 .2 . 3.

C O REL A P
L à k ế t qu ả t in h ọ c ho á p hươn g p h á p q uy h o ạ ch h ệ th ố n g (Mut h er,
1 973 ) do L e e và M o o re đ ề xu ất n ă m 197 6 . Đây là ph ương p h áp
đ ư ợ c ứ n g d ụ n g r ộ ng r ã i nh ấ t tr o n g n h ó m th ủ t ụ c . K ế t q u ả p h â n t ích
c ủ a p h ươn g p h á p s ẽ c ho b i ế t p h ươn g á n có t ổ n g t r ị s ố q u y h o ạ c h
LS ( L ayo u t S c ore ) là nh ỏ n h ấ t :
LS = Σ
đ ố i t ư ợ n g
(M ứ c c h ặ t c h ẽ)* ( C ự ly v ậ n t ả i n g ắ n n h ấ t)
H ạ n ch ế: k h ông l u ậ n g i ả i đư ợ c s ự th a y đ ổ i c ủ a m ố i l iên h ệ gi ữ a
các đ ố i tư ợ ng.
3 .2 . 4.

D ISC O N
L à s ả n p h ẩ m tin h ọ c h o á c ủ a p h ương p háp p h ân b ổ v ị t r í c ác đ ố i
tư ợ ng q u y h o ạ c h d o D rez n er đ ề x u ấ t n ăm 1 9 8 0 . N ộ i d ung v à m ụ c
đ íc h p h ân t ích c ủ a phươ n g p h áp n à y t ư ơng t ự v ớ i C RAFT, tuy
n hiê n cá c đ ố i t ư ợ n g q u y ho ạ ch đ ư ợ c q u y đ ổ i t h ành c ác h ình tr ò n và
c ự l y v ậ n t ả i đ ư ợ c tí n h t ừ t â m đ ế n t â m c ủ a cá c đ ố i t ư ợ ng n ày.
N goài cá c h ạ n ch ế như CRA F T , m ột s ố h ạ n c h ế r iê n g k h ác n hư sa u :
- C á ch x ác đ ịnh c ự l y v ậ n t ả i gi ữ a tâ m đ ế n tâ m các hìn h tr òn q u y
đ ổ i l à c hưa h ợ p l ý ;
- P hân t ích m ang t ính n g ẫu n hiê n cao n ên t ính c h ính x á c c ủ a k ết
q u ả phân tí ch p h ụ t hu ộ c nhi ề u vào s ố lư ợ n g đ ố i t ư ợ ng x em x ét.

3 .2 . 5.

PLANET
L à p h ầ n m ề m tin h ọ c h oá c ủ a k ỹ t h u ậ t ph ân tí c h v à đ ánh g iá m ặt
b ằ n g qu y h o ạch do Dei se n r oth và Ap p le đ ề x u ấ t nă m 19 80. M ụ c
đ íc h p hân tích c ủ a p hươ n g p háp l à c h ọ n ra ph ư ơng án m ặ t b ằ n g c ó
t ổ n g c h i p h í nân g chu y ển v ật li ệ u ( M H ) là nh ỏ nh ấ t.
M H = ( M a t r ậ n k h ố i lư ợ n g)* ( Ma t rân c ự ly )
H ạ n c h ế c ủ a p h ương phá p :
- K h ông lu ậ n gi ả i đ ư ợ c s ự th a y đ ổ i c ủ a dò n g c h ả y v ậ t l i ệu;
- P h át sin h c á c p h ư ơng án b ố tr í k h ông tư ởng .
3 .2 . 6.

C O FAD
L à p h ần m ề m c ải ti ế n p h ươn g phá p CR A F T do Tom pki n đ ề x u ấ t
n ăm 19 8 4. M ụ c đí ch ph â n tí ch c ủ a ph ư ơ ng p h áp c ũ ng n h ằ m t ìm r a
p hươ n g á n có ch i p h í v ậ n t ả i n h ỏ nh ấ t.
H ạ n ch ế c ủ a phư ơ n g p h á p n ày c ũ n g t ươ n g t ự n hư C R A F T ;
3 .3 .

N h ậ n x é t c h ung
- C á c p hươ n g p háp thu ộ c n h óm t hu ậ t t o án đ ề u k h ông lu ận g i ải
đ ư ợ c s ự thay đ ổ i c ủ a d ò ng ch ảy v ậ t li ệu, k h ông x é t đ ế n m ố i liê n
h ệ “ ti ê u c ự c ” gi ữ a các đ ố i tư ợ ng, khôn g b ố t r í đ ư ợ c c á c đ ố i
tư ợ ng h o ạt đ ộ n g có li ên h ệ “d ị c h v ụ ” . D o v ậ y , v i ệ c ứng d ụ n g
chún g là h ợ p lý h ơn kh i c ầ n gi ả i quy ết các bà i t oán b ố t rí h ệ
th ố ng v ậ n t ả i g i ả n đ ơn h o ặ c q u y h o ạ c h m ặ t b ằ n g s ả n x u ấ t c ó hàm
lư ợ ng h o ạ t đ ộ n g d ị c h v ụ t h ấ p;
- C á c p hươ n g p h áp th u ộ c n h ó m th ủ t ụ c c h ỉ du y n h ấ t k h ông lu ận
g i ả i đ ư ợ c s ự t hay đ ổ i m ố i liê n h ệ gi ữ a c á c đ ố i t ư ợ ng. L o ạ i

p hươ n g p h áp n ày c ho p h ép x em x é t toà n d i ện c ác l o ạ i h ình m ố i
liê n h ệ g i ữ a c ác đ ố i t ư ợ n g. T ừ l ợ i t h ế đó , v i ệ c ứ ng d ụ n g s ẽ là
h ợ p l ý h ơ n khi c ầ n gi ả i quy ết c á c b à i t o á n b ố trí h ệ th ố n g v ậ n t ả i
đ a p hươ n g th ứ c ho ặc q u y ho ạ c h m ặ t b ằ n g s ả n x u ấ t có h à m lư ợ n g
h o ạ t đ ộ ng d ị ch v ụ cao .
4 .

PH Ư Ơ N G PH ÁP H Ệ T H Ố N G
“Ph ư ơng p h áp h ệ th ố n g ” đã đư ợ c Ri c har d Mut h er , m ộ t nhà kh o a
h ọ c n g ư ờ i M ỹ , s á ng l ậ p n ăm 1 9 73. M u the r & A sso ciat es – do anh
n ghi ệ p d o ô n g t ạ o l ậ p đ ã đi s âu n g hiê n c ứ u p h át tri ể n v à ứ n g d ụ n g
m ộ t c ách r ộ ng rã i p h ư ơ n g p háp n à y trên th ế gi ớ i ( đ ã t h ự c hi ệ n
k ho ả n g 1 000 đ ồ án qu y ho ạch v à đào t ạ o ứ n g d ụ n g k ỹ thu ậ t nà y
cho k h o ả ng 1 5 .0 0 0 n gư ời). Đ ế n n ay, n ó đ ư ợ c c oi l à p h ươn g p h áp
h ữ u h i ệu v à th ự c t ế nh ất đ ể s ắ p x ế p l ại hi ệ n t r ạ ng ho ặ c q u y h o ạ c h
s ắ p đ ặ t v ị t r í c h o c ô ng trì nh m ớ i.
B ằ ng ph ư ơ ng p h áp mô p h ỏng
d ư ớ i d ạ n g s ơ đ ồ , ph ân tíc h
t ổ n g h ợ p s ự sắp đ ặt g ầ n
n hau c ủ a t ừ n g c ặ p kh u v ự c
có m ố i li ên h ệ ch ặ t ch ẽ và
t ầ n su ấ t tr a o đ ổ i ca o. Đ i ề u
n ày s ẽ ch o p h é p t ố c đ ộ củ a
d òng ch ả y v ậ t ch ấ t tr o ng c h ế
t ạ o s ản ph ẩm d i ễ n ra nh a nh
n h ấ t đ ồ n g t h ờ i v ớ i m ứ c ch i
p hí t ố i t hi ể u . Sơ đ ồ ph ương
p háp lu ậ n c ủ a “P h ương phá p
h ệ th ố n g” đư ợ c th ể hi ệ n t ạ i
h ìn h 4 .

4 .1 .

Q uy t rìn h th ực h à n h
Q uy tr ình t h ự c h ành c ủa
p hươ n g ph á p h ệ th ố ng b ao
g ồ m 0 3 cô n g đo ạ n : T h u t h ậ p
v à p h ân t ích , B ố trí v à đ i ề u
ch ỉ n h , Đ ánh g iá l ự a c h ọ n
v ớ i 1 0 t h ự c hi ệ n đ ư ợ c c ụ th ể :
4 .1 . 1.

Thu t h ậ p và Phâ n tí ch
B ư ớ c 1 – T hu t h ậ p d ữ li ệ u đ ầ u và o
- T h u th ậ p c ác t h ông t in v ề P , Q , R , S , T c ủ a c á c h o ạ t đ ộ ng s ả n
x u ấ t d i ễn ra trê n m ặ t b ằ ng q u y h o ạ c h , tron g đó :
P : s ả n ph ẩm c ủ a h o ạ t đ ộ n g l à g ì?
Q : k h ố i l ư ợ n g s ả n p h ẩ m c ủ a h o ạ t đ ộ n g nà y l à b a o n h iê u ?
R : s ả n xu ấ t ở đ âu, l ộ tr ì nh th ự c hi ệ n t h ế nào ?
S : d ị ch v ụ h ỗ tr ợ c ho h o ạ t đ ộng n ày là gì?
T : k hi nà o d i ễ n r a v à t rong ba o l â u?
- N h ậ n di ệ n c ác H o ạ t đ ộ ng s ả n x u ấ t ho ặc d ịch v ụ h ỗ t r ợ ch ính c ủ a
q uá trì nh s ả n x u ấ t.
B ư ớ c 2 – T h i ế t l ậ p bi ể u đ ồ T ừ - Đ ế n
- B i ể u t h ị m ố i liên k ế t gi ữ a cá c H o ạ t đ ộ n g s ản xu ất ch í nh ta đư ợc
Sơ đ ồ dòn g ch ả y quá trì n h s ản x u ấ t .
H ì n h 4 : S ơ đ ồ p h ư ơ n g p h á p l u ậ n
- G á n c á c b i ể u t ư ợ n g c ủ a h o ạ t đ ộ ng t ạ i B ả n g 1 cù n g v ớ i lư ợ ng v ậ t
ch ấ t tr ao đ ổ i gi ữ a c á c đ ố i tư ợ n g l ê n sơ đ ồ d òng c h ả y q u á tr ình
s ả n xu ấ t ta đư ợ c S ơ đ ồ dòng ch ả y v ậ t c h ấ t.
B ả n g 1 : B i ể u t ư ợ n g c ủ a H o ạ t đ ộ n g

B iể u
tượng
B iể u
tượng
B iể u
tượng
B iể u
tượng
H oạt động
H oạt động
Khu lưu giữ
Dịch vụ hỗ trợ
Văn phòng
Khu kiểm tra
Thiết bị nâng hạ
H oạt động
H oạt động
Xử lý & Lắp ráp
Vận tải
Chứa - Nhà kho

- B i ể u d i ễn sơ đ ồ d ò n g c h ả y v ậ t c h ấ t d ư ớ i d ạ ng b i ểu đ ồ ta đ ư ợ c
B i ể u đ ồ T ừ - Đ ế n .
B ư ớ c 3 – M ố i li ê n h ệ g i ữ a c á c h o ạ t đ ộ n g
- T ầ n s u ấ t t rao đ ổ i gi ữ a c ác h o ạ t đ ộ ng b i ểu t h ị m ứ c g ắ n b ó c h ặ t
ch ẽ c ủ a m ố i liê n h ệ g i ữ a cá c h o ạ t đ ộ n g . B i ể u t ư ợ ng v à đi ể m s ố
b i ể u th ị cho các m ứ c g ắ n bó n êu t rên đư ợ c t h ể hi ệ n t ạ i B ảng 2.
- N g uyê n n hân c ủ a s ự g ắ n b ó bao g ồ m n hưn g k hông g i ớ i h ạ n b ở i
các y ế u t ố : ( 1 ) Dòn g ch ả y n guy ên li ệ u; ( 2) K i ể m soá t / G i ám sá t;
( 3) S ử d ụ n g ch ung th i ế t b ị ; (4) Ti ệ n l ợ i c h o nân g ch u y ể n ; ( 5 )

K hí, b ụ i , t i ế n g ồ n .
- B i ể u d i ễn d ữ l i ệ u v ề m ứ c và n g u yê n n h ân g ắ n b ó c ủ a m ố i liê n h ệ
g i ữ a các ho ạ t đ ộ ng t a đ ư ợ c Bi ể u đ ồ liê n h ệ c ủ a h o ạ t đ ộ n g .
B ả n g 2 : Bi ể u tư ợ n g v à bi ể u th ị m ứ c g ắ n bó c ủ a m ố i l i ên h ệ
M ã hiệ u M ức độ gắn bó
B iể u
tượng
Điể m s ố
>50% A Hoàn toàn cần thiết 16
>30%
÷
50%
E Đ ặc biệt quan trọng 8
>15%
÷30
%
I Quan trọng 4
>5%
÷15
%
O Bình thường 2
< 5% U Không quan trọng 0
X Không được phép -8
Tần suất trao đổi

B ư ớ c 4: T hi ế t l ậ p sơ đ ồ li ên h ệ c ủ a ho ạ t đ ộ n g
- L ự a ch ọ n s ơ b ộ d ạ n g s ơ đ ồ m ô ph ỏ ng d ự a tr ên n h ậ n đ ị n h v ề
tươ n g q uan gi ữ a n hi ệ m v ụ q uy h o ạ ch, đ ặ c đ i ểm m ặ t b ằ ng v ớ i c ác
đ ặ c tr ư ng c ủ a m ẫ u b ố trí cơ b ả n t ạ i H ìn h 5 .
- G á n c ác b i ể u t ư ợ n g c ủ a Ho ạt đ ộng và m ố i li ê n h ệ ( B ả ng 2 ) l ên sơ

đ ồ mô p h ỏ ng ta đ ư ợ c các S ơ đ ồ liê n h ệ c ủ a ho ạ t đ ộ n g .
4 .1 . 2.

B ố trí và Đi ề u ch ỉn h
B ư ớ c 5 – K h ông gian yê u c ầ u
- X á c đ ị nh q uy m ô khôn g g ian
yêu c ầ u c ủ a m ỗ i h o ạ t đ ộ ng.
C ác giá t r ị nà y c ầ n đ ư ợ c
tín h t o án t ạ i cá c n ă m m ục
tiê u c ủ a đ ồ á n q u y h o ạ c h .
- Q u y đ ổ i q uy m ô k h ô ng g ian
yêu c ầ u c ủ a m ỗ i ho ạ t đ ộ ng
thà n h h ình c h ữ n h ậ t có d i ệ n
tíc h t ư ơng đươ n g .
B ư ớ c 6 – K h ông gian s ẵ n c ó
- X á c đ ị nh q u y m ô k h ô ng g i ạn
c ầ n đư ợ c q u y h o ạ c h;
- C h ỉ r a c á c đ i ề u ki ệ n bi ê n
c ủ a m ặ t b ằ n g q u y ho ạch .
B ư ớ c 7 – S ơ đ ồ l i ên h ệ c ủ a
k h ô ng g ian
- X á c đ ị n h t ỷ l ệ v à c á ch t h ức
b i ể u th ị sơ đ ồ liê n h ệ c ủ a
h o ạ t đ ộ n g t r ên m ặ t b ằng q uy
h o ạ c h.
- G á n h ình quy đ ổ i k hôn g gi an yêu c ầ u ch o m ỗ i ho ạ t đ ộ n g l ên sơ
đ ồ li ê n h ệ c ủ a ho ạ t đ ộ n g t a đ ư ợ c S ơ đ ồ l iên h ệ c ủ a k h ô ng g ia n .
B ư ớ c 8 – Đ i ề u ch ỉ n h và Suy xé t
- Đ i ề u c h ỉ n h c ác s ơ đ ồ l iên h ệ c ủ a k h ông g ian c ho p h ù h ợ p v ớ i c ác
đ i ề u ki ệ n biê n c ủ a m ặ t b ằ ng q u y h o ạ ch.

- S u y x ét đ ị n h tí n h v ề x u h ư ớ ng t ố i ư u ph ư ơng án b ố t rí;
B ư ớ c 9 – H ạ n ch ế v à T ồ n t ạ i b ắ t b u ộ c
- Đ ị n h t ính đán h gi á v ề ưu n h ư ợ c đ i ể m c ủ a các ph ư ơng á n.
- N h ậ n đ ịnh các t ồ n t ạ i b ắ t b u ộ c c ủ a m ỗ i ph ư ơ ng á n.
4 .1 . 3.

Đ ánh g iá l ự a c h ọ n
B ư ớ c 10 – Đ á n h g i á l ựa ch ọ n
- Đ i ề u ki ệ n v ề t ổ n g ch i p h í v ậ n t ả i là nh ỏ nh ấ t :
( 4.1 )
tr o n g đ ó :
n : là s ố lư ợ ng đ ố i t ư ợ ng q uy ho ạ c h;
f
i j
: là l ưu lư ợ n g d ò ng c h ả y v ật li ệ u g i ữ a cá c đ ố i t ư ợ n g i
v à j ;
d
i j
: là c ự ly tín h t o án g i ữ a c ác đ ố i tư ợ n g i và j;
D ạ n g t h ẳ n g
D ạ n g c h ữ U
D ạ n g x ư ơ n g c á
D ạ n g c h ữ L
H ì n h 5 : C á c m ẫ u b ố t r í c ơ b ả n
- Đ i ề u k i ệ n v ề t ổ n g m ứ c g ắ n bó ch ặ t c h ẽ củ a m ố i li ê n h ệ g i ữ a các
đ ố i t ư ợ n g q u y h o ạ c h là l ớ n nh ấ t:
( 4 .2)
tr o n g đ ó :
b
i j

: là h ệ s ố xét đ ế n s ự g ầ n k ề g i ữ a c á c đ ố i t ư ợ n g i và j.
G iá tr ị nà y đ ư ợ c x á c đ ị n h t heo tươ n g q u an g i ữ a d
i j
v ớ i
d
m a x
= M ax (d
i j
) n hư sau :
b
i j
= 1 . 0 n ế u 0 < d
i j
≤ d
m a x
/ 6
b
i j
= 0 . 8 n ế u d
m a x
/ 6 < d
i j
≤ d
m a x
/ 3
b
i j
= 0 . 6 n ế u d
m a x
/ 3 < d

i j
≤ d
m a x
/ 2
b
i j
= 0 . 4 n ế u d
m a x
/ 2 < d
i j
≤ 2 d
m a x
/ 3
b
i j
= 0 .2 n ế u 2d
m a x
/ 3 < d
i j
≤ 5 d
m a x
/ 6
b
i j
= 0 . 0 n ế u 5d
m a x
/ 6 < d
i j
≤ d
m a x

cij : là tr ị s ố x é t đ ế n m ứ c g ắ n b ó ch ặ t ch ẽ c ủ a m ố i l iên h ệ
g i ữ a các đ ố i t ư ợ n g i và j .
- L ự a ch ọ n phư ơ n g á n b ố trí m ặt b ằ n g có:
L S = w
1
F
1
+ w
2
F
2
= M in (4.3)
tr o n g đ ó :
w
1
: h ệ s ố x é t đ ế n m ứ c ả n h h ư ở n g c ủ a y ế u t ố chi phí v ậ n t ả i.
w
2
: h ệ s ố x é t đ ế n m ứ c đ ộ ả nh h ư ở ng c ủ a m ố i li ê n h ệ gi ữ a các
đ ố i t ư ợ n g q u y h o ạ c h .
4 .2 .

Đ ị n h h ư ớ n g v ậ n d ụ n g p h ương p h á p h ệ t h ố n g t rong q uy
h o ạ c h t ổ n g m ặ t b ằ n g n h à má y đón g và s ử a ch ữ a t ầ u
- Đ ặ c tí nh li n h đ ộ ng c ao tr o ng vi ệc ti ế p n h ậ n d ữ l i ệ u đ ầ u v à o cho
p hân tíc h c ủ a p hươn g p h áp h ệ t h ố n g t ươn g t h ích h o àn t o àn v ớ i
đ i ề u k i ệ n k hôn g t h ể lư ợ ng h oá đư ợ c h ế t cá c m ố i l iên h ệ tr o n g
s ả n xu ấ t cùn g cá c đ ặ c th ù như : ho ạ t đ ộ n g v ận t ả i đa phươ n g
th ứ c , c ó h àm l ư ợ n g ho ạ t đ ộ ng d ị ch v ụ cao và có nh i ều m ối liê n

h ệ “ tiê u c ự c ” g i ữ a c ác h o ạ t đ ộ n g . Đ i ều đ ó c h o th ấy s ự h ợ p l ý ,
tín h kh ả thi c ủ a gi ả i phá p đ ã ch ọ n và đ ả m b ả o s ự ch í nh x á c c ầ n
th i ế t c ủ a k ế t q u ả ng h iên c ứ u.
- B ằ n g vi ệ c ứ n g d ụ n g phươ n g pháp h ệ th ố n g, s ố lư ợ n g phé p th ử -
sai tr ong q uá trì nh b ố trí qu y ho ạ c h đ ư ợ c g i ả m t h i ể u , x u h ư ớ n g
t ố i ư u h ó a đ ư ợ c n h ậ n đ ị n h rõ r à ng, v i ệ c thi ết l ậ p và l ự a ch ọ n
p hươ n g án b ố tr í m ặ t b ằ n g t ố i ưu t r ên c ơ s ở tá i c ấu trúc m ặ t
b ằ n g h i ệ n h ữ u h o ặ c s ắ p x ế p các đ ố i tư ợ ng q u y h o ạch m ớ i đ ư ợ c
th ự c hi ệ n m ộ t c ách có h i ệu q u ả .
- K ế t lu ậ n : p h ư ơng p h áp h ệ th ố n g là g i ả i p háp h ợ p lý n h ấ t ch o
v i ệ c quy ho ạ c h t ổ n g m ặ t b ằ ng n hà m á y đ ó ng v à s ử a ch ữ a t ầ u .
5 .

Á P D Ụ N G P H Ư Ơ N G P H Á P H Ệ T H Ố N G T R O N G Q U Y
H O Ạ C H T Ổ N G M Ặ T B Ằ N G NM Đ Ó N G & S Ử A C H Ữ A T Ầ U
M ặ c d ù c ó 0 3 l o ạ i h ình n h à m á y đón g t ầ u : ( 1) N h à m á y đ óng
m ớ i t ầ u ; ( 2) Nhà máy s ử a ch ữ a t ầ u ; ( 3 ) Nh à m á y đó n g và s ử a c h ữ a
t ầ u , n hưn g d o khôn g có đ ủ d ữ li ệ u đ ầ u v ào n ê n n ghi ên c ứ u ch ỉ t i ế n
h ành v ậ n d ụ ng th ử ngh i ệ m v ớ i các n hà má y lo ạ i (1 ) - Nhà máy
đ óng t ầ u OS H I M A và (2) - N hà m áy s ử a c h ữ a t ầ u bi ể n N o sco –
V ina l in e s.
5 .1 .

N h à má y đ ó n g t ầ u O S H I M A
5 .1 . 1.

Thu t h ậ p và Phâ n tí ch
- T h eo [] , b i ể u đ ồ l iê n
h ệ c ủ a h o ạt đ ộ ng tro n g
n hà m á y đ ó ng m ớ i t ầ u ,

n hư t ạ i hì n h 6 d ư ớ i
đ ây .











- B i ể u di ễ n bi ể u đ ồ l iê n
h ệ c ủ a h o ạt đ ộ n g
( Hìn h 6) d ư ớ i d ạng s ơ
đ ồ ta đ ư ợ c Sơ đ ồ liên
h ệ c ủ a h o ạt đ ộ ng tro n g
n hà m á y đ ó ng m ớ i t ầ u ,
n hư t ạ i h ì nh 7 .







H ình 6: Bi ểu đ ồ l iê n h ệ c ủ a ho ạ t đ ộ n g
t ro n g N M Đ M
H ình 7 : S ơ đ ồ l iê n h ệ c ủ a h o ạ t đ ộ n g

t ro n g N M Đ M
5 .1 . 2.

B ố trí và Đi ề u ch ỉn h
- P h ươn g án q u y h o ạ c h h i ệ n t r ạ ng v à s ơ đ ồ l iê n h ệ c ủ a k h ông g ian
tr ê n MB Q H p hươ n g án này đư ợ c th ể hi ệ n t ạ i h ình 8.

H ình 8: S ơ đ ồ liê n h ệ c ủ a khô n g g i an trê n MBQH h i ệ n tr ạ ng
- N h ậ n đ ịnh v ề v ấ n đ ề t ồ n t ạ i :

M ố i liê n h ệ g i ữ a c á c c ặ p đ ố i tư ợ n g 4 và 6, 4 v à 8 đ ang b ị k éo
d ài quá m ứ c d o đư ờ n g di ch u y ể n ph ả i v ò n g q u a c ô ng tr ì nh;

Y ê u c ầ u b ố tr í đ ố i tư ợ n g s ố 5 cá c h càn g x a càn g t ố t c ác đ ố i
tư ợ ng s ố 13, 14 , 15 hi ện c h ỉ đả m b ả o ở m ứ c t h ấ p;
- Đ ề x u ấ t g i ả i p háp x ử lý:

T h a y đ ổ i đ ị a đi ể m b ố tr í c á c đ ố i t ư ợ n g 5 v à 6 ;

S ắ p x ế p l ạ i và b ổ su n g đ ư ờ n g gi a o t hôn g k ế t n ố i .
- P h ươn g án q uy h o ạ ch đ ề x u ấ t v à sơ đ ồ l iên h ệ g i ữ a cá c ho ạ t đ ộ n g
c ủ a phư ơ ng á n này đư ợ c t h ể hi ệ n t ạ i h ình 9.

H ình 9: S ơ đ ồ liê n h ệ c ủ a khô n g g i an trê n MBQH đ ề x u ấ t
5. 1. 3. Đá nh giá lựa chọ n
- Địn h lượng so sán h hai phương án:
Bảng 3: Tổng mức gắn bó chặ t ch ẽ - phươ ng án hiện
tr ạng
Bảng 3: Tổ ng mứ c g ắn bó chặt chẽ - ph ương án đề
xu ất

No.
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f

ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f

ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
16
8
4
2
0
-8
0
0
14
Hành chính &
Đ.hành
0
0
0
0
0
2

-8
650
1200
0
0
200
2
0
0
2
15
Nhà nghỉ &
Nhà ăn
2
2
200
0
0
13
Trung tâm
đào tạo
0
10
Bến trang trí
12.8
1.2
9
Bệ lắp ráp
0
0.4

0
0
300
600
750
16
2
-8
-3.2
0
2
0
0
0
8
Kho chứa
0
12.8
3.2
850
0
16
4
0
0
0
0
0
7
Bãi chứa tổng

đoạn
6.4
8
2.4
1.6
1.6
-3.2
0
0
300
300
650
8
8
4
4
2
-8
2
-8
6
Lắp trang thiêt bị
400
100
1.6
3.2
1.6
0.8
0
-3.2

-4.8
0
450
800
300
4
4
300
800
750
750
550
1.2
-1.6
4
4
2
0
-8
5
Sơn
100
-8
8
9.6
4.8
1.2
1.6
2.4
16

8
2
4
4
2
400
8
600
850
150
500
500
600
700
600
-3.2
4
Chế tạo tổng đoạn
6.4
1.6
8
0
4
3.2
0
0
0
100
200
250

600
400
3
Ống
400
300
8
2
8
0
4
4
4
2.4
1.6
0
0
-8
0
16
0
0
0
0
0
0
16
0
0
0

0
0
-8
400
1
Bãi chứa thép
100
-6.4
0
7
8
9
10
13
15
Hoạt động
1
3
4
5
6
14
A
E
I
C
ij
=
X
O

U
F
2HT
=
112

No.
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f

ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f

ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
Hoạt động
1
3
4
5
6
7
8
9
10
13

14
15
1
Bãi chứa thép
100
0
16
0
0
0
0
400
1200
0
16
0
0
0
0
0
-8
0
0
-8
0
-6.4
0
0
0
3

Ống
400
300
100
200
250
600
400
650
8
2
8
0
4
4
4
2
0
-8
6.4
1.6
8
0
4
3.2
2.4
1.6
0
-3.2
4

Chế tạo tổng đoạn
150
200
500
600
700
600
600
850
8
16
8
2
4
4
2
0
-8
8
16
4.8
1.2
1.6
2.4
1.2
0
-1.6
5
Sơn
150

250
250
550
650
700
900
4
2
4
4
2
0
-8
-8
4
1.6
3.2
2.4
0.8
0
-3.2
-1.6
6
Lắp trang thiêt bị
450
100
450
800
300
650

8
8
4
4
2
0
-8
4.8
8
2.4
1.6
1.6
0
-3.2
7
Bãi chứa tổng
đoạn
300
300
0
16
4
0
0
0
0
12.8
3.2
0
0

0
0
0.4
0
0
0
8
Kho chứa
850
0
2
0
0
0
9
Bệ lắp ráp
300
600
750
16
2
0
-8
12.8
1.2
0
-3.2
10
Bến trang trí
F

2DX
=
14
Hành chính &
Đ.hành
15
Nhà nghỉ & Nhà
ăn
13
Trung tâm đào tạo
200
2
0
2
0
2
200
2
0
0
0
0
0
0
120.8

- Đán h giá h iệu quả x ử lý: P hương á n đề xu ất có mức “hợp lý” cao hơ n phươn g án hi ện trạng.
5 .2 .

N h à má y s ử a ch ữ a t ầ u b i ể n No s co - V inal ines

5 .2 . 1.

Thu t h ậ p và Phâ n tí ch
- T h eo [] , b i ể u đ ồ l iê n
h ệ c ủ a h o ạt đ ộ ng tro n g
n hà m á y s ử a c h ữ a t ầ u,
n hư t ạ i h ình 1 0 dư ớ i
đ â y :












- B i ể u di ễ n bi ể u đ ồ l iê n
h ệ c ủ a h o ạt đ ộ n g
( Hìn h 1 0 ) d ư ớ i d ạ n g
sơ đ ồ ta đ ư ợ c S ơ đ ồ
liê n h ệ c ủ a h o ạ t đ ộ n g
tr o n g nh à m á y đón g
m ớ i t ầ u , n h ư t ạ i hìn h
1 1 dư ớ i đ â y:

5 .2 . 2.

B ố trí và Đi ề u ch ỉn h
- P h ươn g án q u y ho ạ ch h i ệ n tr ạ n g và sơ đ ồ liê n h ệ g i ữ a cá c ho ạ t
đ ộ ng c hín h c ủ a p h ương án này đư ợ c th ể hi ệ n t ạ i hìn h 12 .
- N h ậ n đ ịnh v ề v ấ n đ ề t ồ n t ạ i:

C á c m ố i li ê n h ệ v ớ i đ ố i t ư ợ n g s ố 16 đ ang b ị ké o d à i q u á m ứ c ;

K h ô ng b ố tr í X ư ở n g sơ n t r ên m ặt b ằ n g qu y h o ạ ch h i ệ n t r ạ ng.
H ì n h 1 0 : B i ể u đ ồ l i ê n h ệ c ủ a h o ạ t đ ộ n g
t r o n g N M S C

H ì n h 1 1 : S ơ đ ồ l i ê n h ệ c ủ a h o ạ t đ ộ n g
t r o n g N M S C


H ình 12: S ơ đ ồ l iên h ệ c ủ a k h ông gia n tr ên M B Q H hi ệ n t r ạ n g
- Đ ề x u ấ t gi ả i p háp x ử lý:

C h uy ể n đ ổ i v ị t rí c ủ a đ ối tư ợ ng 1 6;

B ổ s ung và q u y h o ạ c h v ị tr í c ủ a đ ố i tư ợ n g s ố 2 .
- P h ươn g án q uy h o ạ ch đ ề x u ấ t v à sơ đ ồ l iên h ệ g i ữ a cá c ho ạ t đ ộ n g
c ủ a phư ơ ng á n n à y đư ợ c t h ể hi ệ n t ạ i h ình 13.

H ình 13: S ơ đ ồ l iên h ệ c ủ a k h ông gia n tr ên M B Q H đ ề xu ấ t
5. 2. 3. Đá nh giá lựa chọ n
- Địn h lượng so sán h hai phương án:
Bảng 3: Tổn g mức gắn bó chặ t chẽ - p hương á n hiện
tr ạng
Bảng 3: Tổn g mức gắn bó chặ t chẽ - p hương á n đề
xu ất
No.
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij

f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij

f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij

f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
82
0
17
Bãi đỗ xe
16
Trung tâm y tế
0
0
0
0
0
15
Nhà nghỉ & Nhà ăn
200
2
0
4
2
0
4
0
0

0
0
14
Hành chính & Đ.hành
100
11
Trạm XL chất thải
1200
1250
-8
-8
0
0
9
Xưởng sửa chữa nổi
200
250
8
0
0
0
-8
4.8
0
0
0
10
Bến trang trí
450
900

-1.6
16
0
0
0
2
0
F
2HT
=
16
0
0
0
1.6
0
-8
4
-8
8
12.8
8
0
-6.4
3.2
-6.4
8
16
0
-3.2

0
0
8
Bệ lắp ráp
200
300
200
350
300
400
3.2
8
0
0
800
4
0
0
0
0
-8
0
0
300
0
0
0
0
0
3.2

0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
0
0
0
0
0
6
Xưởng điện
250
0
0
1.6
0
0
0
3.2
0
0
2
0
4

0
0
0
0
0
250
350
0
0
2
0
0
0
0
4
0
0
4
0
-3.2
1.6
0
0
0
0
4
0
0
4
0

0
0
4
Xưởng máy
200
750
250
0
2
0
0
3.2
2
0
-8
0
0
2
0
0
4
2
0
0
0
0
0
0
50
300

80
0
0
0
300
1.2
0
-3.2
1.6
0
2
Xưởng sơn
1.6
0
0
0
2
8
3.2
450
750
250
800
2
0
0
0
2
8
0

4
2
0
-8
2
0
250
200
200
Hoạt động
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
14
15
16
17
1
Xưởng kết cấu thép
3
Kho chứa
5

Xưởng mộc
7
Xưởng ống
I
4
C
ij
=
O
2
U
0
X
-8
A
16
E
8

No.
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij

f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij

f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij

f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
d
ij
c
ij
f
ij
4
4
0
0
0
200
90.8
-8
-1.6
0

0
0
0
0
0
400
-8
17
Bãi đỗ xe
17
800
0
0
800
-8
-3.2
0
0
0
0
0
0
0
-6.4
0
0
900
0
0
100

2
0
2
0
0
0
1200
1250
-8
-8
0
0
0
0
0
0
0
2
0
0.4
0
0
0
350
300
0
-8
4
-6.4
3.2

850
0
0
-3.2
0
0
800
0
-8
0
-3.2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-8
-8
0
750
700
0
-8
2
-3.2

0.8
-3.2
0
0
0
0
0
0
14
15
16
750
700
0
-8
2
-3.2
0.8
700
750
16
Trung tâm y tế
15
Nhà nghỉ & Nhà
ăn
14
Hành chính &
Đ.hành
11
Trạm XL chất thải

4.8
16
0
10
Bến trang trí
450
8
9
Xưởng sửa chữa
nổi
F
2DX
=
200
16
0
8
12.8
8
0
8
Bệ lắp ráp
200
300
200
8
16
0
3.2
0

0
0
0
8
0
3.2
0
0
0
7
Xưởng ống
300
4
0
0
Xưởng điện
250
0
4
0
0
0
0
1.6
0
3.2
0
0
0
5

Xưởng mộc
250
350
6
0
0
2
0
4
0
0
0
4
0
0
4
0
0
4
Xưởng máy
200
0
0
0
2
0
0
4
2
0

4
0
0
0
0
0
2
0
0
3.2
2
0
0
4
2
3.2
0
1.6
2.4
1.2
0
8
1.6
0
0
0
2
8
0
3.2

3
Kho chứa
50
300
80
300
2
Xưởng sơn
120
60
300
400
550
4
0
0
0
2
4
0
2
4
4
0
0
0
8
9
10
11

450
8
2
0
0
0
2
8
0
4
2
60
250
200
200
1
Xưởng kết cấu
thép
Hoạt động
1
2
3
4
5
6
7

- Đán h giá h iệu quả x ử lý: P hương á n đề xu ất có mức “hợp lý” cao hơ n phươn g án hi ện trạng.
6 .

K Ế T L U Ậ N & KH I Ế N NGH Ị
6 .1 .

K ế t l u ậ n
- V ề s ự c ầ n t hi ế t c ủ a n g hiê n c ứ u : n h à m á y đ óng t ầ u l à t ổ h ợ p c ông
n ghi ệ p v ớ i đ ầ y r ẫ y s ự p h ứ c t ạp t ừ l ị c h s ử hì nh t hàn h v à p h á t
tr i ể n , c h ủ ng l o ại t r ang t hi ế t b ị s ả n x u ấ t , s ố lư ợ ng c ấ u k i ện gia
công l ắ p d ự ng v à lư ợ ng r ất l ớ n v ật ch ấ t t hôn g q u a. Khó kh ă n đ ó
d ẫ n đ ến v i ệc Q H M B n h à m á y l à c ông vi ệ c đ ầ y k h ó k h ăn v à h ệ
q u ả là c ác sa i sót , b ấ t c ậ p r ấ t d ễ x ả y ra. Tu y nhiê n, ng h iên c ứ u
đ ã c ho t h ấ y b ằ ng vi ệ c ứ n g d ụ n g p hươ n g p háp h ệ th ố n g , h àng lo ạ t
k hó k h ăn vư ớ n g m ắ c k ể trê n đ ã l ầ n lư ợ t đư ợ c hó a gi ả i m ột c ách
thu y ế t p h ụ c.
- V ề tín h t h ự c ti ễ n c ủ a n g hiê n c ứ u : m ặ c d ù cơ s ở lý th u y ế t c ủ a
p hươ n g pháp h ệ t h ố n g k h á l à g i ả n đơn n h ưng ứ n g d ụ ng t h ự c t i ễ n
c ủ a nó l ạ i vô c ù ng s ắ c bé n và hi ệ u qu ả:

M a n g đ ế n ch o ngư ờ i d ùng c ả m g i á c th â n thi ệ n v à s ự ph ấ n
k híc h c ầ n t hi ết b ằng c ách tha y t h ế nh ữ ng c á i t ên t ương đ ố i
“xa l ạ ” c ủ a ho ạt đ ộ n g cùng m ối liê n h ệ ph ứ c t ạ p g i ữ a chú n g
b ằ n g cá c b i ể u tư ợ n g c ó s ứ c t hu h út cao . N h ờ đó , hi ệ u q u ả t ư
d uy s ẽ đ ư ợ c nâ n g ca o đá n g k ể .

V i ệ c mô p h ỏ n g b ả n ch ấ t h o ạ t đ ộ ng c ủ a t ổ n g th ể và xu h ư ớ ng
v ậ n đ ộ ng c ủ a m ỗ i th à nh t ố sẽ cho phé p n h ậ n di ệ n v ấ n đ ề t ồ n
t ạ i m ộ t c á ch d ễ d à ng , nha n h chón g và g i ả m th i ể u s ố lư ợ ng
p hép th ử - s ai tro n g q u á t rìn h b ố trí qu y h o ạ ch m ặ t b ằ n g .

C h o ph é p đ ồ n g th ờ i đ á nh g iá đ ị nh tín h và đ ị nh lư ợ n g tr o ng so
sán h l ự a c h ọ n ph ư ơ n g á n b ố trí m ặt b ằng .


K h ả n ăng k ế th ừ a tr i ệ t đ ể nh ấ t các ngh i ên c ứ u s ẵ n có s ẽ ch o
p hép v i ệ c n ghi ê n c ứ u p h át tri ển k h ô ng ch ỉ gi ả m t hi ể u đư ợ c
các chi phí ng u ồ n l ự c c ầ n t h iế t, rút ng ắ n th ờ i gi a n t h ự c hi ệ n
m à còn k hôn g n g ừ n g n âng cao c h ấ t lư ợ n g th ự c hi ệ n c ông v i ệ c
q uy ho ạch .
- N h ữ n g đ i ề u đ ã l àm đ ư ợ c c ủ a n g h iê n c ứ u :

Đ ã ch ỉ r a c ơ s ở l ý t h uy ết v à ng u ồ n d ữ l i ệ u đ ầ u v à o b a n đ ầ u
cho phân tí ch;

Đ ã thi ế t l ậ p đ ư ợ c c hu ỗ i cô ng c ụ đ ồ n g b ộ c ho c ả quá trì n h
p hân tí c h v à đ ị nh r õ k ế t q u ả t ạ i m ỗ i b ư ớ c ph â n t ích ;

Q u á t rìn h v ận d ụ ng t h ự c t ế đ ã c ho t h ấ y m ặ t b ằ n g q u y ho ạch
n hà m á y k h ông c òn là s ả n ph ẩ m có tín h tr ừ u tư ợ n g ca o , vi ệ c
k ế t h ừ a và ph át huy ki n h nghi ệm s ẵ n c ó d i ễ n ra ê m th u ậ n ,
ch ấ t l ư ợ n g m ặ t b ằ ng q uy h o ạ c h đư ợ c c ải thi ệ n rõ ràn g và hi ệ u
q u ả đư ợ c đ ị n h lư ợ n g m i nh c h ứ n g ;

C á c n guy ên t ắ c q u y ho ạ ch đ ều đ ư ợ c đáp ứ ng, c á c ti êu chí c ầ n
đ ạ t đ ư ợ c đ ều đ ư ợ c x em x é t v à th ỏ a m ãn ở m ứ c đ ộ t ố i đ a có
th ể .
6 .2 .

K i ế n ngh ị
- T rư ớ c m ắ t á p d ụ n g t h ử n g hi ệ m c h o m ộ t s ố nh à m á y c ó q u y m ô
v ừ a v à n h ỏ nh ằ m k i ể m n ghi ệ m kh ả năn g t híc h ứ n g củ a p h ươn g
p háp v ớ i đ ặ c th ù đ i ề u k i ện c ủ a V i ệ t Nam trư ớ c k hi á p d ụ ng t ạ i
các nhà m áy l ớ n h o ặ c ở ph ạ m vi đ ạ i t rà.

- T i ế n t ớ i n ghiê n c ứ u áp d ụ n g c h o c á c l ĩnh v ự c quy ho ạ c h ch u yê n
n gàn h kh á c n h ư C ả n g co n tai n er , Ga hàn g kh ô ng, Khác h s ạn …

T À I L I Ệ U THAM K H Ả O
[1] . N g u y ễ n Đ ứ c  n , H ồ Q u ang L o ng, D ương Đ ình N g uyê n (19 8 2 )
S ổ t a y k ỹ t hu ậ t đ ó ng t ầ u th ủ y t ậ p 1 ; 2 ; 3 , N h à x u ấ t b ản k hoa
h ọ c v à k ỹ thu ậ t, H à N ộ i.
[2 ]. P GS.T S . P h ạm V ăn Gi á p, T S . N guy ễ n N g ọ c H u ệ , T h.s . B ạ c h
D ương (20 0 7) Công tr ìn h t h ủ y cô n g tron g nh à má y đó n g t ầ u ,
N hà x u ấ t b ản x ây d ự ng, Hà N ộ i .
[ 3 ].D . J.E y res ( 2001 ) Ship Cons tru c tio n , B u tte r worth -
H ein e man n ,Oxfo rd.
[ 4 ]. R ich a rd M uth e r & A sso cia t es ( 2 0 05) , O ver vie w o f S ys temma t ic
L ayo u t P lan n ing , w w w .Ric har d M u th e r .co m .
[ 5 ]. R ich a rd L e e Storch , Co l in P . Ham n on, H owar d M . Bu n ch,
R ich ard C . M oore (19 9 5) S h ip P r odu c tio n , T h e soc iet y o f N a v al
A rch i tec ts and M a ri n e E n gin e ers , N e w Je rse y.