SKKN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM THIẾT kế một số TRÒ CHƠI ĐÓNG VAI ở TIẾT 2 môn đạo đức lớp 44

Sáng kiến kinh nghiệm
thiết kế một số trò chơi đóng vai ở tiết 2
môn đạo đức lớp 4
Phần I: Mở Đầu
1. Lý do chọn đề tài.
Thực tiển của công tác đổi mới phơng pháp dạy học ở tiểu học đã và
đang đặt ra vấn đề cần quan tâm đối với các môn học nói chung và môn
đạo đức nói riêng. Làm thế nào để học sinh tiếp thu bài một cách có hứng
thú, chủ động, sáng tạo mang lại hiệu quả cao vì vậy bản thân tôi đã chọn
đề tài sáng kiến kinh nghiệm:
Thiết kế một số trò chơi đóng vai ở tiết 2 môn đạo đức lớp 4
2. Kế hoạch thực hiện:
Thờigian nghiên cứu đề tài sáng kiên từ tháng 9 năm 2004-> tháng 4 năm
2005.
Phần II: Nội dung đề tài.
A. Nhận thức cũ- giải pháp cũ.
1. Nhận thức cũ.
Đạo đức là phép tắc thông thờng do xã hội đặt ra, quy định cách c xử
giữa ngời này với ngời khác và giữa từng ngời với xã hội.
Trớc đây việc giáo dục đạo đức đơn thuần là giáo dục con ngời có đủ
đức đủ tài để đáp ứng với nhu cầu xã hội hiện tại. Chủ Tịch Hồ Chí Minh
_________________________________________1
đã dạy Dạy cũng nh học phải chú trọng cả đức lẫn tài. Đức là đạo đức
cách mạng, đó là cái gốc quan trọng
Định hớng để giáo dục đạt mục tiêu đó. Do vậy việc dạy đạo đức cho
học sinh trong trờng Tiểu Học trớc đây tiến hành theo một cách bắt đầu
từ kể chuyện - Đàm thoại - khái quát hóa thành bài học đạo đức- luyện
tập rèn luyện thói quen hành vi đạo đức làm cho chúng trở thành bản tính
tự nhiên của cá nhân và duy trì lâu bền các thói quen đó để ứng xử đúng
đắn mọi mọi hoàn cảnh.
Những thói quen hành vi đạo đức là những hành động ứng xữ có đợc

do đợc lặp đi lặp lại bằng luyện tập trong nhiều tình huống quen thuộc và
đợc giáo viên xem đây nh là đờng mòn trong quá trình giảng dạy môn
đạo đức.
Nhất là ở tiết 2, tiết luyện tập cũng cố. Giáo viên đa ra nhiều tình
huống, hànhvi, mẫu chuyện kể để học sinh hiểu và nhận ra mẫu hành vi
đạo đức.
Giáo viên cho rằng việc đa trò chơi học tập vào tiết dạy là quá khó
hoặc không thể thực hiện đợc ở tiểu học nói chung và lớp 4 nói riêng.
Với nhận thức đó của giáo viên thì học sinh rèn luyện kỷ năng, mẫu
hành vi một cách rập khuôn, máy móc.
2. Giải pháp cũ.
Từ khi ngành giáo dục thực hiện luật phổ cập giáo dục (Tháng 9 năm
1991) giáo dục Tiểu Học đã có những khởi sắc, đạt đợc nhiều thành tựu
to lớn giáo dục toàn diện, dạy đủ các môn học, tăng cờng giáo dục thể
chất, thẩm mỹ Tuy nhiên hiệu quả của việc dạy học môn đạo đức trong
_________________________________________2
trờng Tiểu Học vẫn cha đáp ứng đợc nhu cầu nhất là việc dạy đạo đức
tiết2.
Mỗi bài đạo đức ở Tiểu Học đợc thực hiện trong 2 tiết: tiết 1 là tiết kể
chuyện. Tiết2 tiết thực hành.
Nhờ tiết kể chuyện học sinh nhận ra đợc các mẫu hành vi và cơ sở đạo
đức sơ đẳng của chúng. Còn nhờ tiết thực hành các em đợc xem giáo viên
biểu diễn mẫu hành vi rồi từ đó các em tập luyện hoặc có thể tự tập luyện
dới sự hớng dẫn của giáo viên.
Đối với việc dạy đạo đức tiết 2 ở Tiểu Học nói chung (lớp 4 nói riêng
sử dụng kênh chữ là chủ yếu) giáo viên thờng đa ra các tình huống,
những sự việc, những mẫu chuyện có liên quan đến nội dung bài học để
học sinh nghe và giáo viên có thể biểu diễn một số mẫu hành vi đạo đức
cho các em xem. Qua đó các em suy nghĩ, giải quyết vấn đề bằng cách
trã lời câu hỏi mà giáo viên đa ra để định hình chuẩn mực đạo đức theo

dụng ý của giáo viên qua bài dạy.
Ví dụ: Khi dạy bài không nói dối của lớp 4. giáo viên đa ra hành vi
sau:
Tình huống 1: Một hôm, Nam và Minh mãi chơi trò chuyện điện tử
nên đến giờ vào lớp mới nhớ ra. Nam bàn với Minh chơi nốt buổi, không
vào lớp học nữa, còn ngày mai đến lớp báo với cô là em bị ốm đột ngột
nên không kịp xin phép. Minh không nghe, tự đến xin lỗi cô giáo còn
Nam thì tiếp tục chơi.
Hỏi: Theo em, trong hai bạn thì bạn nào đúng, bạn nào sai, vì sao?.
Tình huống 2: Bạn Hàng thấy ở hiệu sách bán một quyển truyện tranh
rất hay nên về xin tiên để mua. Khi có tiền Hằng không mua sách mà lại
_________________________________________3
mua quà ăn cùng các bạn. Khi mẹ hỏi sách Hằng thành thật thú nhận với
mẹ và xin mẹ tha lỗi.
Hỏi: Việc làm của Hằng đúng sai chỗ nào? Việc Hằng thú nhận với
mẹ và không nói dối có lợi gì? v.v.
Với cách dạy này ở môn đạo đức tiết 2 trớc đây có những u điểm đó là
giáo viên nghiên cứu, tìm tòi đợc nhiều sự việc, tình huống, nhiều mẫu
chuyện, nhiều mẫu hành vi đạo đức liên quan đến nội dung bài học trớc
giờ lên lớp.
Học sinh biết đợc nhiều tình huống, mẫu hành vi đạo đức cũng nh
nhận biêt đúng sai qua nhiều tình huống quen thuộc, khai thác tối đa có
hiệu quả đợc nhiều hành vi đạo đức, nắm bắt giải quyết nhiều tình huống
theo định hớng đúng của giáo viên.
Song hạn chế của cách dạy này ở môn đạo đức tiết 2 là: Một tiết học
có cái gì đó không thoải mái, mang tính áp đặt, gò ép, khô khan. Giáo
viên làm việc nhiều, học sinh không mấy hớng thú, thậm chí thấy nhàm
chán. Đối tợng học chỉ lĩnh hội đợc các tình huống, sự việc từ ngời dạy,
không có cơ hội để tự mình thử nghiệm chính mình trong vài tình huông
đó để dễ dàng nhận ra vấn đề.

_________________________________________4
B. Nhận thức mới Giải pháp mới.
I) Nhận thức mới.
Nh ta đã biết mục tiêu giáo dục tronh thời kỳ đổi mới là đào tạo con
ngời Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, có sức khoẻ
thẩm mĩ và nghề nghiệp trởng thành với lý tởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội phù hợp với nhu cầu nâng cao giáo dục trong giai đoạn mới.
Đào tạo con ngời mới, hội nhập cộng đồng thế giới, gìn giữ và phát huy
bản sắc dân tộc.
Ngày nay trên thế giới, bên cạnh việc tổ chức thực hiện các quá trình
giáo dục đạo đức theo truyền thống, ngời ta đã chú ý phát triển, làm
phong phú thêm nội dung nhân cách đạo đức cho con ngời ở một bình
diện rộng và bao quát hơn.
Cùng với sự phát triển tiến bộ của xã hội, đạo đức có sự vận động và
phát triển. Chúng ta không bịa ra các quan niệm đạo đức độc đáo
riêng của mình mà chọn lọc, kế thừa các quan niệm đạo đức của các thời
đại trớc kia, cải biến nó, loại bỏ những yếu tố cũ kỷ, lỗi thời. Gìn giữ và
phát triển những gì phù hợp với các quan hệ kinh tế mới, phù hợp với vị
trí của giai cấp, của nhân dân trong một giai đoạn lịch sử cụ thể.
Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục cần phải đặc biệt coi trọng.
Nghị quyết trung ơng II- khoá 8 đã nêu rõ nhiệm vụ, mục tiêu cơ bản của
giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc. Đó là nhằm
xây dựng những con ngời lý tởng gắn bó với đất nớc, với chủ nghĩa xã hội
, giữ vững mục tiêu xã hội chủ nghĩa.
_________________________________________5
Muốn đạt đợc nhiệm vụ, mục tiêu cơ bản này ngoài việc nâng cao kiến
thức cho học sinh thì việc nâng cao chất lợng và hiệu quả giáo dục đạo
đức cho học sinh là đòi hỏi thờng xuyên của công tác giáo dục, đồng thời
đòi hỏi cấp thiết việc nâng cao chất lợng giáo dục hiện nay. Nhất là hiện
nay vấn đề đạo đức của thế hệ trẻ không chỉ là một vấn đề của một đất n-

ớc mà là vấn đề mang tính toàn cầu của thời đại, là điều kiện quan trọng
để bảo vệ sự sống còn và tơng lai của loài ngời (Au re llo peccei- Một
trăm trang viết về tơng lai suy nghĩ của chủ tịch câu lạc bộ Roma-
paris 1981).
Chúng ta đều biết học sinh tiểu học còn ngây thơ, hồn nhiên nh tờ giấy
trắng. Những dấu ấn ở trờng Tiểu Học có ảnh hỡng sâu sắc đến cả cuộc
đời của học sinh chính vì vậy mà việc giáo dục đạo đức ở Tiểu Học rất đ-
ợc coi trọng.
Mục tiêu giáo dục đạo đức ở trờng Tiểu Học là bồi dỡng cho học sinh
cơ sở về đạo đức. Đó là cơ sở hình thành con ngời luôn luôn tôn trọng ng-
ời khác (ở nhà, ở trờng, ở nơi công cộng, trong xã hội) con ngời luôn luôn
phấn đấu, bảo vệ, xây dựng một nền văn hoá giàu tính con ngời, một xã
hội và một đất nớc dân chủ, giàu mạnh hạnh phúc. Làm cho học sinh hiểu
và nhận thấy rằng cần làm cho các hành vi ứng xử của mình phù hợp với
lợi ích xã hội. biến kiến thức đạo đức thành niềm tin đạo đức. Bồi dỡng
tình cảm đạo đức tích cực và bền vững, có phẩm chất, ý chí vv. để đảm
bảo cho hành vi đạo đức luôn luôn nhất quán với yêu cầu đạo đức. Rèn
luyện thói quen hành vi đạo đức là một vấn đề quan trọng làm cho chúng
trở thành bản tính tự nhiên của cá nhân và duy trì lâu dài các thói quen đó
để ứng xử đúng đắn trong mọi hoàn cảnh.
_________________________________________6
Trong thực tế cuộc sống hiện nay vấn đề đáng lo ngại và đang là mối
quan tâm của toàn xã hội là học sinh cha nhận biết đợc chuẩn mực đạo
đức. Qua một số sự việc, vụ việc đợc nêu trên báo chí nh học sinh hành
hung thầy cô giáo, hành hung những ngời lớn tuổi , có những hành vi c
xử không đẹp với bạn bè, với ngời thân trong gia đình. Ta thấy rằng vẫn
có một số em có những hành vi đạo đức suy thoái mà chúng ta không thể
chấp nhận đợc.
Ngay cả trong lớp 4 do tôi chủ nhiệm vẫn còn một số ít học sinh cha
biết chào hỏi lễ phép, tha gữi khi gặp thầy cô giáo, cha biết cảm ơn khi đ-

ợc ngời khác giúp đở, cha biết c xử đúng mực với anh em, cha mẹ, bạn
bè, với ngời xung quanh. Có em còn nói tục với nhau khi tranh luận mặc
dù những câu nói đó chỉ tranh luận bình thờng thôi, nhng những lời đó ta
không kịp thời giáo dục định hớng đúng cho các em thì nó sẻ đi theo đ-
ờng mòn, ăn sâu vào các em khi lớn rất khó sữa.
Nh ông cha ta thờng nói Lời nói chẳng mất tiền mua lựa lời mà nói
cho vừa lòng nhau. Những lời nói đó khó nghe mà cho ngời bực tức đôi
khi không chịu đựng đợc gây xích mích chỉ vì những câu nói thiếu lịch
sự, tế nhị thì thật là đáng tiếc. Đó là một phần do các em quen miệng một
phần cha nhận thức rỏ đợc cái nghu hiểm, cái đúng cái sai qua cách nói
năng, qua việc làm của mình. Các em cha tập thành thói quen hành vi đạo
đức.
Một thực tế nữa là các em cha có hứng thú trong giờ học. Các em thấy
giừo học đạo đức còn gò ép, nặng nề và nhàm chán vì thế các em tiếp thu
kiến thức một cách thụ động qua các mẫu hành vi đợc nêu trong sách
giáo khoa, qua một số tình huống, mẫu chuyện của giáo viên đa ra. Do
_________________________________________7
vậy các em nắm bài một cách hời hợt, không chắc chắn, có em học đó rồi
bỏ đó không nhớ gì. Cụ thể học sinh biểu hiện trong giờ nh sau.
Tổng số học sinh Có hứng thú Bình Thờng Không hứng thú
35 8 7 20
Để đạt đợc mục tiêu đó và đồng thời để khắc phục đợc thực tế dạy đạo
đức hiện nay ở trờng vấn đề đặt ra đối với chúng ta - những ngời giáo
viên là làm sao để các em nhận thức đợc những tri thức về chuẩn mực đạo
đức để hình thành ở các em ý thức đạo đức, bồi dỡng t tởng tình cảm đạo
đức, rèn luyện thói quen hành vi đạo đức cho học sinh. Đây là mối quan
tâm, lo lắng hàng đầu của tất cả giáo viên Tiểu Học cũng nh cá nhân tôi.
Đặc biệt là việc rèn luyện thói quen hành vi đạo đức của học sinh. Chính
sự quan tâm, lo lắng này đã thúc đẩy tôi suy nghĩ: Cần phải làm gì để
nâng cao hiệu quả dạy học môn đạo đức, giúp các em phát triển nhân

cách, trở thành công dân tốt của đất nớc. Tôi thấy rằng với đặc điểm tâm
sinh lý của học sinh Tiểu Học các em rất thích hoạt động vui chơi vì vậy
qua việc Chơi mà học Các em sẻ nhận thức đợc hành vi chuẩn mực đạo
đức một cách có hiệu quả, nhất là thông qua các trò chơi. Đặc biệt là trò
chơi đóng vai, các em vừa phát triển đợc tính sáng tạo của mình vừa tiếp
thu và hình thành thói quen đạo đức một cách tự nhiên nh là điều phải có.
Nhất là học sinh lớp 4 rất thích đợc thử vai trong trò chơi.
Là một giáo viên Tiểu Học tôi rất tâm đắc với việc đổi mới phơng pháp
dạy học hiện nay mà đặc biệt là dạy học dới hình thức tổ chức các trò
chơi. Tôi luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để dạy học theo phơng pháp
_________________________________________8
này nhng những trò chơi phải dễ chuẩn bị, dễ thực hiện mà mang lại hiệu
quả cao đó là điều tôi hằng mong muốn.
II/ Giải pháp mới
Năm học 2004-2005 tôi là giáo viên trợc tiếp giảng dạy lớp 4 lớp
cha thay sách. Nhờ sự giúp đỡ, chỉ đạo sát đúng của ban lãnh đạo, phụ
trách chuyên môn của trờng từng bớc đổi mới phơng pháp dạy học theo
định hớng, công cuộc đổi mới giáo dục mà đảng và nhà nớc ta hiện nay
đang triển khai và thực hiện. áp dụng phơng pháp dạy học mới tôi mạnh
dạn đa ra giải pháp trong việc dạy đạo đức tiết 2 lớp 4. Nh chúng ta đã
biết mỗi bài đạo đức đợc thực hiện trong hai tiết. Tiết 1 cung cấp cho học
sinh những tri thức và chuẩn mực hành vi đạo đức cụ thể, xây dựng biểu
tợng, khai thác ý nghĩa, xây dựng động cơ hớng dẫn hành vi đạo đức cho
học sinh. Tiết hai là tiết thực hành giúp học sinh luyện tập cũng cố các
kiến thức đã học ở tiết 1 và rèn luyện kỷ năng ứng xử theo chuẩn mực
hành vi đạo đức. Tiết 2 có ý nghĩa quan trọng vì ở tiết này học sinh phải
đợc luyện tập thờng xuyên, liên tục có hệ thông để kiến thức đạo đức trở
thành kỷ năng kỷ xảo. Muốn học sinh có thể luyện tập kỷ năng ứng xử
một cách tự nhiên các hành vi chuẩn mực, nắm chắc kiến thức, tôi đã dựa
vào đặc điểm tâm sinh lý của học sinh là thích hoạt động vui chơi để thiết

kế trò chơi đóng vai phù hợp với nội dung từng bài. Các trò chơi này chủ
yếu là đợc thực hiên trong tết 2- Thực hành cũng cố.
Trong thời gian dạy từ đầu năm đến nay ở mỗi bài dạy tôi đều thiết kế
trò chơi đóng vai.
Cách tiến hành nh sau:
_________________________________________9
- Giáo viên nêu rỏ tên trò chơi, nội dung và cách thức chơi, yêu cầu
đối với từng vai (thể hiện hành động thái độ phù hợp) quy tắc chơi, luật
chơi, thời gian chơi.
- Giáo viên phân vai cho học sinh- Học sinh nắm đợc yêu cầu chơi và
nhập vai.
- Học sinh thực hiện trò chơi- Giáo viên theo dõi (nhắc nhở nếu thấy
cần thiết).
Chú ý: Để các em phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của mình.
- Đánh giá sau khi chơi.
+ Học sinh nhận xét qua trò chơi cho học sinh thảo luận nhận ra ý
nghĩa giáo dục trò chơi (Giáo viên nêu một số câu hỏi định hớng gợi ý
nếu cần).
+ Giáo viên nhận xét - đánh giá.
** Có một số tình huống giáo viên chỉ nêu ra, học sinh tự tìm ra lời
thoại của từng vai để nhập vai. Trờng hợp này giúp học sinh phát triển
tính sáng tạo say mê nghệ thuật, có vốn sống thực tế.
Sau đây là một số trò chơi do tôi thiết kế
Bài 1: Kiên trì bền bỉ trong học tập.
Tên trò chơi: Quyết tâm học tốt.
Các vai: An,Bình.
An: Ngồi (làm bài tập) ở góc học tập .
_________________________________________10
Bình: (Vẽ mặt hớn hở) xuất hiện. Chào cậu! An này tối nay, ở sân vận
động có đội văn nghệ của xã biểu diễn văn nghệ đấy, chúng mình đi xem

nhé.
An: Chà thích nhĩ! Nhng tớ giải cha xong mấy bài tập. Bài tập cô giáo
ra lầp này khó quá.
Bình: Cứ đi xem, tý nữa về cậu lại làm tiếp. Bỏ xem buổi văn nghệ này
thì tiếc lắm, lâu lắm rồi mới có.
An: Tớ sợ đi xem về muộn thì không làm bài kịp.
Bình: Hay là thế này, bài này tớ làm xong lúc chiều, chốc nữa về qua
nhà tớ lấy bài về mà chép xong ngay ấy mà.
An: (Lỡng lự rồi quyết định) Thôi cậu chịu khó đi xem một mình nhé
cảm ơn đã rũ tớ tớ xin lỗi tớ không thể đi xem văn nghệ khi cha làm xong
bài cô ra.
Bình: (vẽ mặt tiu nghĩu) nói: Đành vậy thôi - chào cậu.
+ Câu hỏi nhận xét.
- Qua trò chơi em thây trong học tập bạn An là ngời nh thế nào? Vì
sau em biết.
- Hành động đó của An nói lên điều gì?
- Em cần học tập bạn nào? Vì sao?.
Bài 2: Tích cực tham gia công việc chung.
Tên trò chơi Bí quyết sai lầm.
Các vai cảnh (Lớp trởng) Dơng, Đông, Hoa
_________________________________________11
Cảnh: (Bớc vào lớp) Chào các bạn mình muốn trao đổi với các bạn
việc này. Nh chúng ta đã biết đội đã phát động phong trào sạch tờng
đẹp lớp ngày mai tổ chức hẳn một buôỉ cho các lớp làm vệ sinh sân tr-
ờng lớp học. Lớp nào làm tốt có thởng chúng ta bàn kế hoạch cho ngày
mai nhé.
Dơng: (Có ý kiến) chúng ta tập trung làm sao để lớp mình đẹp sạch sẻ
là đợc vừa đợc khen thởng lại khoẻ mọi ngời.
Đông: (giơ tay lên) đắc chí nói: Đúng đấy chỉ cần làm cho phòng học
cho chúng ta sạch sẻ đẹp mắt là đợc. Trên sân trờng mặc kệ các lớp họ

làm lấy. Đông thế nay làm sao biết lớp nào làm, lớp nào không mà sợ.
Hoa: Các cậu nghĩ thế là không đúng đâu, ai cũng nh các cậu thì ai
làm vệ sinh trên sân trờng đây. Vệ sinh sân trờng là việc chung, mang lại
vẻ đẹp, nơi chơi thoáng mát, sạch sẻ cho mỗi chúng ta. Vì vậy mỗi chung
ta, ai cũng phải tham gia công việc chung này một cách tích cực.
Cảnh: Hoa nói đúng đấy các bạn ạ! Chúng mình sẻ cùng nhau làm thật
tốt nhé.
+ Câu hỏi nhận xét.
- Trong ba bạn bạn nào có suy nghĩ về tham gia công việc chung cha
đúng?.
- Nếu là em em có suy nghĩ giống bạn nào? Vì sao?.
Bài 3: Đúng giờ trong sinh hoạt chung.
Tên trò chơi: Ngời đúng giờ.
Các vai: Bố Hằng: Đi công tác xa về.
_________________________________________12
Hằng: Phụ trách chung buổi lao động.
Hằng: Đang chuẩn bị đóng cữa để đi lao động.
Bố Hằng: (Tay xách cặp) bớc gần bên Hằng: Hằng ơi bố đã về rồi.
Hằng: (Nét mặt mừng rỡ) A bố đã về con chào bố. Bố đi công tác về
có khoẻ không ạ? Bố có mua quà cho con không?.
Bố: Bố vẫn khoẻ làm sao quên quà của con đợc. Con chuẩn bị đi đâu
mà đóng cửa thế.
Hằng: Tha bố chiều nay lớp con lao động. Mẹ thì đi làm cha về (Hằng
lỡng lự hay là con ở nhà chơi với bố nhá) .
Bố: Con cứ đi lao động với các bạn cho đúng giờ tối về bố con mình sẻ
nói chuyện.
Hằng: Con xin vâng lời bố (Tay cầm xẻng) Con chào bố, con đi lao
động kẻo muộn, các bạn chờ. Tối về con nhận quà của bố nhé (Rồi Hằng
bớc nhan ra khỏi nhà).
Bố: (cời tủm tỉm) ừ, con đi nhé!.

+ Câu hỏi nhận xét:
Qua trò chơi em thấy việc làm của Hằng chứng tỏ điều gì?
Em có nên học tập Hằng không? Vì sao?
Bài 4: Không nói dối.
Tên trò chơi. Điều bạn nên làm.
Các vai Thanh , Thuý, Mẹ Thanh.
Hai bạn Thanh và Thuý trên đờng đi học về đang trò chuyện với nhau.
Thanh: Hôm nay mình bị điểm 2 và cô giáo ghi sổ liên lạc báovề cho
gia đình.
_________________________________________13
Thuý: Cậu phải trình sổ với bố mẹ và sữ chữa, cố gắng học tốt để
không bị điểm kém nữa.
Thanh: Nhng nh vậy mẹ mình sẻ buồn lắm, bố mình lại hay đánh nữa
minh sợ lắm.
Thuý: Cô giáo đã dạy chúng ta là không đợc nói dối cơ mà. Nhất định
cậu phải nói thật với bố mẹ. Đó là điều nên làm.
Thanh: (Vẽ mặt buồn) ừ minh sẻ làm theo lời khuyên của bạn.
Hai ban cùng về nhà Thanh, gặp mẹ Thanh.
Thanh: Con chào mẹ ạ.
Thuý: Cháu chào bác ạ!.
Mẹ thanh: Mẹ chào con, Bác chào cháu. Hai đa hôm nay học có giỏi
không?.
Thanh: (Vẽ hối lỗi) con xin lỗi mẹ vì không làm bài tập về nhà nê con
nhận điểm 2 và cô giáo gữi sổ liên lạc về cho bố mẹ đây ạ Thanh đa sổ
bằng hai tay cho mẹ.
Mẹ Thanh: (Dơ tay cầm sổ ra xem) con thành thật không nói dối là tốt.
Chỉ có thật thà nhận lỗi mới thànhcông đợc mẹ tha lỗi cho con nhng từ
nay phải chăm chỉ học tập đấy nhé.
Thanh: Con cảm ơn mẹ, con hứa sẻ học tốt để bố mẹ vui lòng.
+ Câu hỏi nhận xét:

Qua trò chơi em thấy bạn thanh là ngời nh thế nào?.
Bạn thanh có đáng khen ngợi không? Vì sao?.
Em đã có lần bị điểm kém nh bạn Thanh cha? Khi bị điểm kém em đã
làm gì? Em thấy việc làm của mình nh thế đúng hay sai? Vì sao?
_________________________________________14
Bài 5: Bênh vực bạn yếu.
Tên trò chơi: Ngời bạn mới.
Các vai: Nhung, Thắng, Hiếu và một tốp 3 đến 5 bạn.
Trên đờng đi học về, Thắng vừa đi vừa suy nghĩvề bài toán khó hôm
nay (lẩm bẩm) (Tuổi mẹ ba phần tuổi con ) bổng nghe phía trớc có
tiếng cải nhau và có mấy bạn xung quanh.
Thăng: Đi nhanh tới vừa nghe tiếng nói tục của một bạn trai (Bạn
hiếu), Thái độ hung hăng muốn đánh 1 bạn gái (Bạn nhung).
Thắng: (Nghiêm dong) dừng tay, chuyện gì mà lớn tiếng thế?
Hiếu: Nó ra vẽ ta đay là giỏi, hôm làm bài kiểm tra tao xem nó không
cho, bây giờ tao bị điểm 2, tao cho một trận cho mất tính tự hào đi.
Cả tốp: Đánh cho mất kiêu đi.
Nhung: không phải đâu, mình không sai, bình thờng hằng ngày mình
đã bày cho bạn ấy học, nhiều lúc bạn ấy chỉ thích chơi. Cô giáo bảo khi
làm bài kiểm tra tuyệt đối không đợc cho bạn nhìn bài. Minh không cho
bạn chép bài kiểm tra thế là bạn gây sự đòi đánh.
Thắng: (Nghiêm mặt nhìn thẳng vào hiếu và tụi bạn) Cậu làm nh thế
có đáng mặt con trai không? đừng cậy mình tợn mà bắt nạt bạn gái. Từ
nay bỏ cái lối bắt nạt ngời khác một cách vô lý đi. Muốn đạt điểm cao
phải chịu khó mà học.
Hiếu và tốp bạn: (Cúi mặt) đi nhanh về phía trớc.
Nhung: Mình cảm ơn bạn.
Thắng và Nhung cùng rảo bớc đi về.
_________________________________________15
+ Câu hỏi nhận xét:

Ai là ngời đáng bị chê trách ? vì sao?.
Em học tập ai? Vì sao?
Nếu em là hiêu em sẻ làm gì?
Bài 6: Gần gũi giúp đỡ thầy cô giáo.
Tên trò chơi: Cô giáo ốm.
Các vai: Trang trong vai cô giáo ốm- ngồi cúi mặt ở bàn .
Học sinh cả lớp.
Giáo viên đa ra tình huống.
Trong suốt tiết học toán cô giáo gắng giảng bài thật đầy đủ đến với các
em song cô rất mệt.
Trống báo hiệu giờ ra chơi, nh mọi hôm cô giáo chào cả lớp, dặn các em
chơi ngoan rôi đi lên văn phòng trờng. Nhng hôm nay thì không, cô cho
các em ra chơivà im lặng cúi mặt xuống bàn trông mệt lắm.
Giáo viên: Lúc đó em sẻ làm gì để giúp đở, động viên cô giáo.
Học sinh xung phong nhập vai giúp đở, săn sóc cô giáo. (Cho nhiều em
đợc thực hiện việc giúp đở săn sóc cô bị ốm, lần lợt từng em hoặc vài ba
em cùng lúc).
* Cần Chẩn bị dụng cụ chơi nh: Cốc nớc, dầu phật linh, quạt vv.
+ Câu hỏi nhận xét.
Em thấy các bạn đã chăm sóc cô giáo ốm nh thế nào? Việc làm đó của
các bạn chúng tỏ điều gì?
Em có làm đợc nh các bạn không?.
Bài 7: Giữ lời hứa.
Tên trò chơi: Quyển truyện hay.
_________________________________________16
Các vai: Minh (Ngời có quyển Sổ).
Nam: Bạn câu cá của Minh.
Trờng: ngời có quyển truyện hay.
Một ngày chủ nhật, minh và Nam đi câu cá. Trên đờng đi (Hai bạn trên
vai vác hai cần câu) Nam nói với Minh: Hôm nay cố gắng câu đợc nhiều

cá đa về, một ít mẹ nấu còn lại mình sẻ bán mua một quyể sổ dày để làm
bài tập toán cho lâu hết.
Minh: Đợc chung ta sẻ cố gắng câu thật nhiều cá. Còn quyể sổ dày cậu
cần mình sẻ tặng, với điều kiện cậu phải dành đựơc nhiều điểm 10 đấy!.
Nam: (nét mặt vui mừng) mình cảm ơn cậu, mình sẽ cố gắng khi câu
đợc cá về, đến đờng rẽ hai bạn chia tay nhau về hai ngã.
Minh gặp Trờng trên tay cầm quyển truyện.
Minh: (giơ tay cầm quyển truyện của Trờng vẽ bất ngờ) cậu có quyển
truyện hay thật, mình cũng đang tìm mua.
Trờng: Câu có quyển sổ dày rất đẹp, đúng không? Cậu thích mình đổi
cho đấy.
Minh: (Vẻ mặt hớn hở toan đồng ý, liền chợt nghĩ đến mình đã hứa
tặng Nam và nói) Đúng, mình rất thích quyển truyện này nhng lấy quyển
sổ của mình đổi thìo không đợc, mình đã hứa cho Nam rồi.
Trờng: Cậu thật là, mình nói cho nhng bây giờ mình đổi để lấy quyển
truyện mà mình đang tìm mua cha đợc, Nam không trách cậu đâu.
Minh: Bạn ấy trách hay không mình không quan tâm. Mình đã hứa rồi
nhất định mình sẽ tặng cậu ấy.
Câu hỏi nhận xét:
Các em thấy các bạn biểu diễn nh thế nào?
_________________________________________17
Trong 3 bạn ai là ngời đáng khen? Vì sao?.
Nếu em là Minh em sẽ làm gì?.
Bài 8: Tiết kiệm tiền của.
Tên trò chơi : Phóng viên phỏng vấn.
Các vai: Minh Trang: phóng viên.
Cả lớp học sinh: khán giả (đều đợc phỏng vấn).
Minh Trang: (Bớc từ cữa lớp vào tay dơ lên chào khán giã) Xin chào
các bạn tôi là phóng viên nhà báo nhi đồng đợc biết lớp các bạn có nhiều
thành tích trong việc tiết kiệm tiền của tôi đến đay xin đợc phỏng vấn các

bạn.
Minh Trang: (Cầm MIC) đến gần một học sinh chào bạn tên bạn là gì?
Học sinh: (khán giả) trả lời.
Minh Trang: Là một học sinh bạn đã làm gì để tiết kiệm tiền cuả?.
Học sinh: ( đợc phỏng vấn) Tôi giữ gìn sách vở cẩn thận không bị mất
sách hay để sách bị rách.
Minh trang: (Đến chổ một học sinh khác) thế còn cậu, cậu đã làm gì
để tiết kiệm tiền của.
Học sinh: (Khán giả) tôi giữ bút thớc cẩn thận không để mất hay
gảy
Minh trang: (Đến chổ một học sinh khác) ở lớp bạn đã làm gì để tiết
kiệm tiền của?.
Học sinh: Tôi có thói quen khi mọi ngời ra chơi là tôi tắt quạt điện hể
có bạn nào trèo lên bàn ghế là tôi nhắc nhở.
Minh Trang: Chào bạn, bạn tên là gì?
_________________________________________18
Học sinh: (khán giả) trả lời:
Minh trang: ở gia đình bạn làm gì để tiết kiệm tiền của?
Học sinh: Ra khỏi nhà là tôi tắt bóng đèn, tôi không xin bố mẹ tiền để
mua những thứ không cần thiết lắm mà chỉ mua những gì cần thiết nhất.
Minh trang: (Đến chổ học sinh khác) còn bạn bạn đã làm gì để tiết
kiệm tiền của.
Học sinh: Tôi mặc quần áo rất giữ gìn, không trèo cây, nghịch ngợm
để quần áo luôn đợc bền đẹp. Quần áo bị đứt chỉ tôi may lại (nh cô giáo
đã bày) để mặc. Không đòi bố mẹ mua quần áo mới.
Câu hỏi nhận xét.
Để tiết kiệm đợc tiền của một cách phù hợp các bạn đã nói lên việc
làm của mình nh thế đúng cha?
Ngoài ra em có cách nào để tiết kiệm tiền của nữa không? Hãy nói rõ
cách của mình?.

Bài 9: Tiết kiệm thời giờ.
Tên trò chơi: Cô bé ham chơi.
Các vai: Mẹ, Mai (Chị), Đào (em).
Đầu giờ chiều đi làm mẹ dặn hai chị em ở nhà học bài rồi chị nấu cơm,
em quét dọn nhà cửa.
Mẹ đi rồi hai chi em vâng lời vào bàn học một lúc sau Đào học bài
xong và em nói vơí chị.
Đào: (Tay gấp sách) Chị ơi em học bài xong rồi em đi chơi tý rồi về.
Chị: Em còn việc quét dọn nhà cửa nữa cơ mà.
_________________________________________19
Đào: Em biết rồi, chị yên tâm, giờ còn sớm,em đi chơi tý rồi quét cũng
cha muộn, Mẹ cha về đâu, nói rồi Đào chạy ngay ra khỏi nhà.
Mai: Làm bài tập xong vào nấu cơm ngay kẻo mẹ về cha có cơm ăn,
cơm nớc sắp xong vẫn cha thấy em về. Vừa lúc đó Mẹ đi làm về.
Mẹ: (Nhà cửa cha quét) hỏi em đâu con và mẹ tay cầm chổi quét nhà.
Đào: (Vừa lúc đó) hớt hải chạy về nhà em đứng sững ngời nhìn mẹ
quét nhà (vẻ hối hận) Con xin lỗi mẹ, con mãi chơi quên mất.
Mẹ: Từ nay con phải nhớ, xong việc rồi mới đợc chơi. Thời gian không
đợi chờ ai, con phải biết tiết kiệm thời giờ để làm những việc có ích.
Đào: Vâng tha mẹ từ nay con sẽ làm đúng lời mẹ dạy.
Qua trò chơi em thấy ai là ngời đáng khen? Vì sao?.
Đào đã biết tiết kiệm thời giờ cha? Vì sao?.
Nến em là Đào em sẻ làm gì để mẹ vui lòng?
Bài 10: Chăm sóc ông bà cha mẹ.
Tên trò chơi: Ngời con ngoan.
Các vai: Na (trong vai mẹ):
Mẹ: Hai tay xách hai túi cồng kềnh nhiều thứ, dáng vẽ mệt nhọc thở
hổn hển.
Giáo viên nêu nội dung: Một học sinh đang ngồi học bài ở nhà thì mẹ
đi chợ về trông giáng vẻ rất mệt nhọc, với nhiều thứ cụ thể nh bạn Na ở

đây (Giáo viên chỉ Na trong vai Mẹ).
- Hãy đóng vai các con để chăm sóc mẹ lúc đó.
_________________________________________20
- Học sinh xung phong lên đóng vai: thể hiện bằng lời noi, việc làm,
hành động cử chỉ của mình đối với mẹ lúc này.
- Học sinh thể hiện vai con, ngời (vai mẹ) Mẹ cùng nhập vai.
+ cần chẩn bị cho trò chơi: Dụng cụ: Quạt giấy, cốc nớc, khăn mặt,
chậu nớc, ghế, nón cho học sinh nhập vai.
Bài 12: lễ phép với ngời lớn.
Tên trò chơi: Ngời lễ phép.
Các vai: Hoàng, Hà (Hai anh em sinh đôi)
Bác Hải.
Hoàng và Hà (Vai mang cặp) vui vẻ rảo bớc về nhà thì gặp bác Hải từ
trong nhà đi ra.
Hoàng: (dừng lại, khoanh tay, cúi đầu) cháu chào bác ạ.
Hà đứng nhìn dững dng .
Bác Hải: (Mỉm cời và xoa đầu Hoàng) bác chào hai cháu.
Hà: (để bác Hải đi rồi liền quay lại nói với Hoàng) Bác ấy có biết
mình là ai đâu mà anh chào.
Hoàng: Bác ấy từ nhà mình đi ra biết đâu là bạn của bố, mẹ thì sao.
Hơn nữa dù không biết bác ấy là ai thì chúng ta cũng nên chào hỏi. Cô
giáo dạy:
Gặp ngời lớn tuổi hơn ta
C xử lễ phép mới là trò ngoan.
Em phải nhớ đấy.
Hà: Vâng, em hiểu rồi ạ!
_________________________________________21
Câu hỏi nhận xét:
Qua trò chơi này em thấy bạn Hà đã biết lễ phép với ngời lớn cha? Vì
sao?.

Ai là ngời đáng khen? Vì sao?.
Em học tập bạn nào vì sao?
C/ Kết quả áp dụng
Qua thời gian thực hiện từ tháng 9 năm 2004 đến nay những trò chơi
trên đã đợc tôi đa vào phù họp với tiết dạy phù hợp với nội dung từng bài.
Ngoài những trò chơi giới thiệu ở trên tôi còn tìm tòi, sáng tác một số trò
chơi phục vụ cho một số môn học khác. Việc sáng tác và tổ chức trò chơi
tuy vất vã nhng tôi tìm thấy niềm vui ở công việc và cảm thấy yêu nghề
hơn. Bởi thông qua trò chơi, quan hệ cô- trò không còn khoảng cách(vì
nhiều lúc cô cũng tham gia chơi với trò) Tình cảm bạn bè giữa học sinh
với học sinh ngày càng gần gủi gắn bó hơn.
Tôi thấy các giờ học sôi nổi hẳn lên. Để có thể tham gia vào trò chơi
đóng vai, bắt buộc các em phảichú ý đến bài học. Vì thế các em tiếp thu
bài chủ động kiến thức cũng thâm nhập vào các em dễ dàng hơn,.
Từ khi đa trò chơi đóng vai vào các tiết dạy đạo đức các em có hứng
thú rỏ nét trong các giờ học. Các em luôn mang đến tiết học đạo đức. Số
học sinh hứng thú với môn đạo đức là 100% khiến giờ học không còn
nhàm chán, thụ động, ghò ép nữa.
_________________________________________22
Trò chơi đóng vai có sức hấp dẫn lớn, em nào cũng xung phong đóng
vai và muốn đợc thể hiện mình. Do đó các em cũng bỏ dần tính tự ty tự
đại, nói năng lu loát hơn bạo dạn hơn. Một số em còn mỡ rộng thêm cho
vốn từ ngữ, biết nhập vai một cách thành thạo, các em phát huy đợc tính
sáng tạo, trí tởng tợng của mình.
Qua trò chơi đóng vai trong tiết dạy đạo đức các em đã nhận thức đúng
đắn hành vi đúng sai (một cách tự nhiên)để điều chỉnh cách ứng xử của
mình cha mẹ, ông bà, anh chị em, bạn bè. Đặc biệt của lớp tôi thấy các
em đã có những cử chỉ lời nói rất lễ phép lịch sự, văn minh khi giao tiếp
với ngời khác, biết xin ghi nhận, biết cảm ơn khi đợc giúp đỡ, biết xin lỗi
khi thấy mình sai v.v. Các em thật sự đoàn kết, yêu mến nhau hơn.

Chính vì vậy mà môn đạo đức đợc nâng lên rõ rệt, thể hiện ở bảng so
sánh sau:
Đầu năm Giữa kỳ 1 Giữa kỳ 2
Khá giỏi TB Yếu Khá giỏi TB Yếu Khá giỏi TB Yếu
Nh vậy trò chơi đóng vai đợc đa vào các tiết dạy có hiệu quả cao giúp
các em nắm chắc và nâng cao nhận thức về đạo đức và giúp các em rèn
luyện, hình thành các thói quen đạo đức để trở thành ngời có phẩm chất
đạo đức tốt.
D. Bài học kinh nghiệm
_________________________________________23
Trong thời gian qua bản thân tôi đã thiết kế một số trò chơi và đa vào
trực tiệp trong bài dạy phải nói rằng việc cũng cố rèn luyện, kỷ năng ứng
xử cho học sinh dới hình thức trò chơi là rất cần thiết và phù hợp với đặc
điểm la tuổi. Thực tế đã cho thấy dạy học theo hình thức tổchức trò chơi
đợc học sinh hởng ứng và tham gia. Dạy học theo hình thức này rất đúng
với tinh thần đổi mới phơng pháp dạy học của ngành giáo dục hiện nay.
Tuỳ mục tiêu, nội dung bài học, trình độ học sinh để dạy theo nhiều
cách. Song ở mỗi bài dạy đạo đức tiết 2 ở tiểu họcnói chung và ở lớp4 nói
riêng đa trò chơi vào tiết học sẻ làm cho các em tiếp thu bài tự nhiên, say
mê, hứngthú hơn. Thế nhng việc dạy học theo phơng pháp này ngoài việc
su tầm trò chơi ngời giáo viêncòn phải tự nghiên cứu, tìm tòi sáng tác ra
trò chơi những mới. Để sáng tác ra các trò chơi mới đơn giản dễ chuẩn bị,
dễ tổ chức mà mang lại hiệu quả cao cần chú ý mấy điểm sau:
Điều quan trọng ngời giáo viên phải có lòng yêu nghề, tận tâm với học
sinh, say sa với công việc.
Giáo viên phải chịu khó tham khảo, tìm tòi nghiên cứu, sáng tạo, có
nh thế giáo viên mới có thể biến những lệnh làm việc, những bài tập,
những câu hỏi thành những trò chơi hấp dẫn lý thú.
Sáng tác trò chơi phải xác định đợc rõ mục đích học tập của trò chơi
mới mang lại hiệu quả đích thực.

Sáng tác trò chơi phải căn cứ vào nội dung kiến thức trình độ học sinh
lớp mà mình phụ trách.
Sáng tác trò chơi cần dựa vào điều kiện hiện có về cơ sở vật chất, thiết
bị của trờng, địa phơng thì mới dễ chuẩn bị các dung cụ, phơng tiện cần
thiết phục vụ trò chơi.
_________________________________________24
Việc đa trò chơi vào bài học phải có nhiều u thế trong việc giúp học
sinh hình thành và cũng cốkiến thức kỷ năng.
Các trò chơi đa ra phải đơn giản, không cầu kì, không tốn kén lại dễ.
Học sinh không mất thời gian đóng vai.
Luật chơi phải rõ ràng, phần thởng là gì, hình phạt ra sao mới kích
thích đợc sự hứng thú của học sinh.
Để trò chơi đa vào tiết dạy có hiệu quả tôi đã đi theo trình tự sau:
- Giáo viên nêu tên trò chơi, yêu cầu chơi, luật chơi.
- Học sinh theo giỏi và nắm rõ luật chơi học sinh xung phong chơi
(nhập vai).
- Kết thúc trò chơi một vài học sinh nhận xét trò chơi (về hành động
cử chỉ, thái độ )
- Giáo viên nhận xét qua (cử chỉ , thái độ) việc nhập vai của học sinh
một cách công bằng để khuyến khích. Những em làm tốt và những em
nhập vai cha đợc tốt cũng lấy đó để rútkinh nghiệm cho bản thân từ đó
giúp các em tự tin khi chơi trò chơi. Tránh chê bai, chủyêú là khen ngợi
động viêncác em để tạo hng phấn trong học tập vì đây là đóng vai đạt
hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Điều quan trọng ở đây là các
em đã thể hiện đợc thông qua trò chơi những hành vi đạo đức cần chuyển
tải trong bài học. Tuỳ bài mà giáo viên có thể đa ra tình huống đóng, tình
huống mở của trò chơi. Có thể có trò chơi giáo viên chỉ đa tình huống,
các em tự nhập vai để phát huy tính sáng tạo chủ động của học sinh nh tôi
đã đa ra ở một số trò chơi trên. Ngoài ra, để việc đa trò chơi vào tiết dạy
có hiệu quả cao thì ngời giáo viên phải biết nên tổ chức trò chơi vào lúc

nào đánh giá ra sao, cần dừng lại lúc nào vv. thì trò chơi mới hấp dẫn,
_________________________________________25