Một số sáng kiến giảng dạy môn công nghệ 9 phần điện kỹ thuật

PHẦN MỞ ĐẦU: LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môn Công nghệ lớp 9 là một môn học mới, khó cho cả GV và học sinh
cả về phương pháp dạy của thầy cũng như phương pháp học của trò.
Thực tế cho thấy học sinh ở các trường THCS nông thôn nói chung và
học sinh trường tôi nói riêng đại đa số là con em nông dân, địa bàn đi lại khó
khăn, mức độ tiếp cận thông tin mới còn chậm, bên cạnh đó giáo viên dạy bộ
môn Công Nghệ còn thiếu, kể cả giáo viên kiêm nhiệm. Nhiều giáo viên và
học sinh coi môn này là môn phụ nên chưa đầu tư thích đáng về thời gian
nghiên cứu tài liệu, đầu tư cho các giờ dạy Lý thuyết và đặc biệt là các giờ
Thực hành.
Môn Công Nghệ 9 được thiết kế theo Mô đun nghề nên thời lượng Thực
hành là khá cao, môn học mang tính thực tế cao, rất thiết thực cho việc chọn
nghề, hướng nghiệp cho học sinh sau THCS.
Một thực trạng chưa tốt là hiện nay trong các trường THCS điều kiện cơ
sở vật chất còn nghèo nàn, chưa có phòng Thực hành chuyên biệt dẫn đến chất
lượng học tập của học sinh nói chung, việc nâng cao tay nghề, kỹ năng thực
hành cho học sinh nói riêng là không cao
Là một giáo viên Công Nghệ được đào tạo chuyên sâu, đúng chuyên
ngành sau nhiều năm công tác tại trường, trực tiếp giảng dạy môn Công Nghệ
lớp 9 (mô đun Lắp đặt mạng điện trong nhà), trăn trở với việc làm sao để nâng
cao chất lượng môn học phục vụ cho cuộc sống tương lai của học sinh tôi đã
mạnh dạn áp dụng một số phương pháp mới trong việc dạy thực hành môn
- 1 -
Công Nghệ để đạt hiệu quả cao nhất. Sáng kiến mới này đã được áp dụng
thành công trong trường.
PHẦN 2: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Môn Công Nghệ 9 được thiết kế theo Mô đun nghề. Mô đun nghề Điện dân
dụng nói riêng cũng như các Mô đun nghề khác của môn Công Nghệ 9 có thời
lượng Thực hành khá cao. Các bài thực hành đó thường có hai dạng:
+ Vận dụng lý thuyết để giải các bài tập tình huống, bài thực hành rèn

luyện kỹ năng.
+ Thực hành tạo sản phẩm: Chủ yếu là thực hành việc thực hiện quy
trình Công nghệ, các thao tác kĩ thuật sản xuất ra sản phẩm đơn giản.
Cấu trúc chung của các bài thực hành: Có phần chuẩn bị, nội dung thực
hành, trình tự tiến hành hoặc mãu báo cáo có phần đánh giá. Cấu trúc này đã
đảm bảo được những yêu cầu của nội dung thực hành tuy nhiên để vận dụng
vào thực tế, nhằm giúp cho học sinh nâng cao kỹ năng thì cần phải áp dụng
một cáh linh hoạt theo từng nội dung cụ thể.
Một thực tế là sau khi hoàn thành chương trình thì đa phần học sinh thao
tác thực hành còn yếu, để tự mình tạo ra một sản phẩm theo yêu cầu của môn
học là rất khó khăn vì đặc trưng của môn học đòi hỏi người học phải được
trang bị nhiều kỹ năng khác nhau như cách sử dụng các loại kìm điện, sử dụng
khoan, sử sụng cưa mặt khác còn phải tính toán được các thông số kĩ thuật
của mạch điện, có óc quan sát thẩm mĩ.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
- 2 -
Việc thực hiện chương trình đối với các trường THCS ở nông thôn nói
chung, ở trường THCS của tôi nói riêng là rất khó khăn vì cơ sở vật chất
không thuận tiện. Mặt khác các đồ dùng, thiết bị dạy học có chất lượng không
cao, các vật liệu tiêu hao không bổ xung kịp thời.
Môn học Công Nghệ lại là môn học khô cứng mang tính hướng nghiệp, việc
lôi cuốn học sinh yêu thích môn học là khó khăn. Tâm lí các em học sinh
chưa thực sự yêu thích môn học khi thực hiện bài học ngay tại lớp học, điều
này đã được kiểm nghiệm khi thực hiện chương trình trong các năm học vừa
qua đến nay.
1.

Về đối tượng:
Các em học sinh miền núi đa phần đều là con em gia đình làm nghề nông
nghiệp hoặc lâm nghiệp. Việc hướng các em yêu thích nghề nghiệp mang tính

Công nghệp như môn Công Nghệ Mô đun: Lắp đạt mạng điện trong nhà là điều
trước tiên các giáo viên giảng dạy bộ môn Công Nghệ phải thực hiện. Các em
còn ngại khi tiếp xúc với điện, với các thiết bị điện, mặt khác các thiết bị điện
đối với các em là còn khá mới mẻ, thậm chí một số em gia đình còn chưa có
điều kiện lắp đặt điện sinh hoạt.
2.

Về khách quan.
Điều kiện cơ sở vật chất nhà trường chưa đủ đảm bảo cho việc thực hiện bài
thực hành cho nhiều học sinh tham gia, các dụng cụ thiết bị cũng như vật liệu
điện còn thiếu nhiều chủng loại, đặc biệt cách thiết bị được cấp về có chất
lượng không cao, chỉ sử dụng một lần đã hư hỏng .
Địa phương lại là một xã thuần nông, về điều kiện sinh hoạt còn tương đối
khó khăn, các trang thiết bị điện trong gia đình ít, sự hiểu biết về điện còn
- 3 -
tương đối hạn chế. Các dụng cụ nghề điện, thiết bị điện, vật liệu điện khan
hiếm không phổ biến.
III. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 9 MÔ ĐUN LẮP
ĐẶT MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ TẠI TRƯỜNG THCS
1.

Khảo sát:
Sau khi tham khảo, lấy ý kiến học sinh về môn học Công Nghệ tôi thấy đa
phần các em học sinh ngại môn học này là bởi vì một phần các em nhận thấy
sản phẩm của mình chỉ mang tính thí nghiệm mà chưa thực tế, không được áp
dụng vào sử dụng.
Về địa điểm các em không thích học thực hành ngay tại phòng học lý
thuyết. Tỷ lệ học sinh muốn được học thực hành tại phòng học thực hành
chuyên biệt hoặc làm việc ứng dụng thực tế là khá cao.
2.

Phương pháp áp dụng SKKN:
Thực tế dạy học môn Công Nghệ 9 Mô đun Lắp đặt mạng điện trong nhà tại
trường THCS năm học 2010 – 2011 tôi đã mạnh dạn áp dụng một số kinh
nghiệm riêng như sau:
-
Đối với các bài Thực hành tôi phân phối thời gian thành hai phần theo
nội dung bài dạy
Phần Lý thuyết thực hành: ( Dạy trong 1 tiết học 45 phút)
I. Phần chuẩn bị
II. Phần nội dung thực hành
1. Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý: ( GV giảng nguyên lý hoạt động của mạch
điện, tổ chức cho học sinh tìm hiểu các mối quan hệ điện trong mạch điện).
- 4 -
2. Vẽ sơ dồ lắp đặt: ( GV tổ chức cho học sinh vẽ sơ đố lắp đặt mạch
điện theo đúng qui trình. Sau đó lựa chọn một sơ đồ khả thi nhất để sử dụng)
3. Lập kế hoạch làm việc: (GV tổ chức cho học sinh lên kế hoạch làm
việc bao gồm lập bảng dự trù thiết bị, bảng nội dung công việc cần làm, yêu
cầu kĩ thuật)
Phần thực hành:
1. GV kiểm tra việc chuẩn bị của học sinh:
2. GV tổ chức cho học sinh tự quan sát bố trí bảng điện, thiết bị tiêu thụ
điện trong một phòng cụ thể thực tế ( Có thể là phòng học, có thể là phòng ở
KTT GV ).
3. GV giám sát hướng dẫn học sinh làm việc lắp đặt thực tế
4. GV tổ chức cho học sinh tự đánh giá theo tiêu chí. Sauđó GV nhận xét,
kết luận chung. Rút kinh nghiệm.
Bài 8: Thực hành:
LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 2 CỰC ĐIỀU KHIỂN 2 ĐÈN.
I. MỤC TIÊU:

Dạy xong bài này Giáo viên cần làm cho Học sinh đạt được:
 Hiểu được nguyên lý làm việc của mạch điện dùng 2 công tắc 2 cực điều khiển
2 đèn.
 Vẽ được sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
- 5 -
 Lắp đặt được mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ
thuật, đúng qui trình và đảm bảo an toàn điện.
 Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học.
II . CHUẨN BỊ:
2.1Chuẩn bị của Giáo viên:
 Bộ dụng cụ, thiết bị điện.
 Các loại vật liệu.
 Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
2.2Chuẩn bị của Học sinh:
 Kìm, dao nhỏ, tua vít.
 Bảng điện, công tắc hai cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện…
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
Hoạt động 1: ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều
khiển 2 đèn.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- Giáo viên Giới thiệu về nguyên lí làm
việc của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều
khiển 2 đèn .

Sơ đồ nguyên lí:

Hoạt động 2: Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Học sinh vẽ sơ đồ lắp đặt, đi dây theo sơ đồ

nguyên lí.
- 6 -
O
A
Giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ lại trên
bảng sau đó yêu cầu học sinh vẽ đúng vào
vở.
Hoạt động 4: Tìm hiểu qui trình lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2
đèn:
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- GV nêu qui trình và giải thích kĩ từng
công đoạn.
Hướng dẫn cụ thể tỉ mỉ từng bước.
+ Bước 1: Vạch dấu.
+ Bước 2: Khoan lỗ BĐ.
+ Bước 3: Lắp TBĐ của BĐ.
+ Bước 4: Nối dây nạch điện.
+ Bước 5: Kiểm tra.
( Dọn dẹp, vệ sinh nơi làm việc).
Hoạt động 5: Tổng kết bài.
 Giáo viên tổng kết bài học, củng cố kiến thức.
 Giáo viên nhắc nhở học sinh về nhà chuẩn bị cho tiết sau thực hành.
Tuần 20: Tiết 20:
Bài 8: Thực hành:
LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 2 CỰC ĐIỀU KHIỂN 2 ĐÈN
(Tiếp theo)
I. MỤC TIÊU:
- 7 -
A
O

Dạy xong bài này Giáo viên cần làm cho Học sinh đạt được:
 Hiểu được nguyên lý làm việc của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
 Vẽ được sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
 Lắp đặt được mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ
thuật, đúng qui trình và đảm bảo an toàn điện.
 Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học.
II. CHUẨN BỊ:
2.1Chuẩn bị của Giáo viên:
Bộ dụng cụ, thiết bị điện.
Các loại vật liệu.
Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
2.2Chuẩn bị của Học sinh:
 Kìm, dao nhỏ, tua vít.
 Bảng điện, công tắc hai cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện…
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
Hoạt động 1: ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học.
Hoạt động 2: Tổ chức thực hành.
 Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trưởng. Nêu yêu cầu, nội qui thực hành.
 Giáo viên kiểm tra đồ dùng, dụng cụ, vật liệu thiết bị mà học sinh chuẩn bị theo
yêu cầu.
 Giáo viên yêu cầu học sinh thực hành theo từng công đoạn. Sau mỗi công đoạn
Giáo viên kiểm tra, nhận xét cụ thể sau đó mới cho tiến hành làm tiếp công
đoạn tiếp theo.
 Trong quá trình học sinh làm việc. Giáo viên quan sát, uốn nắn, sửa sai những
lỗi mà học sinh mắc phải. Hướng dẫn học sinh cách sử dụng khoan.
- 8 -
 Giáo viên kiểm tra trong từng công đoạn xem học sinh dùng dụng cụ gì, có
thích hợp không? và có đảm bảo yêu cầu kĩ thuật không. Sau đó uốn nắn để học
sinh làm tốt hơn.
Hoạt động 3: Tổng kết rút kinh nghiệm.

 Giáo viên yêu cầu học sinh thu dọn vệ sinh nơi làm việc. Yêu cầu học sinh nạp lại
sản phẩm.
 Giáo viên nhận xét chung về quá trình làm việc của học sinh.
+ Về ý thức kỉ luật.
+ Về sự chuẩn bị của học sinh.
+ Về thái độ làm việc.
+ Về kết quả đạt được.
+ Về thực hiện qui trình.
 Giáo viên dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết sau hoàn thiện sản phẩm.
.
Tuần 21: Tiết 21:
Bài 8: Thực hành:
LẮP MẠCH ĐIỆN 2 CÔNG TẮC 2 CỰC ĐIỀU KHIỂN 2 ĐÈN.
(Tiếp theo)
MỤC TIÊU:
Dạy xong bài này Giáo viên cần làm cho Học sinh đạt được:
 Hiểu được nguyên lý làm việc của mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
 Vẽ được sơ đồ lắp đặt mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
 Lắp đặt được mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn đúng yêu cầu kĩ
thuật, đúng qui trình và đảm bảo an toàn điện.
 Làm việc cẩn thận, an toàn và khoa học.
II. CHUẨN BỊ:
- 9 -
2.1Chuẩn bị của Giáo viên:
Bộ dụng cụ, thiết bị điện.
Các loại vật liệu.
Bảng điện mẫu mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
2.2. Chuẩn bị của Học sinh:
 Kìm, dao nhỏ, tua vít.
 Bảng điện, công tắc hai cực, bóng đèn, đui đèn, băng cách điện…

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
Hoạt động 1: ổn định lớp và giới thiệu mục tiêu bài học.
Hoạt động 2: Tổ chức thực hành.
 Giáo viên chia nhóm, cử nhóm trưởng. Nêu yêu cầu, nội qui thực hành.
 Giáo viên kiểm tra đồ dùng, dụng cụ, vật liệu thiết bị mà học sinh chuẩn bị theo
yêu cầu.
 Giáo viên yêu cầu học sinh mang sản phẩm đã làm từ tiết trước ra để hoàn thiện
sản phẩm.
 Giáo viên yêu cầu học sinh thực hành theo từng công đoạn. Sau mỗi công đoạn
Giáo viên kiểm tra, nhận xét cụ thể sau đó mới cho tiến hành làm tiếp công
đoạn tiếp theo.
 Trong quá trình học sinh làm việc. Giáo viên quan sát, uốn nắn, sửa sai những
lỗi mà học sinh mắc phải. Hướng dẫn học sinh cách sử dụng khoan.
 Giáo viên kiểm tra trong từng công đoạn xem học sinh dùng dụng cụ gì, có
thích hợp không? và có đảm bảo yêu cầu kĩ thuật không. Sau đó uốn nắn để học
sinh làm tốt hơn.
Hoạt động 3: Tổng kết rút kinh nghiệm.
 Giáo viên yêu cầu học sinh thu dọn vệ sinh nơi làm việc. Yêu cầu học sinh nạp lại
sản phẩm.
 Giáo viên nhận xét chung về quá trình làm việc của học sinh.
- 10 -
+ Về ý thức kỉ luật.
+ Về sự chuẩn bị của học sinh.
+ Về thái độ làm việc.
+ Về kết quả đạt được.
+ Về thực hiện qui trình.
Hoạt động 4: Báo cáo thực hành.
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm báo cáo thực hành theo mẫu. Sau đó tự nhận xét
kết quả làm việc của từng cá nhân.
Họ và tên: Lớp:

BÁO CÁO THỰC HÀNH
Bài thực hành lắp mạch điện 2 công tắc 2 cực điều khiển 2 đèn.
1. Sơ đồ nguyên lý:
2. Sơ đồ lắp đặt:
3. Qui trình lắp đặt:
4. Lập bảng dự trù:
TT Vật liệu, dụng cụ, Thiết bị Số lượng Yêu cầu kĩ thuật
5. Báo cáo nội dung thực hành.
Các công đoạn Nội dung làm việc Sử dụng dụng cụ Yêu cầu kĩ thuật
6. Đánh giá kết quả thực hành.



- 11 -
3.

Kết quả thực nghiệm:
Năm học 2010 – 2011 khi chưa áp dụng phương pháp mới vào giảng dạy
thu được kết quả như sau:
Thực tế khảo sát chất lượng tại trường môn Công Nghệ lớp 9 có kết quả
được nâng lên theo từng năm học.
IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Thực tế để đạt được kết quả cao nhất thì đòi hỏi giáo viên cần phải thực sự
có sự chuẩn bị thật kỹ trước khi tiến hành tổ chức cho học sinh học thực hành.
Nếu thấy cần thiết thì phải thao tác nhiều lần để nâng cao kỹ năng làm việc
cũng như phấn đoán được các nguyên nhân hư hỏng hoặc mạch điện không
làm việc có thể xảy ra.
Giáo viên hướng dẫn thực hành phải quán xuyến được học sinh, phải đảm
bảo được các điều kiện an toàn cho học sinh khi học sinh thực hiện thực hành
Trong quá trình giảng dạy trực tiếp, trước khi tiến hành cho học sinh thực

hành bao giờ tôi cũng làm thử trước, quan sát và chuẩn bị trước nơi làm việc.
Đặc biệt là kiểm tra thật kĩ phần chuẩn bị của học sinh. Khi sản phẩm hoàn
thành thì giáo viên phải trực tiếp kiểm tra và vận hành thử.
Sau mỗi bài thực hành thì phải nên nhận xét rút kinh nghiệm ngay
PHẦN3 KẾT LUẬN
1 - Đánh giá:
- 12 -
Trong quá trình áp dụng sáng kiến mới của mình bản thân tôi nhận thấy
không chỉ học sinh hiểu bài, kỹ năng được nâng cao hơn mà học sinh còn trở
nên yêu thích môn học hơn rất nhiều.
Khi hỏi về nghề nghiệp tương lai một số em đã mạnh dạn nói sẽ theo nghề
điện dân dụng.
Không chỉ các em được làm việc thực tế tại trường học với sảm phẩm được
đưa vào sử dụng, mà các em có thể lắp đặt được một số mạch điện đơn giản
trong gia đình nhà mình. Các em cũng có thể tính toán được các thông số kỹ
thuật của mạch điện.
Kết quả đạt được rất khả quan, phải nói là thành công hơn cả mong đợi có
đến 49% học sinh đạt loại giỏi. 46% học sinh đạt loại khá. 5% học sinh đạt
loại TB. Không có học sinh xếp loại yếu kém.
2

- Ý kiến đề xuất:
Môn Công Nghệ là một môn học có phần khô cứng, tỷ lệ thực hành khá
cao lại là môn mà đòi hỏi người dạy phải trang bị rất nhiều kỹ năng khác nhau
từ kỹ năng sử dụng khoan, kỹ năng sử dụng các loại dụng cụ điện, đến kỹ năng
sử dụng cưa đục bào (để làm bảng điện). Chính vì vậy giáo viên trực tiếp
giảng dạy phải là giáo viên được đào tạo đúng chuyên ngành.
Mặt khác đặc thù của bộ môn đòi hỏi khá nhiều về điều kiện cơ sở vật
chất từ phòng thực hành chuyên biệt đến trang bị các dụng cụ, trang thiết bị,
vật tư điện nên các nhà trường cần có sự đầu tư thường xuyên bổ xung cho

môn học. Các giáo viên trực tiếp giảng dạy môn học này để đạt được thành
công thì cần phải tuân thủ việc chuẩn bị thật kỹ trước khi lên lớp. Theo cá
nhân tôi, trước khi lên lớp giáo viên cần chú ý những điểm sau:
- 13 -
-
Lên kế hoạch thật chi tiết, cụ thể. Trình BGH xem xét, bố trí địa điểm,
tạo điều kiện về nơi làm việc cũng như nguồn điện ổn định, an toàn.
-
Nghiên cứu thật kỹ nội dung chương trình SGK, SGV.
-
Sưu tầm tài liệu hỗ trợ, tham khảo các loại tài liệu liên quan.
-
Làm thử nhiều lần trước.
-
Kiểm tra thật kỹ các dụng cụ, các vật liệu, thiết bị điện cần sử dụng
trong bài giảng.
Hiện nay theo phân phối chương trình 1tiết/1tuần nên việc bố trí thời
khoá biểu cần phải phù hợp hơn bởi thời lượng thực hành đảm bảo thì chát
lượng mới được nâng cao. Có thể bố trí 2 tiết liên tục /2 tuần.
Tôi trình bày tất cả điều mình đã và đang làm, đồng thời cũng mạnh dạn
nêu lên những kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy như đã trình bày ở phần
trên. Rất mong sự quan tâm của đồng nghiệp với bài viết này. Tôi xin lĩnh hội
các ý kiến xây dựng.
Ngày 05 tháng 05 năm 2011
- 14 -