Một vài giải pháp nhằm nâng cao chất lượng môn lịch sử 9

Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I/ THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1. Họ và tên : Hoàng Thị Anh Kiều
2. Ngày tháng năm sinh : 20-06-1977
3. Nữ
4. Địa chỉ: Thành Công – Vĩnh thanh – Nhơn trạch - Đồng nai.
5. Điện thoại : Cơ quan : 0613.576.419
: Nhà riêng :
: Di động :
6. Fax: Email:
7. Chức vụ : Giáo viên
8. Đơn vị công tác: Trường THCS Vĩnh Thanh – Nhơn Trạch - Đồng Nai.
II/ TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
- Học vị cao nhất : Đại học
- Năm nhận bằng : 2006
- Chuyên ngành đào tạo : Lịch sử
III/ KINH NGHIỆM KHOA HỌC
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: lịch sử.
- Số năm có kinh nghiệm : 12 năm
- Các sáng kiến đã có trong những năm gần đây:
+ Phát huy tính tích cực của học sinh trong môn học Lịch sử trường THCS
+ PHƯƠNG PHÁP ÔN TẬP LỊCH SỬ LỚP 9 TRUNG HỌC CƠ SỞ
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môn lịch sử trong trường THCS là môn học có ý nghĩa và vị trí quan
trọng đối với việc đào tạo thế hệ trẻ theo mục tiêu giáo dục đã được Nhà
nước xác định, giúp học sinh nắm được những kiến thức cơ bản cần thiết về
lịch sử thế giới, lịch sử dân tộc làm cơ sở bước đầu cho sự hình thành thế giới
quan khoa học, giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước tin vào lí tưởng độc

lập dân tộc và CNXH. Hơn nữa, học sinh biết tự hào về truyền thống dựng
nước, giữ nước và nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc, biết quan tâm đến
những vấn đề bức xúc có ảnh hưởng tới quốc gia, khu vực và toàn cầu. Trên
nền tảng kiến thức đã học môn lịch sử còn giúp học sinh phát triển năng lực
tư duy, hành động, có thái độ ứng xử đúng đắn trong đời sống xã hội, chủ yếu
đáp ứng yêu cầu của sự phát triển con người Việt Nam XHCN trong công
cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước.
Tuy nhiên hiện tại có những nhận thức sai lệch về vị trí chức năng của bộ
môn trong đời sống xã hội dẫn đến sự giảm sút chất lượng bộ môn trên nhiều mặt.
Tình trạng học sinh không biết những sự kiện lịch sử cơ bản phổ thông, nhớ sai,
nhớ nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến ở nhiều trường hiện
nay.
Đứng trước tình hình đó, là một giáo viên giảng dạy lịch sử đã trên 10 năm,
tham dự nhiều chuyên đề do Phòng, Sở tổ chức, lại trực tiếp dạy môn lịch sử lớp 9
tôi muốn nêu lên một số kinh nghiệm của bản thân trong phương pháp ôn tập Lịch
sử lớp 9 để nâng cao nhận thức lịch sử cho học sinh cuối cấp đảm bảo cho các em
có đủ hành trang kiến thức để bước vào cấp học Trung học phổ thông.
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI CHỌN ĐỀ TÀI
1. Thuận lợi:
- Việc cải cách giáo dục đang đi vào chiều sâu cũng tạo nhiều thuận lợi cho
giáo viên trong việc dạy tốt môn Lịch sử
- Chương trình Lịch sử 9 ở THCS được phân phối 1 tiết / tuần cho học kì I
và 2 tiết / tuần cho học kỳ II. Số giờ học như vậy đảm bảo được việc chuyển tải
khối lượng kiến thức cơ bản, phù hợp với trình độ và yêu cầu học tập của học sinh.
- Sách giáo khoa soạn cho chương trình Lịch sử khá đầy đủ. Nội dung theo
một trình tự hợp lý, có minh hoạ, có tra cứu thuật ngữ, có hình ảnh phong phú tạo
điều kiện cho giáo viên và học sinh dễ nhận thức và nắm bắt các vấn đề cốt lõi của
Lịch sử
- Sách hướng dẫn giáo viên dạy Lịch sử cũng được biên soạn công phu, dẫn
dắt, bổ sung và đào sâu nội dung bài học giúp giáo viên có phương tiện để trau dồi,

mở rộng kiến thức sử học. Bên cạnh đó các loại hình nghệ thuật khác như tuồng
cổ, cải lương dã sử, truyện kể lịch sử, truyện tranh…cũng góp phần khá lớn trong
việc bồi dưỡng hứng thú học tập và tìm hiểu lịch sử cho học sinh.
- Đội ngũ giáo viên dạy lịch sử khá đồng đều ở các khối lớp, tham gia đầy
đủ các chuyên đề đổi mới phương pháp do Sở, Phòng tổ chức.
- Giáo viên thường xuyên được bồi dưỡng kiến thức chuyên môn trong hè
nên có cơ hội tiếp cận với phương pháp giảng dạy mới
- Phương tiện trực quan trong giảng dạy đã được quan tâm mua sắm khá đầy đủ.
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
- Phòng giáo dục, Ban giám hiệu nhà trường quan tâm đến quá trình đổi mới
phương pháp, luôn tạo điều kiện để người dạy phát huy tốt khả năng của bản thân, có
nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng và đội ngũ học sinh giỏi các cấp.
2. Khó khăn:
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy lịch sử ở bậc THCS trên 10 năm, đặc biệt là
9 năm dạy lịch sử lớp 9 tôi thấy:
- Học sinh chưa thực sự yêu thích môn học bởi trong quá trình giảng dạy,
ôn tập nhiều giáo viên chưa có phương pháp phù hợp để tạo nên hứng thú, kích
thích sự suy nghĩ tìm tòi của học sinh.
- Khả năng nắm bắt, đánh giá sự kiện lịch sử của học sinh chưa cao, chưa
hiểu hết bản chất của một sự kiện, vấn đề lịch sử.
- Phương pháp ôn tập cuối cấp còn nghèo nàn, đơn điệu, khả năng kết hợp
đa dạng các phương pháp trong ôn tập chưa tốt, tính sáng tạo trong giảng dạy chưa
cao.
- Kết quả học tập của học sinh còn thấp đặc biệt là ở kỳ thi học sinh giỏi và
xét tốt nghiệp hàng năm.
- Trong tư tưởng của một số học sinh phân biệt môn chính môn phụ, ít
giành thời gian cho việc học môn lịch sử, học chỉ mang tính chất chống đối,
học thuộc vẹt chứ chưa có ý thức tìm hiểu để có cái nhìn sâu sắc, toàn diện về
lịch sử, chưa biết liên hệ giữa lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc. Thậm chí vì

chủ nghĩa thực dụng có em không thích mất thời giờ với môn học không có lợi ích
kinh tế ở tương lai.
- Các sự kiện, hiện tượng lịch sử, nhân vật lịch sử không được trình bày một
cách cụ thể, sinh động, gợi cảm. Học sinh không được trực tiếp làm việc với các sử
liệu. Một số kênh hình trong sách giáo khoa hình ảnh chưa thật rõ ràng, nội dung
còn khó hiểu nên giáo viên và học sinh còn gặp nhiều khó khăn khi khai thác kiến
thức trên kênh hình, trong khi đó những người biên soạn sách giáo khoa cũng
không có chú thích, hướng dẫn thêm trong sách giáo viên.
- Hoạt động nhận thức của học sinh chưa trở thành trung tâm của quá trình
dạy học lịch sử. Các em ít được giao nhiệm vụ và tạo điều kiện thuận lợi để tự
mình hình thành hiểu biết về quá khứ. Phương thức lĩnh hội bao trùm là nghe và
ghi nhớ nên những kiến thức cơ bản không được toàn diện, những kỹ năng học tập
lịch sử của học sinh không được hoàn thiện.
- Giáo viên còn lúng túng vì thiếu những mẫu cụ thể để bắt chước vận dụng
các phương pháp dạy học tích cực
- Tài liệu tham khảo về môn lịch sử còn quá ít. Đa số các thư viện trong nhà
trường còn thiếu sách tham khảo môn lịch sử. Muốn tìm hiểu thêm một số thông
tin khác về nhân vật lịch sử mình đang nghiên cứu thì ngoài sách giáo khoa, sách
tham khảo ra, giáo viên khó tìm thêm tư liệu nào khác.Nếu có tài liệu giá trị thì giá
thành lại quá cao, lương nhà giáo không đủ đáp ứng.
- Tuy đã được cải thiện nhiều nhưng một bộ phận giáo viên dạy sử còn có
hoàn cảnh kinh tế rất khó khăn nên động lực dạy học có phần suy giảm, chưa yên
tâm để sống với nghề.
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
3. Điều tra cụ thể:
Trước những đòi hỏi của môn học và thực tế của việc học lịch sử trong
trường THCS tôi luôn trăn trở làm thế nào để việc dạy học môn lịch sử ( nhất
là môn lịch sử 9 ) có hiệu quả hơn, việc học mang tính giao tiếp hơn. Vì vậy
tôi đã tiến hành, đánh giá, khảo sát chất lượng đầu năm ( lớp 9) và có kết

quả như sau:
Tổng
số
học
sinh
Kết quả
Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 Điểm 5 - 6 Điểm dưới 5
TS % TS % TS % TS %
84 0 0 14 16.7 36 42.8 34 40.5
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:

1. Cơ sở lý luận:

Socrate nhà triết học Cổ đại Hy Lạp, được mệnh danh là “ Người thầy muôn
thuở” của phương Tây đã từng đề ra quan điểm về phương pháp giáo dục của mình
như sau: “ Giáo dục là quá trình người thầy tổ chức đề giúp người trò tự sinh thành
ra chính mình”. Quan điểm này của ông cho thấy người học giữ vai trò trung tâm
và luôn đòi hỏi sự tác động của thầy để đạt hiệu quả tối ưu trong dạy và học. Có
thể xem phương pháp dạy học của Socrate là một tiền đề khoa học cho phương
pháp giáo dục hiện đại của nhân loại. Và đây cũng chính là vấn đề mà ngành giáo
dục Việt Nam cùng quan tâm để đáp ứng ngày càng cao những yêu cầu bức thiết
của một xã hội đang phát triển. Ngày nay, hầu hết các ngành học, bậc học, môn
học trong cả nước đều chú trọng đến việc đổi mới phương pháp giáo dục. Hòa với
xu thế chung của các môn thì môn Lịch sử tuy phương pháp giáo dục hiện đại đã
trở nên quen thuộc với các quốc gia tiên tiến nhưng đối với nước ta nói chung và
giáo dục của Huyện Nhơn Trạch nói riêng thì đây là vấn đề hoàn toàn mới. Vì thế
hiểu và thực hiện cách dạy mới không phải là việc dễ dàng, càng không dễ dàng
đối với môn Lịch sử, một môn học có tính trừu tượng khá cao vì mọi cái đều ở vào
quá khứ
Đai-ri nhà giáo dục Liên Xô cũ cũng đã từng nói: « Dạy lịch sử cũng như

bất cứ dạy cái gì đòi hỏi người thầy phải khêu gợi cái thông minh chứ không phải
là bắt buộc các trí nhớ làm việc, bắt nó ghi chép rồi trả lại bằng miệng ». Như vậy
mục đích của việc dạy học Lịch sử ở trường là người giáo viên không chỉ giúp cho
học sinh hình dung được những kết quả của quá khứ biết và ghi nhớ các sự kiện,
hiện tượng của Lịch sử mà quan trọng hơn là hiểu được lịch sử tức là phải nắm
được bản chất của sự kiện.
Trong phát triển tư duy của học sinh việc sử dụng các thao tác lôgic có ý
nghĩa rất quan trọng. Thông thường giáo viên sử dụng các thao tác chủ yếu như so
sánh để tìm ra sự giống nhau và khác nhau về bản chất các sự kiện ), Phân tích và
tổng hợp ( giúp học sinh khái quát các sự kiện ), quy nạp, diễn dịch Để thực hiện
những thao thao tác như vậy có thể dùng nhiều cách, nhiều phương tiện khác nhau
( đồ dùng trực quan, tài liệu giải thích ) song việc hỏi và trả lời phù hợp với trình
độ yêu cầu của học sinh,đưa lại kết quả tốt. Hỏi và trả lời chính là đặt tình huống
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
có vấn đề rồi tìm cách giải quyết vấn đề. Hỏi và trả lời không phải là sự đánh đố
mà là giúp nhau hiểu sâu sắc lịch sử hơn. Việc hỏi và trả lời câu hỏi có ý nghĩa
giáo dưỡng giáo dục và phát triển lớn. Vì vậy việc đặt câu hỏi có vai trò rất quan
trọng trong giờ dạy học lịch sử nói riêng và các môn học khác nó phát huy được
tính tích cực của học sinh. Lịch sử vốn tồn tại khách quan, là những vấn đề đã xảy
ra trong quá khứ nên trong quá trình giảng dạy ôn tập để học sinh nắm bắt được
những hình ảnh lịch sử cụ thể, đòi hỏi bên cạnh những lời nói sinh động giáo viên
phải lựa chọn các phương pháp dạy khác nhau để đạt được hiệu quả cao trong
truyền thụ.
Căn cứ vào tài liệu học tập và mục đích truyền thụ người dạy phải đề ra
những phương pháp ôn tập phù hợp với đối tượng học sinh giúp các em nắm bắt
nhanh và lưu giữ tốt kiến thức lịch sử, biết nhận xét, đánh giá một sự kiện, một
chân dung, một giai đoạn lịch sử Tạo nên hứng thú trong quá trình chủ động lĩnh
hội kiến thức của học sinh. Vì vậy phương pháp ôn tập lịch sử có vai trò quan
trọng trong quá trình giảng dạy lịch sử ở các lớp THCS nói chung và lớp 9 cuối

cấp THCS nói riêng.
Xuất phát từ nhu cầu của học sinh và tình hình môn học, qua quá trình giảng dạy
và tìm tòi phương pháp tôi đã thực nghiệm phương pháp ôn tập tổng hợp, kết quả học
sinh học tập chăm chỉ, hứng thú, nắm bắt sử liệu nhanh, quá trình tư duy tổng hợp, so
sánh, nhận xét đánh giá linh hoạt hẳn lên, kết quả thi học sinh giỏi, tốt nghiệp ngày càng
cao. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi đã quyết định chọn đề tài này để nêu lên những
kinh nghiệm bản thân, đóng góp một ý kiến vào quá trình đổi mới môn học nâng cao khả
năng nhận thức và kết quả học tập môn lịch sử ở lớp 9 cuối cấp THCS.
2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài :
* Một số vấn đề cần lưu ý khi dạy học môn lịch sử 9.
Cũng như khi giảng dạy các môn học đổi mới ở trường THCS , việc
day học môn lịch sử 9 cũng phải thay đổi phương pháp dạy học theo hướng
thầy- trò cùng làm việc để thực hiện tốt mục tiêu chung của chương trình lịch
sử và mục tiêu của hệ thống giáo dục phổ thông muốn vậy cần lưu ý mấy
điểm sau:
+ Khi dạy và học các phần trong chương trình lịch sử 9 ( Lịch sử Thế
giới và lịch sử Việt Nam hiện đại, lịch sử địa phương ) cần chú ý sự khác
nhau về yêu cầu nhận thức và truyền thụ nên giáo viên cần lựa chọn phương
pháp dạy học thích hợp .
+ Phần lịch sử thế giới hiện đại nhằm cung cấp cho học sinh những
hiểu biết sơ lược về tình hình thế giới sau chiến tranh thế giới lần thứ hai đến
nay ( đến năm 2000 ). Đây là thời kì gần thời đại chúng ta nhất, xong thực ra
các em không được tường tận chứng kiến mọi sự kiện lịch sử nên giáo viên
cần phải sử dụng bản đồ, lược đồ, tranh ảnh kết hợp với những đoạn chữ nhỏ,
phần tài liệu tham khảo và câu hỏi cuối mỗi mục hay giữa mục Phương
pháp trình bày cần linh hoạt: bằng tường thuật, kể chuyện hoặc phương pháp
hỏi đáp để bài giảng sinh động, học sinh dễ tiếp thu và phát huy được tính
tích cực chủ động của bản thân.
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh

+ Phần lịch sử Việt Nam hiện đại là phần lịch sử viết về chính lịch sử
dân tộc mình nên gần gũi với các em nhất. Giáo viên nên tiếp tục sử dụng có
hiệu quả phương pháp dạy học ở phần lịch sử thế giới hiện đại nhưng trình
bày kỹ hơn , lưu ý nhiều hơn đến việc sử dụng đồ dùng dạy học, các sự vật,
sự việc cụ thể đương thời nhằm tăng tính lịch sử cho bài học, học sinh dễ tiếp
thu và bài giảng thêm sinh động hấp dẫn.
+ Phần lịch sử địa phương gồm một số nội dung lịch sử ở ngoài
trường, lớp như hướng dẫn học sinh học lịch sử ở bảo tàng, tham quan , ngoại
khoá lịch sử giáo viên cần chú ý chuẩn bị cho tiết dạy thật chu đáo ( nội
dung, địa điểm, phương pháp thực hiện ) Song những địa điểm di tích lịch
sử, bảo tàng phải gần sát với nội dung của bài học trong chương trình và
phải giúp các em có nhận thức rõ rệt về lịch sử.
Muốn dạy và học tốt môn lịch sử thì trước hết giáo viên và học sinh
phải có sự chuẩn bị tốt, phải tạo được tâm thế thoải mái, sẵn sàng chờ đợi và
say mê trong suốt giờ học. Điều đó có ảnh hưởng trực tiếp đến việc tiếp thu
bài học của học sinh. Do vậy cần lựa chọn phương tiện, đồ dùng, phương
pháp phù hợp với từng loại bài, từng điều kiện và từng đối tượng học sinh.
a/ Phát hiện
a.1/ Đối với học sinh đại trà: Xác định rõ những trọng tâm của các giai đoạn lịch
sử, điều tra những phần học sinh còn hổng kiến thức, hiểu sơ sài để ôn tập.
a.2/ Đối với học sinh giỏi: Phát hiện là yếu tố quan trọng trong quá trình ôn
luyện học sinh giỏi lịch sử. Đối với học sinh giỏi môn lịch sử cần chú ý mấy điểm:
+ Cần cù chịu khó, ham hiểu biết lịch sử.
+ Có trí nhớ tốt, khả năng so sánh, nhận xét nhạy bén.
- Chữ viết sạch đẹp, trình bày bài cẩn thận rõ ràng.
b/ Phương pháp ôn tập chung:
b.1/ Ôn tập theo sự kiện lịch sử
Phương pháp ôn tập theo sự kiện là bước khởi đầu cung cấp cho học sinh
nguồn sử liệu cơ bản. Ôn tập theo phương pháp này giúp học sinh bổ sung các sự
kiện lịch sử theo một hệ thống sử thế giới và sử Việt Nam.

Ví dụ: Những sự kiện lịch sử thế giới tiêu biểu từ 1917 đến 1945.
- 7/11/1917: Cách mạng Tháng Mười Nga
- 2/3/1919: Thành lập quốc tế Cộng sản (Quốc tế III)
- 4/5/1919: Phong trào Ngũ tứ (Trung Quốc)
- 1//9/1939: Chiến tranh thế giới lần thứ 2 bùng nổ.
- 22/6/1941: Đức tấn công Liên Xô
- 2/2/1943: Chiến thắng Xta-lin-grát.
- 9/5/1945: Đức đầu hàng đồng minh.
- 14/8/1945: Nhật đầu hàng đồng minh, chiến tranh thế giới lần thứ 2
kế thúc
* Những sự kiện lịch sử Việt Nam tiêu biểu từ 1930 đến 1945.
- 6/1/1930: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
- 27/9/1940: Khởi nghĩa Bắc Sơn.
- 23/11/1940: Khởi nghĩa Nam kì.
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
- 13//1941: Cuộc binh biến Đô Lương.
- 5/1941: Hội nghị Trung ương lần thứ VIII.
- 22/12/1944: Thành lập đội Tuyên truyền giải phóng quân.
- 19/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.
- 23/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế.
- 25/8/1945: Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn
b.2/ Ôn tập tổng hợp giai đoạn.
Phương pháp dạy tổng hợp giai đoạn nhằm giúp học sinh hệ thống hoá từng
giai đoạn lịch sử cụ thể. Khi ôn tập giáo viên nên tổng hợp theo từng giai đoạn,
trong mỗi giai đoạn cần nên những nét chính, có so sánh, đánh giá, nhận xét.
Ví dụ: Sử Việt Nam có thể tổng hợp một số giai đoạn sau:
- Phong trào công nhân 1919 - 1930: Chia làm 2 giai đoạn nhỏ ( 1919-1925
và 1926-1930), khi ôn tập giáo viên cần cho học sinh so sánh đánh giá về quy mô,
diễn biến, hình thức, tính chất của hai giai đoạn từ đó rút ra sự phát triển vượt bậc

của phong trào công nhân Việt Nam.
Cụ thể: Giai đoạn 1919-1925
+ Quy mô: Công nhân tiến hành được 25 cuộc bãi công lớn nhỏ
+ Diễn biến: Khắp Bắc-Trung-Nam
+ Hình thức: Bãi công; bước đầu biết đi vào tổ chức ( Công hội đỏ do Tôn
Đức Thắng lãnh đạo)
+ Tính chất: Phong trào công nhân đã chiếm một vị trí quan trọng trong
phong trào yêu nước nói chung. Song giai cấp công nhân vẫn chưa trở thành người
lãnh đạo cách mạng được vì còn thiếu một lí luận cách mạng tiên tiến soi đường.
Vì thế, phong trào công nhân Việt Nam từ 1919-1925 vẫn chưa vượt khỏi được
khuôn khổ của hình thức đấu tranh tự phát
- Phong trào giải phóng dân tộc 1930 - 1945 cần chú ý đến đường lối, lực
lượng, diễn biến của từng giai đoạn cụ thể.
b.3/ Ôn tập theo trình tự logic bài:
Dạy theo trình tự logic bài giúp học sinh nắm bắt bài theo một trình tự hệ
thống, như "Công thức". Ôn tập theo phương pháp này có thể sử dụng ở một số bài
có cấu tạo khá giống nhau như ở các bài: 16, 18, 19, 20 ( Sử Việt Nam).
Ví dụ cụ thể: Các bài trên ôn tập theo trình tự:
- Hoàn cảnh ra đời: "Kế hoạch Nava"; "Chiến tranh đặc biệt"; "Chiến tranh
cục bộ"; "Việt Nam hoá chiến tranh".
- Nôi dung:
+ Tính nguy hiểm, điểm yếu.
- "Kế hoạch Nava", "Chiến tranh đặc biệt", ''Chiến tranh cục bộ" , "Việt
Nam hoá chiến tranh" từng bước bị phá sản như thế nào?
+ Bước đầu bị phá sản.
+ Phá sản hoàn toàn.
b.4/ Ôn tập bằng hệ thống lược đồ, đồ thị :
* Phương pháp này sử dụng ở một số bài dạng tiến trình cách mạng, quá
trình phát triển, tư tưởng nhận thức
Giúp học sinh hứng thú, hiểu và nắm bắt bài nhanh.

GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
Ví dụ: Đồ thị về bước phát triển tư tưởng, nhận thức của Nguyễn Ái Quốc từ
1911 - 1930 (phục vụ cho bài 2, 4, 6).
- Bước 1: Cho học sinh nêu các sự kiện tiêu biểu, đánh dấu sự chuyển biến.
- Bước 2: Vẽ đồ thị
-Bước 3: Cho học sinh nhận xét đánh giá bước phát triển vượt bậc về tư
tưởng, chính trị và tổ chức đi tới thành lập Đảng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
* Ôn tập bằng lược đồ, đồ thị có thể sử dụng cho một số bài ở lớp 8 và lớp 9,
giúp các em nắm vững kiến thức đặc biệt là đối tượng học sinh giỏi.
b.5/ Ôn tập kết hợp lồng ghép sử địa phương:
Liên tục những năm gần đây đề thi tốt nghiệp cũng như học sinh giỏi ở các
cấp đều có ít nhất một câu hỏi liên quan đến sử địa phương. Vì vậy khi ôn tập đòi
hỏi người dạy cần có sự lồng ghép, đan xen chương trình chính khoá với sử địa
phương.
Ví dụ:
- Dạy giai đoạn kháng chiến chống Pháp 1946 - 1954 đan xen những
đóng góp to lớn của nhân dân Đồng Nai trong cuộc trường kỳ kháng
chiến.
- Ôn tập phần 1954 - 1975: Lồng ghép những chiến thắng lớn ( đánh sân bay
Biên Hòa; Tổng kho Long Bình; Sông Lòng Tàu, Chiến dịch Xuân Lộc ) của
quân dân Đồng Nai trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, đặc biệt chú ý đến “chiến
khu rừng Sác”
b.6/ Ôn tập theo phương pháp kể chuyện, tường thuật .
Phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải sưu tầm truyện kể, về những chân
dung lịch sử, tranh ảnh. Khi ôn tập kết hợp kiến thức sách giáo khoa và truyện kể
học sinh sẽ tiếp nhận một cách hứng thú, hiệu quả tiếp nhận kiến thức tăng lên rõ
rệt.
b.7/ Ôn tập kiến thức kết hợp với đối thoại thực hành.
GV: Hoàng Thị Anh Kiều

Bước phát triển
Thành lập ĐCS Việt Nam
Thành lập “ Thanh niên”
Bỏ phiếu tán thành Quốc
Tế III
Tìm ra đường cứu nước
Gửi yêu sách tới Véc xai
Phân biệt bạn-thù
1911 1917 1919 7/1920 12/1920 6/192 6/1/1930
Tìm đường cứu nước
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
Hình thức ôn tập này chủ yếu dành cho đối tượng học sinh giỏi. Khi ôn giáo
viên tung các vấn đề sau đó cùng tranh luận, giải đáp với học sinh. Thầy nêu trò trả
lời. Trò đặt vấn đề, thầy giải đáp thắc mắc, sau đó cho học sinh thực hành bài ở
phần đã ôn tập. Ôn tập thực hành đối thoại học sinh cảm thấy rất thoải mái như
đang tham gia trò chơi tìm hiểu kiến thức lịch sử, giúp các em nắm bắt kiến thức,
có khả năng nhận xét đánh giá, tăng khả năng nhận xét, so sánh sự kiện lịch sử.
c/ Một số dạng câu hỏi thực hành trong ôn tập :
Để các phương pháp ôn tập trên đạt hiệu quả cao đòi hỏi người dạy phải
tăng khả năng thực hành cho học sinh bằng cách trả lời trực tiếp hoặc viết bài. Sau
đây là một số dạng câu hỏi phổ biến để quá trình ôn tập của học sinh đạt kết quả
cao.
c.1/ Câu hỏi trắc nghiệm
Đây là loại câu hỏi học sinh chỉ cần điền Đ, S hoặc dấu X và ô trống đúng,
sắp xếp theo trình tự đúng.
Ví dụ: Điền dấu X vào ô trống em cho là đúng
- Giai cấp công nhân Việt Nam
+ Ra đời trước chiến tranh thế giới thứ nhất
+ Ra đời sau chiến tranh thế giới thứ nhất
+ Ra đời sau giai cấp tư sản Việt Nam

+ Ra đời trước giai cấp tư sản Việt Nam
* Sắp xếp nội dung tương ứng:
- "Chiến tranh đặc biệt" "Tìm diệt" "Bình định"
- "Chiến tranh cục bộ" "Ấp chiến lược"
c.2/ Câu hỏi thông tin sự kiện lịch sử:
+ Nêu các sự kiện lịch sử thế giới tương ứng với các mốc thời gian sau:
2.3.1919; 4.5.1919; 1.7.1921; 1.9.1939; 1.10.1949
8.1.1949; 18.6.1953; 1.1.1959; 1.12.1975; 11.11.1975.
+ Nêu thông tin về các sự kiện lịch sử Việt Nam diễn ra tại các thời
điểm.
3.2.1930; 19.8.1945; 19.12.1946; 7.5.1954.
+ Dạng câu hỏi thông tin sự kiện giúp học sinh cũng cố lại kiến thức về sự
kiện lịch sử, giúp học sinh nhớ các điểm mốc lịch sử quan trọng của thế giới và
trong nước.
c.3/ Câu hỏi tổng hợp, đánh giá sự kiện lịch sử.
Đây là câu hỏi nâng cao kiến thức tổng hợp của học sinh.
Ví dụ: Ý nghĩa của sự kiện 6/1/1930 đối với cách mạng Việt Nam?
H. Điện Biên Phủ có phải là "Pháo đài bất khả xâm phạm" không?
Vì sao?
H. Nội dung cơ bản của "Kế hoạch Na va", "kế hoạch Nava" bị phá sản như
thế nào?
c.4/ Câu hỏi so sánh sự kiện lịch sử:
Ví dụ:
* So sánh về chủ trương, đường lối của ba tổ chức cách mạng được thành
lập ở Việt Nam từ 1925 - 1928
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
* Cho các sự kiện lịch sử Việt Nam: 6/1/1930; 19/81945; 19/12/1946;
7/5/1954. Sự kiện nào đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử cách mạng Việt
Nam? Vì sao?

c.5/ Câu hỏi tìm hiểu chân dung lịch sử

(chủ yếu dành cho học sinh
giỏi)
- Ví dụ: * Trong sách Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên viết "Vua đem các
tướng đuổi đánh quân của Khâm Tộ thua to chết quá nửa, thây chết đầy đồng, bắt được
tướng là Quách Quân Biên và Triệu Phụng Huân đem về Hoa Lư"
Ông vua mà Ngô Sĩ Liên viết ở đoạn sử trên là ai? Hãy nêu những hiểu biết
của em về ông vua đó?
* "Lòng ở Đông A thề một chết
Chỉ vì Nam Việt sống thừa sao"
Câu thơ trên của ai? Trình bày hiểu biết của em về tác giả câu thơ đó.
c.6/ Câu hỏi mang tính thời sự:
Câu hỏi thời sự ra dựa vào những sự kiện nóng bỏng đang xảy ra, hoặc năm
kỷ niệm chẵn.
Ví dụ: Năm 2003
* Nguyên nhân nào dẫn đến tình hình Trung Đông luôn căng thẳng và không
ổn định?
* Diễn biến, ý nghĩa của chiến thắng Xta-lin-gát 2/2/1943?
IV. KẾT QUẢ:
Tổng số
học sinh
Kết quả
Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 Điểm 5 - 6 Điểm dưới 5
TS % TS % TS % TS %
84 27 32,1 51 60,7 6 7,1 0 0
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua quá trình thực hiện phương pháp ôn tập, căn cứ vào khả năng học tập và
kết quả đạt được trong việc thực hiện phương pháp tôi đã rút ra được những kinh
nghiệm sau:

- Phương pháp ôn tập được tiến hành một cách phong phú đa dạng trong
phần học, kiến thức phù hợp với trình độ học sinh, chú ý nâng cao để phát hiện bồi
dưỡng học sinh giỏi.
- Ôn tập không đánh đố học sinh mà chủ yếu khơi dậy sự suy nghĩ của học
sinh một cách thông minh sáng tạo kết hợp học với hành.
- Bài tập thực hành cần kết hợp nhiều dạng khác nhau, từ câu hỏi trắc
nghiệm đến bài tập nhận thức, thực hành bộ môn, vận dụng kiến thức đã học vào
cuộc sống.
- Ôn tập trên cơ sở hệ thống kiến thức theo một trình tự lôgic, tăng cường
thực hành tại chỗ.
- Nắm vững kiến thức sử địa phương, sự kiện lịch sử nổi bật trong năm, ôn
tập theo chủ đề để học sinh hứng thú học tập, nhớ nhanh, nhớ lâu.
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
- Có chế độ ưu tiên khuyến khích trong qúa trình ôn tập, tạo nên sự thi đua
lành mạnh trong học sinh.
- Xây dựng "Ngân hàng đề" luôn tạo nên sự bất ngờ hứng thú, ham tìm hiểu
trong mỗi câu hỏi, mỗi giờ kiểm tra thực hành.
- Sử dụng đa dạng phương pháp trong một buổi ôn tập tạo nên sự thoải mái
trong học tập của học sinh.
VI. KẾT LUẬN :
Phương pháp ôn tập lịch sử lớp 9 cuối cấp trung học cơ sở là nhằm cung cấp
cho các em một hệ thống kiến thức lịch sử nhằm trang bị cho học sinh một hành
trang để các em bước vào bậc trung học phổ thông. Với phương pháp này học sinh
sẽ tiếp nhận kiến thức một cách nhanh chóng và có sức bền hơn. Tuy nhiên khi sử
dụng phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải nắm vững kiến thức lịch sử, sử dụng
thành thục hệ thống phương pháp trong qúa trình giảng dạy.
Quá trình thực hiện phương pháp là đúc rút từ kinh nghiệm trong thực tế
giảng dạy. Mong muốn của bản thân là góp một phần tiếng nói chung vào quá trình
đổi mới môn học để học sinh hiểu rõ lịch sử thế giới và dân tộc một cách hoàn

thiện hơn./.
VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đề cương bài giảng thường xuyên chu kỳ III ( 2004-2007)
2. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy SGK môn Lịch sử-Bộ giáo dục đào tạo Hà Nội
2005
3. Sách giáo khoa và sách giáo viên Lịch sử 9

Vĩnh Thanh, ngày 20 tháng 9 năm 2011
Hoàng Thị Anh Kiều
GV: Hoàng Thị Anh Kiều
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
MỤC LỤC
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI CHỌN ĐỀ TÀI
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận
2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài
IV. KẾT QUẢ
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
VI. KẾT LUẬN
VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO
VIII. PHỤ LỤC

GV: Hoàng Thị Anh Kiều
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN NHƠN TRẠCH
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VĨNH THANH

NGƯỜI THỰC HIỆN: HOÀNG THỊ ANH KIỀU
TỔ BỘ MÔN: LỊCH SỬ

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC: TRƯỜNG THCS VĨNH THANH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
PHƯƠNG PHÁP ÔN TẬP LỊCH SỬ LỚP 9
TRUNG HỌC CƠ SỞ
Năm học 2011 - 2012
****************
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THCS Vĩnh Thanh
GV: Hoàng Thị Anh Kiều