Quá trình đổi mới mô hình hợp tác trong nông nghiệp, nông thôn Thanh Hóa

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN









LÊ THỊ THẢO





QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI MÔ HÌNH HỢP TÁC
TRONG NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN
THANH HÓA (1986 – 2010)



LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Hà Nội-2010
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN








LÊ THỊ THẢO





QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI MÔ HÌNH HỢP TÁC
TRONG NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN
THANH HÓA (1986 – 2010)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Việt Nam
Mã số: 602254



LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ




Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trương
Thị Tiến






Hà Nội-2010


1

MỤC LỤC
Danh mục các chữ viết tắt 3
Danh mục các bảng biểu 4

MỞ ĐẦU 5
1. Lý do chọn đề tài 5
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 7
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 11
4. Nhiệm vụ, mục đích nghiên cứu 12
5. Nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu 13
6. Đóng góp của luận văn 14
7. Kết cấu của luận văn 14
NỘI DUNG
Chƣơng 1: Mô hình hợp tác trong nông nghiệp, nông thôn
Thanh Hóa trƣớc 1986 15
1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội Thanh Hóa 15
1.1.1. Điều kiện tự nhiên 15
1.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội 17
1.2. Xây dựng và phát triển mô hình hợp tác trong nông nghiệp và nông
thôn Thanh Hóa trước đổi mới 19
1.2.1. Trong những năm 1955 - 1957 19
1.2.2. Trong những năm xây dựng mô hình TTH nông nghiệp
(1958–1980) 21
1.2.3. Trong những năm bước đầu thực hiện chính sách khoán sản
phẩm cuối cùng đến nhóm và người lao động (1981 – 1986) 35
CHƢƠNG 2: Bƣớc đầu đổi mới mô hình hợp tác trong nông
nghiệp, nông thôn Thanh Hóa (1986-1996) 43
2.1. Đường lối đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nông nghiệp của Đảng và
Nhà nước, chủ trương của Đảng bộ và Chính quyền tỉnh Thanh Hóa
(1986 – 1996) 43

2
2.2. Quá trình đổi mới mô hình hợp tác trong nông nghiệp, nông thôn
Thanh Hóa (1986 – 1996) 47

2.2.1. Đổi mới mô hình HTXNN 47
2.2.2. Mô hình HTX phi nông nghiệp ở nông thôn Thanh Hóa …………63
2.2.3. Sự hình thành và phát triển của những hình thức tổ chức
kinh tế hợp tác mới 64
2.3. Kết quả đổi mới HTXNN, phát triển các hình thức hợp tác ở nông
thôn Thanh Hóa (1986 – 1996) 68
2.3.1. Những mặt đạt được 68
2.3.2. Hạn chế 70
Chƣơng 3: Đẩy mạnh đổi mới mô hình hợp tác trong nông
nghiệp, nông thôn Thanh Hóa (1997 - 2010) 73
3.1. Sự ra đời của Luật Hợp tác xã 73
3.1.1. Sự ra đời của Luật Hợp tác xã năm 1996 73
3.1.2. Sự ra đời của Luật HTX năm 2003 81
3.2. Chuyển đổi Hợp tác xã nông nghiệp theo luật 87
3.2.1. Giải thể HTXNN yếu kém, chuyển đổi HTXNN kiểu cũ sang
HTX dịch vụ, thành lập mới HTXNN 87
3.2.2. Nội dung đổi mới HTXNN 93
3.3. Hoạt động của các HTX phi nông nghiệp ở nông thôn Thanh Hóa
và các hình thức hợp tác khác 105
3.4. Kết quả đổi mới mô hình hợp tác trong nông nghiệp, nông thôn
Thanh Hóa 113
3.4.1. Thành tựu 113
3.4.2. Những yếu kém và tồn tại 117
3.4.3. Nguyên nhân 119
KẾT LUẬN 122
TÀI LIỆU THAM KHẢO 125
PHỤ LỤC 133


130

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


HTX
: Hợp tác xã
HTH
: Hợp tác hóa
HTXNN
: Hợp tác xã nông nghiệp
TTH
: Tập thể hóa
UBND
: Ủy ban nhân dân
CNH, HDH
: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
CT/TW
: Chỉ thị - Trung ương
ĐVT
: Đơn vị tính






131

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Sự phát triển tổ đổi công ở Thanh Hóa giai đoạn 1955 – 1958 16
Bảng 1.2: Số lượng và quy mô của HTXNN Thanh Hóa năm 1960 - 1965 23
Bảng 1.3: Kết quả sản xuất nông nghiệp những năm 1981 - 1985 34
Bảng 2.1: Số lượng và quy mô HTX năm 1995 so với năm 1988 43
Bảng 2.2: Mức độ hoạt động dịch vụ trước và sau khi tách HTX 44
Bảng: 2.3: Tình hình vốn quỹ của HTX Thanh Hóa năm 1995 so với năm
1988 49
Bảng 2.4: Hoạt động dịch vụ nông nghiệp của các HTX ở Thanh Hóa năm
1996 51
Bảng 2.5: Tình hình cán bộ quản lý HTX năm 1988 và 1995 54
Bảng 2.6: Chất lượng cán bộ HTX năm 1995 so với năm 1988 55
Bảng 2.7: Phân loại HTX Thanh Hóa theo chất lượng 58
Bảng 2.8: Giá trị bằng tiền các khâu HTX dịch vụ/ha 59
Bảng 2.9: Mức độ tăng trưởng kinh tế trong thời kỳ đổi mới 66
Bảng 3.1: Tình hình giải thể HTX năm 1998 84
Bảng 3.3: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ quản lý HTXNN ở
Thanh Hóa 93
Bảng 3.5: Số lượng HTX phi nông nghiệp (tính đến 31/10/2004) 102
Bảng 3.6: Kết quả hoạt động kinh doanh thương mại - dịch vụ của các HTX
năm 2000, 2002 và 2004 105
Bảng 3.7: Số tổ, nhóm hợp tác trong những xã có sản xuất nông nghiệp 108




1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài




 
- 


           
       

     
              
   






               



- 



2








S, 

 
HTXNN

g 
 
m. Trong  1980),
  

 

CT-TW 
qu
  



HTXNN 


 

3





 
 
 


 




t

“Quá trình đổi mới mô hình hợp tác trong nông nghiệp, nông
thôn Thanh Hóa (1986 – 2010)  

 
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề




Tư bản  
 


4
              
.

-ghen Vấn đề nông dân ở Pháp và Đức 
           
HTH 
-ghen, V.I. -nin 

-nin 
              -nin 


 Traianov 
   HTH.
 gi 

 gi 



“Đường cách mệnh” 
 
 
“Về cách mạng xã hội chủ nghĩa” 
      HTX         


              



5
CT-

      
(1988)  HTXNN


.
 
(2006) 
HTXNN
 
 
 
        - 

             

Đổi mới
quản lý kinh tế nông nghiệp và phát triển nền nông nghiệp hàng hóa ở nước ta
 Đẩy mạnh đổi mới vì chủ
nghĩa xã hội 





           ng

HTH 


6

Một số vấn đề kinh tế của HTH nông
nghiệp ở Việt Nam 
 HTH nông nghiệp Việt Nam Lịch sử - Vấn đề - Triển vọng
(           
 ); Kinh tế nông hộ và kinh tế hợp tác
trong nông nghiệp  Khảo
sát các hình thức tổ chức hợp tác của nông dân nước ta hiện nay 
       Kinh tế hợp tác trong nông nghiệp,
nông thôn trên thế giới và Việt Nam    
Kinh tế hợp tác – HTX ở Việt Nam thực trạng và định hướng phát triển
(N   -         










      

 


   
6  2010.

7
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
  
 
Theo Từ điển Tiếng Việt hợp tác 


mô hình hợp tác  

    

h



 c       


a. Quá trình hình thành các mô
hình hợp tác là do tác động của các quy luật và nhu cầu phát triển sản xuất
chứ không phải bằng ý chí chủ quan của bất kỳ một chế độ chính trị nào. 
NN 

  .             
HTXNN


 



8

- 

  6
 2010. 6  
. ,



- h.
4. Nhiệm vụ, mục đích nghiên cứu
-  


c

- 
+ - 


+ 

 1996; 1997  

- 






9
5. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu

-  --nin,

- 


- 



 

- 





 -nin 

 




10

6. Đóng góp của luận văn
- 
1986  1996, 1997
 2010 
a HTX 

-            
  


CNH, .
             

7. Kết cấu của luận văn



1986

(1986  1996)

 (1997  2010)

11
CHƢƠNG 1
MÔ HÌNH HỢP TÁC TRONG
NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN THANH HÓA TRƢỚC 1986

1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội Thanh Hóa
1.1.1. Điều kiện tự nhiên








  . 
, , 

; ; 






 (







 ); 











  100












            






-    rung du         
 
S nam. 
, -mu, sa mu, lim xanh,

 
 

12


-             

. 

. B
 
TTCN
- 
  
Gia. km 
 v






0
C,

1 






0

   3.341  

040
ha 

13
    

             
       km      
39.756km2. Ngo
            

 


1.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội
1.1.2.1. Dân số và lao động
9, T
 2  
H'M-
. 
2
. 
). 
             

           
3; 3].


 27 5,4%, trung
3; 4]
1.1.2.2. Cơ sở vật chất – kĩ thuật

hanh
km, bao
 

14



            km 
km 





v85; 986]
           

C





 km 
3.908km km 
  -          
 
 [85; 985].
- 
CNH,  
6

 [27; 12]. 
 
               

15




1.2. Xây dựng và phát triển mô hình hợp tác trong nông nghiệp và
nông thôn Thanh Hóa trƣớc đổi mới
1.2.1. Trong những năm 1955 - 1957
Ta 


ao, 

1945.









 [53; 43]. 








16


 [53; 44].
 
  
t 

              
u 






     



 1958.
Bảng 1.1: Sự phát triển tổ đổi công ở Thanh Hóa giai đoạn 1955 – 1958

ĐVT
1955
1956
1957
1958
g

15.810
15.918
16.210
18.543


6.236
7.746
9.491
11.876

%
39,4
48,6
58,5
64,0

2.  
*
%
53
57
63
62
*

 
  Lịch sử phong trào nông dân và Hội Nông dân Thanh Hóa 1930 –
1992, , tr. 52

17





              
 [53;53].














quy 


1.2.2. Trong những năm xây dựng mô hình TTH nông nghiệp (1958 – 1980)
g 11/            
 1960). 


 


18




  

             

  













    

 1.293 HTX [53;56].




th“Tiếp tục đẩy mạnh công tác cải tạo xã hội

19
chủ nghĩa đối với nông nghiệp, TTCN, người buôn bán nhỏ và công thương
nghiệp tư bản tư doanh”

[1;54].





 
 










  HTH            
     





             HTX
[1;58]            
