Nghiên cứu các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




TRẦN VIỆT HÀ




NGHIÊN CỨU CÁC GIẢI PHÁP
ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TRƯNG BÀY,
TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƯU TRỮ Ở VIỆT NAM


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC


Chuyên ngành : Lưu trữ học và tư liệu học





HÀ NỘI - 2008

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN



TRẦN VIỆT HÀ




NGHIÊN CỨU CÁC GIẢI PHÁP
ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TRƯNG BÀY,
TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƯU TRỮ Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành : Lưu trữ học và tư liệu học
Mã số : 60 32 24


LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC



Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Thị Phụng



HÀ NỘI - 2008

MỤC LỤC


Trang

MỞ ĐẦU
1

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ TRƯNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU
LƯU TRỮ
8
1.1.
Khái niệm về trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ
9
1.2.
Mục đích, yêu cầu của trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ
12
1.3.
Quy trình và phương pháp tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu
lưu trữ
14

Chương 2: KHẢO SÁT, ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG TRƯNG BÀY, TRIỂN
LÃM TÀI LIỆU LƯU TRỮ Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1986
ĐẾN NAY
20
2.1.
Khái quát về hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở

Việt Nam
20
2.2.
Đánh giá hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở
Việt Nam từ năm 1986 đến nay
29

Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC TỔ
CHỨC TRƯNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƯU TRỮ
Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI
53
3.1.
Những giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả việc tổ chức
trưng bày, triển lãm tài liệu
53
3.2.
Một số giải pháp cụ thể trước mắt
59

KẾT LUẬN
73

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
75

PHỤ LỤC
81

1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Tài liệu lưu trữ là tài nguyên của dân tộc, là nguồn thông tin có giá trị
đặc biệt trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhiệm vụ của ngành
lưu trữ không chỉ là bảo quản an toàn mà còn phải phát huy tốt giá trị của tài
liệu lưu trữ.
Trong những năm qua, việc bảo quản và phát huy giá trị tài liệu lưu
trữ đã được quan tâm, chú trọng và khẳng định trong nhiều văn bản của Đảng
và Nhà nước ta. Tại Đại hội Đảng lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam
năm 1986 - Đại hội mở đầu thời kỳ đổi mới, lần đầu tiên Đảng chính thức
giao nhiệm vụ cho các ngành, các cấp phải: "Tổ chức tốt công tác lưu trữ, bảo
vệ an toàn và sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ quốc gia". Sau 10 năm đổi
mới, tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ X năm 2006, Báo cáo
Chính trị của Đại hội đã xác định nhiệm vụ của ngành lưu trữ là phải "Bảo vệ
và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ".
Để triển khai thực hiện chủ trương trên, ngày 02 tháng 3 năm 2007,
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 05/2007/CT-TTg về việc tăng
cường bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ. Nội dung chính của Chỉ thị là
yêu cầu các cơ quan phải có nhận thức và biện pháp để tăng cường phát huy
giá trị của tài liệu lưu trữ như trưng bày, triển lãm, công bố, xuất bản, phục vụ
yêu cầu của công chúng.
Nhờ có chủ trương trên, trong những năm gần đây, việc trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ - một hình thức khai thác sử dụng tài liệu chủ động
đã và đang diễn ra thường xuyên, liên tục với quy mô ngày càng lớn, số lượng
ngày càng nhiều, chất lượng ngày càng cao. Ngày càng có nhiều cuộc triển
lãm tài liệu lưu trữ chung với nước ngoài được tổ chức tại Việt Nam và tại

2
nhiều nước khác. Một số dự án đầu tư xây dựng các trung tâm triển lãm tài
liệu lưu trữ quốc gia với chi phí hàng trăm tỷ đồng đang được triển khai thực

hiện. Nhiều gian trưng bày tài liệu lưu trữ tại các kho lưu trữ chuyên dụng
cũng đang được đầu tư.
Tuy nhiên, để tăng cường việc tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu
trữ, các cơ quan đang gặp một số khó khăn về hệ thống lý luận, về phương
pháp tổ chức và đánh giá hiệu quả. Chính vì vậy, vấn đề cấp thiết đặt ra là cần
phải nghiên cứu đầy đủ và khoa học các giải pháp để nâng cao hiệu quả của
việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ nhằm phát huy tốt nhất giá trị của tài
liệu lưu trữ nhưng lại tiết kiệm tiền bạc và công sức. Vì vậy, chúng tôi chọn
vấn đề "Nghiên cứu các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động trưng
bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam" làm đề tài luận văn thạc sĩ.
2. Mục tiêu của đề tài
Luận văn của chúng tôi nhằm giải quyết hai mục tiêu cơ bản sau đây:
- Khảo sát, đánh giá hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở
Việt Nam từ trước đến nay, chủ yếu là trong thời kỳ đổi mới (từ năm 1986
đến nay) nhằm khẳng định những kết quả đã đạt được và làm rõ những hạn
chế còn tồn tại.
- Thông qua việc đánh giá ưu điểm, hạn chế của hoạt động trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ, luận văn đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả
của việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam trong hiện tại và
tương lai.
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động trưng bày, triển lãm tài
liệu lưu trữ ở Việt Nam, đặc biệt là từ năm 1986 đến nay (thông qua việc
nghiên cứu các hồ sơ lưu trữ về các cuộc trưng bày, triển lãm và các nguồn
thông tin về các sự kiện đó qua các phương tiện thông tin đại chúng )

3
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiễn về
trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện các mục tiêu trên, luận văn của chúng tôi đặt ra và giải
quyết những nhiệm vụ sau đây:
- Hệ thống, phân tích một số vấn đề lý luận về trưng bày, triển lãm tài
liệu lưu trữ.
- Khảo sát, đánh giá hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở
Việt Nam trong thời gian từ năm 1986 trở lại đây.
- Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả việc trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ góp phần thực hiện mục tiêu phát huy tốt nhất giá trị
của tài liệu lưu trữ.
5. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Trong nhiều năm qua, vấn đề trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ đã
được nhiều nhà khoa học, nhà quản lý trong ngành lưu trữ quan tâm nghiên
cứu. Các tác giả Đào Xuân Chúc, Nguyễn Văn Hàm, Vương Đình Quyền,
Nguyễn Văn Thâm trong cuốn giáo trình "Lý luận và thực tiễn công tác lưu
trữ" do Nhà xuất bản Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp ấn hành năm 1990
đã trình bày một cách khái quát về tổ chức triển lãm tài liệu lưu trữ. Ngoài ra,
vấn đề này cũng được trình bày khá chi tiết trong cuốn "Lý luận và thực tiễn
công tác lưu trữ ở Liên Xô" của GL Be-lốp, A.Lôginnốpva, K.ph Michiep và
IP Prôcôpencô được xuất bản năm 1958 tại Liên Xô và được dịch ra tiếng
Việt năm 1968.
Ngoài những công trình nghiên cứu nói trên, trong thời gian gần đây
có nhiều bài viết có liên quan đến các cuộc trưng bày, triển lãm đã được đăng
tải trên Tạp chí chuyên ngành và một số báo chí khác. Một số bài viết đăng
trên Tạp chí Văn thư Lưu trữ Việt Nam đề cập đến các cuộc triển lãm thực tế,

4
bao gồm: "Triển lãm tài liệu lưu trữ giữa Việt Nam - Liên bang Nga tại
Matxcơva" của tác giả Nguyễn Minh Sơn; "Vài nét về triển lãm kỷ vật của
những người đi B" của tác giả Nguyễn Tiến Đỉnh; "Triển lãm "Đồng chí
Trường Chinh - cuộc đời và sự nghiệp"" và rất nhiều bài viết khác.

Ngoài các bài viết đăng trên báo chí, vấn đề trưng bày, triển lãm tài
liệu lưu trữ đã được đề cập tới trong Đề án cấp nhà nước "Quy hoạch tổng thể
cơ sở vật chất, kỹ thuật bảo quản tài liệu lưu trữ quốc gia đến năm 2010" do
Viện Chiến lược phát triển Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn thảo và Luận án Tiến
sĩ chuyên ngành lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam của tác giả Nghiêm Kỳ
Hồng: "Đảng lãnh đạo xây dựng và phát triển ngành lưu trữ nước ta".
Những công trình nghiên cứu kể trên đã đề cập đến việc trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ tại nước ta trong những năm gần đây. Tuy nhiên, vấn
đề này mới bước đầu được nghiên cứu nên số lượng nghiên cứu chưa nhiều,
vấn đề nghiên cứu chưa đầy đủ và ở góc độ rất khái quát, thậm chí rời lẻ. Do
đó, có thể khẳng định, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện,
chuyên sâu về vấn đề trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ tại Việt Nam.
6. Các nguồn tài liệu tham khảo
Để thực hiện đề tài này, chúng tôi đã tham khảo và sử dụng các nguồn
tư liệu sau đây:
- Tài liệu lý luận: Gồm các công trình nghiên cứu như đã giới thiệu ở
phần lịch sử nghiên cứu vấn đề.
- Tài liệu pháp lý: Gồm các văn kiện của Đảng và Nhà nước về công
tác lưu trữ từ năm 1945 đến nay, kể cả văn bản về các lĩnh vực khác có đề cập
tới công tác lưu trữ; đặc biệt là các văn bản quy phạm pháp luật như: Pháp
lệnh Bảo vệ tài liệu lưu trữ Quốc gia năm 1982 và Pháp lệnh Lưu trữ Quốc
gia năm 2001, các Nghị định, Chỉ thị, Thông tư, Quyết định và các văn bản
hướng dẫn nghiệp vụ công tác lưu trữ.

5
- Tài liệu khảo sát thực tế gồm:
+ Hồ sơ lưu trữ của các cơ quan đã tổ chức hoặc tham gia tổ chức
triển lãm tài liệu lưu trữ;
+ Các báo cáo về công tác lưu trữ của các cơ quan Trung ương, địa
phương và các đơn vị trong ngành;

+ Ý kiến của các nhà quản lý và dư luận xã hội đánh giá về hoạt động
triển lãm tài liệu lưu trữ.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của phép duy vật
biện chứng, duy vật lịch sử, lấy học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
và các quan điểm của Đảng làm cơ sở lý luận.
Là đề tài nghiên cứu để áp dụng vào thực tiễn, do đó điều tra khảo sát,
phân tích tổng hợp và so sánh là những phương pháp quan trọng mà chúng tôi
sử dụng để thực hiện đề tài. Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu các cuộc trưng
bày, triển lãm được tổ chức trong những năm gần đây. Từ đó nghiên cứu,
phân tích quy trình, nội dung, phương pháp trưng bày, triển lãm; đánh giá
những ưu điểm và hạn chế của công tác này. Bên cạnh đó, chúng tôi còn chú
ý đến phương pháp phỏng vấn, tiếp xúc, trao đổi trực tiếp với những người tổ
chức, những người trực tiếp thực hiện và khách tham quan triển lãm.
Các phương pháp nêu trên đều được thực hiện một cách đan xen và
kết hợp linh hoạt trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
8. Đóng góp của đề tài
Hoàn thành những mục tiêu và nhiệm vụ đặt ra, đề tài có một số đóng
góp về hai phương diện: lý luận và thực tiễn.
Về lý luận: Góp phần hệ thống và làm phong phú hơn lý luận về trưng
bày, triển lãm tài liệu lưu trữ, một vấn đề còn ít được nghiên cứu ở Việt Nam
từ trước đến nay.

6
Về thực tiễn: Góp phần khảo sát, đánh giá về hoạt động trưng bày, triển
lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam và đề xuất được một số giải pháp nhằm phát
huy tốt nhất giá trị của tài liệu lưu trữ thông qua việc trưng bày, triển lãm tài
liệu lưu trữ như phương pháp chọn đề tài, chọn thời gian, địa điểm triển lãm,
lựa chọn tài liệu, cách trưng bày; phương pháp kết hợp khéo léo giữa trưng
bày tài liệu lưu trữ với hiện vật; phương pháp tuyên truyền, quảng cáo; giải

pháp đầu tư xây dựng các Trung tâm triển lãm tài liệu lưu trữ và các gian
trưng bày tại các kho lưu trữ chuyên dụng; phương pháp hợp tác với nước
ngoài để tổ chức triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam.
9. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ.
Chương 2: Khảo sát, đánh giá hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu
lưu trữ ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay.
Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả việc tổ chức trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam trong thời gian tới.
Luận văn này được hoàn thành tại Khoa Lưu trữ và Quản trị Văn
phòng, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn thuộc Đại học Quốc gia
Hà Nội, dưới sự hướng dẫn của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Thị Phụng.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các Thầy, Cô giáo của Khoa
Lưu trữ và Quản trị văn phòng, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn -
Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy, truyền đạt cho chúng tôi
những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập.
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn của mình tới cô giáo, Phó Giáo sư,
Tiến sĩ Vũ Thị Phụng đã nhiệt tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi hoàn thành
luận văn.

7
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và các đồng nghiệp trường Cao
đẳng Nội vụ Hà Nội đã quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tôi học tập
và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Tạp chí
Văn thư - Lưu trữ Việt Nam, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, IV đã giúp đỡ
tôi về tư liệu.
Cuối cùng, tôi xin cảm ơn bố mẹ và gia đình đã động viên, ủng hộ và

tạo điều kiện tốt nhất để tôi có thể học tập và hoàn thành luận văn.
Do việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở nước ta chưa có nhiều
thực tiễn và do khả năng có hạn của tác giả nên luận văn chắc chắn không
tránh khỏi một số hạn chế. Kính mong các thầy giáo, cô giáo, các nhà khoa
học chỉ dẫn thêm những gì trong luận văn chưa chính xác hoặc giải quyết
chưa thỏa đáng để tác giả có thêm kinh nghiệm trong các công trình nghiên
cứu tiếp theo.

8
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ TRƢNG BÀY, TRIỂN LÃM
TÀI LIỆU LƢU TRỮ

Điều 1 Pháp lệnh Lưu trữ Quốc gia năm 2001 quy định:
Tài liệu lưu trữ quốc gia là tài liệu có giá trị về chính trị,
kinh tế, quốc phòng, an ninh, ngoại giao, văn hóa, khoa học và công
nghệ được hình thành trong quá trình hoạt động của các cơ quan
nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức xã hội
nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang nhân dân (sau đây gọi
chung là cơ quan, tổ chức) và các nhân vật lịch sử, tiêu biểu phục
vụ việc nghiên cứu lịch sử, khoa học và hoạt động thực tiễn [59].
Mục đích chính của công tác lưu trữ là bảo vệ an toàn và phát huy giá
trị của tài liệu lưu trữ. Phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ là làm cho các giá trị
sẵn có trong tài liệu lưu trữ - nguồn tài nguyên quý báu của quốc gia được
nhiều người biết đến, để tài liệu lưu trữ trở thành chứng cứ lịch sử, truyền bá
văn minh, phục vụ xã hội và nhân dân. Mục đích phát huy giá trị của tài liệu
lưu trữ là phục vụ công tác quản lý, mục đích chính trị, kinh tế, khoa học, văn
hóa giáo dục và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của công dân.
Để tài liệu lưu trữ được sử dụng có hiệu quả, các cơ quan lưu trữ có
thể tổ chức nhiều hình thức để khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ, đó là:

- Tổ chức khai thác, sử dụng tài liệu tại các phòng đọc
- Thông báo, giới thiệu tài liệu lưu trữ
- Cấp bản sao, cấp bản chứng thực tài liệu lưu trữ
- Cho mượn tài liệu lưu trữ để sử dụng với thời hạn ngắn;
- Công bố tài liệu.

9
- Các biện pháp cung cấp thông tin phục vụ mục đích khoa học hoặc
văn hóa giáo dục, bao gồm: trưng bày, triển lãm; sử dụng tài liệu lưu trữ
thông qua các phương tiện thông tin đại chúng; tổ chức báo cáo, tham quan,
giảng bài và các hình thức giải trí khác.
Trong khuôn khổ giới hạn của đề tài luận văn, chúng tôi chỉ nghiên
cứu hình thức: Tổ chức các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ. Trong
chương này, chúng tôi đề cập đến khái niệm, mục đích, yêu cầu, quy trình và
phương pháp tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ.
1.1. KHÁI NIỆM VỀ TRƢNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƢU TRỮ
Trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ là một trong những hình thức mà
các cơ quan lưu trữ tổ chức nhằm phục vụ nhu cầu khai thác, sử dụng để phát
huy giá trị của tài liệu lưu trữ.
Để hiểu rõ hơn về khái niệm trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ, trước
hết chúng ta cần làm rõ thuật ngữ này.
Theo Từ điển Thuật ngữ Lưu trữ quốc tế (bản tiếng Anh và tiếng
Pháp) thì "trưng bày tài liệu lưu trữ (Exhibition - Expositiond’ Archives) là
giới thiệu tài liệu lưu trữ hoặc bản sao của chúng tạm thời trong một thời
gian nhằm các mục đích văn hóa giáo dục" [46].
Theo Từ điển Lưu trữ Việt Nam do Cục Văn thư Lưu trữ nhà nước
biên soạn năm 1992: "Triển lãm tài liệu lưu trữ là trưng bày những tài liệu
lưu trữ có ý nghĩa để phục vụ việc sử dụng và tuyên truyền, giáo dục cho
quần chúng về một chuyên đề nào đó" [8]. Đây là cách hiểu khá phổ biển và
được thống nhất sử dụng trong nhiều văn bản, tạp chí.

Để tìm hiểu sâu hơn về khái niệm này, chúng ta cần phân biệt giữa
"trưng bày" và "triển lãm".
Từ điển Từ Hán Việt định nghĩa về "triển lãm" như sau: "triển" là bày ra,
"lãm" là xem; Triển lãm là trưng bày hiện vật, tranh ảnh để mọi người đến xem.

10
Cùng quan điểm như vậy, Từ điển Tiếng Việt định nghĩa: "Trưng bày
là bày ở nơi trang trọng cho công chúng xem để tuyên truyền, giới thiệu",
"triển lãm là trưng bày vật phẩm, tranh ảnh để mọi người đến xem" [57];
Từ các định nghĩa trên, có thể được hiểu như sau: Trưng bày tài liệu
lưu trữ là bày tài liệu lưu trữ ở nơi trang trọng để công chúng đến xem nhằm
mục đích tuyên truyền, giới thiệu tài liệu lưu trữ; và triển lãm tài liệu lưu trữ
là trưng bày tài liệu lưu trữ theo một hoặc một số chủ đề nhất định trong một
khoảng thời gian nhất định.
Nhìn chung, "trưng bày", "triển lãm" được hiểu là việc trưng bày các
hiện vật, tài liệu cho công chúng đến xem.
Sự giống nhau của trưng bày và triển lãm là cùng nhằm mục đích
tuyên truyền, giới thiệu cho công chúng. Sự khác nhau giữa trưng bày và triển
lãm là trưng bày thường diễn ra thường xuyên, có thể theo hoặc không theo
chủ đề nhất định với quy mô hạn chế, còn triển lãm thường theo một chủ đề
nhất định, có quy mô lớn hơn và diễn ra trong một thời gian nhất định.
Trong luận văn này, chúng tôi dùng cả hai khái niệm có ý nghĩa bổ
sung cho nhau trong một cụm từ "trưng bày, triển lãm".
Như vậy, trưng bày, triển lãm được hiểu là phương pháp (nghệ thuật)
công bố, giới thiệu hiện vật, tài liệu cho công chúng. Nội dung của trưng bày,
triển lãm khá đa dạng, có thể mang tính tổng hợp hoặc chuyên ngành. Trong
thực tế, chúng ta thấy các cuộc triển lãm, trưng bày rất phong phú về nội
dung, ví dụ: triển lãm ôtô, triển lãm tranh, triển lãm kinh tế…
Khác với trưng bày, triển lãm tranh ảnh hay các hiện vật - nơi mà đối
tượng "tự nói về mình", trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ có mục đích công

bố, giới thiệu đối tượng đặc thù là tài liệu lưu trữ. Đây là phương pháp (nghệ
thuật) sao cho những tài liệu hình thành trong quá khứ thể hiện được giá trị
của mình không chỉ cho các nhà chuyên môn mà cho rất nhiều người quan
tâm có thể cảm nhận được.

11
Nếu so sánh với các hình thức khai thác, sử dụng và giới thiệu tài liệu
khác như tổ chức phòng đọc, công bố tài liệu, thông báo tài liệu, biên soạn
sách chỉ dẫn… thì trưng bày, triển lãm tài liệu là hình thức truyền thông tin
trong tài liệu lưu trữ đến người đọc, người xem nhanh nhất và trực tiếp nhất.
Quy mô của việc trưng bày, triển lãm thường có thể mang tính chất
địa phương, khu vực, quốc gia hay quốc tế. Việc trưng bày có thể diễn ra tại
Phòng đọc, trong khi đó triển lãm thường được tổ chức với quy mô lớn hơn,
có thể ở trong hoặc ngoài cơ quan lưu trữ. Việc triển lãm có thể được tổ chức
thường xuyên hoặc theo các sự kiện nổi bật.
Trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ có thể áp dụng hình thức triển lãm
cố định tại một địa điểm hoặc triển lãm lưu động tại các địa điểm khác nhau.
Việc tổ chức có thể do một cơ quan lưu trữ chịu trách nhiệm hoặc kết hợp một
số cơ quan, trung tâm lưu trữ cùng tổ chức. Ngoài ra, trưng bày, triển lãm tài
liệu lưu trữ có thể kết hợp giữa cơ quan lưu trữ và cơ quan bảo tàng, văn hóa.
Do đó, địa điểm tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ có thể tại các
Trung tâm lưu trữ, các phòng trưng bày, các bảo tàng.
Theo Từ điển thuật ngữ lưu trữ của Hội đồng lưu trữ quốc tế thì cơ
quan đảm đương việc xử lý, thống kê, bảo quản và công bố tài liệu lưu trữ gọi
là cơ quan lưu trữ và tòa nhà hoặc một phần tòa nhà dùng để bảo quản và
thông báo tài liệu lưu trữ gọi là kho lưu trữ. Gian trưng bày, triển lãm tài liệu
lưu trữ còn có thể được gọi là bảo tàng lưu trữ (ARCHIVE(S) - MUSÉED
ARCHIVES). Bảo tàng lưu trữ là hoạt động trưng bày thường xuyên được tổ
chức trong một cơ quan lưu trữ và chủ yếu bao gồm các tài liệu lưu trữ được
lựa chọn cho mục đích văn hóa và đôi khi cho mục đích giáo dục [46].

Sự giống nhau giữa bảo tàng và kho lưu trữ là đều có chức năng trưng
bày hiện vật hay tài liệu nhằm phát huy giá trị của chúng. Tài liệu lưu trữ hay
hiện vật bảo tàng đem ra trưng bày phải có tính chân thực cao. Sự thuyết phục

12
lớn lao của bảo tàng hay lưu trữ chính là tài liệu, hiện vật có độ tin cậy cao.
Tuy nhiên giữa hoạt động bảo tàng và việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ
cũng có một số khác biệt:
- Nếu như tài liệu chủ yếu đem ra trưng bày của bảo tàng là hiện vật
bảo tàng thì tài liệu chủ yếu đem ra trưng bày của kho lưu trữ là tài liệu
lưu trữ.
- Nếu như cách thức phục vụ chủ yếu của bảo tàng là trưng bày thì của
lưu trữ đa dạng hơn: phòng đọc, công bố, xuất bản, trưng bày, triển lãm,
chứng thực tài liệu lưu trữ
- Nếu như trong phòng trưng bày của bảo tàng ngoài hiện vật gốc còn
có các hiện vật do bảo tàng làm ra thì trong phòng trưng bày của kho lưu trữ
chỉ trưng bày tài liệu gốc hoặc những tài liệu có giá trị thông tin tương đương.
- Nếu như trong phòng trưng bày của bảo tàng, hiện vật trưng bày giữ
vai trò chủ đạo còn trong phòng trưng bày của kho lưu trữ thì tài liệu lưu trữ
giữ vị trí trung tâm, được xem như xương sống của các cuộc trưng bày bên
cạnh các hiện vật khác trưng bày phụ trợ.
Có thể khẳng định, thông qua việc giới thiệu tài liệu lưu trữ tới công
chúng, trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ là một trong những hình thức phát
huy giá trị tài liệu lưu trữ.
1.2. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA TRƢNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU
LƢU TRỮ
1.2.1. Mục đích của trƣng bày, triển lãm tài liệu lƣu trữ
Tự thân tài liệu lưu trữ nằm trong kho lưu trữ không tự quyết định
được giá trị của mình mà giá trị của chúng chỉ được chứng minh thông qua
việc tổ chức sử dụng chúng một cách hợp lý. Tổ chức trưng bày, triển lãm tài

liệu lưu trữ nhằm các mục đích sau:

13
Thứ nhất, việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ trước hết nhằm giới
thiệu về tài liệu lưu trữ. Thông qua hình thức này, công chúng nói chung và
các nhà nghiên cứu nói riêng được giới thiệu, tìm hiểu về nội dung của tài liệu
lưu trữ trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Đặc biệt, các
cuộc trưng bày, triển lãm giới thiệu những tài liệu có ý nghĩa lịch sử, có giá trị
mới phát hiện có thể thu hút sự quan tâm, chú ý của công chúng.
Thứ hai, việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ có tác dụng tuyên
truyền giáo dục cho quần chúng về truyền thống anh hùng cách mạng, truyền
thống dựng nước và giữ nước của nhân dân ta, đồng thời cung cấp thông tin
để các nhà nghiên cứu, các du khách trong và ngoài nước có cái nhìn tổng thể
về lịch sử, góp phần giáo dục lòng tự hào, góp phần giáo dục tinh thần yêu
nước, bồi dưỡng lý tưởng sống cho các thế hệ, nhất là thế trẻ hiện nay.
Thứ ba, việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ góp phần tăng cường
sự hiểu biết xã hội về lưu trữ, xây dựng được nhịp cầu giao lưu giữa các cơ
quan lưu trữ và công chúng, thúc đẩy cho sự phát triển và sử dụng nguồn tài
liệu lưu trữ, làm cho lưu trữ phát huy được nhiều hơn, lớn hơn giá trị của
mình trong sự phát triển kinh tế - xã hội.
Cuối cùng, các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ, đặc biệt là
các cuộc triển lãm hợp tác với lưu trữ nước ngoài góp phần củng cố mối quan
hệ hợp tác hữu nghị giữa các nước, tăng cường việc thực hiện cam kết, thỏa
thuận giữa cơ quan lưu trữ các nước.
1.2.2. Yêu cầu của việc trƣng bày, triển lãm tài liệu lƣu trữ
Việc trưng bày, triển lãm cần phải đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau:
- Trưng bày, triển lãm phải đảm bảo thực hiện đúng các quy định của
Nhà nước về bảo vệ bí mật quốc gia, bảo vệ tài liệu lưu trữ.
- Việc giới thiệu các sự kiện cần phải nhằm mục đích phục vụ lợi ích
quốc gia, dân tộc. Trưng bày, triển lãm cần có chủ đề tư tưởng rõ ràng, phục

14
vụ các nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước trong từng thời kỳ lịch sử và
đáp ứng nhu cầu của xã hội.
- Trưng bày, triển lãm tài liệu phải đảm bảo tính thiết thực nhưng phải
đạt hiệu quả về nội dung và nghệ thuật, hấp dẫn, lôi cuốn người xem.
1.3. QUY TRÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP TỔ CHỨC TRƢNG BÀY, TRIỂN
LÃM TÀI LIỆU LƢU TRỮ
Để tổ chức thành công một cuộc trưng bày, triển lãm phải kết hợp
nhiều yếu tố từ việc sưu tầm, lựa chọn những tài liệu, hiện vật có giá trị,
phong phú, độc đáo cho đến việc thiết kế mỹ thuật phù hợp, bảo đảm môi
trường trưng bày an toàn đối với tài liệu, hiện vật, an ninh tuyệt đối cho triển
lãm từ khi khai mạc tới khi kết thúc. Tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu
trữ đòi hỏi lao động nghiêm túc của cả tập thể cơ quan lưu trữ. Đây là công
việc tốn nhiều công sức và rất phức tạp, gồm các bước cụ thể như sau:
- Lựa chọn chủ đề: Để đạt được thành công, việc lựa chọn chủ đề để
trưng bày, triển lãm là rất quan trọng. Chủ đề là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt
để lựa chọn tài liệu đem ra trưng bày, là xương sống của cuộc trưng bày, triển
lãm. Chủ đề phải có tính thời sự, thiết thực trong cuộc sống, thu hút sự quan
tâm của đông đảo công chúng đến với cuộc trưng bày, triển lãm. Khi chọn
chủ đề phải dựa vào mục đích của việc trưng bày, triển lãm. Tuy nhiên khi
chọn chủ đề cũng cần chú ý đến những vấn đề mà xã hội, giới nghiên cứu
quan tâm nhưng cũng nên thận trọng với những vấn đề nhạy cảm chính trị.
Nắm vững nhiệm vụ chính trị, hướng tuyên truyền chính của từng thời
kỳ để mở các cuộc trưng bày, triển lãm có chủ đề phù hợp sẽ được Nhà nước và
các tổ chức hỗ trợ nhiều hơn về kinh phí, về thời lượng tuyên truyền trên các
phương tiện thông tin đại chúng. Chọn được chủ đề triển lãm thích hợp với
thời điểm thì các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ sẽ nhận được sự phối
hợp của các phương tiện thông tin đại chúng khác như báo, đài, truyền hình…

15
- Lập kế hoạch tổ chức trưng bày, triển lãm
Đây là công việc mấu chốt trong toàn bộ công việc tổ chức trưng bày,
triển lãm vì bản kế hoạch tổ chức sẽ chỉ đạo và hướng dẫn mọi công việc tiến
hành trưng bày, triển lãm. Nội dung kế hoạch nêu rõ mục đích, yêu cầu, nội
dung, biện pháp tổ chức, kinh phí, thiết bị cho trưng bày, triển lãm. Nội dung
triển làm tài liệu được cụ thể hóa thành đề cương chuyên đề, trong đó trình
bày nội dung các phần, các đề mục sẽ trưng bày trong cuộc triển lãm.
Lập dự toán kinh phí cho cuộc triển lãm và trình cấp có thẩm quyền
phê duyệt cũng là một nhiệm vụ quan trọng của cơ quan đứng ra tổ chức.
Kinh phí dự toán phải cụ thể, chi tiết, kèm theo đó, cơ quan tổ chức cũng
cần phải xây dựng kế hoạch, đề cương triển lãm để các cấp có thẩm quyền
phê duyệt.
- Chuẩn bị tài liệu và cơ sở vật chất cho trưng bày, triển lãm
Sau khi xác định chủ đề và thời gian tổ chức, số lượng tài liệu đem ra
trưng bày, triển lãm, cần phải sưu tầm tài liệu, hiện vật. Trong kho lưu trữ có
hàng ngàn tài liệu liên quan nên lựa chọn tài liệu thường gặp rất nhiều khó
khăn. Khi sưu tầm, lựa chọn tài liệu, hiện vật để triển lãm cần phải dựa vào
giá trị của tài liệu, giá trị của hiện vật đối với chủ đề triển lãm. Để cuộc trưng
bày, triển lãm thành công thì các tài liệu đem ra phải phong phú, độc đáo, có
xuất xứ rõ ràng.
Đối với các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ, sự lựa chọn địa
điểm tổ chức trưng bày, triển lãm là vô cùng quan trọng. Thông thương, nếu
chọn khu vực trung tâm làm nơi tổ chức triển lãm sẽ có nhiều thuận lợi. Chính
vì vậy nên chọn những địa điểm để tổ chức trưng bày, triển lãm ở những nơi
trung tâm, những thành phố lớn, nơi có nhiều người qua lại nhằm tạo thuận
lợi cho công chúng đến xem, góp phần vào công tác tuyên truyền, quảng bá
các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu.

16

- Trưng bày tài liệu
Sau khi sưu tầm, lựa chọn tài liệu theo kế hoạch, đề cương và danh
mục tài liệu dự kiến trưng bày đã được phê duyệt, cơ quan tổ chức cần phải
tiến hành việc trưng bày tài liệu phục vụ triển lãm.
Việc trưng bày tài liệu tại triển lãm phải tuân thủ các yêu cầu về tính
khoa học, lôgic, mang tính trí tuệ, thể hiện được diễn biến của các sự kiện
cũng như phải đảm bảo về thẩm mỹ trong sự kết hợp giữa tài liệu và hiện vật
minh họa kèm theo. Khi trưng bày tài liệu, hiện vật tránh sự đơn điệu, khô
khan, lặp đi lặp lại trong phòng trưng bày, cần phải kết hợp tài liệu giấy với
tài liệu ảnh, tranh, băng hình, hiện vật.
Tài liệu khi đem ra trưng bày phải có chú thích rõ về thời gian, địa
điểm, hoàn cảnh ra đời, nội dung của tài liệu để tạo điều kiện cho khách tham
quan dễ dàng tìm hiểu về các sự kiện đã diễn ra.
Tài liệu chỉ được đem ra trưng bày khi tình trạng vật lý cho phép
mang ra khỏi môi trường bảo quản l‎ý tưởng cho tài liệu. Nếu mang bản gốc ra
trưng bày cũng cần xem xét thời gian, vị trí trưng bày vì có thể gây ảnh hưởng
tới độ bền của tài liệu.
Để đảm bảo an toàn cho tài liệu, tránh sự rủi ro như có thể mất mát tài
liệu trong quá trình triển lãm thì nên để tài liệu trong tủ kính có khóa; khung
ảnh phải bắt vít và có móc treo và có thiết bị chống mất cắp…
- Tuyên truyền
Để cho cuộc trưng bày, triển lãm đạt được hiệu quả, thu hút được
đông đảo quần chúng nhân dân đến xem, công tác tuyên truyền rất quan trọng.
Có thể có nhiều hình thức tuyên truyền khác nhau như in tờ rơi, xuất bản các
ấn phẩm, in băng rôn, áp phích quảng cáo, tuyên truyền trên các phương tiện
thông tin báo chí.

17

Ảnh 1: Những tấm áp phích quảng cáo cho Triển lãm "Hợp tác kinh tế và

khoa học kỹ thuật Việt Nam - Liên Xô giai đoạn 1950 - 1990" tại Matxơcơva
Khi in tờ rơi hoặc xuất bản các ấn phẩm cần chú ý dùng cách diễn đạt
rõ ràng, dễ hiểu để người xem dễ đọc và dễ cảm nhận được. Ngoài lời thuyết
minh, các tài liệu in trong tờ rơi phải kèm theo chú thích rõ ràng. Khổ in và
maket in phải phù hợp với nội dung tài liệu, mục đích tuyên truyền và khả
năng kinh phí. Có thể kết hợp tờ rơi với giấy mời dự khai mạc triển lãm.
Việc treo băng rôn, áp phích quảng cáo nên tập trung ở những địa
điểm công cộng và nên làm trước khi triển lãm khai mạc ít nhất một tuần.
Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng: Đây là cách
tuyên truyền về triển lãm nhanh nhất, hữu hiệu nhất và phổ biến được rộng rãi
với công chúng nhất. Vì vậy, bất kỳ cuộc triển lãm nào cũng phải cần tuyên
truyền, giới thiệu trên truyền hình và báo chí về kế hoạch chung của triển lãm.
Tuy nhiên, cũng cần lựa chọn những chương trình, giờ phát và các báo thu hút
nhiều người xem, người đọc.

18
- Khai mạc
Buổi lễ khai mạc có ý nghĩa quan trọng đối với sự thành công của
triển lãm. Để triển lãm thu hút được giới truyền thông và tuyên truyền rộng
rãi về triển lãm cần mời đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các nhà chính
trị, các nhà khoa học và các nhân vật tiêu biểu tham dự lễ khai mạc.
Trong buổi khai mạc cần phân công người đón tiếp, hướng dẫn các đại
biểu; phân công cán bộ phụ trách các phần việc khác như bàn, ghế, phông,
thiết bị nghe nhìn, chuẩn bị tài liệu và nội dung cuộc họp báo để đảm bảo cho
lễ khai mạc diễn ra tốt đẹp. Trong buổi khai mạc nên tổ chức biểu diễn văn
nghệ có nội dung gắn liền với nội dung của buổi trưng bày, triển lãm để thu
hút người xem đến với cuộc trưng bày, triển lãm.
- Hướng dẫn khách tham quan triển lãm
Ban tổ chức triển lãm cần phân công cán bộ trực và chuẩn bị nội dung
thuyết minh và người thuyết minh (có thể có phiên dịch nếu cần) cho đại biểu

và khách thăm triển lãm. Người thuyết minh cần nghiên cứu kỹ, hiểu rõ thành
phần, nội dung tài liệu triển lãm, thành thạo các thao tác kỹ thuật liên quan
đến tra tìm tự động hoặc chiếu hình ảnh bằng máy chiếu
- Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm sau triển lãm
Mục đích chính của việc đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm sau mỗi
cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ là nhằm nghiên cứu, phân tích, đánh
giá hiệu quả việc khai thác sử dụng tài liệu lưu trữ bằng hình thức trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ nhằm nâng cao hơn hiệu quả của công tác này.
Để có thể đánh giá việc tổ chức trưng bày, triển lãm có đạt được hiệu
quả không thì ngay từ khi khai mạc, các nhà tổ chức cần phải theo dõi và
phân tích phản ứng của xã hội đối với mỗi cuộc trưng bày, triển lãm và
nghiên cứu hiệu quả tác động của những tài liệu trưng bày đối với người xem.
Bên cạnh đó, các nhà tổ chức nên phân tích số lượng người đến xem, lưu ý tới

19
trình độ văn hóa, chức vụ, nghề nghiệp, độ tuổi để rút ra sự quan tâm khác
nhau của từng tầng lớp người trong xã hội đối với từng cuộc trưng bày, triển
lãm. Phương thức nghiên cứu hiệu quả tác động đến người xem là phỏng vấn
trực tiếp khách tham quan; đọc sổ cảm tưởng và các tin, bài và thời lượng đưa
tin trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Kết quả nghiên cứu này rất quan trọng và hữu ích đối với cơ quan lưu
trữ để rút kinh nghiệm trong việc hoạch định kế hoạch, chọn đề tài và tài liệu
trưng bày.
Sau khi kết thúc cuộc trưng bày, triển lãm, đơn vị tổ chức tiến hành
các hoạt động tổng kết, rút kinh nghiệm về công tác tổ chức. Bên cạnh đó,
đơn vị tổ chức cần đánh giá tình trạng tài liệu đã sử dụng tại trưng bày, triển
lãm và có các biện pháp bảo quản tài liệu thích hợp. Các vấn đề mang tính thủ
tục khác cũng phải chú ý như việc quyết toán kinh phí, thực hiện việc cảm ơn
các đơn vị, cá nhân đã tham gia triển lãm.

20
Chương 2
KHẢO SÁT, ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG TRƢNG BÀY,
TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƢU TRỮ Ở VIỆT NAM
TỪ NĂM 1986 ĐẾN NAY

Đại hội VI của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1986 không những mở
đầu sự nghiệp đổi mới về đường lối phát triển kinh tế - xã hội mà còn là sự
khởi đầu cho sự nghiệp đổi mới cho công tác lưu trữ bằng cách đề ra nhiệm
vụ cho các ngành, các cấp phải "tổ chức tốt công tác lữu trữ; Bảo vệ an toàn
và sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ quốc gia" [15].
Từ sau năm 1986, công tác phát huy giá trị tài liệu lưu trữ đã được
quan tâm, chú ý. Gần đây nhất, Chỉ thị 05/2007/CT-TTg ngày 02 tháng 3 năm
2007 của Thủ tướng Chính phủ đã xác định tầm quan trọng của việc tăng
cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ, trong đó đề cập đến công
tác tổ chức triển lãm, trưng bày tài liệu lưu trữ.
Nhằm làm rõ những chuyển biến trong nhận thức về công tác lưu trữ ở
Nhà nước ta từ năm 1986, chương II của luận văn sẽ đề cập đến thực trạng đồng
thời xem xét, đánh giá hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ tại Việt Nam.
2.1. KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG TRƢNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU
LƢU TRỮ VIỆT NAM
2.1.1. Hoạt động trƣng bày, triển lãm tài liệu lƣu trữ Việt Nam từ
năm 1962 đến năm 1986
Ngày 04/9/1962 Chính phủ ra Nghị định số 102/CP thành lập Cục Lưu
trữ trực thuộc Phủ Thủ tướng (nay là Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước). Sự
ra đời của Cục Lưu trữ là một bước ngoặt, một cột mốc lịch sử của ngành lưu
trữ Việt Nam. Kể từ đây, trên miền Bắc nước ta công tác lưu trữ đã có cơ

21
quan quản lý ở cấp Trung ương có trách nhiệm tổ chức khai thác, sử dụng tài
liệu lưu trữ trong đó có việc trưng bày, triển lãm.
Sớm ý thức được việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ là hình thức
tổ chức, sử dụng tài liệu có tính tuyên truyền và thuyết phục cao nên Cục Lưu
trữ mà chủ yếu là Kho lưu trữ Trung ương đã tổ chức và phối hợp với các cơ
quan khác (chủ yếu là các Bảo tàng) tổ chức được một số cuộc trưng bày,
triển lãm tài liệu lưu trữ lớn, nhỏ với nhiều chủ đề khác nhau.
Trong giai đoạn này, có hai cuộc trưng bày được tổ chức quy mô nhất
và cũng đã được dư luận đánh giá cao, đó là:
+ Trưng bày "Một số tài liệu, ảnh về thời kỳ Cách mạng tháng Tám
giành chính quyền đến toàn quốc kháng chiến" nhân dịp kỷ niệm 30 năm
ngày thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Cuộc trưng bày được tổ
chức từ ngày 18/8 đến ngày 06/9/1975 tại kho lưu trữ Trung ương. Phòng
trưng bày đã đón gần 2.000 cán bộ lãnh đạo các cơ quan, cán bộ nghiên cứu ở
Trung ương và Hà Nội đến xem.
+ Trưng bày "Những cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc của nhân dân
Việt Nam" được tổ chức tại Kho Lưu trữ Trung ương năm 1980 nhân dịp kỷ
niệm 35 năm ngày thành lập nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tại
cuộc trưng bày này hàng nghìn bản sao chụp từ tài liệu gốc với 6 chủ đề chính
đã phản ánh rõ nét cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của
nhân dân ta.
Trong các cuộc trưng bày, triển lãm nói trên, tài liệu được chọn lọc
đưa ra trưng bày gồm có các tài liệu hành chính, tài liệu khoa học kỹ thuật,
phim, ảnh, tài liệu cổ, bản thảo một số tác phẩm văn học, nghệ thuật, tư liệu
quý hiếm… của nhiều thời kỳ lịch sử từ thế kỷ thứ XV trở lại.
Ngoài hai cuộc trưng bày lớn nêu trên, Cục Lưu trữ đã tổ chức được
một số cuộc trưng bày nhỏ với các chủ đề khác nhau như: trưng bày tài liệu

22
nhân dịp kỷ niệm lần thứ 90 ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (1980), kỷ niệm
20 năm ngày thành lập Cục Lưu trữ Nhà nước (1982).
Trong điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, thực trạng của công tác
trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ từ năm 1986 trở về trước có thể được tổng
kết như sau:
- Các cuộc trưng bày đều được tổ chức nhân dịp kỷ niệm các ngày lễ
lớn của Đảng, Nhà nước và của dân tộc.
- Đơn vị tổ chức trưng bày, triển lãm chủ yếu là Cục Lưu trữ (Kho
Lưu trữ Trung ương). Các Bộ, ngành và các địa phương chưa tổ chức được
cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ nào trong thời kỳ này.
- Hình thức trưng bày mới chỉ được thực hiện bằng hình thức lưu động,
ngắn ngày.
- Vấn đề địa điểm trưng bày, triển lãm còn gặp nhiều khó khăn. Rất
nhiều cơ quan lưu trữ chưa tổ chức được phòng trưng bày riêng.
- Các cuộc trưng bày nặng về lễ nghi. Đối tượng đến xem chủ yếu là cán
bộ lãnh đạo, cán bộ nghiên cứu, chưa thu hút được rộng rãi công chúng đến xem.
2.1.2. Hoạt động trƣng bày, triển lãm tài liệu lƣu trữ ở Việt Nam
từ năm 1986 đến nay
Sau thời kỳ bao cấp kéo dài, tình hình kinh tế xã hội của nước ta đặt ra
nhiều thách thức, đòi hỏi phải có sự thay đổi về cách nghĩ, cách làm. Nhận
thức được điều đó, Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI năm 1986 đã
vạch ra đường lối đổi mới sâu sắc và toàn diện. Đối với công tác lưu trữ,
Đảng yêu cầu các cấp, các ngành phải "tổ chức tốt công tác lưu trữ; bảo vệ an
toàn và sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ quốc gia".
Trong thời gian từ năm 1986 đến nay, hoạt động trưng bày, triển lãm
tài liệu lưu trữ đã có những chuyển biến theo chiều hướng tích cực và hiệu