Vấn đề phụ nữ trong trước tác của Phan Khôi

Ơ
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN




CAO CẨM THI


VẤN ĐỀ PHỤ NỮ
TRONG TRƯỚC TÁC CỦA PHAN KHÔI


LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC






HÀ NỘI - 2013



ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


CAO CẨM THI


VẤN ĐỀ PHỤ NỮ
TRONG TRƯỚC TÁC CỦA PHAN KHÔI

LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC VIỆT NAM
MÃ SỐ : 60 22 34


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. TRẦN HẢI YẾN






HÀ NỘI - 2013


1
MỤC LỤC
MƠ
̉
ĐÂ
̀
U 3

  3
2. Lch s v 3
3. Phu 7
4. Mu 8
u 9
6. Ca lu 9
 vit tt 9
NỘI DUNG 10
Chương 1. Xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX và vấn đề phụ nữ 10
1.1. Khi giới nữ trở thành một vấn đề xã hội 10
1.1.1. Ph n trong din thng 10
1.1.2. Ph n trong nhng chuyn bin lch si Vit
u th k XX 18
1.2. Phương tiện và phạm vi thể hiện quan điểm về phụ nữ 22
n truyn t v ph n 22
1.2.2 Phm vi th hin v ph n 26
1.3. Phan Khôi - những trải nghiệm tri thức 30
1.3.1. Nn tng hc vng c 30
1.3.2. Ho  34
Tiểu kết 37
Chương 2. Nhà báo Phan Khôi và vấn đề phụ nữ 39
2.1. Những vấn đề phụ nữ qua các bài báo của Phan Khôi 39
c chung: Nam n n 39
2.1.2. Ph n  41
2.1.3. Ph n i 52


2
2.2. Những tương tác và tranh luận của Phan Khôi với học giả đương
thời về vấn đề phụ nữ 61

2.2.1. Tranh lun v n nam n 62
2.2.2. Tranh lun v ph n  65
2.2.3. Tranh lun v ph n i 68
2.3. Nghệ thuật viết báo của Phan Khôi 74
 lp lun 74
2.3.2. Phong 
Tiểu kết 85
Chương 3. Tiểu thuyết Trở vỏ lửa ra và vấn đề phụ nữ 87
3.1. Vấn đề phụ nữ qua cốt truyện và nhân vật 87
3.1.1. Ct truyn 87
t 89
3.2. Đặc thù diễn ngôn của tác phẩm 97
3.2.1. Ngh thut 97
  thut k chuyn 100
3.3. Giao thoa và khoảng cách giữa diễn đàn xã hội và diễn đàn nghệ
thuật 105
Tiểu kết 107
KẾT LUẬN 109
TÀI LIÊ
̣
U THAM KHA
̉
O 111
PHỤ LỤC 117


3
MƠ
̉
ĐÂ

̀
U

1. Lí do chọn đề tài
Nhu th k XX, vii ch  cai tr 
ca th        i trong i s  i Vit
Nam. Nhng cng t do,
ng t  n nam n
 n) v ph n i
Vit Nam. c thc t t hc gi thc thi vi ch 
nh m, Phan c lun gii v  
 ph n n ph n chim mt phn ln trong s nghip
cng trang vi nc
cng i. 
n nay, nhi vi v ph n trong
bi cnh hiu th k XX vn mt
 thVi  v ca Phan
m quyn vi h th luo
c ng.  a chn
 Vấn đề phụ nữ trong trước tác của Phan Khôi. V i
vi



nhng lu
vn  ph ni  t
hu cun tiu thuyt Trở vỏ lửa ra n nhn din
 t 
ng ha ch  thua.
2. Lịch sử vấn đề

4
n tt nghip: Đóng góp cho văn học của Phan Khôi
qua báo chí những năm 20- 30 của thế kỷ XX 
 lch s v y  
 ti nh v ph n trong di
sn ct s  thi v
Nghiệp văn t Phan Khôi, hình ảnh
còn lại  c u 
m , i can dng v
i  Vit Nam na u th k XX, c thvi s nhy
cc trc ca mng v quan yu ny ra trong
i sng.   t b nh
buc c h i vi ph n t v ln ci Vit Nam nu
th k. ci
s   u thuyt, chng h  Tống Nho với phụ nữ in ra t
13/8/Một cái hại của chế độ đại gia đình: bà gia với nàng dâu in
ra 20/8/1931. i tin
t sc bt rc
i hoc li 








giani ta nhn tht cu h



i, t s vic, c c T l
[33,28]. L - c v  di sa
mt s n v i v gii n
nh
nim g hc, n quyG
lun Phan Khôi và Đạm Phương nữ sử, qua một bức thư và một bài báo, khi
 cn m gig (qua cuu
n v v ph n   PNTV), L


5
 ci m  gi
t v ca n t
v n quyn c ng 7-nh
m u, quyt liu S gp g, mt
i di b m
 s, trong cun ca tun PNTV 
tu trung ch y;  ng thun v t v i sng
rt quan thii nt v 
u mt trong quan nim sng, trong sinh ho
hi, h   n mc c     [49]  i
t s   cn vic
hc gi ng v n ph n 
vc cho h   thng,
chi 
V viu v ph n n giao th
 k  ng Th 
Dòng báo phụ nữ trước Cách mạng tháng 8 năm 1945

 din gii v  n  i ca
 n 

  
to ra s u cng thi n
c n a v ca ph n i;
v n quy n; cuc sng sinh hot cng lp
ph n. Tip tc mt Phan Bội Châu với vấn đề phụ
nữ đầu thế kỷ XX cng Th u nhn thc ca Phan Bi
i v i ph n i. Qua i
nhng hc gi  u n nhnh: Phan B
n tri  kh cng ca


6
i ph n trong cuc vng giu th k 
nhn th n v ph n [50].
Nhit c n v 
n s vi v ph n u th k  Nguyn Khoa Diu
i: Bà Đạm Phương và công tác giáo dục nữ giới Tạp chí Đồng
Khánh MTX - Hu - 1994; Th Thanh vi Đạm Phương - người rung tiếng
chuông đòi quyền sống của phụ nữ từ hồi đầu thế kỷ Đại Đoàn Kết, s
 1998), n vi loVăn hóa
nghệ thuật; Cánh buồmm chung c cao nhng
n lc cc vn cuc sng cho ph
n,   n v  n hc, ng nghip, ng d c t
ch ph n t cuc sng t
V nh ph n 
 s, Phan Th Bt
 u tranh cho n quyu th k 

lun v n ph ni  N 
t Phan Thị Bạch Vân và tinh thần phụ nữnh
 B ct tinh thn cho
mt trong nhng ho    a ph n Nam K, th hi c
chuya thi v n
din li mt s tiu thuyGiám hồ nữ hiệp, Nữ anh tài, Kiếp hoa thảm
sử, Lâm Kiều Loan, cho thy s tin b c B
trong vic th hii ph n m ch trong
 nghin.
u ca hc gi   ph n thi k
ci p Essay into Vietnamese pasts (Nhng
u lun v Via Shawn Mc t Printing and


7
power: Vietnamese debates over women’s place in society, 1918-1934 (n
n lc tranh lun  Vit Nam v v i ph n
i 1918-   t s nhnh v nh
a cuc tranh lu Nữ giới chung PNTV v 
 i ph n i.  David Marr vt The
1920s women’s right debates in Vietnam (

 cuc tranh lun v n
quyn  Vit Nam trong nhn Vietnamese tradition
on Trial 1920-1945 (Truyn thng Vi

 th  -1945)
cho rng: ngay t nh ph n  
c tho lu
 ci bt ca mt s t Nữ giới chung, PNTV hay

t chc Hi n  s. C 
u ch yu  hai t Nữ giới chung PNTV.
Nh     n ni
dung c Vấn đề phụ nữ trong trước tác của Phan Khôi 
thc hi, ngui vit tn dng cho vic
 n m nhn
th  ph n 
i.
3. Phạm vi nghiên cứu
Khoảng thời gian, tư liệu

trong khong thi gian t Dn
ph
do  u L  , c ra
t v ph n. Kh 



8
tip t PNTV (1933, 1934); b 
via PNTĐ (1933, 1934); Tràng An 
a Sông Hương 
Thực nghiệp dân báo (1933), Hà Nội báo (1936), Đông Dương tạp chí tục
bản (1937-1938), Thời vụ , Dư luận & 9/1938),
Tao đàn (1939) v ph
n (thc cht, t  v ph
n). 






, 77 


















. kt hu cun tiu thuyt Trở
vỏ lửa ra
1
m  ng n quyn 







 
Phạm vi vấn đề
Trong lu di sn phong
gii hn diu, khtrong
v ph n   



 quan nim, nhn thc
ca 
4. Mục đích nghiên cứu
Vấn đề phụ nữ trong trước tác của Phan Khôi, 
 t
v i. Mc hin lun
din vin v ph n n giao
th ng thu nhi,
  n

1
   Trở vỏ lửa ra            




9
chung c ph n
c.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong lui vi mt

v ng - a m c.
Bn nhiu v: Lch s
 trong nhng m u. Bi vi vit vn
dng nhp c  c s 
c t 
 c th i vit s dng nhng thao
ng hp kt hi nhng quan nim
c    v  ph n   quyn, v  a ph n, gii
  n      i, l     
thic bic
- ng thi c gng khu bi nhn din
nhng gii hn c.
6. Cấu trúc của luận văn
n M u, Kt lun  , n
ca luc trin 
Chương 1: Xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX và vấn đề phụ nữ
Chương 2: Nhà báo Phan Khôi và vấn đề phụ nữ
Chương 3: Tiểu thuyết Trở vỏ lửa ra và vấn đề phụ nữ
7. Các chữ viết tắt
NGC : N gii chung
PNTV: Ph n 
PNTĐ: Ph n th
ĐPTB
TLVĐ: T ln


10
NỘI DUNG

Chương 1

Xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX và vấn đề phụ nữ

1.1. Khi giới nữ trở thành một vấn đề xã hội
1.1.1. Phụ nữ trong diễn ngôn truyền thống
Vic nm trong khu v
 phong kin tn ti m  n vng. Giai cp thng tr
phong ki d bin h ng Nho
 c h chi phi nhn thc, , thit chp
ti. Vt nam quyn mnh m
m vi r-n th ch cht tt y
nam gii. m trong tay quyn quyt
 n i phng, ph ng quan nim
  t
pho ra s bng gi 
 Vi
Th nht, ph n b   phc v cho
nam gii. Quan ninh ri si
ph n   n ti mng
   gn lin v,
k ng phu. Ph n b xi hng ti 
quyc hay tham gia thi ct trong b 
hay bong nhng v  sThc t y xut
 mt quan niy mit th ng T cho


11
r t d tin chi, tc bt tn, vin
chi t n tiy. H ta g
n, h  T ng trng
nam khinh nt nam vit hu, thp n vi  c,

ng, cha truyn con n
Th nh ph n phi gi 
ph, xu i ph n 
nh ph thuc tuyt xut qui
c mnh, ph n n phn ln nhng
ng nhng, con trai), theo tn trong
ng chi ph n n phi th tit th chng.
i c Minh Tâm Bửu Giám
ph ph hnh, t: 
y chng li nng h li: s 
 rt nh, ch s li tiu rt lu li tii ph n thm
 phi cht
2
. S bnh
ng th hin  chi ph n gi t cho mt chng, trong
 u vc b v i v 
c con trai hoc tht xut (phm mt trong 7 t  t,
  cha m chng, lm li, trm cp, ghen t, bnh hi 
Trong ch  phong kin Vit Nam, lut H 
luo v ch  gia tc
ph quyn, th hit    cung tn thc ch
n nht ca ch  

2
 -   - 



12
c ch giam cm n gii,

y v a h xu   v kinh t,
 c v 
Th i ph n phi trau d 
  hu t hm: Ph c, ph  dung, ph 
 nh kht khe v t ci ph
n
3
. Vic trau dt u ph n phi thc hin trong cuc sng
h      c ch      tinh thn
i ph nm thc ca h  ng, t
c, t  Thuy, t 
 c t 
s n ci ph n.  nh
ng th t tc ; 










































.
  Gia huấn,
Nữ huấn vi mi  n, thay th c
h ng.    



có thể

3














13
làm lời khuyên răn được, làm châm ngôn cho bọn đàn bà con gái [51]
 Cổ huấn nữ ca c 
. Cổ huấn nữ ca
m ging gii chi tit, c th
mi v ph n cn nhn thc, ng x
  n v  th trng
hp chng may phi chu cng:
Kiên trinh hai chữ là đầu,
Đá trơ trơ vững, gương lầu lầu trong…
… Dẫu mà tuổi trẻ đầu xanh
Quyết lòng ở vậy, chẳng tình trăng hoa

Bướm ong đâu mặc người ta
Nước trong, trăng sáng mới là gái trinh…
Ph n c khuy vy th ch
p nht ca h c khc
gi t trinh. Quan nic rao ging ph cp b


phi mnh m s phn ci ph n qua nhiu th h.
  i s      n mc c   c
h p dung mo ci ph n:
Ăn mặc chớ mỹ miều chải chuốt
Hình dung đừng ve vuốt ngắm trông
(Gia hun ca
4
)
Nguy
 

4
Gia huấn ca 
Gia huấn ca 




14
Sắc là giặc đam làm chi
Thuở trọng còn phòng có khi suy
Trụ mất quốc gia vì Đát Kỷ
Ngô lìa thiên hạ bởi Tây Thi

Bại tan gia thất đời từng thấy
Tổn hại tinh thần sự ích chi
Phu phụ đạo thường chăng được chớ
Nối tông họa phải một đôi khi
(Giới sắc)
- 

 


con g

Truyền kỳ mạn lục  
K



  Truyện kỳ ngộ ở
Trại Tây)Từ Thức gặp tiênTruyện yêu quái ở
Xương GiangTruyện cây gạo) , Truyền kỳ mạn
lục 
  
Truyện người nghĩa phụ ở Khoái ChâuTruyện Lệ
nương    Truyện người con gái Nam Xương  
            


15
  , 


 
 
              
 Truyền kỳ mạn lục 
              


. Tuy


, tr





-
a  


         
Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn
- Đoàn Thị Điểm, Cung oán ngâm khúc của Nguyễn
Gia Thiều,   
trong Hoa tiên Sơ kính tân trang 
 
 


16


ph 
- 


         -
 
(Chinh phụ ngâm           
Chinh phụ
ngâm 

Ca quyên ghẹo, làm rơi nước mắt
Trống tiều khua, như rứt buồng gan
Võ vàng đổi khác dung nhan
Khuê ly mới biết tân toan dường này
Cung oán ngâm khúc ca Nguyn Gia Thiu li t
ng su thch ci cung phi. Trong khi din t c
ng th gii n hy hoi tu, b
t sng   cung
tn, s c t gii vi ph n. 



 Trn
c th ca c  quyn ni
bnh ki chung cnho [54].
ng  v           
i ph n i loa th ni
 v  ca gii nt v 
trong (Bánh trôi nước; Con ốc nhồi; Quả mít); ca ngi tui tr 

phn thc cĐề tranh tố nữ


17
n tng chi tit ca v  ph n (Thiếu nữi ph n trong
ng cao  th y bc
v  bn chi s ph trong
 c nghinh m s b
ca ch  
Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng,
Chém cha cái kiếp lấy chồng chung
(Làm lẽ)
Truyện Kiều ca Nguynh cao v 
c ph phn i ph n
bing cho s  nh
ca ch  nam quyn. Kinh dn, ch n va
 
n khuya my ca Ki
thy bi n m ta ca l 
y h thi ca Nguyn Du, nhi
Truyện Kiều t cu n nhng thp k
u ca th k XX, Truyện Kiều vn b nhho cuvc
 ng tin b (Nguy, T 
c K) . H ch yu dp lun c
u: Th nhi
Kim Tr n
ti gi ly tch suy chn 
nhp. ng tin bt thi ca Nguy
c bia mt
i ph n.

18
 y, t nh  m c   ng, Nguy 
Nguyn D, n nh k XVIII, XIX vnh cao Truyện
Kiều c tich s c v s c quyn s
quyn hi ph n. T vic b khinh mi gii
i ca v sc v quyn
c hmc dit s bin chuyn 

trong vic
tip cn n quyn  i.
1.1.2. Phụ nữ trong những chuyển biến lịch sử, văn hóa, xã hội Việt
Nam đầu thế kỷ XX
u th k XX, thp ty mai
a  

, to ra nhng bii to ln trong tt c 
vc: kinh ti.
Nn kinh t c sn xun
p vi ch  a. Ph n  mu
 cung sn xui.
ng mu khoa h
ngh thut t           t
n tnh l
duy duy cm ci Vit. Nhng n np, k i sng
ca m mt
 ng ca th gi
phu Vit Nam my. Nhng ca t
 c Nht Bn, Trung Quc, c

ch o ra nhng thc nh cho h. Nhc vn
Trung Hoa t 
Trinh, Trc K lc t vt
b, t ph ng ti mt cu


19
sc ng mnh m rng khp ba mi
u th k t cuc vng gic v m - 
h ng. n
 i mu v i ph n.
Mt trong nhng h qu to ln c
y s   Vi xut
hin nhng tng lp mi ci, vi li s
i mt lu 
ng  t s n.
u th k t x t
: ng Nam - ng, 
t c   , h 
tr p trung din ra cuu tranh quyt lit v 
i sng v v n nam n ng
ca gii n.
i s  ln, tng lp ph n 
    o v
c sn xun ch  phn ph n ti
gm ti  c
h c (dy hc, vit
 n d
t li quan trng vi s 


tii nhp vu th k i cho
ph n  t cp cn nhng v n quyn
 n. Nhiu ph n p cu
u trong vic c i  n ng vit


20
     n thuyt, l  i ph n, t ch 
 thi s
Nguyt Anh, Hunh Th BNguyc Nhun, Nguyn
Th 
t s  i Viu th k 
vic m  sinh
5
. L n Vit

v sinh mi tun c h t s gi n 
nh ca Học chính Tổng quy Ting
c hc ph cp cho ho cng
n hng ti mng mt n
ng gia hai gii. Ph n i m chng t bn
. H c cng c m tin v kh c lc
kha git tng lp n 
hc chu ng ci li sng mc vi quan
c truyn thng xut hin. Nhiu v v li sng, phong tc,
tn gii n u
phi i.
  quyph n 
u
6

 

5



uan m





6
Thc trng ph n b c  nhiu nt phong
ng khu th k XX, cuu tranh ca h c nhC
v  M, ph n M p Hi quyn ph n  chi hi ln
c M phn quyn bu c ng c
ca ph n.  c chin tranh th gii th nht,lt, ph n mt s 


21
lun Vit Nam, tng lc mnh m cho gii n. u t
n vu ni ti,
c th c c v v ph n. Cng gii
a ph n th gi n Vit Nam thc nhn v ng
cý thức rằng họ là một nhóm người trong xã hội với các nỗi bất
bình và yêu cầu riêng”. C chc ph n  Phụ nữ giải phóng, Hội nữ
quyền, Nữ công học hội c t chc  nhi 
ca mng ph n, khuy n c
i

7
nh ca Trn Thi 
trong Vấn đề phụ nữ ở Việt Nam n nay mi vii.
Ph n n b  na, ch em cn phi bii
xanh. Lu i kh n  nh
t Vi n t v r].
Khi 



i th phi ph n
 n.  mu tt yu ca thu
th k XX,  Vi  quy    n u tr
ng khu hing, ph bin rng khi
Vi  n xut hi   ph n   i
, v ph n c chuy

Phch, c quy i.
  quyn  Nht, Trung Quc,  ng din
bi th i nhng i ph n n
 vn b i ch  ng cc ra kh y cuc sng mi
gn vi quyn li, quc gia. Cuu tranh ca ph n  Nht B
n quyn tuyn c ca ph nc  Trung Qu
nh ng nam n c kinh t, thi c  
 n th gin mnh m n vip Hi ngh ph n th
gii s tham d ca ph n  ph n
i hi ph n  chc t Laho, 
 cn vit ph n  ng nam n, chng ch 
c tr cm, thai sn, bo v o v 

7
Nữ công học hội  s khng hot
u qut t chc ph n  t
c nghip cho ph n Vit Nam.


22
i hia m c thuc
v tng.
1.2. Phương tiện và phạm vi thể hiện quan điểm về phụ nữ
1.2.1. Phương tiện truyền tải thông tin về vấn đề phụ nữ
Xu   nhu cu cai tr, sinh ho      
thuu thc tin cm cu ni
gii b chinh phi ngh t
ng xut bn, th  t Nam. 
       c. Nm
trong chivi my lui ng c
hc ng c tri mt hing mi
m, m ci si Vit
Nam. n hu hi c Vit
Nam thc hi ng, dch thut, truyng
  T  quy
ph n  gii n ti rc thc t
gii n  t v hi bo hc gi y
nhng cuc tho lun th hin s m v ph n t
ng ca gii n so vi din thng. Ph n tr t vn
 ni bc c- mt
 i hii
u th k ng mnh m n cuu tranh cho ng
gii. i gn i th k i c truyn Vi

th t dit xui v n
 ph n c luc di


23
Bu t s -5-1907, Đăng cổ tùng báo t mc
mNhời đàn bà b cn nhng v v ph n, do Nguyn
t vo Th Loan. Sau khi Đăng cổ tùng báo b 
bn do nhng nhy c Đông Dương tạp chí 
1913-1914)  Trung Bắc tân văn -1916) mc Nhời đàn
bà li xut hin, ch yu vn do Nguy
Th n Th Bng.
T sau chin tranh Th gii Th nh quyn ca
ph n n mnh m c
tho luu ht s   vn
 ph n, ho n Khai hóa Nhật Báo 
mc Văn nữ giới, Phụ nữ diễn đàn; Hữu thanh tạp chí c Văn thơ đàn
bà Gương nữ giới; Thần chung c Lời bạn gái; ĐPTB c
Văn nữ giới Lời đàn bà; Hà Thành ngọ báo c Tiếng oanhVăn
minh Tiếng dân c Phụ nữ diễn đàn; Công luận c Lời bạn
gái
c bit, vic xut bNữ giới chung u s khi
u ca mt v n gii. T 
vi s i ca t  n th   n 
nht: PNTV
8
 n c xut b

8
PNTV c Nhu nh v 

p ba mi      loi tu t Nam V ,
PNTV gi  ng t, ch th 
xem T quo lun nhng v 
quan h ca qui. T ng cp tin, khi quyt nhiu v
ba n gii by gi ng mi; c ng cho vic c
tc, np s  i Vit Nam hii; ph
n vi quc s