Tải bản đầy đủ (.pdf) (85 trang)

Cuộc chiến tranh ở Libya (2011 nguyên nhân, diễn biến và tác động

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.98 MB, 85 trang )

1

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


CHU DUY LY



CUỘ LIBYA (2011):
NGUYÊN NHÂN, ̣NG



LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Quan hệ Quốc tế




Tp.  07/2012
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘ
2




CHU DUY LY




CUỘ LIBYA (2011):
NGUYÊN NHÂN, 
̣NG


Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Quan hệ Quốc tế
Mã số: 603140


Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. 

Tp.  10/2012



3


 3
 4











 5




 6




 8
1: 









(2011) 17
1.1. 

2011 18
1.2. 

2011 22

1.3. (2011) 26
1.3.1. 

















 26
1.3.2. 1973 (17/03/2011) 

 27
1.3.3. 



(19/03-31/03/2011)  35
1.2.4.  










(17/03-23/10/2011) 36
2: 





(2011) 39
2.1. Muammar Gaddafi   39
  43
2.2.1. 












42 











, 



 43
2.2.2. 






























 48
 50
2.3.1.  

 50
2.3.2. 



  52
2.3.3. Dollar, 






(LCB) 55
2.3.4. 





















 58
3: (2011) 62
3.1. 






 62
3.2.   65
3.3. 



 67
3.4.  69




 74
 77








 81
4





T
CNXH 
CNTB 
CTTG 1 




CTTG 2 




IMF (International Monetary Fund)
 






LCB 

(Libya Central Bank)
LHQ 


NATO 







QHQT 


TBCN 






TTXVN 




XHCN 
WB 



(World Bank)







5














1.1:  18


1.2












 28


1.3: 






(2011) 34


2.1: 30 
 44


2.2:  46


2.3:  47


2.4: 
  48



2.5:  

















2010 56


2.6:  (2011) 63







8







1. 
Cuc chin tranh  2011 



 c chi
nht trong lch s i v quc t hi
ng ln bi s tham gia ca nhiu ch th 
quan h quc t.   2011 












 . ,
 (2011) 



 , 









 
  n bi
ng ca chin tranh Libya 2011 i vi nh
cu quan h quc tu chiu lch s 
khoa h    m quan trc chin tranh  Libya
(2011) c ch 
2. 








u ca lu





 a cuc chin tranh Libya (








 c n cuc chin Libya
c  khu v- 
3. 
V  ng, din bin trong
phm vi quc gia Libya, khu v 
n cuc chin tranh.
V th      p trung ch yu nh   
ng dn cuc chin bin ca cuc chin. Cuc chin bu t

 ng t s kin Tunisia (17/12/2010) k t khi bt

4.  thuyu
Luc thc hin nhm tr li chin tranh  Libya
t cuc chin tranh quc t  n ca chin
tranh Libya (2011) t nhng cuc bit bo lc
9

 n chin tranh
 ng ca chi c
trong khu vc  gii? Ving t chin tranh Libya


Vi thuyt u
1
trong lu
hit cuc ni chin pht quc t
vi s tham gia c th 
c chin tranh  u t nhng cuc
bi   l
 ra kh ln  qu






 (15/02-17/03/2012) 












, 



























 , 



, 

















 . 







 (17/03-23/10/2011) 











 . 






















1 . 




, 









 . dn chin ch 

n ching t
ng t 
s can thip ci ngun du m ca Libya. Cu
cuc chin tranh  ng l quc t  phm vi
khu vc t. Viu p t cuc chin tranh

5. 







chung


1
Gi thuyc hiu tc chng minh hoc kim nghi git hin
y, gi thuyt kt lun gi 
c m ch thuy
thi thic s dc t c hinh
 c cho sn phi chn gia gi thuy thit
n chng minh, cn kim nghic cho sn, tha nhn
n vic ch
10



 , 











 v
d u. u chi
 mt hii dit lch s i.
i lch s u chin nhic, bao
gm: Lut chin tranh; Trit hc chic chin tranh - 
thuyt chi          c chin tranh

ng ri lou ch
Lch s t qu ng ca chin tranh; Kinh t hc chin
tranh;  i hc chi   i h  ; Quan h quc t; Khoa hc
c;
 (

 ), 














   


 . 



. Chit ch  thu  
cu quan h quc t. Nhng hc gi  dng nhip c

lu 
h qu) gi    m d n chin tranh. Quincy Wright v 
phm          m   
 m gi
ca Kenneth Waltz ln
        u chi      
ba c t hc gi  n
u r chin tranh s dng vic kim nghi thuyt
dn chin tranh b 
nhng hc gi  gng mt t gin
m , Michael Doyle
vm 
2


2
Wright, Quincy (1942), A Study of War, University of Chicago Press; Richardson, Lewis F. (1960),
Statistics of Deadly Quarrels, Chicago: Quadrangle Books; Waltz, Kenneth (1959), Man,the State and War,
Columbia University Press; Bueno de Mesquita, Bruce (1981), The War Trap, Yale University Press;
Vasquez, John A. (1993), The War Puzzle
Measuring the Correlates of War, University of Michigan Press; Doyle, Michael W. (1997), Ways of War
and Peace, W.W.Norton dn theo Viotti        International Relations
Theory: Realism, Pluralism, Globalism, and Beyond (3
rd
Edition), Pearson Education Inc, bn dch ca Hc
vin Quan h Quc t c vin Ngoi giao Vi
11




,  /




 .TS.

3
(2005a, b; 2006) 







: 
 (



 ng v kinh t  th
gii, 4 (132) 04  5 (133) 









 (





 , s
2(68), 2006).


, 










 . Waltz (1959) 

 
 Power and the Roots of Conflict

 vera (1997);
   Conflict and Cooperation at the Turn of the 21st
  . Henderson (1998),      

 
, 
























 . 








  ba c
 c tham kh
u nhn
   y s       u kin chin tranh.
y s u kin chi
li nhp ci hing chin tranh. T 
  t, loi tr chin tranh ra khi
si. Vin thi
l          t hin t   
 n tranh dt c ,
vit h 
 ra r t phn ca t

4
 .








































 











.
(2011)

3
PGS.

 







, &NV  




4
, (2005b),  (


), Nhng vn
 kinh t  th gii, 5 (133), 05
12



, 
Libya (2011) 











 , Anthony
5
;
Butts, Spencer
6
 , David
7
(2011) 






 
(






8
, 11/2011, ).
 





























Libya. 

: 





 , 




 , 








  








. 
ng 02/2011, 











 
,  (NTC). ,

















 


5
Anthony Bell 











 (ISW), 















 . 





















 , 















 
 . 















 . 





 








 . 
(Security Studies Program) .
6















  
 , 











 . 


 , Spencer th (Peacekeeping and
Stability Operations Institute ) 








 (Army War College ). 




2  

.
7












 (ISW), 





















 . 





















  



(Islamic Movement of Uzbekistan)  (Libyan Islamic
Fighting Group). 





, 



















Potomac (Potomac Insitute for Public Policies )   (Center for Security
Policy). 













 , Berkeley. 10 
2011,  (Officer Candidate School )  







.
8
Institute for the Study of War (



 , ) 




, 



. 













 



, 





















 . 






 




 i m

 c mc
.
13

 . : 



 






 

























 03/2011. 









Protector. : 

 

Libya, 







, 












. 



























  .  : 

 
































 08/2011. 




















 .
9















(2011) 

















, 











 (2011) 











.
, 















 /


 a (2011) 

(2011a,b,c,d,e,f) 







 
          -

Iraq: Now what? 











. 




 , 




, 
















. 





































  













 .










 , Anthony H. Cordesman, Arleigh A.
Burke (2011)  (Center for Strategic & International Studies), 
 
 












    
Diplomatic History: February - 






tranh Libya (2011) 



.


 










 , or All About
  Ellen Brown 



9
Bell, Anthony; Butts, 

 , David (2011), The Libyan Revolution  Part 2: Escalation &
Intervention, Institute for the Study of War, 
p.13
14

(





 ). 











 



. 






















 , 















  






 . 

, 




 



















. 









John Perkins 






 , 




 



, 

. 




 (2011) 
.
, 



 (2011) 
 n Vi

 ng (2011) 


  cuc chin ti Li-bi hi u Quc

t, s 85, 06).  i (2011) 





ng l
t  cng sau m n co
Lybia-  7(71),
07) 











 ibya, tuy






























.   i (2011) 






 ng h ly nguy him ca cuc chin t   n T 
 8(72), 8) 













 (2011)   




 . 





























  nh (2011) 






i dy ti B  ng 
nhng v t ra cho Vi 
 3(67), 3). 



















  
(



) 
















 

























 . 







15





,   
(2011) 







 : 















         
 6(70), 6);  (2011) 





 






   











  
9).  (2011) 





c cht ca cuc chin
o"  Li- 







 ,  05. 


























(2011)  

.













 (2012) 






ng ho ti vi Vi 


 & ,  


 (2011), 





















 . 








































 Vit Nam.


 thy r

















 . 






 (2011)  






 10 . 






















. 



 
























.
 , m n dng 3 

 








   m
u v v  Vit
Nam.
6. 




Vi  yc d
c       u quan h quc t   u lch s.

u quan h quc t c s dng ch yu trong
lu. 





 

 quc t (c u,
c c gia, c quc gia, c ) 
 t quan h quc t (ch n thc, ch
16

 do, ch n tt v t v xu
 quc tt v  hc du mu
 chng t c nhm nhn
 quc t. Hi 
c ng d git hin
 quc t n din trong quan h quc t u
 i v 
u lch s c s dng trong lu
li (mn mn ti
nhng yu t cc) kt hng
y ra t th
n nhau). S kt hp lu s n
ca m  ng, ca nh      n thit m 
quan.
t s c s dng trong lun 
ng hp c vn dn bin

i c th n nhn th thng hi
cnh chung tn n ca
nh Libya (2011).
7.  
c tin ca vi  ym gii quyt
   bo
m an ninh qu c nhng m, viu
s  m mu ch 
  ra nhng chi
   x   u s  
ng gii quyt nhm gim d.






















 . 

, 

 c ti

 n cung cp mt
ngun u tham kho t

  Quc t 
bt c u v t/ 
tranh   



 . 






c, lut phn nh  Vit Nam.
Luu  Vit Nam v cuc
17




(2011) v

n mng ca
i trong s n cut.
8. 














 , 



, 





 , 


, 










, 

3 

.
   





, 


































 2011. 

 n bi





 (2011) 

 8  (15/02-23/10/2011) 











 (NTC). 













 (2011) 






























,    




.
c chin tranh  i 3 cp
  quc t (c  qu h
thng). Cuuc chin tranh  Libya (2011) bng
 tn chin tranh theo ba c 
 
3 









 i vi c trong khu vc
  gic tin cuc
ching ca cuc
chii vi Vit s kin ngh i
ni ngoi ca Vit Nam thi hu chin tranh Libya (2011).

1: 










(2011)
   ,  






















  

 2011. 

    n bin c




 (2011) 

 8  (15/02-23/10/2011) 





18







(NTC). 






(15/02-
17/03/2012) 













, 



























 , 
, 
















 .








 (17/03-23/10/2011) 


. 











 


1  . 




, 


























 .





















 (2011)






























m,  


.
1.1. 2011



1.1: 
(The Libyan Revolution 

Part 1  Roots of Rebellion, Institute for the Study of War)
19

Libya nm  Bc Phi dc theo b bia Trung H n
c quan trng dc ci
rng ln vi Ai C  
Niger  i ding 680,000 dng 1,759,540 km
c ln th  n th i b gii.
t hc theo b bia Trung Hi, sa mn
chi n 95% di            c ca
ng dc theo b bia Trung
H i sng rng o na
Libya.[80]
 c chia th     t: Cyrenaica
10
  
Tripolitania
11
 
12
 c gia
n tn khi Lybia tr a ca th
 trng ln ca sa mn ba khu v p
trong nhiu th k. Ba khu vi t trn bn s 
kinh t t. Lch s ch gi
13
)

14
) bt ngun k t c l


10
t trong ba khu vt  Libya. 



 m na Libya.
 th m t

 

 
 Sanusi. Do s cnh tranh vi khu va Tripolitania trong lch s
mm m



 ng Gaddafi trong thng li
.
11
c ca Libya. t c


ph th 

  l         ch s  u vi
Cyrenaica  
12
a Libya.  i
b


  ln nht ca Fezzan, 


a khu vc. Fezzan b chi phi bi b tc Maqarha, mt trong nhng b tc ln nht c




.
13


  ln nht trong khu vc Cyrenaica, 

 n l


n khi cu



 c bing li ch  Gaddafi bt
u  2/2011. Lu s dc chng li cuc biu
 17/02/2011. 20/02/2011, 








 

. 
05/03/2011, Hng chuyn tip quc triu tp lng thi
 t a Hng chuyn tip quc gia trong sut cu.
14


 a Libya. Tripoli n bi ln nht cc vi 1,8
tri. 











 u  th   03. Tripoli




 n l


  
bt c 

u tin t
20

1951 khi c hai khu vn kio quc gia. Fezzan
gi li bn s  n
ch s a khu v cnh tranh t
c vi hai khu vi). Mc t  gia
 i thp ti
thi Gaddafi
15
, ch ch c b) v t yu t nh
 Libya.
Nn kinh t Libya ph thuc ch yu khi doanh thu t du m  
khong 95% kim ngch xut kh.[80]
 t   
mt trong nhi cao nht  n
thu nhn th
c nhng tin b v c t phn ca chin d
p quc t. N lng pht cp
Quc d b  h s t b
 ty di
d b lnh trng pha M bt
c ng phc g b h
u nguc tic bi
 p gi Libya 



Gaddafi   ca quc t 






 . Tc gia (NOC) lp
mng dn 3 tri
    p 














 . i mt vi mc trong vic t do
n kinh t i ch c ni d 
hi cho ho n ca mt nn kinh t th 
ch v ng, chim khong 20% GDP,[80] m r
  gim xung.


08  i hp vi nh

 . 








     



 





 
28/08/2011.
15
    m quyn ki    t cu      


  t hu t c








 ,
 

  1975. 




l p tc bit s quan
ch 

.
21

u kin ch sy Libya nhp
khu khong 75% thc phm.[80] Nguc phc v a
Libya v i (the Great Manmade River Project), tuy
ng ngu tr n thit kh mui nhm
ng nhu cu s d[80]




, nn c lp Libya thc s bng gia th k XX.
  i Italia thay th  ch Ottoman (Th  )  khu vc xung

quanh Tripoli t  i trong Th chin II.
p Quc tha nhc l
Sau cu n
h th t Th Gii Th Ba. H th kt
hp ca ch t ngun mt phn t thc ti l
c thc hin b trc tic
 dn du trong nh y h 
ng c tr nh ng b 
 

 ch 
  Di Aozoc Chad  nhc quyn
 d  Chad
c ph p Quc
trng ph p v m sau khi xy ra s kit bom chuyn bay
103 cu tri Lockerbie, Scotland.
Trong thng li mi quan h v
ng pht cp Qu  
c d b vm v
v  h t l
y dii khng b.
c tin  trong vi
v quynh loi Libya ra khi
 khng b 
mt hinh gii quyn v bi tng nhng n
chc t vong bc kia, bao gm c v 
 
    M nh c 1,5 t dollard theo hi   
c t kt qu tt ca vii quan h 
ca M vc li

s vi nhau k t 
22

c bn
LHQ c bi  ch
ph quc t ng bt n
 din ra  mt s c B
n mt s th i
ng chuyn tip qup  Benghazi vi m
ch   t qu
 nh m nhi biu ng B
 quyu ngng bn ngay lp t
c ng quc t thit lp mt khu v     u
u, lng cha th 
i h phi 
thi hng gi
 c git bi ci
i ng h t c hoch chuyi bu
cng hi mi.
Cuc chin tranh  Libya (2011) c bit
cuc ni chin gia nhi Libya vn gia phe Ni dy
  c ni chin  t
quc t vi s tham gia cng h phe Ni d

tn
 Gaddafi.
1.2. 

2011
S a sc mnh ca lng ni lon  Cyrenaica

i vi ch   ng
l t  
quyn lc ca Vua ISanusi,  c
lp t n 1969, khi Gaddafi nm quyn trong mt cu.
n g h
i hc gi 
Muhammad bin Ali al- c bi     i) Grand
Sanusi.[43][20, pg.15] Hc thuyt Sanusi nhn mn ca thc
tin Hc bing so v
n
[38][20, pg.15]  khu
v ci Cyrenaica
 t t qu
23

bu truyn khu vc thuc b tn dn
 thng b lt mi phc t
s (long n lc truy
n l thc t 
trng tranh chp gi li quyt  manage)
quan h gia c  lc v  n Ottoman    [43,
pg.617][20, pg.15]
n m rng thua ca h   k XIX,
nh (khu vc) cui c
quc Ottoman  Bc Phi. ng mt cu
s ca Libya nhc thu ch i Ottoman
ng ba t ph lc
c chin rt mnh m  u vi
t ph lc ph
 ln khi Th chin

c phi gii hin din ti Libya  m
v   trc thu
quyn t tr i.[38][20, pg.15] Cun cho Th chi
 cai tr i Italia   k
mun tip tc chin tranh  Cyrenaica.[55][20, pg.15]
i Anh nhm mo v ng c
ng gi 1917
i Anh h tr o Sanusi dn vin
  t phn quyn t ch cho Ti  c Cyrenaica (Emirate of
i s o ca Ti
i tha k cp tr c l
l       t l      C 
         n t ch. C 
Tripolitania 













 . , 

 t

gi t ci Misrata. 



t
gi lc  [15][20, pg.15]
t
phn c  bin Th 
16
ca I     c vi Cyrenaica,

16




 vi







. 

























, 









4 .

24

ng mt cuc ching li hai khu v
Lng c lc ni dy
c thuc Fezzan; nhng b ln chng li Italia
 -o cuc ni
dy   b
sau khi nhng cuc ni dy s.[15, pg.134][20, pg.15] Al-Mukh
th  li mt di sng g
m ng nht.[40, pg.201-217][20, pg.15] Sau khi chin th i
Italia thng nht ba khu vt thut cm
t ting Hy Lp cho c khu vc Bc Phi.[55][20, pg.15]
Chiu trong sut Th chit bi ca Italia ti
Bt lp m t  Cyrenaica
Fezzan bi khu vn thua ca
 n kim
c quyn ki  phn
cnh vc gii quyt trong nhi h c qui
s y tr cng qut cht quan h 
 v bo v la h ti Ai
Cc Libya thng
nhc lp. Nhng k hop phi s phi d di t  tc
i elite  
 Libya.[71][20, pg.16]
      n t tr i th   
nhio kh thi nht cc lc
tranh lun vn b tn thi Chin tranh L n tm ng
c Bc Phi, Hoa K ng h k hoch ca Anh v mt Libyc lp
i s o ca Sanusi ti LHQ. [71, pg.39-40][20, pg.16] LHQ
c lp ci vi Anh    dng

t bing cng.[59][20, pg.16]  t
trong nhng qu n nh gii. Mc
t thc th thng nht, Libya vn tn ti nhng rn n
n sc quc gia hoc nhng th ch.[71, pg.44]
Bi h tht ch  ki
bit gi   rt y 
Vua Idris ch th  
  u nht v khu vc.[37, pg.35][20, pg.16] Quyn
25

lc vua Idris nm gi dng m  bo tr
 li quan tra v
quyn lc cng s bo v  n tr 
c   i Libya
17
. [71, pg.45,70] 
vin du m ti Cyrenaica bi nh 
i nn kinh t  c[93][20, pg.16] t thp
k, Libya nc cung cp du ln th ging thi s 
 khu vc. Quyn l n tp
trung trong tay ca ch   ng minh b lc c
Cyrenaica. Tham ng v bng
 
i lp  ng nhnh nhm chng
li ch   bng ch c  Rp (thuy Rp), ly cm
hng t Tng thng Ai Cp Abdul Nasser-thng ca Gaddafi thi tr - 
i M [49, pg.45-65][34, pg.147-151][20,
pg.16] - ma
 do  
chng l ng ch  ngm c

 tr nhu
 trong ch  ca Gaddafi.
Cu c ra khi
ng Qu lng bo v  ca
ch   - n m
o cc vu Hng Ch ng
(Revolutionary Command Council) gm nhi ca
n quyn l  cc t nh
Sanusi  Cyrenaica v Tripolitania.   ca
 ng h ca gi ti tinh hoa thu
nh i thi Vua Sanusi.[20]
Vim quy tc t
quan trng  Cyrenaica, nhi nhc quyi th
n s chi  Cyrenaica, Gaddafi thanh tr

 ,
kinh doanh  . Gaddafi ch o

17
  p Wheelus Air Base g
 n tr 100 tric nhn vin tr n nht ca M i


.
26

a  Cyrenaica t th k XIX.
CuGaddafi   g thay th 

h 


 a
Sanusi vi ving 

trit hc    trong 
Xanh. [70, pg.64-72]     kt h  m ca Mao Tr 
(Mao Tuyn  o Hi (kinh Coran). 










ca 

l  ch theo Sanusi, 








 Cyrenaica 








 
ch xut hin ca i lp 

n binh H
khu vc Cyrenaicasau nh 1970. 

    
Benghazi, Ajdabiya c bi

tr  

ca 



H
i lp v  H
H Libya 
1.3. (2011)
1.3.1. 



















i lp  Libya hin bao g lc bi ch  c
  t s
a Cu B 
Mustafa Abdel- vi t ch
em Hng b cm hong  Ai Ca b lc Senussi
. B lc Senussi chi  khu v
tng ni dy ch Qu





























 









 


. 



 , 




 , 












 . 

 09/2011, 









() 







,  26/02/2011 








 .




 (NTC) 





















 





, 
































 . 












 05/03 
Benghazi,  















 . 









 () 












27
















































.
S t c 





c ki

 




trong nh



 s can thip t . Tuy




 





















































 (Gaddafi) 




 



.
1.3.2. 1973 (17/03/2011) 
Libya






























(2011). 








, 



















, , Anh.  , 























 . 






Libya, 




































 












 . 







 ,
























.
Xung qu

 1973 , 








.

×