Tổ chức hợp tác Thượng Hải Quá trình hình thành, phát triển và triển vọng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA QUỐC TẾ HỌC
* * *



NGUYỄN HOÀI LINH







TỔ CHỨC HỢP TÁC THƯỢNG HẢI:
Quá trình hình thành, phát triển và triển vọng







LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành Quan hệ quốc tế

Hà Nội – 2010


1
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA QUỐC TẾ HỌC
* * *



NGUYỄN HOÀI LINH





TỔ CHỨC HỢP TÁC THƯỢNG HẢI:
Quá trình hình thành, phát triển và triển vọng

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUAN HỆ QUỐC TẾ
MÃ SỐ: 60.31.40







Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Nguyễn Thu Mỹ






Hà Nội – 2010






5
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 8

CHƢƠNG 1: QUÁ TRÌNH THÀNH LẬP CỦA S.C.O 18
1.1. Cơ sở hình thành của Tổ chức Hợp tác Thƣợng hải: 18
1.1.1. Cơ sở lý luận 18
1.1.2. Cơ sở thực tiễn 25
a. Hợp tác Trung Á trước khi Tổ chức Thượng hải được thành lập 25
b. Bối cảnh quốc tế và khu vực những năm đầu thế kỷ XXI đặt ra
yêu cầu tăng cường hơn nữa hợp tác an ninh Trung Á 31

c. Gia tăng nhu cầu hợp tác phát triển kinh tế giữa Trung Quốc,
Nga và các nước Trung Á 36

1.2. Hội nghị Nhóm Hiệp ƣớc Thƣợng hải lần thứ 6 (năm 2001)
và sự ra đời của Tổ chức Hợp tác Thƣợng hải 40
1.2.1. Mục đích thành lập 41
1.2.2. Chức năng, nguyên tắc hoạt động và cơ cấu tổ chức của S.C.O 42
1.2.3. Đặc điểm của Tổ chức Hợp tác Thượng hải 44
1.3. Ý nghĩa của việc thành lập “Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải” 46
1.3.1. Đối với các nước thành viên 46

6
1.3.2. Đối với an ninh và hợp tác khu vực và thế giới 49
CHƢƠNG 2: QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA S.C.O 51
2.1. Tình hình phát triển của S.C.O trong 10 năm qua 51
2.1.1. S.C.O từ năm 2001- 2005 51
2.1.2. S.C.O từ năm 2006 – nay 54
2.2. Đánh giá về quá trình phát triển của S.C.O 66
2.2.1. Về xây dựng thể chế 66
a. Cơ cấu tổ chức ngày càng kiện toàn 66
b. Nguyên tắc hoạt động ngày càng chặt chẽ hơn 69
2.2.2. Về phát triển thành viên 70

2.2.3. Về phạm vi hợp tác 72
2.2.4. Một số kết quả hợp tác cụ thể 73
a. Hợp tác an ninh 73
b. Hợp tác về kinh tế 78
c. Hợp tác về năng lượng 78
d. Hợp tác về văn hóa 80


7
CHƢƠNG 3: TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN CỦA TỔ CHỨC TRONG
TƢƠNG LAI 83
3.1. Những thuận lợi và trở ngại đối với sự phát triển của S.C.O
trong những năm tới 83
3.1.1. Thuận lợi 83
a
.
Thuận lợi chủ quan 83
b. Thuận lợi khách quan 88
3.1.2. Những trở ngại 89
a
.
Những trở ngại từ bên trong S.C.O 89
b. Những trở ngại từ bên ngoài S.C.O 100
3.2. Các khả năng phát triển của S.C.O trong những năm sắp tới 102
3.3. Một số khuyến nghị về ứng xử của Việt nam với S.C.O 105
KẾT LUẬN 107
TÀI LIỆU THAM KHẢO 109
PHỤ LỤC 114

4
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

SCO Shanghai Cooperation Organization
Tổ chức Hợp tác Thượng Hải
NATO North Atlantic Treaty Organization
Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương
ASEAN Association of Southeast Asian Nations
Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
NMD National Missile Defense
Hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia
TMD Theater Missile Defense
Hệ thống phòng thủ tên lửa chiến trường
ABM Anti – Ballistic Missile Treaty
Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo
RATS The Regional Anti – Terrorist Structure
Cơ cấu chống khủng bố khu vực
BRIC Brasil, Russia, India, China
Nhóm 4 nước Brasil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc

8
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài


n


u

Tr
   

 
 

  
h              


 
m n

Uzbekistan   S 
thi . M
           m 1996, Kazakhstan, Kyrgyzstan,

9

H

 
               
Th


khi ra   
.
Trong n






   

- S.C.O.



 
v

 T“Tổ
chức Hợp tác Thƣợng Hải: Quá trình hình thành, phát triển và triển vọng”.

10





 




2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
 
.


- Sách “Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải: ngôi nhà sức mạnh hay con hổ
giấy” (The Shanghai Cooperation Organisation: Powerhouse or Paper
Tiger?) của tác giả Ingmar Oldberg  



S.C.


 

 


11

 





- Sách “Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải” (The Shanghai Cooperation
Organization) do nhóm tác giả Alyson JK Bailes (Anh), Dr Pál Dunay
(Hungary) Dr Pan Guang (Trung Quốc) Mikhail Troitskiy (Nga) 
ng sau:

                
 



         .C.O.


C  

  

                 
          


12


.C.
  

 

  
 th
 trong khi  
cho 
- Nga và Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải: Con đƣờng đơn độc của
Mascova từ Biskek đến Dushanbe” (Russia and the Shanghai Cooperation
Organization: Moscow’s lonely road from Bishkek to Dushanbe) của Mark
N. Katz. 

H
  . T 
 





-

t n
.

13



- Bài nghiên cứu “Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải” của tác giả Andrew
Scheineson. 


T
t 
, 

  




 
. 

 

 
 





14
- “Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải” (Bài viết của Bộ ngoại giao Trung
Quốc)
 

  




T


   



  
. 

.




3. Mục tiêu nghiên cứu

 


15
S.C.O 

* 

* 


*  .C.

* .C.O

4. Phạm vi nghiên cứu
 
  .C.O trong 
.C.
  2010.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu
             
 



 
         




16
6. Nguồn tƣ liệu để nghiên cứu đề tài
- .C. - 2010
- .
- .C.O, 
.
-    




-   


7. Cấu trúc luận văn
ng.
Chƣơng 1: Quá trình thành lập Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải.


Nga  
  ch
 

Chƣơng 2: Quá trình phát triển của Tổ chức hợp tác Thƣợng Hải.
c

 
 


17
Chƣơng 3: Triển vọng phát triển của tổ chức trong tƣơng lai.
 

m t 


18
CHƢƠNG 1:
QUÁ TRÌNH THÀNH LẬP
TỔ CHỨC HỢP TÁC THƢỢNG HẢI
1.1. Cơ sở hình thành Tổ chức Hợp tác Thƣợng Hải
1.1.1.Cơ sở lý luận
 
 
do Trung Q   
ninh 
 nh  ,
 
. 
- .
  - C



  - 

 
:
Thứ nhất,  


 

19
 

  .
Thứ hai, 
 
 theo 

 
 
 
,
.
Thứ ba, 

  
ninh.
Cuối cùng, 
t 

 . An
ua 
  ranh
   
 
ninh  

 i 

20
,  
vun  [18, tr.34].


  n
        
New concept of security).
K  
  
   
   
i) Sự tin cậy lẫn nhau
          
 
 
 
ln
 
 



ii) Lợi ích tương hỗ ,



iii) Bình đẳng, 
  

21
au 
  

iv) Phối hợp
ninh, ng th


. [18, tr.34]

 

               
Trung Q 

  1998. [19, tr.16] n
ingapore ng 


n 
  
 

m 1999, c
Shen Guofang  
Q
.   
             Anti  Ballistic

22
Missile Treaty ABM
Serbia [22, tr.24].
          
c 

            


              

N

  


  



“đặc
khu lợi ích đặc biệt” .
Nh i


  
n


23
c



 90 






 n. , 










 , 

 



 . T





 , 






 











 
minh 




  








ch





 .  , 


















 , 







 , 










 , 







 . 


















 






 




 .  , 


 





  


















.





 1995 1999, 


















  ngn không cho xuất
hiẹ
̂
n trên lãnh thô
̉
cu
̉

a Liên Xô mọ
̂
t liên minh mơ
́
i cu
̉
a Nga  
















 . 

















 g (NATO) 



 ,
  . 












 


 



. N





 


 Moscow p - 
”. 



 , 














 (






) 















, 





 














,  , 







24













 . 

,
 











, t

, 


 
















 (WTO) 
, 











,  .


 
. Trong khi 

.
 

  .


g minh .
Trung Q 
 
ng
   


 
ung 






25
1.1.2. Cơ sở thực tiễn

.C trong



m Trung


m 
 - Nga
 
      
nm n
ng
c
                   
 


 
   
  
ng c
 sau: Lực lượng vũ trang ở biên giới của các bên tham
gia Hiệp ước không tấn công lẫn nhau; Hạn chế số lần, phạm vi và quy mô diễn

26
tập quân sự; Thông báo cho nhau những hoạt động quân sự lớn ở khu vực sâu
trong nội địa 100km; Phòng ngừa các hoạt động quân sự nguy hiểm; Tng cường
quan hệ hữu nghị giữa các lực lượng vũ trang trên khu vực biên giới” [33, tr.51].



- Trun

 
[41, tr.7].
- - 



  .



  

        

Cho 
                
[50, tr.4].