Tải bản đầy đủ (.pdf) (102 trang)

Quan niệm của Nho giáo về đạo làm người và ảnh hưởng của nó trong Quốc triều hình luật

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.11 MB, 102 trang )

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HO
̣
C XA
̃

̣
I VA
̀
NHÂN VĂN
  



LÊ THI
̣
THƠM



QUAN NIÊ
̣
M CU
̉
A NHO GIA
́
O VÊ
̀

ĐA
̣


O LA
̀
M NGƯƠ
̀
I VA
̀
A
̉
NH HƯƠ
̉
NG CU
̉
A NO
́

TRONG QUÔ
́
C TRIÊ
̀
U HI
̀
NH LUÂ
̣
T



LUẬN VĂN THA
̣
C SY

̃
KHOA HỌC TRIẾT HỌC


Chuyên ngành: TRIẾT HỌC
Mã số: 60.22.80


Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN THANH BÌNH

HÀ NỘI - 2011
MỤC LỤC


̉
ĐÂ
̀
U… 1
1. L do chn đề ti 1
2. Tnh hnh nghiên cu 2
3. Mc đch v nhim v nghiên cu ca Lun văn 5
4. Cơ sơ
̉
ly
́
luâ
̣
n va
̀

phƣơng pha
́
p nghiên cƣ
́
u 5
5. Đi tƣng v phm vi nghiên cu ca Lun văn 6
6.  ngha ca Lun văn 6
7. Kết cấu cu
̉
a Luâ
̣
n văn 6
Chƣơng 1: NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG TƢ TƢỞNG VỀ ĐẠO LÀM
NGƢỜI CỦA NHO GIÁO 7
1.1. Điều kin kinh tế - xã hội v tiền đề tƣ tƣởng đi với sự hnh thnh tƣ tƣởng về đo
lm ngƣời ca Nho giáo 7
1.2. Những chuẩn mực cơ bản về Đo lm ngƣời trong tƣ tƣởng ca Nho giáo 12
1.3. Mô
̣
t số phƣơng thc ch yếu thực hnh đo lm ngƣời theo tƣ tƣởng Nho giáo 40
Chƣơng 2. ẢNH HƢỞNG CỦA TƢ TƢỞNG VÊ
̀
ĐA
̣
O LÀM NGƢƠ
̀
I CỦA NHO
GIÁO TRONG QUÔ
́
C TRIÊ

̀
U HI
̀
NH LUÂ
̣
T 48
2.1. Hon cảnh ra đời, kết cấu v nội dung kha
́
i qua
́
t ca Quốc triều hình luật 48
2.2. Những chuẩn mực về đo lm ngƣời theo tƣ tƣởng Nho giáo thể hin trong Quốc
triều hình luật 70
KẾT LUẬN 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 98

1

̉
ĐÂ
̀
U
1. L do chn đề ti




-   ra























 .  ,













 

 ,  
.  

,  , 

 
 ,  
ho. 



,  - , 
 suy, 







 






 ,  




, trong , trong  

  



.
 ,  


 , c , 

 - 










  . 

,  



  




nh 





. 

, 








  
 , 












, 





  


. 

, 



















  





, 






,  























  , 
, 







.
  ph 


Nam 


, 








 .  

 


 ,  l   






 










 



, 








, 





 






 , tr

 , 




 , 




 

 

2
, 





  








tr 






 
 , 





  
  ,  


 .


 - , 

 , 






 

. Tuy

, 



, 

 
  , 








cao,    



















 . 

, 




 

   


 















. 

, 

, 




















  





 i




 


















,    , 
.







 , 

 




,   T 










 
.
2. Tnh hnh nghiên cu

















, 










  
, 








 . 
t

,   


 


3
            


 :
Th, 

 :






 , 











   Nam,










 . 

, 










,  , 









, 









 , 





 
 



  




 , cho








  

 
 



 . 

 
 




   











.




 



, 


 . 
   
   




 .
 


 - 








 (







 ,  


 

















 . 
 
















 , 







      -
1497).

4





( , 4/2010, tr.47-53), 



 , 


 (












 ), 






- 



- 

.














 










 


, 














 


, 







.


, 







 


 :
  



















. 



























:
 -  , 







 do TS. 
 : 






 ,  
 








, 
 . , 











 , 










 - , 

- 

















 : 
- 























 







 




  

 

















 , 

 










  ,


 . 



















, , 



, 

 - 


 Q  

5
























, 





.
 







 ( , 







 ,
 - 

, 4/2004, tr.39-44) 

















 , 
































.


,  












 
. 




















 


, 
















 
 











3. Mc đch v nhim vu
̣
nghiên cƣ
́
u cu
̉
a Luâ
̣
n văn
:  , 







dung c













: 









 , 

 















:
- 



, 

   
.
-   

trong  
.
-  

    
 .
4. Cơ sơ

̉
ly
́
luâ
̣
n va
̀
phƣơng pha
́
p nghiên cƣ
́
u






 

  















- 

 
.

6




 

  




 








 - 














, 







, 



- 





, 

- 

,v.v.
5. Đi tƣng v phm vi nghiên cu ca Lun văn
: 





:
- T 
( 

)  
.
6.  ngha ca Luâ
̣
n văn


 

   
 
. , 


  
, 

,   

7. Kê
́
t câ
́
u cu
̉
a Luâ
̣
n văn
 , 

, 







 , 

 



 g, 5 .
. 





 


, 

3 .
.    
, 

2 .






7
Chƣơng 1: NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG TƢ TƢỞNG VỀ
ĐẠO LÀM NGƢỜI CỦA NHO GIÁO
1.1. Điều kin kinh tế - xã hội v tiền đề tƣ tƣởng đi với sự hnh thnh
tƣ tƣởng về đo lm ngƣời ca Nho giáo
  ,  
- 

(551 - 










 ,  , 









 
, 















 
- - 221 TCN) . 


, 
,    
- , 

.
1.1.1. Bối cảnh kinh tế - xã hội




 







 , 




-






 , 















;
, 
















 (

5, tr.433). ,



















, 






 , , 







.  ra













, .g 





































. , 
 , 






 





 (


5, tr.431). 






















c - ,


  , 











t

    ,  - 
 -  - 





   


8




















 . 














 , 





 , 







,  , 
 
,  , 
, , , 


 
 




   











 , 
, , 




- 










 ,  - ,








 - 

, 



 Nho
 .
 

- 






, n

 (45, tr.

 
 



, 
 
, 

9
       (44, tr.39       
 















, 
 Kinh Thi  

 P
N (

 44, tr.39)            
,  

. T, 

 
, 
. C






- 
  



- 
 
      
,  
  


 
Nho
,   

10
 


 

o, 



 ; 
; 

c  trong .
1.1.2. Tiền đề tư tưởng cho sự hình thành tư tưởng về đạo làm người của
Nho giáo







 ,  , - 
   
    
coi     
           
  
 
, 
ng,  Chu, 
             
                
 
 

 





 



, 




, 





.
 
  v
  ; 


11


, 



















  
 ,      

  
,  , 

, i
 
,  

    
              




 

   
    , 



,





 ,  

Ng  
     

, 

:  






, khi  V
 
44, tr.31). 

  
,  .




12


(

44, tr.37).  






, 



 






   ,  c


- 

 ;
 ; 



















 , 




 ; 










 (d44, tr.84). 




  , 





 Nho
, 














 , .





, Nho g









 , 


. , 

, 













 , 


 . 








- 

 , 





















 , 





 












 . 



, 



, Thanh, 

 








 , 

,    

 , 
, .
1.2. Những chuẩn mực cơ bản về Đo lm ngƣời trong tƣ tƣởng ca Nho
giáo
1.2.1. Khái niệm Đa
̣
o va
̀
đạo làm người
  
-, 








13
              . 
     
  
- 


41, tr.83).  
  



  
 
  
 

(34, tr.105).



, : 












 , 
. 

 ,  ,  : 




 ,  . 

 
 , 








,  (

 44, tr.279). 


 , 


, 











 ,   




, 

, 





 .  







, 



 , 










. 












. 

 , 






.  , 
















 , 



















. 




 .
   trong
 


14


                
- - 


- 
   
- 


 (17, tr.346)
 

) (17, tr.272). Song, 
,

)
(17, tr.298  


 xa).
Song , 



) (17, tr.103
 

  
  


15
- 
 

 (,



, 









, 






.
-  ()
, 
41, tr.13).







  . 






























theo. 




















.
   
    c  


  , tr.88).


 , 





, 





 , 















 . 





, , 
.








   , 

 Thanh
















: 

    (2. tr39). 










 - 













trong  


 



 , 




 







 , 



16











. 



, 




, 





(35, tr.48).
 













       

 






. 
,  
 





  


i,
                
19, tr.147).
1.2.2. Mô
̣
t sô

́
chuâ
̉
n mư
̣
c cu
̉
a đạo làm người theo tư tưởng Nho giáo
    

- , 
 
  
 
 
 cha ra cha, con ra con) (17,
tr.484) 
, 

, 
, co

 
: Vua - - - - -  
Nho 
 (


17
ph. M  n, theo quan

 

,  

, 
T

, 

 

  

,  
 



 , - danh
N,   
  
 quan : vua - , cha - con, - 

(ng) 







 

, , , (). , 
 

 

rong
ba   .






 


,  




  
Nho -
, 
 ,
  

   

- - 








 - 
 
, ,  - 



 , 
 
 N, 
vu







 

18


         

 , 








 : , 

- 



 trong


,  

 , quan. T hai




, 

   , 













, 









: 











(

).











 , - 









  





, : , 



 , 


  , 

,






 ;    


 

  

. , 





, 




















 -  ,  , 
, 

,  , 
 . 



















(
chung) , ; 


 . Ngay trong Kinh
Thi 












 










 . 



, 















, 







 , 

. 




 , 



 , 















, 














. 



 , 















 









. 





19
 , 

















,  , m vua.






 , 


 ,  , 



 






 ,








 , 

. 



, 
 (

 ), 





 (

), 







 , 



 , 



 . 




 : 

  : 
, 





 . 








 ,  


 , tr.1361).  , 





 :















 



 





 (


44, tr385). 











 , 













 







 . 



 , 
n , 





,  

, cho 







, 
. 











 , 











n, 

, 

, , 




, 

 (17, tr.949) 




 . , trong m , 








 , 













- vong, an - nguy, - , , - 
, . 

, 





 














 
 ua, 
  
    

 (17, tr.214),  
. Hay  



 

 



, 





20
: 



 , 




 ,  nh, 



 (




 , 

, ; 


,   ) (17, tr.502)
 


Nguy nguy

              

Cao !) (17,
tr.390)  
                ) (17,
tr.389).  , 








 , 



 v








: 







 , 


. 




,  : 












 (17, tr.1033). 



 
 i 






 , 




 , 



,






 (17, tr.53),           
, tr.1033); 
n, 





 (17, tr.778)  

  




 ,   
 (17,

tr.932). 

, 



 ,   ,




 , 









 

  , 











.




 , 





 , 








 ,  .  , 







, 

, 

21
,  









 (17, tr.1073).


, 



















 
 





 





 (17, tr.383), 
ch
 

, 



  ,  

















.  ng, 










 ,  , 





, . 





 ,  . 






 , 

 c





 (17, tr.948). 

, 

























. ,




 










 ,

, 















 . 









 , 







  , 
, (



) 











 , 









(17, tr.1206). , v




 



























  Trung  cho
. 












 , , 





 





 



; 
















, 















t

, 



.
 , trong    , 




,  , 









.




(

)




 (

) 
 - , 









 , 








 

22


.  , 




(

), 















 . 







, , 
 



 (






) 
















, 












 

, 















, 





, 







(17, tr.166).


 , 
, 



. Q


   , 


, . 



,  , 







 , 






;  , 



 . Theo


, 












, 





, 
 ,   Trong  



, 









 ,  

: 


 , 





 , 
. 









, 

, 
(17, tr.63). 

: 


, 







,












 ,  , 






 




 (17, tr.857). 

 , 

i










 , 



















.
 , 


(), (
) (17, tr.300). 

, bc 


 , 

. 







 , 









 , 

 
 

23

(17, tr.1062).
, 


















 




, 



 . 






 , 














 . 


  








, , .




 (

)















 , 










. 




 , 

,  , 




. , 




 (

)  


. 

, 



















; ,

.
 


 

 



.




: 












 . 








 , 








 , , (20, tr.121). 


 , 










 . 





, 





, 


















.  , 




  

 



  .
 k







  , , 










. 






: 1. 








, , 







. 






 , 


 l



      ngai vua, 


, 



 ,  , 



 . 3. 




, , . 4. 

, 



, 
, 




 . 



 ,  ,  . 5.

×