Tự do hóa tài chính và hội nhập quốc tế về ngân hàng - Lý luận, thực tiễn và bước đi cụ thể cho quá trình tự do hóa tài chính và hội nhập quốc tế của hệ thống ngân hàng Việt Nam.PDF

TCr
DO HÓA
TÀI
CHÌNH
VÀ
HÓI
NHÀP
QOÒC TÉ
VE
NGÀN HÀNG
- LY
LGAN,
THCTC
TIEN
VÀ
BCTÓC DI CG
THECHO
QUA TRÌNH TCf
DO
HÓA TÀI
CHINH
VÀ
HOl
NHÀP
QGOC
TE
CGA
HE
THÓNG NGÀN
HÀNG
VIET NAM

PGS.
TS. Nguyen Dàng
Dcfn
Truàng DHKT
TP.
Ho Chi
Minh
Nguyen Vàn Pham
NgànhàngDT&PTVN
TS.
Nguyen Dình
Trung
Ngàn lìàng
Nhà nuàc VN.
A.
TV/
DO HÓA TÀI CHINH VÀ
HQI
NHÀP QUÒC
TE VE NGÀN HÀNG
Ò
VIET NAM
HIEN
NAY:
Toc dò toàn càu bòa ndi chung,
va
toàn càu hda càc
boat ddng TCNH dà
va
dang dién ra

bèi
sfJc
manb
me
va
nbanh chdng. Nhd vdy
ma ihùc
ddy md rdng va phat trién
cdc boat ddng
ihUdng
mai
qude
té. Cdc boat ddng dich vu,
dau tu
irén
pham vi toàn
thè'
gidi vdi qua
trinb
cai cdcb
idi
chinb,
tu do boa lai
chinh
va
giao
lUu
kinh
té
thUdng mai giùa

cdc
nude
tàng trUÒng
va
dal hieu qua cao.
Muc
liéu
eùa kmh
té
vi
md ma
bài
ky nude nào cùng pbài
hUdng dòn bao
gòm:
10
- Tàng
trudng
kinh té nbanh, ben vùng
- Gid cà dn dinb,
lam
phat dUdc kiém
sodi
- Dàm bào dù cdng àn viec
làm cho
ngUdi
lao
dpng
- Can bang edn can TTQT dàm bào
di? Uof

qudc tè'
De dat
d\Sóc
cdc muc liéu dd, càn
su
dung cdc còng cu
diéu
lièi vi
mò:
- Chinb sdch
idi kbda
- Chinb sdeh tién té - tin dung
- Chinb sdch gid cà, tbu nhap
- Chinb
sach
kinh
té'dd'i
ngoai
- Chinb sdch ty gid bòi dodi.
De
phat
buy
tdc dung eùa cdc cdng cu dd, va'n
de
cài
càcb he
Ibd'ng Idi
chinb va
ti?
do hda tài chinb ed y

ngbla
quyét dinb.
Chinh
vi
vay
ma bau bèi
cdc nUdc trén
thè'gidi
va pbàn
Idn
cdc
nude
kbu vUc
ebau
A dd thUe hién
ed
che'
tu do hda
lai
chinb. Theo danh
già
eùa Quy tién té
quò'c
tè' (IMF)
va
Ngan bang Thè' gidi (WB) nhùng nude tbUc hién tu do hda
Tài chinb dang mang lai kè't qua dang khich le
(luy kbòng
boàn toàn ddng nba't).
Ti?

do hda tài chinh gàn
lién
vdi cài
11
edeh
idi
chinb ndi chung là
nhàm
giài quyét nhùng nói dung
Idn
sau ddy:
Giài quyét thàm
bui
ngdn sdch:
- Ón dinb kinh té
vT
mò
->
tao ngudn tbu cho ngan sdch
- Giài quyét
iham bui
trUdc mal:
+ Vay
irong
nUdc: Vay
NHTW;
Vay trong dan, cdc
td cbùc kinh té
+ Vay ngoài
nUde

Tu do hda lai suà't
Tin
dung
chi
dao
(non
md róng tin dung cho mpi
ihành
phan kinh té).
Cd
che
diéu bànb ty
già linh
boat
To chùc va
ed
ca'u lai he tbdng Ngan bang.
*
Cdc ddng vdn vdo, dòng vdn ra.
Ndi long di dé'n xod bò gidi
han
ddi vdi cdc trung gian
Tài chinh nUdc ngoài.
Ndi mot cdcb ngàn gpn
ibi
tU do hda tài chinb (bay cài
edeh tài chinb) là qua
trlnb
cbuyèn ddi
lù

he tbdng tài chinb
dUdc diéu
lièi
chat
che
bang cdc cdng cu bànb chinb là chù
yé'u sang he tbdng tài chinb diéu
tiél
linh boat bang cdc còng
cu kinh
té
dUa nhiéu bdn vdo yéu lo
ibi
trUòng.
12
Cài
cdcb
tài
chinh
va ti?
do
bòa
tài chinh ddi
vdi:
ITU . t
•
i_
-^^ ""^^
fCirf'
7 'in/fi!,À fV.FV

- Khu
vifc kinh
te: dan den:
Ti?dohoa
thUdng
mai
'
Khu vUc tài chinb: dàn dé'n:
+
Xod bó mpi kiém
sodi
trUc
liép eùa
Nhà nude
ve
lai
sudi
+ Xod bd mpi kiém sodt phan pbdi tin dung eùa he
tbdng ngàn bang
+ Tba
n^ity
gid (ed quàn
I^).
finriq y +
pi^^^
hà^h
róng rai TPCP
theo
phUdng pbdp dau
Ihàu.

'
?'*^"
<;Ii
Ili!
qwd r>i}
V\i\
+
Tbiét
lép
he tbdng kiém
soat
tién te
mdi.
Vdi
cach nhln
dd, Viet Nam dang
d
trong qud trlnb
cbuyèn ddi.
Ti?
do hda
idi
chinh va hòi nhap quò'c tè' ve ngan
hàng rò ràng là mot yéu càu
khach
quan kbòng nhùng phù
hdp vdi xu
thè'
eùa tbòi
dai, md

con
phù bdp vdi chù trUdng
va duòng Idi eùa
Dàng va Nhà nUde ta. Vdi quan
dièm "Chù
dpng Hpi Nhap" vùa cho tba'y quyc'l tàm Hpi nhap quò'c té',
vùa
lUu
y lo trlnb
va
bude di pbài
than
trpng
va
chàc cbàn.
Tróng
xu hUdng chung eùa
si?
bòi nhap dd, Viet Nam dd
co
nhùng bude di
tbich
hdp.
''-
Khai tbdng quan he vdi cdc td cbùc tài chinh tién te
qude té (IMF, WB, ADB) nam 1992.
13
Trd thành thành vién Hiép bòi càc qude
già
Dòng

'
Nam A tbdng 7 ndm 1995.
11/1996
ky két hiép dinb Un
dai ve
thué quan
ed hièu
lue chung (CEPT) vd
tham già
Khu
vUe
mau dich
tif
do (AFTA).
- Tham
già
dién dàn Hdp tdc A
-
Àu (ASEAN) vdi tU
cdcb là thành vién sang
lap
(1996).
- Thành vién chinb tbùc Dien dàn hdp tdc kinh té
chàu
A
-
Tha:
Blnh
DUdng
(

APEC)
tu
11/1998.
DMC
cdc
nguyen
thù qude
già
cdc nUdc ASEAN phan
cdng là bò phan chù
tri.
Hòi nghi Bò
irudng
tài chinh
ASEAN dà bop lai Ha Noi (3/1999) dà tncn khai Chù truang
hành dóng
Ha
Nói.
Viél
Nam dUdc phdn cdng phu
Irdch
3
ITnh
vUe:
- Tàng cUdng bdn nùa viec
su
dung ddng tién ASEAN
va tbùc day quan bé
IhUdng
mai

-
Hàng dot hàng
trong
klìói.
^
- Tàng cUdng kiém tra thUdng xuyén bang vdn dau tU
va
tbiét lap nghién cùu
ludng
vdn dau tU ngàn han.
- Cài td he thóng
lai
chinb quò'c té'.
Ngoài nhùng vàn
de Idn ma
chung la dd
va
dang làm
de
chù ddng hpi nhap
Ibi
gàn ddy bdn ed 2
si?
kièn
Idn ed
14
lién quan dd
ebùng
minh quyé't tam eùa Viet Nam trong và'n
de boi nhap.

• Bài bò tran
Idi
sua't cho vay dp dung lù 8/2000
de
cbuyèn
sang Cd
che
Lai
sudi
cho vay
thoà
thuan
(bài
dàu
tu
1/6/2002). Cd
che li?
do hda lai suà't dà vàn bànb lù 8/2000
dén nay dd
djnb blnb
kbd rò
net.
• Cuoi nam nay, theo ké' baocb, sé pbdt bànb
Trdi
phié'u
chinb phù ra
tbj trUòng
lai chinb quò'c té'
(di?
kié'n

300.000.000 USD).
Chung ta pbdt hành trai phié'u chinbb phù kbòng pbài
vi
ta qud
ihicu
vdn, ma ta mudn
tùng
bude boi nhap vdo
ibi
trUdng tài chinb qude té'.
càn ndi ràng vùa rdi Cdng ty xé'p bang tin nbiem hàng
dàu
thè
gidi (Cdng ty Standard and Poor) dd xé'p bang tin
nbiem qude
già
Viet Nam
d
mùc BB (bang
5)
Tbdng 5/2002
so vdi
Cly Moody's
Investor Service xé'p bang B (bang 6)
4/2001
tbl
Viet Nam tang 1 bàc xé'p bang.
Vùa qua ngàn
bang
thè' gidi cùng danh gid Viet Nam là

nude ed he so' dàu tu an toàn cao nhà't khu vUc.
Cd thè ndi sU tham
già
eùa Viet Nam vào
ibi
trUdng tài
chinh qude
té bude
dàu dd ed nhiéu thuan
Idi.
Trong chié'n
lUdc
tài chinh eùa xu thè' boi nhap, theo
càc nhà nghién cùu, càn quan tàm nhùng và'n de sau:
15
1
- Càn xac dinb rò nhùng vdn
de
yéu kém nay sinh
trong he tbdng
lai
chinb qude
già
khi
bòi
nhap.
-
Thié't lap va boàn thien nhùng quy pham pbdp
ludi de
tham chiéu

va
ùng
xù
trong cdc quan he ddi nói
va
dó'i ngoai - vùa phù hdp vdi
ihUc
tién Viél Nam, vùa
phù hdp vdi tbdng le qude tè.
- Tang cUdng
va
nàng cao hieu qua gidm
sdì
tài chinh
lién ngành.
Trén
ed
sd
dò,
co
thè ndi cbùng ta càn
ihUc
hién cdc
giài pbdp
Idn
cho chié'n
lUdc idi
chinh boi nhap
nhu
sau:

* Lành manb boa pbdt
trién
vd nàng cao nàng
lUc va
hieu qua boat dpng
eùa
càc thè
che'
Tài chinh bao gdm ed
càu lai he tbdng ngan hàng, pbdt trién manb cdc
ihé che'eùa
thi trUdng
chùng
khdan.
ibi
trUdng bào bièm va cdc thè
che
lai
chinh khac (Còng ty tài chinb, còng ty cho thué tài chinh,
còng ty khai tbac
va
quàn
1^
tài
san )
* Tùng bude md eùa tbj trUdng tài
ctiinh,
thUc hién
chié'n
lUdc

boi nhap
idi
chinh - ngan hàng qude té.
- Mò rdng dàn dàn cdnh eùa cho cdc lo chùc nUdc
ngoài tham
già ibi
trUdng tài chinh Viél Nam theo lo
trìnb cam kè't.
- Tùng bude diéu chinb ed
che,
chinh sdch tài chinh
lién té. thào
gò
nhùng
U-ò
ngai
va
rào càn
ve
tài chinb
lién té.
16
- Pbdt trién manb cdc dich vu tài chinh, ngan hàng.
- Xay dUng mot ké' hoaeb
de
tiè'n
idi thifc
hién
ed
che'

tu do cbuyèn ddi VND.
- Xay dUng he tbdng thdng tin kinh té' tài chinh phù hdp
vdi thi trUdng
va
tbdng le qude té'.
* Tàng
cUòng va
nàng cao hieu
qua
gidm sdt boat dpng
eùa thi trUòng tài chinb tién té - dàm bào linh minh
bach,
an
toàn
va
lành manb.
- TbUc hién
che'
dò bao
edo Idi
chinb
bai
bude dó'i vdi
cdc td cbùc tài chinh (NHTM, Cty Tài chinb, Còng ty
ebùng kbdan, Cty Bào
biém,
Cdc Cdng ty dich vu Tài
chinb ké toàn )
- Xay dUng chi liéu gidm
sai de

theo dòi vd ddnh gid
mùc dò an toàn trong boat dpng
eùa
cdc td cbùc tài
chinh.
-
Hoàn thien ed
che
gidm sdt
thanh
tra dàm bào tranh
trùng lap, chdng ehéo.
- Còng khai bòa tài chinb kbòng nhùng trong càc td
chùc tài chinb
ma
ké cà trong cdc ddn vi kinh té'.
- Xùc tié'n viec thành lap cdc td cbùc Dinh Mùc Tin
Nhiém vdi
si?
chù
tri
tham
già
eùa Bp tài chinb,
NHNN,
UBCK
Nhà
n\iòc
de
xay

difng de
an, phd'i
I -^
.
n
J^n
^
hdp
va
hdp tdc
cljàO*è^'Sldicàlètó(ebÙG^h^6l^ljù'c
tin
TRUNG TÀM
THÒNG
TIN
THU
VIÉN
^' \>0f 17685
17
nhiém
ed
uy tin trén the
gidi
- nhiéu cbuyèn
già
cho
ràng nén thUe hién phUdng dn lién doanh
de
thành
làp

td chùc dinb mùc
tin
nhiém d Viet Nam.
* TbUc hién ed che diéu hành ty gid linh boat hdn de
ihùc
day ngoai
ibUdng,
tbu hùt dàu tU nUdc ngoài, trong dd
chù trpng
day
manh
xudì kbàu
trong diéu kièn hàng Viél
Nam dang hi hàng cdc nUdc canb tranh manh
liei.
Bà SUSAN J. ADAM
trUòng
dai dién IMF lai Viél Nam
cho
rììng
Viél Nam càn
co mot
chinh sdch ty già linh
hoal
dà
cho
ihay
vai
irò
eùa ty

già
rat quan trpng kbòng nhùng trong
boat dpng kinh té tài chinh dòi ngoai
ma
cà trong boat dòng
kinh
té
tài chinb dòi noi.
Giài quyé'l
dUde
bài toan ty gid là
góp
pbàn giài quyé'l
dUde
hàng
loal
vàn de
kbde.
Dòi vdi nhùng
linh vifc
boat dpng Ngan bang, chung ta
can khang dinb viec boi nhap qude tè'
Id
vdn
de Idi
yéu, néu
chung ta kbòng mudn bò lai phia sau.
* Xù
ly
còng cu

Idi sud'l
theo hUdng ndi long kiém
sodi
hdnh chinb,
va
tùng bude
ti?
do bòa
lai
sud'l.
* Tao sdn
ebdi
blnb dàng cho cdc ngan bang trong nUdc
vdi
nbau,
giùa Ngan
bang nói dia
vdi cdc Ngdn hàng lién
doanh chi nbdnb nude ngoài.
Canb tranh blnb dàng giùa cdc Ngdn hàng, tbl buóc cdc
Ngdn
bang
nói dia pbài pbàn dd'u vUdn
lén,
boat dòng hùu
18
hieu bdn, pham vi cung ùng dich vu ròng rdi hdn
va
nhd dd
sé dùng vùng hdn trong ed

che'
ibi
trUdng.
* Pbdt trién manb cdc ngbiép vu ngan bang qude té'
nàng tàm boat ddng eùa Ngan hàng Viél Nam ra
Ibi
trUdng
qude
té'.
*
Hién dai bòa cóng nghe ngan
bang,
cài td bé thóng
ihanb
toan, nàng cao hieu qua boat dpng tin dung eùa he
Ibó'ng
ngàn
bang
trong nUdc. nbanh chdng xù ly nd tdn dpng
eùa he thóng Ngàn
bang.
De tién Idi
tu do hda tài chinb
va
bòi nhap quòc té
ve
ngan hàng, ebùng ta càn qudn
triél
nhùng muc liéu cu thè
nhu

sau:
B.
CAC
Bl/ÓfC
DI CHO QUA TRÌNH
Ti/
DO HÓA
TÀI CHINH VÀ HÒI NHAP
QUÓC
TE VE NGÀN
HÀNG
CÙA
VIET NAM
TU
2001-
2010.
• Muc tièudàihan (tu2001-2010)
"TbUc thi chinh sdch tién té bào dàm dn dinb kinh tè'
vi
mó,
kiém
sodi
lam phat, tbùc day
san
xua't vd tièu dùng,
kich
tbich dàu tu pbdt trién.
Su
dung
Hnb

boat,
co
hieu qua cdc
còng cu chinb sdch tién té
nhU
ty gid,
Idi
sua't, ngbiép vu thi
trUòng md theo cdc
nguyen tàc
eùa
ibi
trUdng. Nàng dàn
va
tién tdi tbUc hién day dù tinb cbuyèn ddi eùa ddng Viet
Nam.
Hlnh
thành mdi trUòng minh bach, lành manb
va
blnb
19
dàng cho boat dpng lién
lé-ngàn
hàng. ùng dung cdng nghé
tbdng tin, md ròng nbanh càc
hinb
tbùc thanh toàn kbòng
dùng tién mal
va
thanh toàn qua ngàn hàng. Da dang boa cdc

hlnh tbùc huy dòng vdn. cho vay, cung
i(ng
cdc dich vu
va
tién ieh ngan bang thuan
Idi va
thóng
ibóang
dén mpi doanh
ngbiép
va
dàn
cU,
dap ùng kip
ihdi
nhu càu vdn tin dung cho
san
xudì,
kinh doanh
va
ddi sdng, chù trpng ndng nghiép,
ndng thdn.
Hlnh thành ddng bò khuòn kbd pbdp ly, dp dung day dù
hdn cdc thié't
che va chuan
mUc quóc té
ve
an toàn trong
kinh doanh lién te- ngàn
bang.

Giai quyét nd
lón
dpng di ddi
vdi tang cUdng nhùng
che'
dinb pbdp ly, kinh té' vd hdnh
chinh
ve
ngbla vu
Irà
nd eùa ngUdi di vay
va
bào ve quyén
tbu nd hdp pbdp
eùa
ngUdi cho vay. Tàng cUdng ndng
lifc lU
kiém tra eùa cdc td chùc tin dung vd cdng tdc thanh tra, gidm
sdt eùa cdc ed quan chùc ndng, kbdng
de
xay ra dd vd tin
dung.
Cd cau lai he tbdng ngan hàng. Pbàn biet cbùc ndng
eùa NHNN
va
NHTM Nhà nUdc, cbùc nàng cho vay eùa
ngdn
bang
chinb sdch vdi cbùc nàng kinh doanh tién té eùa
NHTMi. Bào dàm quyén tU chù

va ti? chiù trdeb
nhiém eùa
NHTM trong kinh doanh. Giùp dd
va
tbùc day cdc td chùc tin
dung
U-ong
nUdc ndng cao nàng
lUc
quàn ly
va
trlnb dò
ngbiép vu,
ed
khà nàng canb
uanh
vdi càc chi nbdnh ngdn
hàng nude ngoài. Bào dàm quyén kinh doanh
eùa
cdc ngdn
hàng
va
cdc tó chùc
lai
chinb nUdc ngoài theo cdc cam kéì
eùa ta vdi quò'c té. Gàn cài cach ngan
bang
vdi cài cdcb
doanh nghiép nhd nUdc. Sàp xé'p lai cdc ngan hàng ed pbàn,
20

xù ly càc ngàn hàng yéu kém. DUa hoal dòng
eùa
quy tin
dung nhan dàn di dùng hUdng
va
bào dam an
U)àn"'".
•
Muc tièu trung han (2001-2005)
Mot sd djnh hUdng, ed
che'
chinb sdch
va
cdc giài pbdp
chù yé'u lù nam 2001-2005 dó'i vdi ngành Ngàn
bang
theo
linh than
Nghj
quyé't Dai bòi
làn
thù IX :
+ Ngan hàng Nhà nUdc vdi Chinb sdch tién té.
" Xay dUng
va ihUc
hién chinh sdch tién té nhàm dn
dinb kinh té' vT mò, kiém soat
lam
phal,
tbùc day san xua't,

liéu dùng, kieb
ihicb
dau tU phat trién, bào dàm nén kinh té'
tàng trUdng cao
va
ben vùng. Doi mdi chinh sdch tién té
theo
budng
van dung càc còng cu chinb sdch giàn
liè'p.
TbUc
hién chinb sach ly già,
Idi
suà't, nghiép vu thi
IrUdng
md theo
cung càu trén
Ibi
trUdng,
lùng
bude ndng cao khà ndng
cbuyèn ddi eùa ddng tién Viet Nam, trUdc hé't là dó'i vdi
nhùng tài kboàn vàng lai. Nàng cao vai
Irò
eùa NHNN trong
ITnb
vUc diéu hành, quàn ly tién té, gidm
sai
cdc boat dpng
tin dung; tang cUdng ndng

lUe
eùa NHNN ve td cbùc, thè
t
^' V jf
Latiti)
che va can bp.
+
Njiàn
bàn*^
thUdni'
mai vdi
ibi
trUdng tài chinh.
'" "Chicn liftic
Phal
iricn
Kinh le - Xà hòi 2000 -
2010"
- Dàng còng san
Vici
Nani-
Vùn
kicn
Bai
hòi dai
bicu loàn
quòc làn
(hi'r
IX
eùa

Dàng còng san
Vici Nam
-
NXB
Chinh tri Quòc
già
2(X)1.
trang
197
- 198
'"' Phifting hifòng nhicni vii kc htiach
phal
Iricn
kinh le - xà boi 5
nàm
2001 -
2()()!S -
Dàng còng
san Vici Nani -
Van kièn dai
hpi
dai
hiéu lan ihit
IX
eùa
Dani:
còng san
ViOl
Nani.
NXB Chinh tri quò'c

già
2(X)1.
Irang ;^28
- 329
21
"Phal trién
ihi irU^tng
vdn va lién té
v<ìi
cac
hìnb Ihùc
da dang tbich
h(fp.
bao gòm he
tbòng
ngàn bang,
the che
tài
chinb phi ngàn hàng. còng ly bào biém, càc quy ddu
lU
va
bào lành dàu
lU

nhdm
tbu hùt cdc ngudn vò'n dàu
lU
trong
xà bòi, mò ròng nguòn vòn
dai

han va trung han. Giàm
manh cac hìnb
ibùc
bao cà'p ve vòn, tin dung. Cài cach he
ibò'ng
NHTM,
lach
cbùc ndng tin dung chinh sach ra khòi
chùc ndng kinh doanh eùa cac NHTM Nhd
nUòc.
dal cac
NHTM
qude
doanh hoal dòng trong mòi
IrUòng
canb tranh;
lành manh bòa U>àn bó he thóng
NHTMcd
phdn va NHTM
Nhà
nUòc.
Hién dai boa vd dòi mòi còng nghé eùa he tbdng
ngan hàng, day nbanh viec dp dung cóng nghé
Ihòng
lin,
phan dd'u
de
he thóng
lai
chinb - ngan

bang
dal trìnb do
trung binb eùa khu vUc. Trién khai an toàn
va
lùng
buòc
mò
rpng pham vi boat dòng eùa
ibi
trUòng cbùng khòan."
^
Vói
muc liéu
eùa
Dàng
va
Nhà nUòc dal ra nhU trén,
nhiém vu ehién
lUòc
eùa
U)àn
ngành Ngan hàng trong giai
doan 2(X)l-2005
va
dén nam 2010 càn phai là:
(1)-
Dàm bào thUe hién
ló't
nhiém vu dn dinb kinh
tè'vT

mó,
kiém sodt lam phat, tbùc day tang trUòng kinh té', góp
pbàn xod dòi giàm nghèo
va
ndng cao dòi
song
nhan dan;
(2)-
Xày dUng
he ihó'ng
cdc td chùc tin dung boat dpng
an toàn,
co sue
canb tranh, dàm bào huy dòng
va
phan bd
co
**' PhiAmg hiAlng nhicni
vu kc
hoach
phal
iricn
kinh le -
Jià
hòi 5
nam
200!
-
200.S
- Dàng còng

san Vici Nani
Vàn kicn dai
hòi dai bi^u
lan
\hvt
IX
eùa
Dàng còng
«iàn Vièi
Nam, NXB Chinh
iri
quòc
già
2001.
irang M2
-
^2.^
22
còng nghiép bòa, hién dai bòa;
m
(3)-
Hién dai bòa còng nghé ngàn
bang,
nàng cao nàng
lUc
giàm
sai va
quàn ly, nang cao ky ndng nghiép vu eùa
toàn he tbòng ngang tàm khu vUc;
(4)-Tao

san
ebdi bình dang, canb tranh lành manh
vói
mòi trUòng quàn ly minh bach, chù dòng mò
eùa ibi IrUÒng
tài chinb, tham
già
bòi nhap quò'c té';
(5)-
Nàng cao vai
Irò eùa
ngành Ngàn hàng trong viec
tbùc day trién khai càc chù trUdng phat trién kinh té' Xà bòi
eùa
Nhà
nxióc
nhU phat trién kinh
té
theo ngành, theo vùng,
theo lành vUc
• Mgt
so'
chi
tién kinh té' quan trong
va chi
tièu phdt
trién eùa ngành Ngàn hàng tìi 2001- 2005
va
dén
2010

De
dal
dUdc
càc chi liéu kinh té' eùa cà nUòc
tu
2001-
2005
va
dé'n 2010, cdc chi liéu kinh té' quan trpng dó'i
vói
boat dòng ngàn hàng sé là:
. - Tàng trUòng kinh té' (GDP) bình quan hàng nàm là
7,5%
cho tbòi ky 2(K)1 -2005.
- Tong kim ngaeh xuà't khau tdng
16%/nàm.
(cho tbòi
ky
tù2001
-2005).
- Lam phat bình quan
(CPI)
5
-
6%/
ndm.
23
Tang
irUòng
long phUdng tién thanh toan (M2) dal

15
-
20%/ nàm trong cà tbòi ky
2(K)1
dé'n 2010.
Trong dò,
tu
2001 dén 2005, tàng trUòng tdng
phUdng lién thanh toàn bình quan hàng ndm kboàng
22%.
Ty le M2 trén GDP lù 40% hién nay lén gàn
50%
vdo ndm 2005 vd dal 60% ndm 2010.
Hodn thien he tbòng thanh todn lién ngàn
bang.
Tó'c
do tàng vò'n huy dòng 20 - 25%/ ndm. Nàng quy
mò buy dòng vò'n hién nay 30%GDP lén trén 60%
GDP vào nàm 2005
va
kboàng 70% GDP vào nàm
2010.
Tdng
IrUòng
tin dung cho vay doi
vói
nén kinh té 16
- 20%/ ndm cho cà giai doan lù
2(X)1-
2010. Trong

giai doan
2(K)1-2(X)5,
mùc
du
nd cho vay
nén
kinh té
tàng bình quàn 22%, dé'n
2(M)5
dU nd dal kboàng
dal trén 60% GDP; phà'n dd'u dUa ty
Ip
dàu tU tin
dung chiém kboàng 25% dé'n 30 % tdng dàu tU
loàn xd bòi (theo Uóc tinb eùa Bó Ké'
boach
vd Dau
tu, nàm 1998, ty le này là 18%). Trong dò tin dung
trung dai han duy
tri
40% tdng dU nd cho vay nén
kinh tè'.
Ty le an toàn vò'n tdi thiéu dó'i vói càc NHTM: Vò'n
tu
co/
Tdng tài
san
Co dal trén 8% (he thdng càc
NHTM);
Chat lUdng

lin dung: ly le nd qud han - dUói 4%
(theo kiém U)an quò'c té);
24
- Khà nàng sinh
lòi
(ROE) eùa he thò'ng
NKFM
bình
quàn 14- 16%;
- Ndng ty trpng càn bp ngàn hàng
co
trìnb dò Dai hpc
va
trén Dai hpc
tu
36% hién nay lén 50% vào 2005
va dal
70%
nàm 2010.
C CAC
Bl/CfC
DI CHO QUA TRÌNH
T\J
DO HÓA
TÀI CHINH VÀ
HQI
NHAP QUOC TE VE NGÀN
HÀNG
CÙA VIET
NAM

Buóc di cu thè ve tU do bòa tài chinh
va
bòi nhap quò'c
té'
ve ngàn
bang co
thè chia làm 2 giai doan:
*>
Giai
dogn mgt tu
nay dén nàm 2005.
Day là tbòi ky khu vUe ngàn hàng eùa Viet Nam can
pbài
tbUe
hién viec chuan bi cho tién trìnb mò eùa bòi nhap
quò'c tè' (theo càc cam kè't song phUdng
va
da phUdng nhU
ASEAN/AFTA, APEC, Hiép dinb thUdng mai Viet Nam -
Hoa Ky
va
tién tói là WTO). Vói diéu kièn nhU vay, càc
còng viec quan trpng trong tbòi gian 2001-2005 càn pbài
tbUe
hién theo tiè'n trìnb tU do bòa tài chinh
va
bòi nhap qude
téla:
Mò róng quy mò
va

hieu suat boat dòng eùa he thò'ng
ngàn hàng Viet Nam trén ed
so
ed càu lai he thò'ng này, dàm
bào
de
he thò'ng này
co
dù nàng
lUc
huy dòng càc ngudn
lUc
tài chinb
tu
trong nUÓc
va
nUÓc ngoài cho nhu càu tàng
trUòng
kinh tè' nbanh
va
ben vùng
eùa
Viet Nam trong nhùng
ndm tói;
25
Cùng ed tdng cUòng
sue
manh eùa he thò'ng NH, dàm
bào kinh doanh an toàn
va

hieu
qua
trong
ed che
thi
trUòng-
mò
eùa bòi nhap qude tè'. Dòi tUdng
ihuòc
dién cùng cò/cd
càu lai bao gòm cdc NHTM Nhà nUóc, cdc NHTM
co
phdn
vd ké cà he thdng quy tin dung nhàn dàn
con bèi sue
mong
manh;
Tàng eUòng tinb hieu
qua
dòi vói
ibi
trUòng tién té lién
ngan bang vd
ibi
trUòng mò trén ed
so
tàng bang bòa cho
ibi
irUòng,
ihay

ddi ed
che
chinh sdch, dòi mòi còng cu chinh
sach tién té hién nay,
ed
cau lai NHNN;
Cài thien he thóng thanh todn
eùa
ngan bang trén
ed so
hién dai bòa còng nghé ngan bang, tin hpc bòa boat dpng
ngan hàng. he thóng thóng tin quàn ly
nham
giàm
tinb
Irang
su
dung lién mal va thanh tóan ngoài ngan hàng ò Viél Nam
nhu
hién nay;
Xod bò Cd
che'
quàn ly ngoai té dóng vd xay dUng ed
che'
quàn ly ngoai té theo
hUóng
mò eùa, ddng tbòi
co
quy
che

kiém sodt
cbal che
nd nUóc ngoài,
dàc
biét là nd ngàn
han vd cdc ludng vdn dàu ed kbde.
Nói long cdc han
che'
ve
boat dóng ngan hàng cho cdc
chi nbdnh ngan hàng nUóc ngoài Viél Nam
nhàm
tao "san
ebdi " bình dàng cho tal cà cdc ngan bang vd ndng cao linh
minh bach eùa he thóng tdi chinb;
TbUc hién cbuyèn ddi VND
U-én
tài kboàn vdng lai.
TbUc hién viéc
lU
do bòa tài kboàn vdng lai nhàm ndng cao
vi
thè
vd khà ndng cbuyèn ddi eùa VND
36
• Ma rgng
quy mó
va hi^u
suat hoat
dgng eùa

h^
thóng
ngàn hàng
thUóng
mai.
Tbj trUÒng cbùng khòan Viet Nam mói
dUde
khai trUdng
lOnilOm.
Tinb dén tbòi dièm 6/2002, lai Trung tàm giao
dich cbùng khòan Thành phò'
He
Chi Minh, mói
chi co 17
co phiéu va
13
trai
phiéu,
lUdng
giao dich rat nbò bé.
Vi
vay, càc ngudn vdn
tu
kbu vUc ngàn hàng trong nUóc van là
ngudn quan trpng dòi vói càc doanh nghiép Viet Nam hién
nay cùng
nbU
trong tUdng lai gàn. Tuy nhièn, hién nay, cdc
NHTM
co

quy mò, hieu sua't
va
nàng
lUc
boat dòng
con
han
che.
Khà nàng dàp ùng vòn cho nhu càu eùa nén kinh
té
là
rat
thà'p. Mot
so
ehi tièu nbU: tin dung
va
buy dóng vò'n so
vói GDP
ò
mùc thà'p bdn
rat
nhiéu so vói càc nUóc trong khu
vUe,
cho
thafy
nàng
lUc
boat dòng eùa he thóng ngàn hàng
con
banche'.

Bang 1. Tdng
Tin
dung cho nén kinh té (% GDP)
Indonesia
Hàn
Qutfc
Malaysia
Thài
Lan
Trung
Qu6c
Hong Kong
Philippines
Singapore
Dal
Loan
(TQ)
1994
50.2
140.8
105.5
101.0
108.2
124.5
48.5
58.8
176,8
1995
51.3
142,6

119,2
108.2
112.9
129.8
56.9
62.3
179.0
1996
53.8
152.5
132.4
111.6
116,2
137.4
69.4
67 1
177,2
1997
64.9
167,3
150,8
141.6
118,0
153.9
79.2
73.5
175.1
1998
54,9
177.6

146,7
140,2
120.3
155.7
69.8
88,1
178,1
1999
58.5
172,1
131,7
135,0
125
147,8
64.2
84,8
180.4
2000
63,2
159,8
122,7
117,6
128
n.a.
n.a.
79,4
177,8
27
Brazil
Mexico

Nga
Thd NhTKy
Vi^t
Nam
*
57.7
34.5
31.7
25.6
19,6
36.6
28.1
23.6
28.0
19.0
38.0
16.9
25.1
34,2
21,3
40.0
28.7
26.6
36.9
21.1
49.1
26,2
41,1
40.0
32,5

47,7
22,2
32.7
45.3
34,5
n.a.
n.a.
n.a.
n.a.
42,5
Nguón:
-
IMF.
National Sources, Salomon Snnith
Barney/Citibank
calculations:
*
So liéu Viét Nam NHNNVN
(TS
Duong Thu
Haong
•
Chuyén
de
5. Danh già càc
giài
phàp thuc hién nhàm phgc hói
va
cùng co khu
vUc

tài
chinh
- Da àn h0p
tao
nghién
cUu
Viét Nam-
Nhàt Bàn ve chinh sàch kinh
té -MPI&JICA
-
Ha
nói
20-21/7/1999);
WB 1997
(Biéu
3.4- Vietnam deepening reform for growth. An
Economie
report No
17031-VN
Washington D.C WB.
va
TCf càc
dO
liéu
hién co
eùa
IMF va WB nhu ( dành già khu vUc ngàn hàng Viél
Nam.
thàng 6/2002 - bàn
dU

thào)
Ngay cà khi so vói càc
niTÒc
kém
pbài
Uién,
nàng
Iifc
buy dóng von
va
cho vay nén kinh
le'
eùa
he
ihong ngàn
hàng cùng
con Ò muTc
khà
ihàp.
Bang 2.
Tin
dung ngàn hàng cho
nén
kinh
tfT eùa Vi^t
Nam so
vói
càc
nifòc co
thu nhap thà'p va trung bình.

( dqn vi
linh %GDP)
Viét Nam
1990
15,9
1998
22.6
MOTO
trung
blnh
eùa càc
nude
eó thu
nhap
thà'p
1990
38,1
1998
37,4
Trung
Qu6e
1990
90.0
1998
120.0
• *—
Mufc
trung binh
eùa càc nudo
co

thu nhàp trung
binh
1990
57.9
1998
52.9
Nguón:
Watanabe Shinichi : Banchmarking the stage of
Ihe
economie development
of Vietnam. Bang 8 (2000/2001) -
Di/
àn -
trd
gìOp
ky thuàt
JICA-NHNN
2000-2001
Sif yé'u kénì eùa
he thò'ng ngàn hàng cung phan nào
din
dé'n
tinb
trang ty le tich luy nói bò eùa nén kinh té'
ò
mure rà't
Ibà'p
so vói càc
niTòc
trong khu

vUe
(
30%GDP) va
Viél Nam
pbài
phu
tbupe
khà nhiéu vào
nguón lifc tìif ben
ngoài trong
nbifng
nàm qua, nhà't là von
FDI.
Trong
nhiìng
nàm
lòi,
viec
Ihay
doi
dmc tinb
Irang này cung
con rà'l
nhiéu
khò khan.
Tir
do bòa tài
chinb,
boi nhàp
bon ntfa ve

tài chinb
ngàn
bang
sé là yéu cau dó'i vói Viét Nam de giài quyé't
si/
thiéu
bui
tài chinb cho tàng
inTòng
kinh tè'.
Bang 3. Tong
so'va ed
càu vò'n dau
tif
toàn xà boi
TÓng
s^
1-Ngàn
sàch nhà
nUóc
2-W6n
vay
Trong do: Vay ngàn hàng
3-W6n
t\f
co
Trong
dò n$i b$
dóng góp
4-Nguén

khàc
Thi/c hi^n
(nghìn ty VND)
1999
131,2
31.9
38.1
26,1
51,3
3,2
9.9
2000
(Uóc)
147.6
34.6
44.0
32,2
57.7
4.1
11.3
Còcéfu
(%)
1999
100
24,3
29,1
19,9
39,1
2,4
7.5

2000
100
23.5
29.8
21,8
39,1
2,8
7.6
Nguón:
Téng Cyc Thòng
ké
(Bang
2- Bào eào
két
qua diéu
tra vén
diu
tu phat trién loàn xà hói nàm 2000.
Ha
nói 9-2001 )
Trong nbifng nàm tói, mot trong
nbìTng
yéu cau
dal
ra
cho Viél Nam là pbài mò ròng quy mò
va
nàng cao hieu
suà't
eùa

bé
ihò'ng
NHTM
irong nUòc
de dàm bào he
ihong
này làm tòt
hcJn nifa
vai trò là kénh dàn vòn
va
pbàn bò càc
nguon vòn mot càcb hieu qua.
Tir
2001-2005,
Viét Nam can pbài tap trung vào viec
mò ròng quy mò
va
hieu
suàì
boat dóng cho càc NHTM
trong
nUòc
thóng qua
cbUdng
trìnb
ed
càu lai tài
chinh,
quàn
tri diéu hành

NbiTng
cóng viec cu the bao
góm:
tàng von
ti/
eò,
lành manh bòa
tinb binh lai
chinb, nàng cao nàng càn bp
va Irình
dò quàn ly
eùa
càc ngàn hàng.
Chi/dng
trlnb
co
càu
lai này, dàc biét
là
tàng von
tU co
cho càc ngàn hàng sé cài
thien nàng
lUc
buy dòng
va
cho vay
eùa
he thò'ng ngàn hàng
trong

nUòe
dó'i vói non kinh tè'.
+ Bòi vói càc NHTM Nhà
nUÓc
(NHTMNN):
Hi^n
nay, mùc
vó'n eùa
càc NHTMNN là rà't nbò, tuy nbién nò
qua
han lai khà cao
va chUa di/de xuT
ly
dijì
di|m.
Nè'u
xél miìc
thiéu vò'n hién nay
eùa
càc NHTMNN, theo bào eào dà kiem
toàn
Ibi de
dal
dUde li
le an toàn vò'n theo tièu chuan cua
Ngàn hàng thanh toàn quò'c té' (BIS)
Ibi
lai tbòi
diém
nàm

2000,
cac NHTMNN can
pbài dxióc
bo sung vò'n tò'i
thiéu
pbài là 25,5 ngàn ly dong; TCf nay dé'n
2006,
can thié't pbài
bd
sung kboàng 30 nghìn ly
dóng,
ti/dng
tfng kboàng
6%GDP.
80
Bang 4 - Nhu cau bo sung von cho NHTMNN
Ngàn hàng Ngoai
thUOng
Viél
Nam
Ngàn hàng
Nòng
nghiép
va
phat
triln
nòng
thòn
Viél Nam
Ngàn hàng Còng

thUdng
Viét
Nam
Ngàn hàng Dàu tu
va
phàt
triln
Viét Nam
TéngsoANHTMNN
Thdi
diém
2000
Nghìn
tyd.
3.0
6.0
11.0
5,5
25.5
%
GDP
0.8
1.2
1.8
1.2
4.5
Thòi
diem 2006
Nghin
tìd.

0
8.0
15.0
7.0
30,0
%
GDP
1.7
2.9
1.4
6.0
Nguón:
bào cao kiém toàn 4 NHTMNN là Ngàn hàng ngoai
thUdng VN, Ngàn hàng Nòng nghiép
va
phàt trien nòng thòn VN;
Ngàn hàng Cóng
thUdng
VN. Ngàn hàng dàu tu
va
phàt trien VN ;
so
liéu Udo
tinh va
suy ra lù do
thj
so 5 - Bào cao khu vUc ngàn hàng
Viét Nam. bàn da thào 6/2002 -WB)
Trong theo lo
trìnb

tif
2001-2005,
Nhà
nu-òc
sé tàng
vò'n cho càc NHTMNN theo
nguyen
tac
tilfng
giai doan
va
eó
diéu
kien (ve
xilr
ly nd qua han, ed
càu
lai
td chiJc quàn
ly
nhàm tàng
ciTòng
nàng
liTc quàn
ly
va
diéu hành, ebà't
liTdng
boat dòng va
thifc

hién kiem
toàn
quò'c té'). Nhà
nifóc
sé
tbifc
hién càp vò'n de càc NHTMNN dal
diTdc mu'c dù
vò'n theo
tiéu chuan quò'c té' (8%).
Nguón
sé
tir
ngàn sàch Nhà
nUòc
qua phat bànb trdi phié'u Chinb
phù
va nguon vay
tir
càc td
chi?c
lai
chinb
quò'c té'
IMF/WB
Theo lo trìnb dà cam kè't
31
vói còng dóng qude
té
(IMF

va
WB). viec cap vòn bò sung
pbài dUde tbUe
hién
tir
nàm 2002.
+ Boi vài càc ngàn hàng
thUtfng
mai co phan
(NHTMCP): Càc ngàn hàng này cùng pbài
dUde
tàng vò'n
dé'n mu'c dal yéu cau (tdi
thiéu
là 70 ty VND). Cùng
vói
viec
Cd càu lai NHTMCP, Nhà nxióc sé cho phép mot sd
NHTMCP dù diéu kien niém yé't cbùng khòan lai Trung làm
giao dich Thành Phò' Ho
Chi
Minh
va
Trung
tàm Ha
noi.
Nàm 2(X)2
boàc dàu
nàm
2(X)3,

sé cho phép mot sd
NHTMCP dù diéu kien
di/dc
niém
yèt
tai trung tàm giao
dich cbùng khòan.
Bang 5 .
Càc
NHTM trén
lành
thd
Vi^t
Nam
Nàm
1-NHTMNN
2-NHTMCP
-
NHCPdóthi
- NHCP nòng thòn
3- NH lién doanh
4-
CN NH nudo
ngoài
91
4
4
4
0
1

0
92
4
22
16
6
2
5
93
4
41
25
16
3
8
94
4
45
29
16
3
9
95
4
48
29
19
4
18
96

5
51
31
20
4
22
97
6
51
31
20
4
24
98
6
50
30
20
4
25
99
6
48
28
20
5
26
00
6
48

-
.
5
26
01
6
43
.
.
5
26
02
6
39
.
.
5
26
Nguón:
NHNN; so
càc
NHTMCP giàm di iù nàm 1997
thi
hién mot so ngàn hàng bj sàp nhap trong qua
Irinh ed céfu
I9Ì.
•
Tu
nàm 1998, so NHTMCP giàm di
thi

hién chUdng trình
ed
céfu
lai ngàn hàng
eùa
Viét Nam dang dUdc tién hành. trong
dò mot
so
NHTMCP
yéu
kém
bi
dóng
eùa
(
bang hình thUc
sàp
nhàpvdi
NHTMCP manh hdn. NHTMNN mua
l^i
).
32
•
cùng co'
sue
manh eùa
h§
thóng ngàn hàng trong
nUÓc:
Trong

nhtfng
nàm ddi mòi, Viét Nam dà
IbUc
hién
chifdng
trình cài
càcb
kinh té' loàn dién. Cùng
vói
tiè'n trìnb
cài càcb này, he thóng ngàn hàng cùng
du'de
cài càcb,
cbuyèn
ddi theo ed
che'
thi trUòng, góp phan dem lai cho
Viét Nam nhiéu thành
tUu
trong nhùng nàm dau eùa
thap
ky
90 nhu dn kinh tè' vT mò, kiem soat lam phàt, toc do tàng
trUÒng
cao, dòi
song
nhàn dàn
dUdc
cài thien Tuy nbién,
tùf

sau cupe kbùng
boàng
tài chinh tién té nàm 1997-1998,
nbCfng
yé'u kém vòn eó eùa khu
VLTC
ngàn hàng dà lo rò. Mot
so'
ngàn
bang
yé'u kém dùng
Infòc
nguy ed dd vò,
tinb
bình
dò la bòa
Irò
nén tram trpng Trong giai doan này, kinh te
Viét Nam cùng dà suy giàm dàng
ké\
dau tu'
va
tiéu dùng
giàm
sul
manh dàn dé'n bau qua vò'n ù dóng lai càc
ngàn
bang
va
mÒ

ròng tin dung gap nhiéu khò khan.
TrUòc tinb
hìnb dò, Chinb phù Viet Nam dà chù
triTdng tbi/c
hién mot
btfóc
mòi cài càcb kinh té' toàn dién. Khu
vtfc
ngàn
bang
cùng
diTdc
dat trong
chUdng
trìnb cài càcb toàn dién dò. Nàm
1998,
Ban cài càcb NHTM Viét Nam dà
dUde
thành lap (Ban
337-
diTdc
thành lap theo Quyet dinb 337/QD-NHNN ngày
20/11/1998 eùa Thdng ddc NHNN). ChUdng trìnb cài cach
tbiTc
si/
bàt
dau
tùf
2001. NHNN dà
diTa

ra
cbiTdng
trình 5 nàm
va
10 nàm
ve
cài càcb khu
vifc
ngàn hàng.
Cài càcb he thò'ng
NfTTM
dàm bào de he thdng này
boat dpng lành manh
va
hieu
qua,
làm tdt
ebù'c
nàng kénh
din vdn
tCr
khu
viTc
tié't kiém (S) den kbu
vifc
dau
tir
(I) theo
càcb pbàn bd hieu qua nhà't.
Ké't

qua eùa cài càcb he tbdng
33
ngàn hàng sé góp phan
cài ihièn
ty le
lièi
kiém trong
niTóc
va
pbàn bd càc nguon
li/c
mot càcb hieu qua hdn; tàng
cUòng
khà nàng canb tranh, nàng
lUc
quàn ly rùi ro eùa bé thóng
NHTM Viét Nam trong diéu kien bòi nhap qude
té tif
do bòa
tài chinb. Cài càcb cùng dàm bào de he thò'ng NHTM
là
kénh truyén
lai
chinh sàch lién le, qua dò dàm bào de
NHNN
tbiTe
thi chinb sàch hieu
qua.
Trong
qua trình

cài càch
NHTM, Viél Nam dà
va
dang
tìfng bUòc
tàch bach cho vay
chinb sàch
va
cho vay thUdng mai dàm bào han
che
nbifng
rùi ro dao
due,
dàm bào
sU
minh bach
giiTa
chinh sàch tién té
va chinh
sach
lai
kbòa. Tinb hieu qua, lành manh hdn eùa he
thò'ng ngàn hàng Irong
nUòc
do cài càch này mang lai cùng
tàng
cUòng long
tin eùa càc nhà dau
tU nUòc
ngoài vào

Ibi
tnròng
Vici
Nam giàm
ihieu
rùi ro do
co sU
chuyén vdn o al
nhu
tinb
trang
ò
Thài Lan nàm 1997.
Chinh phù Viét Nam dà
di/a
ra muc tiéu eùa
qua
trình
cài càch NHTM là dàm bào de he thdng này boat dòng an
toàn, hieu qua va
ben
vUng,
ngàn cbàn
linh
trang do vò dàm
bào òn dinb kinh
té vi
mò, góp phan kbdi tbòng càc
nguón
lue tài chinb lù nói bò nén kinh té,

tièp
nhàn eò hieu
qua
càc
nguón
vdn lù
ben
ngoài
phue
vu
sU
nghiép còng nghiép bòa
va
hién dai
bòa dal
nUòc.
Cbifdng
trình cùng
co'
stJc
manh
ddi
vói
he tbdng NHTM Viét Nam bao góm nhiéu giai doan,
UiTÒc
m^l
va làu
dai. Tnròc mal, là xù ly nd tón dòng dà tif
làu,
nhàm

lành manb bòa
tinb
hình
lai
chinh eùa càc NHTM
dang là và'n
de
cà'p
ihié'l
cho giai doan 2001-2005.
Ngay cà càc NHTM Nhà
nUòc
eùa Viét Nam cùng
co
mtfc
vò'n
rat
thà'p, nd qua han cao. Diéu dò cho thà'y tinb de
34