GIÁO TRÌNH mô ĐUN PHÒNG TRỪ BỆNH CHO TRÂU, bò

BӜ NÔNG NGHIӊP VÀ PHÁT TRIӆN NÔNG THÔN





GIÁO TRÌNH MÔ ĈUN
PHÒNG TRӎ BӊNH CHO TRÂU, BÒ
MÃ SӔ: MĈ08
NGHӄ: CHĂN NUÔI VÀ PHÒNG TRӎ BӊNH

CHO TRÂU BÒ

Trình ÿӝ: Sѫ cҩp


HÀ NӜI - 2011



1
1
TUYÊN BӔ BҦN QUYӄN


Tài liӋu này thuӝc loҥi sách giáo trình nên các nguӗn thông tin có thӇ ÿѭӧc phép
dùng nguyên bҧn hoһc trích dүn dùng cho các mөc ÿích vӅ ÿào tҥo và tham khҧo.
Mӑi mөc ÿích khác mang tính lӋch lҥc hoһc sӱ dөng vӟi mөc ÿích kinh doanh
thiӃu lành mҥnh sӁ bӏ nghiêm cҩm.
Mã tài liӋu: MĈ 05

2
2
LӠI NÓI ĈҪU


ĈӇ ÿáp ӭng nhu cҫu phát triӇn ngành chăn nuôi theo hѭӟng công nghiӋp cӫa nѭӟc ta trong thӡi
gian tӟi, nhӳng ngѭӡi tham gia vào hoҥt ÿӝng chăn nuôi trâu, bò cҫn ÿѭӧc ÿào tҥo ÿӇ hӑ có nhӳng
kiӃn thӭc, kӻ năng và thái ÿӝ nghӅ nghiӋp cҫn thiӃt. Trѭӡng ÿҥi hӑc Nông Lâm Bҳc Giang ÿѭӧc Bӝ
Nông nghiӋp và Phát triӇn nông thôn giao nhiӋm vө xây dӵng chѭѫng trình ÿào tҥo sѫ cҩp nghӅ,
nghӅ nuôi và phòng – trӏ bӋnh cho trâu, bò
Chѭѫng trình ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên cѫ sӣ phân tích nghӅ theo phѭѫng pháp DACUM và cҩu
trúc mô ÿun. KiӃn thӭc, kӻ năng và thái ÿӝ cӫa nghӅ ÿѭӧc tích hӧp vào các mô ÿun. KӃt cҩu cӫa
chѭѫng trình gӗm nhiӅu mô ÿun và môn hӑc, mӛi mô ÿun gӗm nhiӅu công viӋc và bѭӟc công viӋc
tích hӧp liên quan chһt chӁ vӟi nhau nhҵm hѭӟng tӟi hình thành nhӳng năng lӵc thӵc hiӋn cӫa
ngѭӡi hӑc. Vì vұy nhӳng kiӃn thӭc lý thuyӃt ÿѭӧc chӑn lӑc và tích hӧp vào công viӋc, mӛi công

viӋc ÿѭӧc trình bày dѭӟi dҥng mӝt bài hӑc.
Ĉây là chѭѫng trình chӫ yӃu dùng cho ÿào tҥo sѫ cҩp nghӅ, ÿӕi tѭӧng hӑc là nhӳng ngѭӡi có
nhu cҫu ÿào tҥo nhѭng không có ÿiӅu kiӋn ÿӃn các cѫ sӣ ÿào tҥo chính quy ÿӇ hӑc tұp ӣ bұc hӑc
cao, thӡi gian tұp trung dài hҥn, hӑ có trình ÿӝ hӑc vҩn thҩp. Vì vұy viӋc ÿào tҥo diӉn ra vӟi thӡi
gian ngҳn, tҥi cӝng ÿӗng, hình thӭc gӑn nhҽ phù hӧp vӟi ÿiӅu kiӋn và hoàn cҧnh cӫa hӑc viên.
Tài liӋu này ÿѭӧc viӃt theo tӯng mô ÿun, môn hӑc cӫa chѭѫng trình ÿào tҥo sѫ cҩp nghӅ, nghӅ
nuôi và phòng- trӏ bӋnh cho trâu, bò và ÿѭӧc dùng làm giáo trình cho các hӑc viên trong khóa hӑc sѫ
cҩp nghӅ, các nhà quҧn lý và ngѭӡi sӱ dөng lao ÿӝng tham khҧo, hoàn chӍnh ÿӇ trӣ thành giáo trình
chính thӭc trong hӋ thӕng dҥy nghӅ
ViӋc xây dӵng mӝt chѭѫng trình ÿào tҥo sѫ cҩp nghӅ dùng cho ÿào tҥo nông dân ӣ nѭӟc ta nói
chung còn mӟi mҿ. Vì vұy chѭѫng trình còn nhiӅu hҥn chӃ và thiӃu sót, tұp thӇ các tác giҧ mong
muӕn nhұn ÿѭӧc sӵ ÿóng góp cӫa các bҥn ÿӗng nghiӋp ÿӇ chѭѫng trình ÿѭӧc hoàn thiӋn hѫn.
Xin trân trӑng cҧm ѫn !

Tham gia biên soҥn.
1. NguyӉn Hӳu Nam. - Chӫ biên
2. NguyӉn Trӑng Kim
3. Trҫn Văn Tuҩn

3
3
MӨC LӨC

TUYÊN BӔ BҦN QUYӄN 1
LӠI GIӞI THIӊU 1
MӨC LӨC 3
MÔ ĈUN: PHÒNG TRӎ BӊNH CHO TRÂU, BÒ 11
Bài 1: Phòng trӏ bӋnh lӣ mӗm, long móng 11
A. Nӝi dung 11
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 11
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 11
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh 12
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 12
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 12
2.2. TriӋu chӭng toàn thân: 13
3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh 13
3.1. BӋnh tích bên ngoài: 13
3.2. BӋnh tích bên trong: 14
4. Chҭn ÿoán bӋnh 14
4.1. Chҭn ÿoán lâm sàng: 14
4.2. Chҭn ÿoán phân biӋt: 14
5. Phòng và trӏ bӋnh 14
5.1. Phòng bӋnh 14
5.2. Trӏ bӋnh: 14
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 15
* Câu hӓi 15
* Bài tұp thӵc hành 15
C. Ghi nhӟ 16

Bài 2: Phòng trӏ bӋnh dӏch tҧ trâu, bò 17
A. Nӝi dung: 17
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 17
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 17
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh 17
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 17
3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh Error! Bookmark not defined.
3.1. BӋnh tích bên ngoài: Error! Bookmark not defined.
3.2. BӋnh tích bên trong: Error! Bookmark not defined.
4. Chҭn ÿoán bӋnh 20


4
4
4.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 20
4.2. Chҭn ÿoán phân biӋt 20
5. Phòng và trӏ bӋnh 20
5.1. Phòng bӋnh 20
5.2. Trӏ bӋnh 20
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 20
* Câu hӓi 20
* Bài tұp thӵc hành 20
C. Ghi nhӟ: 21
Bài 3: Phòng trӏ bӋnh nhiӋt thán 21
A. Nӝi dung: 21
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 21
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 21
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh 21
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 21
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 22

2.2. TriӋu chӭng toàn thân 22
3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh 22
3.2. BӋnh tích bên trong: 22
4. Chҭn ÿoán bӋnh 23
4.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 23
4.2. Chҭn ÿoán phân biӋt 23
5. Phòng và trӏ bӋnh 23
5.1. Phòng bӋnh 23
5.2. Trӏ bӋnh 25
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 25
* Câu hӓi 25
* Bài tұp thӵc hành 25
C. Ghi nhӟ 25
Bài 4: Phòng trӏ bӋnh Tө huyӃt trùng 26
Mөc tiêu: H͕c xong bài h͕c này ng˱ͥi h͕c có kh̫ năng 26
A. Nӝi dung: 26
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 26
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 26
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh 26
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 26
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 26
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 26


5
5
3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh 27
3.1. BӋnh tích bên ngoài 27
3.2. BӋnh tích bên trong 28
4. Chҭn ÿoán bӋnh 28

4.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 28
5. Phòng và trӏ bӋnh 28
5.1. Phòng bӋnh: 28
5.2. Trӏ bӋnh 28
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 28
* Câu hӓi 28
* Bài tұp thӵc hành 29
C. Ghi nhӟ 29
Bài 5: Phòng trӏ bӋnh tiên mao trùng 29
A. Nӝi dung: 29
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 29
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 29
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh 30
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 30
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ: 30
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 30
3. Chҭn ÿoán bӋnh 31
3.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 31
3.2. Chҭn ÿoán qua dӏch tӉ bӋnh 31
4. Phòng và trӏ bӋnh 31
4.1. Phòng bӋnh 31
4.2. Trӏ bӋnh 31
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 32
* Câu hӓi 32
* Bài tұp thӵc hành: 32
C. Ghi nhӟ 33
Bài 6: Phòng trӏ bӋnh do ve và rұn 33
A. Nӝi dung: 33
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 33
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 33

1.2. Nhұn biӃt ký sinh trùng gây bӋnh 33
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 34
3. Chҭn ÿoán bӋnh 34
4. Phòng và trӏ bӋnh 34


6
6
5.1. Phòng bӋnh 34
5.2. Trӏ bӋnh 34
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 35
* Câu hӓi 35
* Bài tұp thӵc hành: 35
C. Ghi nhӟ 36
Bài 7: Phòng trӏ bӋnh sán lá gan 36
A. Nӝi dung: 36
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 36
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 36
1.2. Nhұn biӃt ký sinh trùng gây bӋnh 36
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 38
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ: 38
2.2. TriӋu chӭng toàn thân: 38
3. Chҭn ÿoán bӋnh 39
3.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 40
3.2. KiӇm tra phân ÿӇ tìm trӭng sán bҵng phѭѫng pháp lһng cһn ( Benedek). 40
4. Phòng và trӏ bӋnh 41
5.1. Phòng bӋnh 41
5.2. Trӏ bӋnh 41
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 41
* Câu hӓi 42

* Bài tұp thӵc hành: 42
C. Ghi nhӟ 43
Bài 8: Phòng trӏ bӋnh giun ÿNJa bê nghé 43
A. Nӝi dung: 43
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 43
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 43
1.2. Nhұn biӃt ký sinh trùng gây bӋnh 43
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 43
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ: 43
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 43
3. Chҭn ÿoán bӋnh 45
3.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 45
3.2. KiӇm tra phân ÿӇ tìm trӭng giun ÿNJa bҵng phѭѫng pháp phù nәi ( Fulleborn) 46
4. Phòng và trӏ bӋnh 46
5.1. Phòng bӋnh 46
5.2. Trӏ bӋnh 46


7
7
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 46
* Câu hӓi 46
* Bài tұp thӵc hành: 46
C. Ghi nhӟ 47
Bài 9: Phòng trӏ bӋnh chѭӟng hѫi dҥ cӓ 47
A. Nӝi dung: 47
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 48
1.1. Nguyên nhân do thӭc ăn 48
1.2. Nguyên nhân do kӃ phát 48
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 48

2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 48
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 48
3. Chҭn ÿoán bӋnh 48
3.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 48
3.2. Chҭn ÿoán phân biӋt vӟi bӋnh tө huyӃt trùng: có sӕt vùng hҫu sѭng 48
4. Phòng và trӏ bӋnh 48
5.1. Phòng bӋnh 48
5.2. Trӏ bӋnh 48
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 50
* Câu hӓi 50
* Bài tұp thӵc hành: 51
C. Ghi nhӟ 52
Bài 10: Phòng trӏ bӋnh viêm phәi bê nghé 52
A. Nӝi dung: 52
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 52
1.1. Nguyên nhân bên ngoài 52
1.2. Nguyên nhân do kӃ phát 52
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 52
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 52
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 52
3. Chҭn ÿoán bӋnh 53
4. Phòng và trӏ bӋnh 53
5.1. Phòng bӋnh 53
5.2. Trӏ bӋnh 53
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 54
* Câu hӓi 54
* Bài tұp thӵc hành: 54
C. Ghi nhӟ 55

8
8
Bài 11: Phòng trӏ bӋnh trúng ÿӝc sҳn 55
A. Nӝi dung: 55
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 55
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 55
1.2. Nhұn biӃt nguyên nhân bӋnh 56
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 56
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ: 56
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 56
3. Chҭn ÿoán bӋnh 56
4. Phòng và trӏ bӋnh 56
5.1. Phòng bӋnh 56
5.2. Trӏ bӋnh 57
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 57
* Câu hӓi 57
* Bài tұp thӵc hành: 57
* Ghi nhӟ: 58
Bài 12: Phòng trӏ bӋnh xê tôn huyӃt ӣ bò sӳa 58
A. Nӝi dung: 58
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 58
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh: 58
1.2. Nhұn biӃt nguyên nhân bӋnh 58
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 58
3. Chҭn ÿoán bӋnh 59
3.1. Chҭn ÿoán lâm sàng 59
3.2. Chҭn ÿoán phân biӋt 59
4. Phòng và trӏ bӋnh 59
5.1. Phòng bӋnh 59
5.2. Trӏ bӋnh 59

B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành: 60
* Câu hӓi: 60
* Bài tұp thӵc hành: 60
Bài 13 Phòng trӏ bӋnh viêm vú 60
A. Nӝi dung: 61
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 61
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 61
1.2. Nhұn biӃt nguyên nhân bӋnh 61
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 61
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 61


9
9
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 61
4. Phòng và trӏ bӋnh 61
5.1. Phòng bӋnh 61
5.2. Trӏ bӋnh 61
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 62
Bài 14: Phòng trӏ bӋnh viêm tӱ cung 62
A. Nӝi dung: 62
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 62
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 63
1.2. Nhұn biӃt nguyên nhân bӋnh 63
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 63
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ 63
2.2. TriӋu chӭng toàn thân 63
3. Chҭn ÿoán bӋnh 63
4. Phòng và trӏ bӋnh 63
5.1. Phòng bӋnh 63

5.2. Trӏ bӋnh 63
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 63
* Câu hӓi 63
* Bài tұp thӵc hành: 64
C. Ghi nhӟ 65
Bài 15: Phòng trӏ bӋnh bҥi liӋt 65
A. Nӝi dung: 65
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh 65
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh 65
1.2. Nhұn biӃt nguyên nhân bӋnh 66
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh 66
3. Chҭn ÿoán bӋnh 66
4. Phòng và trӏ bӋnh 66
5.1. Phòng bӋnh 66
5.2. Trӏ bӋnh 66
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành 66
* Câu hӓi 66
* Bài tұp thӵc hành: 67
HѬӞNG DҮN GIҦNG DҤY MÔ ĈUN MÔN HӐC 67
I.Vӏ trí, tính chҩt cӫa mô ÿun: 67
II.Mөc tiêu cӫa mô ÿun: 67
III.Nӝi dung chính cӫa mô ÿun: 67


10
10
IV. Hѭӟng dүn thӵc hiӋn bài tұp, bài thӵc hành 68
V. Yêu cҫu vӅ ÿánh giá kӃt quҧ hӑc tұp 69
VI. Tài liӋu tham khҧo 70
DANH SÁCH BAN CHӪ NHIӊM XÂY DӴNG CHѬѪNG TRÌNH, BIÊN SOҤN GIÁO

TRÌNH DҤY NGHӄ TRÌNH ĈӜ SѪ CҨP 70
DANH SÁCH HӜI ĈӖNG NGHIӊM THU 71
CHѬѪNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DҤY NGHӄ TRÌNH ĈӜ SѪ CҨP 71

























11
11

MÔ ĈUN: PHÒNG TRӎ BӊNH CHO TRÂU, BÒ
Mã sӕ: MĈ08
Giӟi thiӋu mô ÿun:
Trong nhӳng năm ÿәi mӟi nӅn kinh tӃ, ÿàn trâu, bò nѭӟc ta ngày mӝt phát triӇn.
cҧ nѭӟc có hàng vҥn bò sӳa, nhiӅu bò thӏt cao sҧn, ÿàn bò nӝi lai Sind ÿang chiӃm tӹ
lӋ khá lӟn ӣ nhiӅu tӍnh và ÿӏa phѭѫng. Chăn nuôi trâu, bò ÿã mang lҥi thu nhұp ÿáng
kӇ cho nhiӅu gia ÿình nông dân và trang trҥi.
Chăn nuôi trâu, bò không chӍ là nguӗn cung cҩp sӭc kéo cho bà con nông dân,
ÿһc biӋt là vùng m
iӅn núi, mà còn cung cҩp phân bón cho cây trӗng. Nhҩt là hiӋn nay
ÿӡi sӕng ngày càng ÿѭӧc nâng lên thì nhu cҫu vӅ thӵc phҭm giàu dinh dѭӥng nhѭ thӏt,
sNJa… rҩt cҫn thiӃt, trong ÿó không thӇ thiӃu ÿѭӧc thӏt và sӳa bò.
Tuy nhiên chăn nuôi trâu, bò còn gһp phҧi mӝt sӕ khó khăn nhҩt ÿӏnh, do vұy
mà thӵc trҥng hiӋn nay sӕ lѭӧng trâu, bò trong cҧ nѭӟc ÿang có xu hѭӟng chӳng lҥi,
trong sӕ các khó khăn ÿó phҧi kӇ ÿӃn các bӋnh truyӅn nhiӉm
, ký sinh trùng và mӝt sӕ
bӋnh khác.
Xuҩt phát tӯ tình hình thӵc tӃ trên,viӋc trang bӏ nhӳng kiӃn thӭc cѫ bҧn vӅ các
bӋnh thông thѭӡng xҭy ra ÿӕi vӟi trâu, bò và biӋn pháp phòng - trӏ là vҩn ÿӅ hét sӭc
cҫn thiӃt.

Bài 1: Phòng trӏ bӋnh lӣ mӗm, long móng
Mөc tiêu: H͕c xong mô ÿun này ng˱ͥi h͕c có kh̫ năng:
- Mô t̫ ÿ˱ͫc nhͷng ki͇n thͱc liên quan ÿ͇n b͏nh Lͧ m͛m, long móng
- Xác ÿ͓nh ÿ˱ͫc tri͏u chͱng, b͏nh tích và th͹c hi͏n ÿ˱ͫc vi͏c phòng, tr͓ b͏nh Lͧ
m͛m long móng trâu, bò ÿúng kͿ thu̵t.
A. Nӝi dung
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh
BӋnh lӣ mӗm

long móng là bӋnh truyӅn nhiӉm cҩp tính lây lan rҩt nhanh, rҩt
rӝng cӫa các loài ÿӝng vұt móng guӕc chҹn nhѭ: trâu, bò, lӧn, dê, cӯu… Và ÿһc biӋt
ngѭӡi cNJng có thӇ mҳc nhѭng thѭӡng nhҽ. Là ÿҥi dӏch, ÿѭӧc tә chӭc dӏch tӉ thӃ giӟi
(OIE) xӃp hҥng nguy hiӇm sӕ 1, gây thiӋt hҥi lӟn cho sҧn xuҩt chăn nuôi và kinh tӃ


12
12
quӕc dân. Vì vұy phòng và trӏ bӋnh lӣ mӗm long móng ӣ trâu, bò là biӋn pháp kӻ
thuұt cҫn thiӃt trong chăn nuôi trâu, bò.
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh
Do virus lӣ mӗm, long móng gây ra. Virus có sӭc ÿӅ kháng cao ÿӕi vӟi ngoҥi
cҧnh, trong ÿҩt ҭm có thӇ sӕng hàng năm. Dѭӟi anh nҳng mһt trӡi hàng ngày mӟi chӃt.
NhiӋt ÿӝ trên 70
o
C virus chӃt. Các thuӕc sát trùng mҥnh (NaOH 1%; Formon 2% )
diӋt virus trong khoҧng 5 – 6 giӡ. Virus có nhiӅu trong mөn nѭӟc, màng bӑc cӫa mөn,
ÿѭӡng xâm nhұp chӫ yӃu qua ÿѭӡng tiêu hoá, vӃt thѭѫng xây xát ӣ da…
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ
Thӡi gian nung bӋnh 3 - 7 ngày, trung bình 3 - 4 ngày có khi chӍ trong khoҧng
16 giӡ.
- Th͋ thông th˱ͥng (thӇ nhҽ): Sau 2 - 3 ngày xuҩt hiӋn nhiӅu mөn ӣ niêm mҥc
miӋng, chân, vú và chӛ da mӓng. MiӋng chҧy dãi dӟt ra ngoài nhѭ bӑt xà phòng.

- Th͋ bi͇n chͱng (thӇ nһng): xҭy ra khi chăm sóc con bӋnh không ÿҧm bҧo vӋ
sinh, các mөn vӥ ra bӏ nhiӉm trùng tҥo thành vùng viêm hóa mӫ ӣ nhӳng nѫi mөn vӥ.
Trâu, bò sӕt cao, kém ăn hoһc không ăn.

13
13
MiӋng chҧy dãi dӟt sùi nhѭ bӑt bia

2.2. TriӋu chӭng toàn thân:
Trâu, bò ӫ rNJ, sӕt cao (40 – 41
o
C), mNJi khô, dáng ÿiӋu lù ÿù, kém ăn hoһc
không ăn. Trѭӡng hӧp nһng do vùng viêm bӏ hóa mӫ nên con vұt ÿi lҥi chұm chҥp
hoһc không ÿi ÿѭӧc.
3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh
BiӇu hiӋn ӣ các bӝ phұn sau:
3.1. BӋnh tích bên ngoài:
- Chân: mөn loét, lӣ ӣ kӁ móng, móng long ra. Nhӳng con khi khӓi bӋnh, bӋnh
tích ÿӇ lҥi là nhӳng vӃt sҽo.

Mөn loét ӣ kӁ móng chân




14
14
3.2. BӋnh tích bên trong:
- Ĉ˱ͥng tiêu hoá: niêm mҥc miӋng, lӧi, chân răng, má, lѭӥi, hҫu, thӵc quҧn, dҥ
dày, ruӝt tө huyӃt, xuҩt huyӃt kéo thành mҧng.
- Ĉ˱ͥng hô h̭p: viêm khí quҧn, cuӕng phәi, phәi.
4. Chҭn ÿoán bӋnh

4.1. Chҭn ÿoán lâm sàng:
Dӵa vào triӋu chӭng lâm sàng và dӏch tӉ hӑc nhѭ: vұt sӕt cao, niêm mҥc miӋng,
kӁ móng, vú và nhӳng nѫi da mӓng có mөn nѭӟc. Trâu, bò chҧy nhiӅu nѭӟc d
ãi, kém
ăn hoһc bӓ ăn, không ÿi lҥi, bӋnh lây nhanh giӳa trâu, bò ӕm sang trâu, bò khoҿ…
4.2. Chҭn ÿoán phân biӋt:
Cҫn phân biӋt vӟi các bӋnh nhѭ : - BӋnh dӏch tҧ trâu, bò: ÿi tháo nhiӅu; bӋnh
ÿұu bò: mөn xung quanh có bӡ, (LMLM không có bӡ), ӣ miӋng, chân không có bӋnh
tích.
5. Phòng và trӏ bӋnh
5.1. Phòng bӋnh
* Phòng b̹ng các lo̩i vaccine sau:
- Vac xin ÿa giá OAC cӫa Liên Xô (1978 – 1988).
- Vac xin ÿa giá OAC, ASIA 1 cӫa hãng Hoechst Ҩn Ĉӝ (1992).
- Vac xin ÿa giá OA
22
C, ASSIA 1 cӫa hãng Rhone Merieux cӫa Pháp (1993).
Tiêm cho trâu, bò, bê, nghé, dê, cӯu… trên 2 tuҫn tuәi. LiӅu lѭӧng 2ml/con; dê, cӯu
1ml/con. Sau khi tiêm 10 ngày gia súc miӉn dӏch và thӡi gian miӉn dӏch kéo dài 6
tháng.
5.2. Trӏ bӋnh:
Không có thuӕc ÿһc hiӋu. Chӳa triӋu chӭng bҵng các loҥi axit hӳu cѫ (chanh,
khӃ…) hoһc xanh Methylen, oxy già. Các vӃt loét trong mӗm, lѭӥi dùng xanh
Methylen hoһc oxy già 5 – 10% bôi chӕng bӝi nhiӉm. Khoҧng sau 10 – 15 ngày gia
súc khӓi bӋnh. Ĉӗng thӡi vӋ sinh chuӗng trҥi, bӋnh súc sҥch sӁ.
Các bi͏n pháp kh͙ng ch͇ b͏nh:
- Trong chuӗng bӋnh súc ÿӕt toàn bӝ rѫm, cӓ, rác thҧi hàng ngày, thu gom
phân, nѭӟc tiӇu
vào hӕ ӫ rӗi tiêu ÿӝc bҵng vôi sӕng (50kg vôi/m
3

).
- Phun tiêu ÿӝc chuӗng nuôi và khu vӵc dân cѭ bҵng hóa chҩt theo chӍ ÿӏnh cӫa thú y
(dùng Proryl 5% phun môi trѭӡng).


15
15
- Ngăn chһn không cho ÿӝng vұt, sҧn phҭm ÿӝng vұt dӉ lây nhiӉm ra, vào vùng có
dӏch.
- Cҩm giӃt mә trâu, bò, lӧn, dê, cӯu… trong vùng dӏch.
- Không bán chҥy gia súc sang vùng khác làm dӏch lan rӝng.
- Báo cáo cho cán bӝ thú y các trѭӡng hӧp gia súc bӏ bӋnh và nghi bӋnh.
- Tiêm phòng vành ÿai cho ÿàn trâu, bò và lӧn bҵng vacxin.
Tuyên truyӅn cho mӑi ngѭӡi biӃt tác hҥi và sӵ nguy hiӇm cӫa bӋnh ÿӇ thӵc hiӋn
tӕt, triӋt ÿӇ các hѭӟng dүn cӫa Ban chӕng dӏch khi có dӏch xҧy ra.
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành
* Câu hӓi
1/ Nêu ÿһc ÿiӇm và nguyên nhân gây nên bӋnh Lӣ mӗm, long m
óng.
2/ Cho biӃt triӋu chӭng, bӋnh tích ÿiӇn hình cӫa bӋnh Lӣ mӗm, long móng.
3/ Trình bày phѭѫng pháp phòng, trӏ bӋnh Lӣ mӗm, long móng hiӋn nay ӣ ViӋt
Nam.
* Bài tұp thӵc hành
Xác ÿӏnh bӋnh Lӣ mӗm, long móng trâu, bò hoһc lӧn tҥi mӝt ә dӏch ÿang xҭy ra ӣ ÿӏa
phѭѫng nѫi diӉn ra lӟp hӑc hoһc vùng phө cұn và hѭӟng dүn phѭѫng pháp phòng và
trӏ bӋnh.
ĈӇ ÿҧm bҧo nӝi dung trên, trѭӟc k
hi thӵc hiӋn bài thӵc hành này, giáo viên cҫn
chuҭn bӏ mӝt sӕ vұt tѭ sau:
1/ Bò, trâu hoһc lӧn bӏ ÿang bӏ bӋnh lӣ mӗm, long móng, có thӇ là trâu, bò hoһc lӧn

cӫa gia ÿình hӑc viên (nӃu ÿang bӏ bӋnh trên).
2/ Dөng cө thú y (pa
nh, kҽp dҽt, bông thҩm nѭӟc )
3/ Pha dung dӏch thuӕc xanh metylen 1%.
4/ Gióng cӕ ÿӏnh gia súc.
5/ Khăn mһt
6/ Xô, chұu ÿӵng nѭӟc
7/ Xà phòng.
8/ Cân tiӇu ly.
Giáo viên hѭӟng dүn ban ÿҫu vӅ các nӝi dung sau:
1/ Cách nhұn biӃt triӋu chӭng cӫa bӋnh:


16
16
- Quan sát ÿӇ tìm ra nhӳng biӇu hiӋn không bình thѭӡng trên cѫ thӇ bӋnh súc
nhѭ: mӋt mӓi, bӓ ăn hoһc kém ăn, sӕt,chҧy dãi dӟt. Ӣ miӋng, chân có các mөn viêm
loét
2/ Cách nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh:
- Giáo viên hӋ thӕng lҥi nhӳng kiӃn thӭc ÿã ÿѭӧc hӑc ӣ giӡ lý thuyӃt và kӃt hӧp
vӟi gia súc hiӋn có ÿӇ chӍ bҧo, hѭӟng dүn cө thӇ cho hӑc viên.
3/ TiӃn hành ÿiӅu trӏ bӋnh: Sau khi cӕ ÿӏnh gia súc xong, giáo viên hѭӟng dүn chi tiӃt
vӅ cách sӱ dөng dung dӏch thuӕc xanh m
ethylen. Mӝt trong nhӳng trѭӡng hӧp cө thӇ,
mà trong bài thӵc hành này là bôi dung dӏch thuӕc xanh methylen cho trâu, bò hoһc
lӧn bӏ bӋnh lӣ mӗm, long móng, trình tӵ các bѭӟc nhѭ sau:
- Cӕ ÿӏnh gia súc.
- Pha thuӕc xanh methylen ÿӇ ÿѭӧc dung dӏch 1%:
+ ĈiӅu chӍnh cân tiӇu ly (Roberval) thăng bҵng
+ Cân 0,5 g thuӕc xanh metylen

+ Ch
o vào lӑ ÿã ÿӵng sҹn 0,5 lít nѭӟc sôi ÿӇ nguӝi
+ Dùng ÿNJa khuҩy ÿӅu cho thuӕc tan.
Nhѭ vұy ta ÿã ÿѭӧc dung dӏch thuӕc xanh methylen 1%.
- TiӃn hành bôi lên các mөn viêm loét ӣ miӋng, chân cӫa gia súc ÿang bӏ bӋnh
lӣ mӗm, long móng hoһc ӣ nhӳng vӃt thѭѫng nhiӉm trùng khác.
4/ BiӋn pháp phòng- chӕng bӋnh: sau khi hѭӟng dүn vӅ phѭѫng pháp ÿiӅu trӏ bӋnh,,
giáo viên nhҳc nhӣ lҥi cho hӑc viên biӃt biӋn pháp phòng bӋnh này cho ѫ sӣ. VӅ nӝi
dung nhѭ ӣ phҫn lý thuyӃt ÿã dҥy.
C. Ghi nhӟ
- Ĉây là mӝt trong nhӳng bӋnh truyӅn nhiӉm nguy hiӇm n
hҩt vì lây lan rҩt nhanh
và gây thiӋt hҥi lӟn vӅ kinh té trong chăn nuôi.
- BӋnh chӍ xҭy ra ÿӕi vӟi loài ÿӝng vұt có móng guӕc chҹn nhѭ trâu, bò, lӧn.
- ĈӇ ÿiӅu trӏ bӋnh có hiӋu quҧ, phҧi tiӃn hành khi
bӋnh mӟi phát và trong quá
trình ÿiӅu trӏ cҫn chú ý ÿӃn khâu vӋ sinh chuӗng trҥi và vӋ sinh môi trѭӡng chăn nuôi.
- BӋnh phát ra diӋn rӝng và có thӇ gây nên ÿҥi dӏch.
- ViӋc tiêm phòng là rҩt cҫn thiӃt và thӵc hiӋn mӝt cách nghiêm túc.
- Khi có dӏch xҭy ra phҧi chҩp hành ÿҫy ÿӫ mӑi nӝi quy, quy ÿӏnh cӫa Ban chӕng
dӏch


17
17
- BӋnh này do vius gây nên, do vұy mà không có thuӕc ÿһc trӏ. ĈiӅu trӏ bӣi
phѭѫng pháp trên chӍ là ÿiӅu trӏ triӋu chӭng. Do ÿó cҫn tiêm thêm các loҥi kháng sinh
nhҵm chӕng bӝi nhiӉm.

Bài 2: Phòng trӏ bӋnh dӏch tҧ trâu, bò

Mөc tiêu:
H͕c xong mô ÿun này ng˱ͥi h͕c có kh̫ năng
- Mô t̫ ÿ˱ͫc nhͷng ki͇n thͱc liên quan ÿ͇n b͏nh d͓ch t̫ trâu, bò.
- Xác ÿ͓nh ÿ˱ͫc tri͏u chͱng, b͏nh tích và th͹c h
i͏n ÿ˱ͫc vi͏c phòng, tr͓ b͏nh d͓ch
t̫ trâu, bò ÿúng kͿ thu̵t.
A. Nӝi dung:
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh
BӋnh dӏch tҧ trâu, bò là bӋnh truyӅn nhiӉm cҩp tính, lây lan nhanh cӫa loài nhai
lҥi. BӋnh có tӯ lâu ӣ các nѭӟc châu Âu và mӝt sӕ nѭӟc khác trên thӃ giӟi. Ӣ ViӋt
Nam, bӋnh gây nhiӅu thiӋt hҥi cho ÿàn trâu, bò, nhҩt là thӡi Pháp thuӝc. HiӋn nay
bӋnh ít xҧy ra, nӃu có cNJng mang tính chҩt lҿ tҿ.
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh
Do vi
rus dӏch tҧ trâu, bò gây nên. Virus ÿӅ kháng kém ÿӕi vӟi các yӃu tӕ ngoҥi cҧnh.
NhiӋt ÿӝ 50 - 60
o
C trong thӡi gian 20 phút chӃt. Các chҩt sát trùng thông thѭӡng tiêu diӋt
virus dӉ dàng sau vài phút. Tҩt cҧ các ÿӝng vұt nhai lҥi (trâu, bò, dê, cӯu, hѭѫu, nai…) ÿӅu
nhiӉm virus này. Virus nhiӉm vào cѫ thӇ trâu, bò qua ÿѭӡng tiêu hoá.
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh
Thӡi kǤ nung bӋnh: 3 - 4 ngày; cNJng có thӇ lên ÿӃn 7 - 10 ngày.
Ͷ th͋ quá c̭p (th͋ k͓ch li͏t): bӋnh phát ra nhanh chóng. Niêm mҥc ÿӓ ӭng. Vұt
chӃt nhanh trong khoҧng 12 – 24h. Có khi chѭa kӏp Ӎa chҧy thì ÿã chӃt. Do vұy ngѭӡi
ta gӑi là (dӏch tҧ khô). ThӇ này ít thҩy.
Ͷ th͋ mãn: Vұt gҫy còm, lông dӵng, thӣ dӕc, Ӎa chҧy.
Nhӳng con vұt này chӭa
và gieo rҳc mҫm bӋnh.
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ: MNJi khô, niêm mҥc (miӋng, mҳt…) có nhӳng ÿiӇm xuҩt

huyӃt. Con vұt chҧy nѭӟc mҳt, có dӱ. MNJi viêm chҧy nѭӟc, lúc ÿҫu lӓng vàng ÿөc,
sau ÿһc có
mӫ, mùi hôi thӕi. Ӣ gia súc cái âm hӝ sѭng ÿӓ, mép âm hӝ chҧy nѭӟc


18
18
vàng, nhӟt có màng giҧ. Niêm mҥc miӋng viêm ÿӓ sүm hay tím nhҥt, có vӃt loét, mөn
loét bҵng hҥt thóc, hҥt ngô, ÿӗng xu hay tӯng mҧng, phӫ mӝt lӟp bӵa màu vàng xám.
2.2. TriӋu chӭng toàn thân: Thѭӡng xҭy ra ӣ th͋ c̭p tính: thӇ này thѭӡng hay gһp.
Vұt ӫ rNJ, run rҭy, nghiӃn răng, mҳt lӡ ÿӡ, lѭng cong, lông dӵng, kém ăn hoһc bӓ ăn.
Sӕt cao (40 - 41
o
C), Thӡi kǤ ÿҫu phân táo bón, sau Ӎa chҧy phân loãng. Phân có lүn
máu màu nâu ÿen và có màng giҧ, mùi thӕi khҳm… Con vұt thӣ nhanh, khó, tim ÿұp
nhanh, yӃu dҫn chӃt. (TӍ lӋ chӃt cao có thӇ 90 - 100%). Trâu, bò cái có chӱa thѭӡng
ÿҿ non hoһc sҧy thai.



TriӋu chӭng dӏch tҧ trâu bò


3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh
3.1. BӋnh tích bên ngoài:
Xác chӃt gҫy, mҳt hõm, có dӱ, mNJi có chҩt rӍ ÿһc khô.
3.2. BӋnh tích bên trong:


19

19

TriӋu chӭng Ӎa chҧy nһng ӣ bê bӏ bӋnh dӏch tҧ
Các niêm mҥc tө máu, xuҩt huyӃt. Xoang bөng, xoang ngӵc có dӏch rӍ viêm. Bӝ
máy tiêu hóa tәn thѭѫng nhiӅu nhҩt. Trên niêm mҥc có vӃt loét kích thѭӟc thay ÿәi,
trên vӃt loét có phӫ bӵa màu xám; chҩt bã ÿұu; hoһc màng lүn máu. Ĉһc biӋt là van
hӗi manh tràng xuҩt huyӃt, tө huyӃt, sѭng, ÿӓ sүm, tím bҫm hoһc ÿen xҥm, có khi bӏ
loét.

Loét ӣ ruӝt trâu, bò mҳc bӋnh dӏch tҧ


20
20
Trӵc tràng tө huyӃt, xuҩt huyӃt thành tӯng vӋt dài, gan vàng úa, dӉ nát. Hҥch màng
treo ruӝt sѭng, tө huyӃt. Lách, thân tө huyӃt, thӏt mӅm, nhão, thүm máu. Niêm mҥc túi
mұt xuҩt huyӃt.
BӋnh tích bӋnh dӏch tҧ ӣ niêm mҥc ruӝt
4. Chҭn ÿoán bӋnh
Cҫn phân biӋt vӟi mӝt sӕ bӋnh sau: lӣ mӗm long móng: chân, móng; loét da quăn
tai, tө huyӃt trùng: ÿӝt ngӝt, hҫu sѭng, chѭӟng hѫi…
4.1. Chҭn ÿoán lâm
sàng
Dӵa vào triӋu chӭng, bӋnh tích lâm sàng ÿiӇn hình nhѭ: trâu, bò sӕt cao, thӣ khó, Ӎa
chҧy, phân loãng có màng giҧ, mùi thӕi khҳm, Ӎa chҧy vӑt cҫn câu…
4.2. Chҭn ÿoán phân biӋt
Cҫn phân biӋt vӟi mӝt sӕ bӋnh sau: BӋnh lӣ mӗm long móng: có các mөn loét ӣ chân,
móng; bӋnh tө huyӃt trùng: thѭӡng xҭy ra mӝt cách ÿӝt ngӝt, hҫu sѭng, chѭӟng hѫi…
5. Phòng và trӏ bӋnh
5.1. Phòng bӋnh

HiӋn nay dùng vacxin nhѭӧc ÿӝc ÿông khô tiêm
cho bê trên 6 tháng tuәi và trâu,
bò liӅu lѭӧng 0,5 – 1ml/con miӉn dӏch 1 năm. VӋ sinh chuӗng trҥi, tә chӭc kiӇm
dӏch…
5.2. Trӏ bӋnh
Dùng kháng huyӃt dӏch tҧ trâu, bò (ÿiӅu trӏ sӟm mӟi có hiӋu quҧ).
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành
* Câu hӓi
1/ Nêu ÿһc ÿiӇm và nguyên nhân gây nên bӋnh dӏch tҧ trâu, bò.
2/ Cho biӃt triӋu chӭng, bӋnh tích ÿiӇn hình cӫa bӋnh dich tҧ trâu, bò.
3/ Trình bày phѭѫng pháp phòng, trӏ bӋnh dӏch tҧ trâu, bò.
* Bài tұp thӵc hành
KӃt hӧp vӟi Trҥm thú y ÿӏa phѭѫng tә chӭc cho lӟp hӑc tham
gia tiêm phòng
bӋnh Dӏch tҧ cho trâu, bò theo lӏch tiêm phòng cӫa cѫ sӣ.
Trѭӟc khi tiêm phòng giáo viên cҫn hѭӟng dүn, phә biӃn cho hӑc sinh nhӳng
nӝi dung sau:
1/ Chuҭn bӏ bҧo hӝ lao ÿӝng, vұt tѭ cҫn thiӃt.
2/ Hѭӟng dүn sӱ dөng bѫm
tiêm


21
21
3/ Vӏ trí tiêm
4/ Phѭѫng pháp cӕ ÿӏnh gia súc ÿӇ tiêm
5/ Cách pha thuӕc
6/ Thao tác tiêm
7/ VӋ sinh ÿӏa ÿiӇm tiêm sau khi tiêm phòng.
8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm.

C. Ghi nhӟ:
- BӋnh này do vius gây nên, do vұy mà thuӕc ÿһc trӏ là huyӃt thanh dӏch tҧ trâu, bò.
- Vҩn ÿӅ chӫ yӃu là tiêm vacxin phòng bӋnh phòng bӋnh


Bài 3: Phòng trӏ bӋnh nhiӋt thán
Mөc tiêu:
H͕c xong mô ÿun này ng˱ͥi h͕c có kh̫ năng
- Mô t̫ ÿ˱ͫc nhͷng ki͇n thͱc liên quan ÿ͇n b͏nh nhi͏t thán trâu, bò.
- Xác ÿ͓nh ÿ˱ͫc tri͏u chͱng, b͏nh tích và th͹c hi͏n ÿ˱ͫc vi͏c phòng, tr͓ b͏nh
nhi͏t thán trâu, bò ÿúng kͿ thu̵t.
A. Nӝi dung:
1. Xác ÿӏnh nguyên nhân gây bӋnh
1.1. Nhұn biӃt ÿһc ÿiӇm bӋnh
BӋnh nhiӋt thá
n còn gӑi là bӋnh than là bӋnh truyӅn nhiӉm nguy hiӇm nhҩt ÿӕi
vӟi ngѭӡi và nhiӅu loài gia súc. BӋnh có mһt ӣ khҳp mӑi nѫi trên thӃ giӟi, ӣ ViӋt Nam
ÿã xҧy ra tҥi mӝt sӕ tӍnh và có nhӳng trѭӡng hӧp ÿã lây sang ngѭӡi. Vì vұy phòng và
trӏ bӋnh nhiӋt thán là biӋn pháp kӻ thuұt cҫn thiӃt trong phòng dӏch cӝng ÿӗng…
1.2. Nhұn biӃt mҫm bӋnh
Do
trӵc khuҭn nhiӋt thán gây ra. Vi khuҭn hình thành giáp mô và nha bào. Nha
bào hình thành ngoài thiên nhiên vӟi ÿiӅu kiӋn: có oxy tӵ do, nhiӋt ÿӝ thích hӧp (12 -
42
o
C), ÿӝ ҭm 60%, chҩt dinh dѭӥng thiӃu, môi trѭӡng trung tính hoһc kiӅm tính nhҽ.
Sӭc ÿӅ kháng cӫa vi khuҭn nhѭ sau:
- Khi không có nha bào ӣ nhiӋt ÿӝ 100
o
C tiêu diӋt vi khuҭn.

- Khi có nha bào có sӭc ÿӅ kháng mҥnh vӟi nhiӋt, và các hoá chҩt sát trùng
thông thѭӡng.
2. Nhұn biӃt triӋu chӭng bӋnh


22
22
Thӡi gian nung bӋnh 2 - 3 ngày.
- ThӇ quá cҩp:
xҧy ra nhanh, con vұt run rҭy, thӣ hәn hӇn gҩp, bӓ ăn, vã mӗ hôi,
niêm mҥc ÿӓ ӱng hoһc tím bҫm. Sӕt cao (40 - 42,5
o
C), thè lѭӥi, gөc ÿҫu, mҳt ÿӓ, quay
cuӗng, lҧo ÿҧo, loҥng choҥng, ngoài âm hӝ, hұu môn chҧy máu. Vұt chӃt nhanh trong
vài giӡ, có con ÿang cày tӵ dѭng rӕng lên, ngã quӷ rӗi chӃt.
2.1. TriӋu chӭng cөc bӝ
- ThӇ ngoài da:
thӇ hiӋn bҵng nhӳng ung nhiӋt thán ӣ cә, mông, ngӵc. Sѭng phù
cөc bӝ, lúc ÿҫu sѭng, cӭng, ÿau vӅ sau lҥnh, không ÿau, thӕi loét…
2.2. TriӋu chӭng toàn thân
- ThӇ cҩp:
ӫ rNJ, dӵng lông, tim ÿұp nhanh, sӕt cao (40 - 42
o
C), giҧm hoһc mҩt
hҷn nhu ÿӝng ruӝt, thӣ nhanh, niêm mҥc ÿӓ sүm, phân lүn máu. Ӣ mӗm, mNJi có bӑt
màu hӗng lүn máu. Hҫu sѭng, nóng, ÿau… Vұt lӏm dҫn rӗi chӃt (tӍ lӋ có tӟi 80%).

Trâu chӃt do bӏ bӋnh nhiӋt thán. Bөng chѭӟng to, lòi dom
3. Nhұn biӃt bӋnh tích cӫa bӋnh
ThӇ hiӋn ӣ các loài gia súc gҫn giӕng nhau vӟi mӝt sӕ biӇu hiӋn sau

3.1. BӋnh tích bên ngoài: Sau khi chӃt bөng chѭӟng to, xác chóng thӕi, hұu môn lòi
dom, phân có máu ÿen, khó ÿông.
3.2. BӋnh tích bên trong:
Niêm mҥc ÿӓ hoһc tím bҫm, mNJi có chҩt nhҫy lүn máu. Hҥch lâm ba sѭng ӭ
máu. Phәi tө máu; nӝi tâm mҥc tө huyӃt, xuҩt huyӃt; cѫ tim nhão, lách sѭng to, mӅm
nát, nhNJn nhѭ bùn. Bóng ÿái chӭa nѭӟc t
iӇu màu hӗng.


23
23




4. Chҭn ÿoán bӋnh
4.1. Chҭn ÿoán lâm sàng
Dӵa vào triӋu chӭng ÿiӇn hình và dӏch tӉ bӋnh ÿӇ chҭn ÿoán. TriӋu chӭng nhѭ ÿã
trình bày ӣ trên. Dӏch tӉ: phát lҿ tҿ, có tính chҩt ÿӏa phѭѫng
4.2. Chҭn ÿoán phân biӋt
Cҫn chҭn ÿoán phân biӋt mӝt sӕ bӋnh nhѭ: tө huyӃt trùng, ung khí thán, ký sinh
trùng ÿѭӡng máu, ngӝ ÿӝc.v.v…
5. Phòng và trӏ bӋnh
5.1. Phòng bӋnh
Dùng vacxin nhѭӧc ÿӝc nha bào nhiӋt thán tiêm dѭӟi d
a, liӅu lѭӧng 1ml/con, thӡi
gian miӉn dӏch trong vòng 1 năm.
+ Khi có bӋnh phҧi công bӕ. Thi hành nghiêm ngһt các biӋn pháp kiӇm dӏch, cách ly,
theo dõi. Cҩm mә xác chӃt, vұn chuyӇn ÿӃn nѫi khác.
+ Tiêu ÿӝc chuӗng trҥi, xác chӃt phҧi ÿӕt hoһc chôn ӣ hӕ sâu 2m, nҵm giӳa 2 lӟp

vôi bӝt, phҧi xây mҧ nhiӋt thán, có biӇn ÿӅ và rào chҳn…
+ ĈӅ phòng bӋnh lây sang ngѭӡi, tuyӋt ÿӕi không tiӃp xúc vӟi gia súc bӋnh,

không ăn thӏt gia súc ӕm chӃt.



24
24

Xây mҧ nhiӋt thán và có biӇn báo


Ĉӕt xác trâu bò nhiӋt thán