Tội vi phạm các quy định về sử dụng lao động trẻ em trong Luật Hình sự Việt Nam

I HC QUI
KHOA LUẬT




TRẦN ĐỨC THẮNG




TỘI VI PHẠM CÁC QUY ĐỊNH
VỀ SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRẺ EM
TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

Chuyên ngành: Luật Hình sự
Mã số: 60 38 40




LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC




Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS. TSKH. Lê Văn Cảm

HÀ NỘI - 2013


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
khoa học của riêng tôi. Những kết quả và nội dung của
luận văn là trung thực, chưa được công bố ở những công
trình nghiên cứu khác.
Tác giả

Trần Đức Thắng
MỤC LỤC

Trang ph 
L
Mc lc
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI VI PHẠM QUY
ĐỊNH VỀ SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRẺ EM TRONG LUẬT
HÌNH SỰ VIỆT NAM 5
1.1. Khái niệm trẻ em và lao động trẻ em 5
1.1.1  5
1.1.2.  6
1.2 Đặc điểm của người lao động chưa thành niên 19
1.3. Phân loại người lao động chưa thành niên 24
1.4. Các tố ảnh hưởng đến lao động trẻ em 28
1.4.1.  28

1.4.2.  29
1.4.3. c 29
1.5. Vai trò của pháp luật lao động đối với việc bảo vệ lao động trẻ em 31
1.5.1.  
 31
1.5.2.  32
1.5.3. 
 33
Chương 2: TỘI VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ LAO ĐỘNG TRẺ EM
TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 1999 VÀ
THỰC TIỄN ÁP DỤNG 34
2.1. Những dấu hiệu pháp lý đặc trưng của tội vi phạm quy
định về sử dụng lao động trẻ em trong Bộ luật Hình sự Việt
Nam năm 1999 34
2.1.1.  34
2.1.2. m 37
2.1.3.  51
2.1.4.  53
2.2. Hình phạt đối với tội sử dụng lao động trẻ em trong Bộ luật
Hình sự năm 1999 56
Chương 3: HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA VIỆC
ÁP DỤNG NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH
SỰ VỀ TỘI SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRẺ EM 60
3.1. Yêu cầu hoàn thiện các quy định của pháp luật Hình sự về
lao động trẻ em 60
3.1.1. 
 60
3.1.2.             
  61
3.1.3.  62

3.1.4.  64
3.2 Các giải pháp nâng cao hiệu quả việc áp dụng những quy
định của pháp luật hình sự về tội vi phạm các quy định về sử
dụng lao động trẻ em 68
3.2.1. 

 69
3.2.2.   73
3.2.3.  76
3.2.4. C 
 79
KẾT LUẬN 84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 87


1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Theo tha B 
2010, c  em phng.
Nu th  ng tr em tham gia
ng kinh t.
Kt qu khy gn 45% tr em phu
kim bo v nhin 40% ph
 bi cao n sc kho  ng
c          c h   c.
    ng tr ng   tui t 10-14 tui, chim
72,6% tng s tr       c kh    
i t 15-17 tui (chi-9 tui (chim khong 10%).

Khng tr c chim t trng cao
nhi - dch v p nh
p - tiu th p.
Thi ng tr em ph bin 
mc t 4-5 ging tr c trong
u nht trong s ng tr em vi th/
i nh may, ch bin thc ph sn xut
 c ti 8-9 hoc 10-12 gi
 ng tr 

 . M
lum s dng tr i 15 tu em vn
phi chia s c  c n
. Ch s d

ng chng tr 




2
, 

o. 

nh ca nh


    nhanh 
 l  

 ng tr em.
Nhi vi lu 
m quyn ng dng B
lut s nh ca lu v bo v tr em
p vi din bin thc t ci
phi phi tr n bin phc tp, t
hin nhim ti vi nh n mi, tinh vi
xo quyt s nh ca
lu  ng
ng ti pho v tr c bim
nh v ng tr em.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
u v tr ng tr t v p
thit c v c ti vi
u khoa hc v v c biu
u v ng tr   t s 
li ng tr t bn
 quc gia, 2002; Quyn tr t Vit Nam, V 
lu t bi, 2005; V lao
ng tr em - Thc trn Tr ng
V Tr ng - i, 2007.
Ku ht ch  li
c trng v ng tr nh hi


3
luu chnh quan h ng tr 
 t n ngh p.
3. Phạm vi nghiên cứu đề tài
ng tr t v phc t cn nhic ca

i sc, y t M
hau v v  n ch
n nhng v u chnh quan h ng tr em 
Vi ct quc t t s quy
a mt s  gii.
4. Mục đích nghiên cứu
M ng h th
nim v tr ng tr ng tr em trong h
thng quan h i; ch ra thc trng ca nhnh
ct v ng tr ng thng gic phc
nhng hn ch, tn ti c ra bio v lao
ng tr em.
5. Những đóng góp của đề tài
 ng h th
v n v lao ng tr em, bo v ng tr em bt lao
 n h thnh ch
yu cng v ng tr u thc trng ca vic
c t t qu so
 t s nh c t Vit Nam v nh c  t
quc t nh ca mt s qu gi 
mt tim bo v tr em - th h c.



4
6. Kết cấu đề tài
n m u, kt lun, danh mu tham kho, ph lc,
phn ni dung c 
: MT S V  CHUNG V TR    NG
TR EM

 : TI S D  NG TR EM TRONG B LUT
  C TING
       U QU CA VI 
DNG NHNH C V
TI S DNG TR EM





5
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ
SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRẺ EM TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

1.1. Khái niệm trẻ em và lao động trẻ em
1.1.1 Khái niệm trẻ em









 tinh


- 

g
9]

 

 - 




6
 
Trong phạm vi của Công ước này, trẻ em có nghĩa là người
dưới 18 tuổi, trừ trường hợp luật pháp áp dụng với trẻ em đó quy định tuổi
thành niên sớm hơn
            
Trong Công ước này, thuật ngữ „trẻ em‟ sẽ áp dụng cho tất cả những người
dưới 18 tuổi
V tr  gic c
p k  ng cam kt cu
ng c gc thc hi i cho tr em m
t nh v tr em l
mn, bi h th, nnh
sng cm tr em  mi qu
c hic quc t v quyn tr em
  tui cao nh nh tui ca tr
em: “Trẻ em là những người dưới 18 tuổi, trừ trường hợp luật pháp áp dụng
với trẻ em đó quy định tuổi trưởng thành niên sớm hơn”. u 2
c s 182 v loi b nhng tr em ti t nht (gi tt
c s nh: “Vì mục đích của Công ước này, thuật

ngữ “trẻ em” sẽ được áp dụng cho tất cả những ai dưới 18 tuổi”[9]
Vic gia th 
gic quc t v quyn tr 
u 1 Lut bo v c tr nh: “Trẻ em
quy định trong Luật này là công dân Việt Nam dưới mười sáu tuổi”.
1.1.2. Khái niệm lao động trẻ em
 



7
Lao động là hoạt động tạo ra
sản phẩm vật chất hay tinh thần

               

Lao động là hoạt động có ý chí, có mục đích của con người tác động
vào thế giới xung quanh để tạo ra những giá trị vật chất và tinh thần nhằm
thoả mãn nhu cầu ngày càng đa dạng của mình.








lao độngtrẻ em

lao động do trẻ em thực hiện. 


9]



- 
- 



8
Lao động trẻ em là thuật
ngữ chỉ tình trạng trẻ em (những người dưới 18 tuổi) phải trực tiếp hoặc gián
tiếp tham gia làm những công việc nặng nhọc, độc hại hay nguy hiểm, ảnh
hưởng xấu đến sự phát triển về thể lực, trí tuệ, tinh thần, đạo đức và xã hội
của trẻ; hoặc phải làm việc quá nhiều hay ở độ tuổi quá nhỏ, khiến các em
không có thời gian cần thiết để học tập và vui chơi
             

              











Bảng 1.1. 
Trẻ em tham gia làm việc
(child work)
Lao động trẻ em (child labour)
       

      


nhi
       

      
       


9









      

 




      
       


 






      
      


Nguồn: Cục Việc làm, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội

t quc t, ch yc ca T chng quc
t   dng thut ng         s
dng thut ng ng tr  n nay,
T chng quc t c, vi g
 cn v ng tr 
cp trc ti v
ng tr em lc s 138 v  tung ti thi
c s 182 v cng ngay lp t  nh


10

thng tr em ti t nhc ti
ng tr c s p
m v tr i 18 tui. Vi nhng tr em
i 18 tu c s 138 v  tung ti thiu l

cc c vn kinh t u ki
hn ch  c tung ti thiu trong
ng). Xu ng c
vic tup dng vc nguy hi,
c nh c phc
nguy hc nh c bit ca mt
s ngh nghip cn phi luyn tp t  tu cp
n m tui ngoi l tui k  th:
Thứ nhất c
tuyn dng hot nguy hi v tu
nhu ki tu
c bt buc; vi nhc nh t
u kin sc kho, s n, vic hc tp, hc
ngh a tr  tui ti thi 13
hoc 15 tui; vi nhng loi ngh nghip hot hoc
u ki n hn sc kho, s 
ca tr c tui ti thic tuyn dc phi t
18 tui (Khou 2; khoc).
Thứ hai n kinh t 
), tung ti thi 
14 tui; vi nhc nh  u kin ti
n sc kho, s n, vic hc tp, hc ngh 


11

a tr i ti thi  12
hoc 14 tu        c bt buc; vi
nhng loi ngh nghip hot hou kic
 n hi ti sc kho, s a tr c tui
ti thic tuyn d i
u kim hnh ca tr phm b, ph
ng dn c th c pho ngh cho h 
ving (khou 2; khou 7; khoc).
Thứ ba, vi mt s c, ngh nghic biu din ngh
thu tham gia t  tui nh nhng vii
tham khn nhng t chc ci s di lao
ng thi trong gip cho nhng hi
ni hn thi gi u kin trong vic s dng lao
c).
 nh v lao
ng tr m v lao động trẻ
em là những người dưới 18 tuổi nh c
th  ng tr ng tr 
tuu kio ra
s linh hot, th hii vc t
chu c
 ng tr em hay nhi 18
tu 15 tui 18 tui,
i 15 tup vi tinh thn cc. Hai
c th him ca cng quc t v vii b
ng tr ng c
c vn tha nhng ci 18 tui,
ch loi b nhng ti t nhi vi h [9]

12
C th i dung c
nh v tr t ngng tr
i thut ng  thy
    ng c      
  c gia li s d  t ng     
 n, Oman, Trung Qu  
dng thut ng ng tr m: lao động trẻ em là những em
dưới 18 tuổi.  u 1 Lut tuyn dng tr em c
qunh: (trong Lu i 18 tu36].
c gia s dng thut ng ng 
Thứ nhất, nh v 
 nhi 18 tui. Chng ht
c ca Thu 40 Luu quy
ni 18 tu36]
c ca Thnh
b sung v vi phn vic
tuyn di 13 tu p.
Thứ hai,  ng qu          i
i tt c nhi 18 tui.  nh
 i t 15 tui 18
tu thnh tu 1 Lut Via Oman
(2003), Lut bo v i tr tui tc c
cc gia s dng thi hai thut ng 
ng tr   
gia hai thut ng  ng h u 2 Lut c ng tr em ca
Trung Qung tr  ch 
i 16 tuu 13 Lu c s dng lao ng

13
tr c th thao, ngh thu36]. Trong Lung ca Trung
Qui t 16 tui
n 18 tut vi nhiu qunh v
i 18 tut Trung Qut
 tui t 16 tun 18 tuc g
i 16 tuc gng tr em.
 tht quc t t ca nhiu
qung nht v i ch 
ng tr  
ca thut ng         ng tr  i
giu ly 18 tui h t vng

lao
động trẻ em.   
 
    




Điều 119.
1- Người lao động chưa thành niên là người lao động dưới 18 tuổi. Nơi
có sử dụng người lao động chưa thành niên phải lập sổ theo dõi riêng, ghi
đầy đủ họ tên, ngày sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra
sức khoẻ định kỳ và xuất trình khi thanh tra viên lao động yêu cầu.
2- Nghiêm cấm lạm dụng sức lao động của người chưa thành niên.


14

Điều 120.
Cấm nhận trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc, trừ một số nghề và
công việc do Bộ lao động- Thương binh và Xã hội quy định.
Đối với ngành nghề và công việc được nhận trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào
làm việc, học nghề, tập nghề thì việc nhận và sử dụng những trẻ em này
phải có sự đồng ý và theo dõi của cha mẹ hoặc người đỡ đầu.
Tuy 
 




 thuật ngữ chỉ tình trạng trẻ em (những người dưới 16 tuổi) phải trực
tiếp hoặc gián tiếp tham gia làm những công việc nặng nhọc, độc hại hay
nguy hiểm,ảnh hưởng xấu đến sự phát triển về thể lực, trí tuệ, tinh thần, đạo
đức và xã hội của trẻ; hoặc phải làm việc quá nhiều hay ở độ tuổi quá nhỏ,
khiến các em không có thời gian cần thiết để học tập và vui chơi”.
ng tr em (child labour) t v i rng lc
tp, tn ti t c tt quc t 
m thng nht v ng tr  ng
c ng tr em ti t c s 182 ca ILO.
m tr c quc t v
quyn tr  hiu “Lao động trẻ em là người lao động chưa
đủ 18 tuổi trừ trường hợp luật pháp áp dụng với trẻ em đó quy định tuổi
trưởng thành niên sớm hơn”.
 Trung Quc, B lu   c C     
ng tr  m


15

v “Lao động chưa thành niên là người lao động từ
đủ 16 tuổi nhưng chưa tròn 18 tuổi” u 58 B lung Trung Quc).
 tung gii ht Trung Qui
 tuc s 138 v tui ti thi
via ILO.
Lung Vi ng tr
 m v nh tu
6 B lung (si, b sung 2002): “Người lao động là người Ít nhất
đủ 15 tuổi, có khả năng giao kết hợp đồng lao động”. u 119 B
lu     nh“ Lao động chưa thành niên là người lao
động dưới 18 tuổi”.
ng Vinh rt v u kin
i vu 121 ca B Lut lao
  i s d  ng ch c s d  ng
p vi sc kho  m bo s
n th l
 ng, tic kho,
hc tnh vic cm s dng
c nng nhc, nguy him
hoc tic hi hoc ch viic ng
xu ta h theo danh mc do B ng-
 Y t 
u kit danh mc nhc nng
nhc, nguy him hoc tic hi cm s di lao
ng  s 09/TT-LB
 ng- Y t 
nh Danh mc cm s d


16

u kii cm s d
Nhu kim:
ng th lc (mng l

 
+ Trc tip ti i gen, nh
ng xn chuy i sinh s
ng trnh ngh nghi

+ Tiu t n nhim;
+ Tii ch (k c t b ).
+ Tin t ng  mi h
 rung 
+ Nhi  
0
C v   
35
0
C v c chu ng ca bc x nhit cao;
c thn;
t;
m;
      p vi th     

ng xu ti vi
 ng-
Y t        21/2004/TTLT--BYT quy
nh danh mc ch c s di 18
tu kinh doanh, dch v d b li d hong m
Danh m

-  dch v m 5 lo


17
st th kinh doanh du l 
c (l o v, phc v bung, c v 
-     dch v   m 5 lo    
ng, karaoke, hong biu din ngh thut thuc dii
n; hong biu din ngh thu
 p dch v truy c
thu khi
n ngh thut; biu din nhc st
ng trc tip ti v
p Internet).
-  dch v tr liu-phc hi sc kho gm 4 lo
m qut bm huyt, v liu).
-  dch v m 4 looanh (T
lnh, h kinh doanh vn chuych, l
c v
m, cng dn du l
n chuych, tip th
 ung).
 Vit Nam, nh v th cht, tinh thn
ng ph bic tha nhn.
 th qua nhnh trong nh
lut t c ln khi B Lu
 k c lnh s 
ca Ch tch H nh nhng giao dch v vig gia
 i ngoi qut Nam
c tng k ngh, hm m t

         c lnh s  


18
22/5/1950 ca Ch tch H  Quy ch u
52); Ngh nh s a Hng B ng v u l
tuyn di vu 3);
ch s 06-a B ng- Ni V v
ving du l tuyn dnh nh
cn tuyn dng




 18 

(



 );  01/-TT
9/1/1988  - 







 

(

3 I); 09/-

18/4/1989 


- 





 









 


















(

3, 

6 ); Ph


 30/9/1990 (19)



 , 









,  

, tinh


 








.
1994 









, 

























 






 , 


 . 

,  119:
ngươ
̀
i lao đô
̣
ng chưa tha
̀
nh niên la
̀
ngươ
̀
i lao đô
̣
ng dươ
́
i 18 tuô
̉
i”. 


  18 



















 , 


.   










.
So v  nh v  tui ca tr em Vit Nam trong Lu 
o v c tr  i 16 tu
 quyn phn ca tr o v.

19
y, mi 18 tu
nh cng v 
o v n tr t Vi
   ng tr    m “lao động chưa thành niên”
nhm to ra s bo v i vi nh
lun.
t qu  ra rng tr c
u t sau:
Thứ nhấtng tr n tu
l tri kh u
king nguy him, nng nhc h t
bo v 
Thứ hai, 




Thứ ba,  




1.2 Đặc điểm của người lao động chưa thành niên
           th i lao
t s 
Thứ nhất         i  ng
 v th chy, tinh thn. 

20

 c v mt vt cht ln tinh thi
   ng
ca i s i 18 tu
 t bin v u hin  
trin nhanh v chith, h n
mc bi u phng
v nng nhc hi, nguy him hoc ting
xu ti s c  
u d ng xn s n c v
th lc ca h.
Ti  t bc v mt th
ch la tung biu hin v
mc tp.  i
lu hit v s t c v 
m chc lp (phm cht
c hong biu hin ng b
cm, mnh m, mui l 
giao tin mnh mc bit quan h v
   i hn ca tui hc sinh, ho    c lp
Nhm v n kh c ngh, kh 
ng c u th
em d bng bt phn ng li vi dy ngh hoc s d ng.
n to ra s t gii lao 
 xum cho
m tip theo.
Thứ hait bo v  mc

21
  s
 v th cht, tinh thn c
 ng h t bo v ng
ng mt s quyn, lng hoc
ng quyn, l  lunh v
 hin qua mt s nh v ti c, thi
gi ngh ng hc
ng mng so v
c hoc gim gi i thit gi trong m
c hn ch i gian ngh 
ca h li nhi m bo thi gian hc quan
 t ng, sc kho ng so vi
 tht
ng ca nhiu quu 132 Lung cm 9
Lung ca Nepal
Mc bo v lao   hin  quy
nh hn ch h t s  nhnh. Quy
nh hn ch  gii hnh v quyn, to ra s 
bii x vc ln tc: mi
c, t do la chn vi nghi
bii x th hin vic bo v ci vi lao
             
  c a tng
 nh v c bo v c bo v i lao
c s dng  n ch
Ni dung ca s hn ch  hinh ca pt v nhng
 cc