Quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật nước ngoài về kiểm toán nhà nước

Môc lôc


Trang
MỞ ĐẦU
01
Chƣơng 1.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM
TOÁN NHÀ NƢỚC
06
1.1.
Một số vấn đề lý luận cơ bản về kiểm toán Nhà nƣớc
06
1.1.1.
Sự hình thành và phát triển của Kiểm toán Nhà nước
06
1.1.2.
Mục tiêu thành lập cơ quan Kiểm toán Nhà nước
07
1.1.3.
Vai trò của cơ quan Kiểm toán Nhà nước trong bộ máy
nhà nước
09
1.1.4.
Chức năng của Kiểm toán Nhà nước
13
1.2.
Nội dung cơ bản của Tuyên bố Lima về các chỉ dẫn
kiểm toán
14
1.2.1.

Địa vị pháp lý và nguyên tắc hoạt động
16
1.2.2.
Chức năng nhiệm vụ
21
1.2.3.
Quyền hạn của cơ quan kiểm toán tối cao
23
1.3.
Pháp luật về Kiểm toán Nhà nƣớc của một số nƣớc
trên thế giới
24
1.3.1.
Tính độc lập của kiểm tra tài chính nhà nước
25
1.3.2.
Quan hệ giữa Kiểm toán Nhà nước với Chính phủ và
Quốc hội
32
1.3.3.
Tổ chức và nhân sự của cơ quan kiểm toán tối cao
35
1.3.4.
Các quyền hạn của cơ quan kiểm toán tối cao
38
1.3.5.
Các nghĩa vụ của cơ quan kiểm toán tối cao
40
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ

KIỂM TOÁN NHÀ NƢỚC Ở VIỆT NAM
43
2.1.
Tổng quan pháp luật về Kiểm toán Nhà nƣớc ở Việt
43
Nam
2.1.1.
Địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức
của Kiểm toán Nhà nước
43
2.1.2.
Nguyên tắc hoạt động của Kiểm toán Nhà nước
46
2.1.3.
Thẩm quyền bổ nhiệm các chức danh của KTNN
46
2.1.4.
Hoạt động của Kiểm toán Nhà nước
48
2.1.5.
Bảo đảm hoạt động của Kiểm toán Nhà nước
48
2.2.
Thực trạng thi hành pháp luật Kiểm toán Nhà nƣớc
49
2.2.1.
Về địa vị pháp lý của Kiểm toán Nhà nước trong hệ
thống quyền lực nhà nước hiện nay
49
2.2.2.

Về thẩm quyền bổ nhiệm các chức danh của KTNN hiện
nay
51
2.2.3.
Về chức năng, nhiệm vụ của Kiểm toán Nhà nước
53
2.2.4.
Về tổ chức bộ máy của Kiểm toán Nhà nước hiện nay
59
2.2.5.
Về quản lý điều hành hoạt động Kiểm toán Nhà nước
60
2.2.6.
Về hoạt động hợp tác và quan hệ quốc tế
63
2.3.
Thành tựu và hạn chế
64
2.3.1.
Những thành tựu đã đạt được
64
2.3.2.
Những mặt còn hạn chế
66
2.2.3
Nguyên nhân của những hạn chế bất cập
72
Chƣơng 3.
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
PHÁP LUẬT VỀ KIỂM TOÁN NHÀ NƢỚC Ở

VIỆT NAM
74
3.1.
Kinh nghiệm quốc tế về xây dựng pháp luật kiểm
toán nhà nƣớc
74
3.2.
Phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật Kiểm toán Nhà
nƣớc Việt Nam
81
3.2.1.
Quán triệt đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước
81
3.2.2.
Đảm bảo nguyên tắc hoạt động của Kiểm toán Nhà nước
82
3.3.
Giải pháp hoàn thiện pháp luật Kiểm toán Nhà nƣớc
Việt Nam
82
3.3.1.
Kế thừa và phát huy những mặt tích cực của Luật Kiểm
toán Nhà nước hiện hành
82
3.3.2.
Sửa đổi bổ sung Luật Kiểm toán Nhà nước cho phù hợp
với thực tiễn và thông lệ quốc tế
83
3.3.3.
Sửa đổi, bổ sung các Luật khác có liên quan

87
3.3.4.
Tăng cường trao đổi, quan hệ và hợp tác quốc tế trong
hoạt động Kiểm toán Nhà nước
89
3.3.5.
Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, hướng vào
mực tiêu hoàn thiện pháp luật Kiểm toán Nhà nước
90
3.3.6.
Tổ chức tốt công tác thông tin, tuyên truyền
90
KẾT LUẬN
92


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu:


             
(International Organization of Supreme Audit
Institutions - INTOSAI) 
3  
(Asian Organization of Supreme Audit Institutions -
ASOSAI) 42 
            
   



            

 KTNN.



 



              




2






Quy nh ca phỏp lut Vit
Nam v phỏp lut nc ngoi v Kim toỏn Nh nc

2. Tỡnh hỡnh nghiờn cu liờn quan n ti:

-




- Cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng chiến
lợc phát triển Kiểm toán Nhà nớc giai đoạn 2001-
2010
-

3


 


 

2001  
.
- Định hướng chiến lược và những giải pháp xây dựng, phát triển hệ
thống kiểm toán ở Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá và hiện đại hoá
đất nước, 
- 




        
 
          
  

.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiªn cøu cña ®Ò tµi:
* Mục tiêu:
“Quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật nước ngoài
về Kiểm toán Nhà nước” 

4



* Nhiệm vụ:
- 
- 

- , 

4. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
§èi tîng nghiªn cøu: 
Hi ph v Lu Ki
to Nh n quy  v Ki
to Nh n.
Ph¹m vi nghiªn cøu: 
          


5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu


- 
         
         

6. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi

5


sau:
- 
- 

- 
 
7. Kết cấu của luận văn:
 

- 

-      
 
- ph 


6








Chƣơng 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁP LUẬT
KIỂM TOÁN NHÀ NƢỚC

1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về Kiểm toán Nhà nƣớc
1.1.1. Sự hình thành và phát triển của Kiểm toán Nhà nƣớc
            
 
            
kh 
  
  
 th [14]



 

 


7






U
 
 
  
   
(KTV)   
 



 
sau:
        (BCTC):      
 
 



trt 
 
 
 
  

8
. 
 
 

1.1.2. Mục tiêu thành lập cơ quan KTNN



 

 
 
  
 
 

 
 -  

 
 



               
 

 :  
 
 

9

              
 
 
             

 

 

         
  

 


 

            


  

 
1.1.3. Vai trò của cơ quan KTNN trong bộ máy nhà nƣớc
1.1.3.1 Góp phần nâng cao tính kinh tế, tính hiệu quả của việc quản
lý và sử dụng nguồn lực tài chính nhà nước
Tron
 
 

10
 



   
- 

khai.
 


 
(NSNN)  
 


 
      




 
a ra
  

  

nhau 

11


1.1.3.2 Góp phần nâng cao việc chấp hành và hoàn thiện pháp luật
về quản lý kinh tế, tài chính của Nhà nước

 

kh 


 
 
 
  

 

-
    
- 
 - 

 
 
 
 
 
 

12

 
 
 

t

 


 


 



 t
1.1.3.3 Góp phần làm minh bạch các quan hệ kinh tế - tài chính


 



 
- 
 

13
1.1.3.4. Góp phần nâng cao hiệu lực trong quản lý và sử dụng tài
chính nhà nước
 
 
 - 
 - 

 

 


1.1.4. Chức năng của KTNN
             

-             








c ghi





14
- 



              





 


 


- 


 
   







1.2. Nội dung cơ bản của Tuyên bố Lima về các chỉ dẫn kiểm toán

15




  

- 


H qua, 

ru 
.
  v


 quan


ra sao.
 

u 



             

 

16
i 

 
ng 
 
c 
 


1.2.1. Địa vị pháp lý và nguyên tắc hoạt động
I 
  

 
             

 

1.2.1.1. Địa vị pháp lý
Tên và việc thành lập cơ quan kiểm toán đã tồn
tại từ rất lâu trong bộ máy quản trị tài chính công, ví dụ như việc quản lý các
quỹ dưới dạng thác quản. Kiểm toán tự nó không phải là cứu cánh mà là một
bộ phận không thể tách rời của cả hệ thống kiểm tra nhằm phơi bày kịp thời

những sai lệch so với chuẩn mực đã được công nhận và trong phạm vi nguyên
tắc pháp lý, tính hiệu quả, hiệu năng và tính kinh tế của công tác quản lý các
nguồn lực để từ đó có những biện pháp đúng đắn đối với những trường hợp
cụ thể buộc các bên hữu quan lĩnh nhận trách nhiệm, đòi bồi thường hoặc có

17
những biện pháp để ngăn ngừa những hành vi tái phạm hay chí ít thì cũng
làm cho nó khó có cơ hội xảy ra hơn". (khoản 1, tuyên bố Lima).

Sự thiết lập các cơ quan kiểm toán
tối cao và tính độc lập của nó phải được đảm bảo trong Hiếp pháp và các
đạo luật khác". 

t
- 


-  

 
t


- 

1.2.1.2. Nguyên tắc hoạt động

             
   







18
 



thn




- 
      




-  













19
- 





              


Tuyên bố Lima:
Điều 5. Tính độc lập của Cơ quan kiểm toán tối cao
1. Cơ quan Kiểm toán tối cao chỉ có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình
một cách khách quan, hiệu lực khi nó độc lập với đơn vị được kiểm toán và
được bảo vệ trước các ảnh hưởng từ bên ngoài;
2. Dù cũng là cơ quan nhà nước, không thể độc lập tuyệt đối do là một
bộ phận của nhà nước nói chung, nhưng Cơ quan kiểm toán tối cao phải độc
lập về chức năng và tổ chức cần để thực hiện nhiệm vụ của mình.
3. Việc thành lập Cơ quan kiểm toán tối cao và mức độ độc lập cần
thiết của nó phải được quy định trong hiến pháp; quy định chi tiết cần được
thể hiện trong luật. Cụ thể, phải đảm bảo sự bảo vệ đầy đủ về pháp lý của
Toà án tối cao chống lại sự can thiệp của bên ngoài vào tính độc lập và chức
năng kiểm toán của Cơ quan kiểm toán tối cao.
Điều 6. Tính độc lập của cán bộ, nhân viên Cơ quan kiểm toán tối cao
1. Sự độc lập của Cơ quan kiểm toán tối cao không thể tách rời khỏi sự
độc lập của nhân viên của nó. Nhân viên được hiểu là những người phải đưa

ra quyết định đại diện cho Cơ quan kiểm toán tối cao và giải trình các quyết
định đó với bên thứ ba, bên thứ ba là thành viên của ban lãnh đạo tập thể hay

20
người đứng đầu Cơ quan kiểm toán tối cao nếu tổ chức theo chế độ thủ
trưởng.
2. Sự độc lập của nhân viên phải được đảm bảo bởi Hiến pháp. Cụ thể,
quy trình miễn nhiệm cũng phải được quy định trong Hiến pháp và không
được ảnh hưởng đến tính độc lập của nhân viên. Phương thức bổ nhiệm và
bãi nhiệm nhân viên tuỳ thuộc vào cơ cấu hiến pháp của mỗi quốc gia.
3. Khi thực hiện nghiệp vụ chuyên môn của mình, cán bộ, nhân viên
kiểm toán của Cơ quan kiểm toán tối cao phải không bị ảnh hưởng bởi tổ
chức được kiểm toán và phải không phụ thuộc vào tổ chức đó.
Điều 7. Sự độc lập về tài chính của Cơ quan kiểm toán tối cao
1. Cơ quan kiểm toán tối cao phải được cung cấp phương tiện tài chính
để có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình.
2. Nếu cần, Cơ quan kiểm toán tối cao phải có quyền trực tiếp đề nghị
cơ quan công quyết định về ngân sách quốc gia cung cấp các phương tiện tài
chính cần thiết.
3. Cơ quan kiểm toán tối cao phải có quyền sử dụng ngân sách được
phân bổ cho mình theo một cấp ngân sách riêng nếu thấy cần
- :
 

 : “Sự độc lập của Cơ quan kiểm
toán tối cao theo quy định của hiến pháp và pháp luật cũng đảm bảo một mức
độ cao về tính chủ động và tự quản, ngay cả khi Cơ quan này là một cơ quan
của Quốc hội và thực hiện kiểm toán theo hướng dẫn của Quốc hội. Quan hệ
giữa Cơ quan kiểm toán tối cao và Quốc hội phải được quy định trong hiến
pháp phù hợp với điều kiện và yêu cầu của từng nước”.

21
+ C
 





   “Cơ quan kiểm toán tối cao
kiểm toán các hoạt động của chính phủ, cơ quan chính quyền và các tổ chức
trực thuộc. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa là chính phủ có địa vị thấp hơn
Cơ quan kiểm toán tối cao. Cụ thể, chính phủ chịu trách nhiệm hoàn toàn và
duy nhất đối về các hoạt động hay sự sao nhãng của mình và không thể trốn
trách nhiệm bằng cách viện dẫn các phát hiện kiểm toán - trừ phi các phát
hiện đã được đưa ra đó là các đánh giá có giá trị pháp lý và bắt buộc thực
hiện - và ý kiến chuyên môn của Cơ quan kiểm toán tối cao”.
1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ







-             
 Mọi nghiệp vụ tài chính công, bất kể chúng được
phản ánh ở đâu và phản ánh như thế nào trong ngân sách quốc gia, cũng đều
phải chịu sự kiểm toán của Cơ quan kiểm toán tối cao. Việc tách một số nội
dung quản lý tài chính ra ngoài ngân sách quốc gia không được để những nội

dung đó được miễn kiểm toán bởi Cơ quan kiểm toán tối cao”

22
- 
 “Theo nguyên tắc chung, cơ quan công và các cơ
quan khác được thành lập ở nước ngoài đều phải được kiểm toán bởi Cơ
quan kiểm toán tối cao. Khi kiểm toán những cơ quan này, cần lưu ý đúng
mức tới những hạn chế do luật quốc tế quy định; nếu chính đáng, những hạn
chế này sẽ được khắc phục khi luật quốc tế phát triển”.
- 
“Đấu thầu công khai là biện pháp phù hợp nhất để nhận được giá
chào hợp lý nhất về giá cả và chất lượng. Bất cứ khi nào không tổ chức thầu
công trình công, Cơ quan kiểm toán tối cao đều phải xác định lý do tại sao.
Khi kiểm toán công trình công, Cơ quan kiểm toán tối cao phải thúc đẩy thiết
lập các chuẩn mực phù hợp để điều tiết công tác quản lý những công trình
đó. Kiểm toán công trình công không chỉ là kiểm toán tính nguyên tắc trong
thanh toán, mà cả tính hiệu quả trong quản lý xây dựng và chất lượng công
trình xây dựng”.
-  
“Lượng ngân sách đáng kể sử dụng cho các thiết bị xử lý dữ liệu điện tử phải
được kiểm toán thoả đáng. Cuộc kiểm toán như vậy phải mang tính hệ thống
và đề cập đến những khía cạnh như: lập kế hoạch đáp ứng yêu cầu; sử dụng
tiết kiệm thiết bị xử lý dữ liệu điện tử; sử dụng cán bộ có chuyên môn phù
hợp, nhất là cán bộ trong ban quản lý đơn vị được kiểm toán; ngăn chặn việc
sử dụng sai mục đích; và độ hữu ích của thông tin đầu ra”.
- 
“Việc mở rộng các hoạt động kinh tế của chính phủ thường
dẫn đến việc thành lập các doanh nghiệp theo quy định của tư pháp. Những
doanh nghiệp này cũng phải chịu sự kiểm toán của Cơ quan kiểm toán tối cao
nếu chính phủ tham gia một phần đáng kể - nhất là khi đó là sự tham gia

chiếm đa số - hay có ảnh hưởng quyết định”      
Lima.