Vai trò và chức năng của thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Việt Nam hiện nay


KHOA LUẬT






BÙI THỊ HOÀN







VAI TRÒ VÀ CHỨC NĂNG CỦA THIẾT CHẾ BA BÊN
TRONG QUAN HỆ LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY










HÀ N  2013

KHOA LUẬT





BÙI THỊ HOÀN





VAI TRÒ VÀ CHỨC NĂNG CỦA THIẾT CHẾ BA BÊN
TRONG QUAN HỆ LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY




Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
Mã số : 60 38 01






Người hướng dẫn khoa học

HÀ N  2013



MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ
MỞ ĐẦU 1
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA SỰ HÌNH THÀNH
VÀ PHÁT TRIỂN THIẾT CHẾ BA BÊN TRONG QUAN HỆ LAO ĐỘNG Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY 5

 5
1.1.1. Khái niệm về quan hệ ba bên 5
1.1.2. Sự cần thiết của thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Việt Nam hiện nay. 9
1.2.  11
1.2.1. Cơ cấu tổ chức 12
1.2.2. Vai trò của thiết chế ba bên 17
1.2.3. Chức năng của thiết chế ba bên 23
 26
1.3.1. Thiết chế ba bên trong quan hệ lao động tại Singapore 26
1.3.2. Thiết chế ba bên trong quan hệ lao động tại Malaysia 30
1.3.3. Thiết chế ba bên trong quan hệ lao động tại Thái Lan 32
1.3.4. Thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Nhật Bản 33
1.3.5. Thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Na Uy 36
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT VỀ THIẾT CHẾ BA

BÊN TRONG QUAN HỆ LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 42

 42
2.1.1. Những kết quả đạt được 42
2.1.2. Những bất cập và hạn chế 46

nay 47
2.2.1. Những kết quả đạt được 47
2.2.2. Những bất cập và hạn chế 50
CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐIỀU
CHỈNH PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI THIẾT CHẾ BA BÊN TRONG QUAN HỆ LAO
ĐỘNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 55

 55
3.1.1. Yếu tố khách quan 55
3.1.2. Nhân tố chủ quan 58

 62
3.2.1. Về nhận thức, cần phải hiểu đúng và đầy đủ về bản chất của cơ chế ba bên. 62
3.2.2. Tiếp tục luật hóa một số vấn đề về quan hệ lao động và mô hình thiết chế ba bên
trong quan hệ lao động 64
3.2.3. Cần hoàn thiện mô hình thiết chế ba bên trong quan hệ lao động mà tiêu biểu là mô
hình Ủy ban quan hệ lao động 66
3.2.4. Nâng cao vai trò của Chính phủ và các thành viên đại diện khác trong thiết chế ba
bên trong quan hệ lao động 73
3.2.5. Củng cố, xây dựng các cơ quan hoạch định chính sách, chế định pháp luật về kinh tế
- xã hội 78
3.2.6. Xây dựng bộ công cụ đánh giá chất lượng và hiệu quả hoạt động của các chủ thể
trong quan hệ ba bên 78
KẾT LUẬN 87

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 88










DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1. APEC: Dip tác kinh t Châu Á  
2. ASEAN: Hip hi các qu
3. 
4.  

5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10. 
11. Qu
12. UBND: 
13. 
14. VINASMEA: 
15. 
16. XHCN: 

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ

Bảng hiệu
Tên bảng
Trang


        

14



16



53



tháng 6/2012
56

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

XHCN,  
, 
, 
 ,   

         
 
 

  trình

 
ban  
  
 vai trò,
           

.
“Vai
trò và chức năng của thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Việt Nam
hiện nay”.
2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu



2

 
    


là 
  
.
   007, Ban  
  Chính
/UBND  lành
           



  
nay 
 
.
3. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn


       , tiêu
 

 
 và các Ban


3
- ong  
.
- c 
   
; Các và so sánh


- 
 


4. Phƣơng pháp tiếp cận vấn đề

 - 
, 

gia,  

.
5. Tính mới và những đóng góp của luận văn
 
 trong  - 



  duy .


4
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài 
các sau:

ong  .
             
 .
            
qu n
nay.

5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA SỰ HÌNH
THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN THIẾT CHẾ BA BÊN TRONG QUAN HỆ
LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

1.1. Khái niệm về quan hệ ba bên và sự cần thiết của thiết chế ba bên
trong quan hệ lao động ở Việt Nam hiện nay
1.1.1. Khái niệm về quan hệ ba bên
i) 
 là 

  

 
 này [5].
           (industrial
r              và
 

     


 

V n khoa hc, nhiu công trình nghiên c cn
khái nin H Nguyên Ving
Vin Khoa hng và Xã hi, B ng  i

6
m ch xut hin trong kinh t th ng và gn lin vi

th ng, ding, sn xut, kinh doanh. 
là s a các ch th v vic làm, tiu
kin làm vi tho thun gia các bên trong quá trình
 ng sn xu       nh ca pháp lu 
n là quan h gia NSDng hp các mi
quan h trong th ng vi nhiu ch th liên quan cht ch vi
nhau v quyn và l yi din
i di [11].
 dù cách
 
 

ii)  
Nn kinh t th ng hình thành nên  






  

 , 











 











  - xã
hi. 

, 









  







 

  th ng.  ,














 , p c






  . 




, 






 

, phát trin. Vì vy, có th nói
quan h ba bên là mi quan h xut phát t s i
din  và i din  v   cp quc gia nhm bm hài
hoà li ích gia các bên.
Quan h ba bên bao gm 03 n:

7
- Nhà nước pháp quyền là nền tảng của mối quan hệ ba bên trong nền
kinh tế thị trường.
i din và bo v quyn li cho giai cp thng tr xã hi.
Bn cht xã hi cc th hin  ch c phc v u tác
n xã hn toàn b cc là ch th quan trng nht
trong quan h xã hi, là nhân t m bo cho quyn li ca giai cp thng tr
trong xã hi. S tn ti và phát trin cc chính là nn tng vng
chc cho quan h xã hi, quan h ba bên.
- Quan hệ ba bên trong kinh tế thị trường la
̀
quan hệ hư

̃
u cơ, bình đng
cng phát triển.
Trong xã h

  th 












, , 









 p, 





,  ng. 

, quan h ba bên trong
  th 





 

 



 , 








i.





 th 














  



 n. 









 







  ba bên : , , Nhà
c.
- Truyền thống văn hóa và điều kiện kinh tế - xã hội tác động tới hình
thái và nội dung của quan hệ ba bên.
Quan h ba bên hình thành, phát trin và vn hành cùng vi quy lut phát
trin ca xã hi, mt xã hn b lng,
nhân t cho mng. Tuy nhiên, quan h ba bên s có hình thái và ni
dung khác nhau, tùy thuc vào ch  chính tr - xã hi, vào truyn th
u kin kinh t, xã hi ca tng quc gia, tng vùng lãnh th.

8
Trong nn kinh t th ng, truyn th    c làm cho
nhn tha các nhóm xã hn b  ba
c tính hp lý xã hi, s ng thu các tha
c và hng ca các bên, hn ch các mâu thuu kin
kinh t - xã hng trc tin hình thái và ni dung ca quan h ba
bên. Nu ch  xã hi bóc lt, bo v quyn li cho mt thiu s
thì chc chn, quan h ng, mâu thun gia các giai tng,
luôn cht. Các cu
cha là các bing xã hi s din ra.
Quan h ba bên lành mnh làm cho nn kinh t - xã hi phát trin, ca
ci vt chc nhi phân phi hp lý và công bc

i vi mi, li ích cc tha mãn  nhng nhu cu nht
nh và hài hòa thng nht vi li ích ca toàn xã hi. Quá trình ci cách kinh
t - xã hi s ci thia v kinh t - xã hng. H thng
lut pháp và king tng xã hi có nhng ch 
u hòa quan h ba bên, c li ích ca các ch th.
iii) Quan h ba bên trong nn kinh t th nh ng XHCN
T n kinh t Vit Nam bu chuyn sang nn kinh t th
ng ng XHCN và tc hi nhp vào nn kinh t th gi
u kin và ti kinh t quan tr hình thành quan h ba bên.
Vit N a nhn quan h ba bên. u 156  nh:
Tng  Vit Np tham gia vc và
i din ca  bàn bc, gii quyt các v v 
quan h ba bên  Vit Nc quan nim là loi quan h a
các ch th c lt h thng chính tr
thng nht, trong mt th ch c qun lý và nhân dân
làm ch [10].

9
1.1.2. Sự cần thiết của thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Việt
Nam hiện nay.
i) 

              








 -  
 
6 ,    thì 
 .

              
        
 
bên trong , ngày 17/5/2007, 
an    

 ).
ii) 

10


   
 
  
 

              
 
 
 


     
 




 .
Tuy nhiên, 
,  



 và            
n ph

11

.
 
, góp
 

 
1.2. Mô hình thiết chế ba bên trong quan hệ lao động ở Việt Nam
hiện nay
Thit lp ra các hình thc t chc ba bên  cp quc gia và c a
  thc hin tha thun v  là biu hin thc th, hu hình
quan h ba bên trong kinh t th ng. Các hình thc t chc b
dng, tu thuu kin ca mc. Mt s c thành lp y ban
quan h ba bên  cp qui din ngang nhau ca các bên (Chính
phi din  i din ). Mt s c thành lp các y ban
v Ti Anh thành lp y ban Tic gia) và y ban
Tr p (Low Pay Commission   c vn cho Chính ph v

tip y ban Tr ng (The Australian
Fair Pay Commission  AFPC); Malaysia thành lp Ht quc
gia (NPC) và H tht (COMPASS); Philippines thành
lp U t và Tic bit, Singapore thành lp
H   c gia (NWC), g i din chung ca Chính ph,
 và các nghic thành l 
ng dn v ng và li ích. Chính ph t
trong H   liên kt , các nghi    i din ca
Chính ph. Mc dù v mt hình thng dn v tia Hi
ng Tin c gia ch có tính cht tham khn

12
nay vc coi là mt mnh lc Chính ph phê chun và
công b.
Vit Nam la chn mô hình y ban  cp quc gia và Ban 
 c, v bn cht là mt thit ch t ch 
Hng ca quan h ba bên trong , xut phát t nhu cu khách quan
ca Vit Np vi mô hình chung ca th gii.
1.2.1. Cơ cấu tổ chức
i) 
              
Q 

17/5/2007,         -
, 
 - - 
-

  và  
-


    -      và
-, c
  [20]:
-  - 
 n và 01 Phó
v - 

13
- VCCI , 01
HTX VINASMEA là

-  

-



 
               
:
-  - 
               
trong ;
-  
trong ;
- VCCI, Liên minh HTX VINASMEA 
.









14
Bảng 1.1. Mô hình tổng quát thiết chế ba bên trong QHLĐ ở Việt Nam

ii) 
 
T
 
  
 khách quan. T
trong  

 và 

 
ngày 14/5/2010,
-
Nhà
nƣớc
Đại diện
NLĐ

Đại diện
NSDL

15
           
Minh. Ngày 25/6/2010,   -   
-          thành

  -UBND ngày
UBND 
Ban   - 
 [23]:
-             
 - 

 - - Thành viên;

 - Thành viên.
-  t- 
Chuyên viên Ban Chính sách -  t- Thành viên;
- hành
-  - Hành chính - 
Liên minh HTX.
 t
 - 

16

Bảng 1.2. Hệ thống thiết chế ba bên trong QHLĐ ở Việt Nam hiện nay
Bộ
LĐTB&XH

Chính
phủ

Sở
LĐTB&XH

Hiệp hội DN
nhỏ và vừa VN

VCCI

Liên minh
HTX VN

Hiệp hội DN
nhỏ và vừa
tỉnh/Tp

Tổng
LĐLĐVN

Liên minh
HTX tỉnh/Tp

UBND cấp
tỉnh/Tp

Liên đoàn LĐ
tỉnh/Tp

Chi nhánh
VCCI tỉnh/Tp

Ban QL
KCN,

KCX


17
1.2.2. Vai trò của thiết chế ba bên
Vai trò   thông qua vai


i)  
gia UBND 
         

BHXH
             
BHXH 


 ngày 25/12/2001 


nh - 
.
, t,  

 

 
quá trình ban hành 

 - 

18
trình h
 
 -   - 


 Chính  
  và  là

               
thàn 

 

 






 - Lao
 -  
 -  
 VCCI và Liên
minh HTX 
 

19


 rung
UBND 
trong  . UBND 

NL  


 

.            -    
 - UBND
a vào  bên.  
 
ii) 

 - 
 
 khác;


   

 
". ông
-  ô
hành tháng 6/2012 (