Đánh giá tác động của các yếu tố tự nhiên và kinh tế - xã hội đến biến động sử dụng đất lưu vực suối Muội, Thuận Châu, Sơn La.PDF

DAI HOC QUÓC
GIÀ HA
NÓI
TRirÒfNG
DAI HOC KHOA HOC
TlT NHIÉN
De tal
BÀO CÀO KHOA HOC
Dành
già tàc
dóng
cùa
càcyéu
té
tu-
nhién va kình
té
-
xà
hai dén bién dong su dung
dàt
liiu viec Suoi Mugijhuan
Chàu,
Sm
La
Ma
so:
QT - 08 - 37
Chù tri de tài:
TS.
Vù

Kim Chi
t^AI
HOC
tJUOC OiM rlA (NiOl
TPjNG TÀM
THÒNG UN
THU VIÉN
\ or/
%3
Ha
Nói, 2009
BAO CAO TOM TÀT
a.
Tèli
de tài: Dành già tàc dong cùa
càcyéu
tó tu
nhién va
kình té - xà hói
dén
bién
dong su dung dàt
luu
vuc Suoi
Muoi,
Thugn
Chàu,
San
La,
Ma so : QT -08- 37

b.
Chù
tri
de tài : TS. Vu Kim Chi
e.
Càc càn
bó tham
già:
d. Muc tiéu
va
nói dung nghién cùru:
Nghién cùru này
nhàm
khào sàt bién dong su dung dàt a khu vuc dàn toc mién
nùi thuòc luu vuc
Suoi
Muòi, tinh San La trong vòng 50
nàm
qua trén ca sa ùng
dung vién thàm
va
he thòng tin dia
ly
trong phàn tich khòng gian. Két
qua
chi ra
ràng su
già tàng
dien tich dàt canh tàc
lién

quan dén vàn
de
suy giàm dàt
riing
tu
nhién
va
cày bui. Nghién cuu su dung
phuong
phàp phàn tich bòi quy logie da bàc
chi ra càc yéu tò
vàn
hoà
va
tu nhién bao gòm dia hinh, dia chat, càc mòi quan he
trong khòng gian
dja
ly
va
su phàn bò khòng gian cùa dàn cu, dàn toc ành huómg
dén bién dong su dung dàt. Dac biet, nén tàng vàn hoà dóng vai trò quan trgng trong
bién dong su dung dàt. Két
qua
tu càc phòng vàn ho
già
dinh da chi ra ràng muc dò
tiép càn thi
truòng va
nhu càu ma ròng dàt canh tàc a càc eòng dòng dàn cu dàn toc
khàc nhau dàn dén xu huóng bién dòng su dung dàt khàc nhau. Do vay,

de co
dugc
chién
lugc
phàt trién ben vung ó mot khu vuc da vàn hoà càn phài nghién cùru càc
mòi
tuong
quan trong khòng gian dia ly va dac diém vàn hoà tùng dàn toc.
e. Càc két qua dat dugc :
-
Ve
khoa hge:
De
tài dà chi ra thuc trang bién dòng su dung dàt tai khu vuc
va
càc yéu tò ành
huong
dén bién dòng su dung dàt bao gòm cà tu nhién va kinh té -
xa bòi trong vòng 50 nàm qua.
-
Ve
dào tao :
De
tài dà dào tao duac
01
cu nhàn
-
ve
còng trinh còng bò : De tài da còng bò dugc
01

bài bào dàng trén Hòi
nghi Khoa hoc Khoa Dia ly,
va
02 bài bào
dàng
trén tap chi quòc té lién quan dén
ngi dung
de
tài.
f« Tình
hình kinh
phì
cùa de tài: toàn bò kinh phi dugc chi cho thuc bién
de
tài là 20 trieu dòng chàn.
KHOA
QUÀN Lt
iGS
l£.
^I^cuv,
Gittata JucCyy
CHÙ TRÌ
DE
TÀI
TRUÒNG DAI
HOC
KHOA HOC
TlT NHIÉN
CS J Jliii.^^yS
ÒSfmn^'iii^'^^

MUC LUC
Phàn
mò*
dàu 4
ChuoTig 1 : Ce
so*
ly
luan va phuong
phàp nghién cuu 7
1.1
Khài niem
ve
bién dòng
lóp
phù
va
su dung dàt 7
1.2
Tòng quan tài
liéu
trong va ngoài nuóc
10
1.3
Tài liéu
yà Phucmg
phàp nghién cuu 12
1.3.1
Tài
liéu 12
1.3.2 Phuang phàp nghién cuu 12

Chuoìig
2: Dac diém tu
nhién,
kinh te - xà
ho!
khu vuc 14
2.1
Vi tri dia
ly 14
2.2 Diéu kien tu nhién 14
2.2.1
Dia chat -
Dia
hinh - Dja mao 14
2.2.2 Khi hau
-
Thuy vàn 14
2.2.3 Lóp phù thuc vat 14
2.3 Diéu kien Kinh té - Xà hòi
15
2.3.1 Dac diém Dàn
cu-Dàn
toc 15
2.3.2 Dac diém Kinh té - Xà hòi 16
r
r
Chucng
3:
Phàn tich bién dóng lóp phù va su dung dàt 18
3.1 Thu thap dù liéu 18

3.2 Quy trinh thuc hien 18
3.3 Xày dung bàn dò lóp phù/sù dung dàt 20
3.4 Thòng ké dien tich lóp phù/sù dung dàt 23
3.5 Phàn tich bién dòng lóp phù/sù dung dàt 24
Chuoìig
4: Dành già mòi
tuoìig
quan
cùa
bién dong
lóp
phù/ su dung 26
dat vói càc yéu tò tu nhién - kinh té xà hói khu vuc
4.1 Mòi tuong quan chung cùa càc yéu tò tu nhién - kinh té xa hòi 26
dén bién dòng lóp phù/sù dung dàt
4.2 Dàn cu,
dàn
toc
va
hình thùc
su
dung dàt 33
Két
luan 38
Tài
lifu
tham khào 39
Phuiuc
41
PHÀN MO

BAU
1.
Tinh càp
thiét
cùa de tài
Luu vuc
suoi
Muòi, thuòc huyen mién nùi Thuan Chau, tinh San La là mot
khu vuc mang dac diém da dang
ve
tu nhién
va
vàn
bòa.
Vói dò cao dia hinh dao
dgng tu 500m dén
1816m,
luu vuc
suoi
Muòi nàm trén khòi Karst Tày Bàc vói dia
hình dac trung bòi càc
ho
sut, cùa àn
va
cùa hien cùa càc dòng
song
ngàm. Nàm trén
Quòc lo 6 vói nòng nghiép là ngành
san
xuàt chinh phuc vu nhu càu

dia
phuang va
càc vùng
làn
càn, còng dòng dàn cu - dàn toc
song
trong luu vuc bao gòm
nguói
Kinh, nguói Thài, nguói Mòng, nguói Kha Mù
va
nguói Khàng vói
beh
su,
phong
tue va
càc truyén thòng cu trù khàc nhau dà tao nén nhùng
net
da dang
ve
vàn hoà.
Mòi mot dàn toc vói truyén thòng vàn hoà, phong
tue
tap quan
va
dói song tinh thàn
khàc nhau sé
co
nhùng hinh thùc ành huóng dén su bién dòng
su
dung dàt khàc

nhau.
GIS va
vién thàm ngày nay dang dugc ùng dung ròng rài trong viéc theo dòi
nhùng bién dòi bé mat Trai Dàt, quan li tài nguyén
va
mòi
truóng,
trong
dò
nghién
cùu hien trang lóp phù thò nhuang
va
hien trang su dung dàt là nhùng ùng dung phò
bién nhàt. Nhó khà nàng phàn tich khòng gian, thói gian
va
mò hinh hoà, GIS lai
cho phép tao ra nhùng thòng tin
co
già
trj
thuc té cao. (Burrough
va
cóng
su,
1998).
Càc phuang phàp toàn thòng ké là còng cu hieu
qua
dugc
su
dung trong càc

phàn tich dia li. Cu
thè
vói càc phuang phàp phàn tich da bién giùp cho viéc giài
'
•»
r
thich mòi tuong quan cùa dù liéu, khàng dinh hay phù dinh càc già thiét dat ra ban
dàu
va
tao ra mot y nghTa dja li
rat
quan trgng.
Truóc su bién dòng hien trang lóp phù
va
nhùng bién dòi
ve
dói
song
cùa càc
nhóm dàn toc luu vuc
Suoi
Muòi, Thuan Chau,
de
tài dà chgn huóng nghién cùu
''Dành
già tàc dong cùa càc yéu tò tu nhién va kinh té - xà hói dén bién dòng
su
dung dàt
hai
vuc

Suoi
Muoi,
Thugn
San.
San La
".
Hien trang
su
dung dàt
va
lóp
phù se
de
dàng dugc phàt hien
tu
tu liéu vién thàm, tich hgp
va
xù li càc lóp thòng
tin qua càc nàm sé dành già dugc bién dòng trong giai doan nghién cùu,
tu
dò
làm
sàng tò mòi quan he giùa bién dòi
su
dung tài nguyén - bién dòi càc boat dòng kinh
té vói su phàn bò
va
tap quàn canh tàc cùa càc dàn toc khàc nhau theo don
vi
càp

thòn bàn. Két
qua
nghién cùu se là tu liéu quan trgng giùp càc nhà quàn li, càc nhà
lành
dao cùng nhu nhùng nguói làm còng tàc nghién cùu
co thè
dua ra nhùng quyét
dinh dùng dàn
de
giàm nhe nhùng tàc dòng tiéu cuc cùa
su
dung dàt cung nhu
phuang huóng phàt trién kinh té dàn toc mién nùi.
2,
Muc tiéu
Muc tiéu cùa
de
tài là dành già tàc dóng cùa càc yéu tò tu nhién
va
kinh té -
r
f
r r
xà bòi dén bién dòng
su
dung dàt luu vuc
Suoi
Muòi, Thuan San, San La.
J. Nhiém vu
De

thuc hien muc tiéu trén, càc nhiém vu càn thuc hien là:
- Tìm hiéu
ve lich su
phàt trién
va
càc diéu kien tàc dòng tói
su
dung dàt
va
lóp phù ó luu vuc
Suoi
Muòi, Thuan Chàu trong vòng 50 nàm qua.
- Thu thap càc tài
li?u
bàn dò, ành mày bay cùa khu vuc trong giai doan
nghién cùu.
- Diéu tra nòng ho, tìm hiéu
ve
tap quàn canh tàc cùa càc dàn toc. Thu thap
càc tài liéu
ve
kinh té xa bòi, dàn toc,
san
xuàt nòng nghiép cùa huyen.
*
- Thành
lap
càc bàn dò hien trang lóp phù.
- Dành già bién dòng lóp phù
- Dành già két

qua.
4.
Pham
vi nghién cuu
Dòi tugng nghién cùu cùa
de
tài là mòi quan he bién dòng
su
dung dàt vói
càc dac diém tu nhién
va
xa bòi luu vuc
Suoi
Muòi, Thuan Chàu, San La
Pham vi nghién cùu dugc
gioì
han:
Khòng gian: luu vuc
Suoi
Muòi, Thuan Chàu, San La
Thói gian: trong vòng 50 nàm qua
5.
Ci/
su du lieu
1) Dù liéu bàn dò:
- Bàn dò dia hình ti le 1:50 000
- Bàn dò dia chat, ty le 1:50 000
2) Ành mày bay: nàm 1954
va
nàm

1999.
3) Dù liéu khàc:
-
Tài liéu
ve
diéu kien tu nhién, kinh té xa bòi, dàn toc huyen Sa
Pa.
- Tài liéu
ve
càc chinh sàch phàt trién ó mién nùi
va
thuc trang phàt trién
kinh té xà bòi huyen Thuan Chàu
- Nién giàm thòng ké huyen Thuan Chàu trong càc nàm gàn day
6. Phucmg phàp nghién
cùu
De
tài
su
dung càc phuang phàp:
- Giài doàn ành mày bay
- Phàn tich khòng gian trong GIS
- Dành già nhanh nòng thòn
7.
Bò cuc bào cao de tài
Gòm càc phàn:
Módàu
Chuang
1 :
Co

so
ly
luan va
phuang phàp nghién cùu.
Chuang 2: Dac diém tu nhién, kinh té - xà bòi khu vuc
X
r
Chuang 3: Xày dung bàn dò hien trang lóp phù/sù dung dàt qua càc nàm
Chuang 4: Dành già mòi tuang quan cùa bién dòng
su
dung dàt vói càc yéu
tò tu nhién, kinh té - xà bòi khu vuc
Két luan.
Tài liéu tham khào
Phu
lue
CHU'ONG
I: CO
SO
LY LUÀN
VA PHU'OfNG
PHÀP NGHIÉN
ClTU
1.1 Khài
ni^m
bién dóng lóp phù
va
su dung dàt
Càc khài niem
ve

bién dòng lóp phù
va su
dung dàt dugc
de
càp ó nhiéu tài
liéu, nhiéu nghién cùu, trong
de
tài này chùng tòi xin trich dàn càc khài niém
ve
bién
dòng lóp phù
va su
dung dàt; nguyén nhàn
va
ành huóng cùa nò
tu Tu
dién bàch
khoa cùa Khoa hgc
trai
dàt, bài viét do
Erle Ellis va
còng su bién soan
(Erle
Ellis,
2007).
Bién dòng
su
dung dàt
va
lóp phù mat dàt (LUCC), dugc biét nhu

''bién
dòng
dàt dai",
day
là mot thuat ngù chung chi nhùng thay dòi bé mat
lanh
thò trai dàt xày
ra do tàc dòng cùa con nguói. Trong
qua
trinh phàt trién
bang
ngbin nàm nay, con
nguói cài tao dàt dai
de co
dugc
luang
thuc
va
càc thù càn thiét khàc; nhung
toc
dò,
pham vi
va
mùc dò nhu ngày nay là
chua
tùng
co
trong beh
su,
làm thay dòi càc chu

trinh cùa he sinh thài
va
mòi truóng ó pham vi dja phuang, vùng
va
toàn càu. Nhùng
thay dòi bao gòm cà vàn
de
mòi truóng
lón
nhàt hien nay nhu bùng nò dàn
so,
bién
dòi khi bau, màt da dang sinh hgc
va
ò nhiém mòi truóng dàt, nuóc
va
khòng khi.
Kiém soàt
va
giàm thiéu càc tàc nhàn tiéu cuc dàn dén bién dòng su dung dàt
va
òn
dinh
ben
vùng càc nguòn tài nguyén càn thiét tra thành mòi quan tàm bang dàu cùa
càc nhà nghién cùu
va
hoach dinh chinh sàch trén
thè
giói.

"Lóp phù" là bé mat vat ly
va
sinh hgc trén bé mat dàt, bao gòm nuóc, thuc
vat, thò
nbuòng va
càc còng trinh nhàn sinh. Khòng nhu
'ióp
phù", thuat ngù "su
dung
dàt"
mang tinh phùc tap han. Càc nhà khoa hoc tu nhién dinh nghTa
su
dung
dàt trong hgp phàn càc boat dòng cùa con nguói nhu nòng nghiép, làm nghiép
va
xày dung làm thay dòi chu trinh sinh bòa, thùy vàn
va
da dang sinh hgc trén bé mat
trai
dàt. Càc nhà khoa hgc xà bòi va quàn ly dàt dai dinh nghTa
su
dung dàt mot càch
ròng han, bao hàm muc dinh
va
noi dung
ve
kinh té xà boi cùa viéc quàn ly (hoàc
khòng quàn ly), vi du nhu nòng nghiép tu cung tu càp hay nòng nhiép thi truóng,
thué hay
so

hùu, cà thè hay tap thè.
'^Lóp
phù'
co
thè dugc quan sàt truc tiép trén
thuc dia, hay tu liéu vién thàm, trong khi dò khào sàt
ve ''su
dung dàt"
va
bién dòi
cùa nò thuóng dòi hòi su tich hgp da phuang phàp gòm cà khoa hgc tu nhién va xà
bòi (kièn thùc chuyén
già,
phòng vàn
va
càc nhà quàn ly dàt dai)
de
xàc dinh boat
dòng nào cùa con nguói dang dién ra ó tùng phàn lành thò, cho dù lóp phù ó khu
vuc
dò co
thè là nhu nhau. Vi du, nhùng khu vuc ma lóp phù là cày bui thàn gò
co
thè là nhùng khu vuc cày bui tu nhién,
co
thè là rùng phuc hòi, cùng
co
thè là rùng
tròng
de lày

gò, hay rùng cao su
de
san xuàt, hay khu vuc dàt nòng nghiép dang
7
trong thài gian hoang bòa, hay là dòn dién
che,
cà
phé
Nhu vay, nhùng nghién cùu
khoa hgc
ve
nguyén nhàn
va
ành huóng cùa "bién dong su dung dàt" dòi
bòi
tich
hgp da ngành bao gòm cà khoa hgc tu nhién
va
khoa hgc xà bòi, tao nén mot ngành
mói là khoa hge
ve
"bién dói dat dai".
Nguyén nhàn
va ành
huÒTig
f
*
r
Bién dòng
su

dung dàt
va
lóp phù dà xuàt hien
tu làu
trong lich
su,
chùng là
he
qua tu
càc boat dòng truc tiép
va
gian tiép cùa càc boat dòng con nguói nhàm
dàm bào nguòn tài nguyén càn thiét. Ban dàu
co
thè chi là càc boat dòng
dot de
khai
hoang mó dàt nòng nghiép, dàn dén su suy giàm rùng
va
thay dòi bé mat trén trai
dàt. Gàn
day,
còng nghiép
bòa
dà làm
già
tàng su tap trung dàn cu trong càc dò
thi
va
giàm dàn cu nòng thòn, kéo theo dò là khai thàc

qua
tài trén khu vuc dàt màu ma
va
bò hoang càc khu vuc dàt ngoài ria khòng thich hgp. Tàt cà nhùng nguyén nhàn
va
he
qua
cùa càc bién dòng này déu
co thè de
dàng nhìn thay ó mgi noi trén thè
giói.
Màt da dgng sinh hgc
Da dang sinh hgc dà giàm manh do
qua
trinh bién dòng lóp phù
va su
dung
dàt
gay
ra. Khi rùng bi chuyén thành dàt nòng nghiép, dàn dén su bién màt hoàn
toàn cùa càc
loài
thuc vat
va
dòng vat ó khu vuc dò. Thàm chi khi
co
mot su thay
dòi nhó
ve
lóp phù cung

co
thè xày ra càc he
qua
tuang tu. Nhùng loài thich nghi
vói rùng
va
he sinh thài xung quanb khi
song
ó mòi truóng bi
su
dung
qua
tài cùng
bi
ành huóng do su giàn doan cùa su tòn tai càc loài, ành huóng này xày ra ó cà khu
vuc
ria va lòi
rùng. Khi dién tich cu trù nhó han thuóng it càc loài vat sinh
song
han, trong mot
so
truóng hgp, su giàn doan này là nguyén nhàn dàn dén tiét chùng.
Nhiéu nghién cùu gàn
day
cùng khàng ding ràng
nhijng
loài khòng phài là bàn
dia
xàm nhàp
tu

càc noi khàc thuóng
de
dàng màc phài càc dich benh do bién dòi lóp
phù
va su
dung dàt, dac biét là nhùng khu vuc gàn khu dàn cu.
^ ''
Bién dai
khi hau
Bién dòng
su
dung dàt dóng vai trò quan trgng trong bién dòi khi bau ó pham
vi toàn càu, vùng
va dia
phuang. O pham vi toàn càu, bién dòng su dung dàt là
nguyén nhàn cùa viéc thài khi nhà kinh vào khi quyén, dàn dén su àm
lén
cùa
trai
dàt. Bién dòi
su
dung dàt làm tàng phàt thài
C02
vào khi quyén do sào tròn dàt va
thuc vat,
va
nguyén nhàn chinh là su màt rùng, dac biét màt rùng do chuyén thành
dàt nòng nghiép làm giài phòng carbon trong dàt qua qua trinh cày cuòc. Bién dòi
lóp
su

dung dàt
va
lóp phù là nhùng bién dòi chinh trong phàt thài càc khi nhà kinh
khàc,
nhu methane (thay dòi bé mat thùy vàn: he thòng dàn nuóc ó khu vuc dàt
uót.
8
ruòng
lùa,
khu vuc chàn thà)
va
khi nitrous oxide (nòng nghiép: phàn dam,
tuoi
tiéu,
tròng trgt càc cày
co
dinh dam,
dot
sinh khòi).
Mac dù, bién dòng
su
dung dàt
rò
ràng dóng vai trò quan trgng trong viéc
phàt thài khi nhà kinh, nhung su phùc tap
va
biét dòi qua lai cùa qua trinh
su
dung
dàt lién quan dén

già
tàng hay giàm thiéu khi C02
va
càc khi nhà kinh khàc lai chua
thuc su dugc nghién cùu. Thém nùa, gàn
day
càc nhà khoa hgc
con
chi ra ràng bién
dgng
su
dung dàt làm bién dòi khi bau do su phàt thài
sulflir
dioxide
va
càc
chat
hat
sinh ra
tu dot
sinh khòi trong càc boat dòng nòng nghiép, khai hoang va
djnh
cu.
Nhùng phàt thài này dugc cho là nguyén nhàn dàn dén su giàm nhiet toàn càu
va
vùng, do phàn xa ành sàng màt trai
tu
càc hat bui
va
hai nuóc,

va
bòi hiéu ùng mày
phù.
/
1
-s
r
Bién dòng lóp phù làm thay dòi su phàn xa ành sàng
tu
bé màt dàt (albedo) là
nhùng nguyén nhàn khàc cùa bién dòi khi bau toàn càu. Nhùng ành huóng này tói
bién dòi khi bau toàn càu vàn
con
trong bàn cài nhung gàn day dà dugc càc nhà
khoa hgc chù y quan tàm quan tàm. Ành huóng cùa bién dòi albedo ó khi bau ó
pham vi vùng
va
dja phuang cùng là mot trong nhùng
ITnh
vuc dugc chù
trgng,
dàc
t t
r
biét là nhùng thay dòi khi bau do thay dòi màt dò cày
va
càu truc khu dàn cu. Nhùng
thay dòi này làm thay dòi càn
bang
nhiet khòng chi do thay dòi albedo,

ma con
dugc
tao ra bai qua trinh bòc hai
tu
lóp phù thuc viét (cao nhàt ó khu vuc rùng kin)
va
do
thay dòi bé mat nhàn cùa dòi tugng,
ma
dàn dén chuyén hóa nhiet giùa càc lóp khi ó
bé màt
trai
dàt
va
tàng binh luu. Mot vi du là nhiet dò dò thi cao han nhiet dò ó vùng
nòng thòn, do hiéu ùng
oc
dào tao ra
tu
khi nóng dò thi.
O nhiém
Bién dòi
su
dung dàt
va
lóp phù là nguyén nhàn quan trgng
gay
nén ò nhiém
nuóc,
dàt

va
khòng khi.
Co
le boat dòng bién dòi
su
dung dàt làu dói nhàt là viéc
khai
khan
dàt nòng nghiép, chat gò
va
thu hoach càc nguòn sinh khòi khàc. Su bién
màt cùa lóp phù thuc vat làm tòn
thuóng
lóp thò nhuang,
già
tàng xói mòn do gió
va
nuóc,
dac biét là trén dia hình dòc va khi két hgp vói chày, sé làm phàt thài ò nhiem
vào khòng khi. Diéu này khòng chi dàn dén su thoài hóa dàt, giàm mùc dò thich
nghi cho cày tròng,
ma con
phàt thài mot
lugng
lón phosphorus, nitrogen
va
phù sa
xuòng
song va
he sinh thài nuóc,

gay
ra càc ành huóng tiéu cuc (tàng phù sa, dò
due
sinh
duòng va
hypoxia ó bó bién). Hoat dòng khai thàc than cùng gay ra ành huóng
lón, bao gòm ò nhiém do phàt thài càc kim
loai
dòc hai trong
qua
trinh xù ly. Canh
tàc nòng nghiép ngày này thuóng
su
dung mot lugng phàn dam, làn va phàn chuòng
lan
cho mot khu vuc dién tich nbò, làm
già
tàng ò nhiém nuóc màt
tu
càc dòng chày
mat
va
xói mòn, ò nhiém nuóc ngàm do lugng nitrogen du thùa xàm nhàp sàu vào
trong dàt. Càc hoà
chat
nòng nghiém khàc, nhu thuòc trù sàu
va
trù
co
cùng ành

huóng dén nuóc mat
va
nuóc ngàm,
va
trong mot
so
truóng hgp chùng nhiém cà
trong lóp thò nhuang.
Dot
nuomg làm rày cùng là boat dòng
gay
ò nhiém khòng khi,
ngày này dang dugc xoà bò ó nhiéu noi.
Càc ành
hu&ng
khàc
Bién dòi
su
dung làm giàm lugng òzòn ó tàng binh luu do su
già
tàng lugng
thài Nitrous oxide
tu
càc boat dòng nòng nghiép va thay dòi trong xày dung thuy he
trong vùng
va
dia phuang (xày dap thùy dién, he thòng
tuoi
tiéu, càc du àn
tuoi

tiéu).
Co
le vàn
de
quan trong nhàt cùa con nguói trén
trai
dàt là chinh là su de doa
tói an ninh luang thuc
va
an ninh sinh thài do chuyén dòi
tu
dàt
san
xuàt sang dàt
khòng
san
xuàt, vi du nhu dàt nòng nghiép sang dàt ó
va
su thoài hoà dàt do
qua
tài
trong boat dòng chàn thà.
1.2.
TÓng
quan tài
li^u
trong
va
ngoài nuóc
Tu

sau nàm 1972, ngay khi
co
dugc nhùng
bue
ành cùa ve tinh Landsat,
nhiéu quòc
già
dà thù nghiém
va su
dung chùng cho viéc lap bàn dò
su
dung dàt,
bàn dò rùng
va
càc boat dòng quan
trac.
Trong Hòi
ngbj ve
quan sàt rùng thè giói
(World Forest Watch) tò chùc ó Sao José dos Campos, Brazil (6.1992), càc nhà
khoa hgc dà tap trung dành già
ve
càc tiép càn trong quan trac
bang
ve tinh
va
dà
dua ra két luan ràng, vién thàm là su
tièn
bò

ve
phuang phàp
va
còng nghé
co
khà
nàng dàp ùng dugc he thòng giàm sàt phù hgp cà
ve
màt khoa hgc cùng nhu nhùng
yéu càu
ve
còng tàc quàn ly lóp phù ó càc quòc
già.
Nhiéu du àn, chuang trinh lón
nghién cùu nhùng vàn
de
lién quan dén su bién dòi
su
dung dàt
va
lóp phù dà dugc
trién khai ó Bàc My, Chàu Àu, Chàu À
va
Nam My, trong dò mang ùng dung vién
thàm dóng mot vai trò quan trgng.
Du àn TREES (The Tropical Ecosystem Environment Observations by
Satelliles) duói su dà dàu cùa Uy ban Chàu Au
va
do Vién ùng dung khòng gian
tbuóc Trung tàm nghién cùu bòi nhàp Y thuc hien nàm 1993 xem nhu mot dan

chirng
cu thè
ve
tinh khà thi trong ùng dung còng nghé quan sàt khòng gian trong
quan trac lóp phù mal dàt
va
dàc diém sinh khòi. Du àn chù yéu tap trung cho viéc
su
dung nhiéu sensor khàc nhau (khai thàc da dù liéu) nhu
AVHRR,
ERS-SAR,
JERS-I
SAR,
ATSR,
Resurs, Landsat, va SPOT cho quan
trac
lóp phù rùng. Ngoài
ra du àn
con
chù trgng cà
su
dung càc kènh nhiet trong phàt hien chày rùng
va
két
hgp vói mot
so
càc chi tiéu khàc
de
phàt hien viéc phà rùng; Trong khuòn khó cùa
chuang trinh lap bàn dò rùng toàn càu cùa NASDA, du àn lap bàn dò rùng nhiet dói

toàn càu (Global Rain Forest Mapping project-GBFM) dugc thuc bién nàm 1997
10
duói su còng tàc cùa NASDA, ASA/JPL/ASF
va
Trung tàm nghién cùu hòi nhàp
(Joint Research Centre - SAI/MTV). Muc dich cùa du àn là
su
dung dù liéu
JERS-1
L-band SAR cho viéc thành lap bàn dò rùng nhiet dói ó luu vuc
song
CongGo
va
Amazon; Du àn thi diém (CEOS) trong chuang trinh quan sàt lóp phù rùng toàn càu
(GOFC) cùa Canada
(1996-1997)
dà thiét lap bò dù liéu
chat
lugng, da thói gian
va
khòng gian cùa toàn càu, làm co
so
cho viéc nghién cùu thuòc tinh
va
bién dòng lóp
cùa lóp phù rùng;
Trong nhùng nàm gàn
day,
nhiéu còng trinh khoa hoc dà tap trung nghién
cùu

ve
càc mòi quan he nguyén nhàn
va
he
qua
cùa bién dòi
su
dung dàt, càc nghién
cùu này dugc thuc hien ó càc quy mò khàc nhau. Du àn
co
quy mò lón nhàt là Du
àn toàn càu
ve
Bién dòi
su
dung dàt
va
lóp phù (LUCC) dugc trién khai trong giai
doan 1993-2005.
Day
là chuang trinh hgp tàc nghién cùu giùa Chuang trinh sinh
dia quyén quòc té
(IGBP) va
Chuang trinh quòc té
ve
boat dòng nhàn sinh dòi vói
vàn
de
bién dòi khi bau toàn càu
(IHDP).

Ké tiép dò là Du àn
ve
dàt dai toàn càu
(Global land project) khói dgng nàm 2005
va
vàn dang dugc thuc hien trén quy mò
toàn càu vói muc tiéu chù yéu là nghién cùu
ve
nhùng hình thùc khàc nhau cùa bién
dòi
su
dung dàt
va
lóp phù ó càc pham vi
va
khòng gian lành thò khàc nhau,
tu
pham vi toàn càu dén vùng, dia phuang.
Nhiéu nghién cùu khàc
ve ITnb
vuc này cùng da dugc trién khai ó càc vùng
òn dói, nhiet dói
va
a nhiet dói (and Tumer
lì
1992, Tumer II and Meyer 1994,
Geist and Lambin 2001, Becker and Bugman 2001), song
con
nhiéu diém han
che

ve
su hiéu biét dòi vói vàn
de su
dung dàt, dac biét là vói càc
niróc
dang phàt trién ó
vùng nhiet dói.
Mòi lién he giùa su bién dòi
su
dung dàt
va
lóp phù rùng trong vói boat dòng
phàt trién kinh té xà bòi, vàn hoà
va
phuang thùc
san
xuàt cùa càc còng dòng dàn cu
mién nùi ó Viét Nam
con
it dugc chù trgng,
va
dac biét là viéc nghién cùu nhùng
bau
qua
cùa bién dòi lóp phù rùng
va su
dung dàt dòi vói mòi truóng mién nùi
con
rat
han

che.
Mot
so
càc còng trinh
co
noi dung lién quan dén huóng nghién cùu này
ó Viét Nam là: Du àn "Phàt trién nòng thòn mién nùi Karst phia Tày Bàc Viét Nam
bang
giài phàp quàn ly làu
ben
dàt, nuóc
va
giào
due
còng dòng" (VIBEKAP) hgp
tàc giùa truóng dai hgc còng giào Leuven (Bi), DHQG
Ha
Noi
va
Vién Dia
chat
&
Khoàng
san,
thuc hien
tu
1999-2003.
Vùng
dirgc
chon

de
nghién cùu chi tiét cùa du
àn là huyen Thuan Chàu (tinh San La). Trong khuòn khò cùa du àn, nghién cùu
ve
bién dòi hien trang
su
dung dàt
va
lóp phù rùng
vTing
nùi dà
vói
ó Tày Bàc thói kì
1954 - 1999 dà dugc thuc hien trén ca
so
ùng dung còng nghé vién thàm
va
GIS.
Càc yéu tò vàn hoà xà bòi cùa dàn cu bàn dia tàc dòng dén qua trinh bién doi lóp
11
r
phù
va
su dung dàt
con
it dugc nghién cùu. Castella
va
nnk, 2005, dà nghién cùu
vàn de vàn hoà thòn bàn
va

ành huóng cùa nò tói bién dòng
su
dung dàt ó Bàc Kan.
Càc két
qua
nghién cùu cho thày càc thòn bàn khòng ngang bang nhau
ve
tiém
lue
phàt trién
va
yéu tò sàc toc dóng vai trò quan trgng. Tuy nhién, viéc nghién cùu
ve
vai trò cùa yéu tò vàn hoà xà bòi dòi vói su bién dòi
su
dung dàt
va
lóp phù rùng
vàn
con
han
che;
1.3 Tài
lìeu
va
phuong phuong
phàp nghién cùu
1.3.1 Tài
lifu
- Bàn dò dia hình 1: 50 000. Chiéu hình Gauss. Danh phàp: F- 48 - 88 - A; F- 48

-
88 - D; F- 48 - 88 - C. Xuàt bàn nàm 1995. Dang giày va dang
so.
- Bàn dò dja
chat
1:
50 000
Bàn dò dò dòc, phàn tàng dò cao dugc thành lap
tu
dù liéu bàn dò
dia
binh
so,
Càc tu liéu thòng ké lày
tu
UBND Huyen, Xa.
Tài liéu thòng ké
dia
danh dàn cu theo Nghi quyét 364
ve
dja giói hành chinh.
Càc tài liéu, tu liéu
ve
dia ly dàn cu, dàn toc, vàn hoà.
1.3.2 Phuong phàp nghién cùu
De
tài
su
dung 3 phuang phàp chinh:
- Càc phuang phàp dành già nhanh nòng thòn (RRA): Ca

so
cùa phuang
phàp này là két hgp làm viéc theo nhóm gòm nhà nghién cùu, nhà quàn
ly
va nguói
dàn
dia
phuang thuc hien truc tiép tai mot vùng nòng thòn nhàm thu thap nhanh
cbóng càc thòng tin, phàn tich nhanh
va de
ra càc giài phàp khà thi.
De
tài
su
dung
hai phuang phàp RRA chinh sau: (1) Phuang phàp dùng phiéu diéu tra: phòng vàn
bàn chinh thùc cu dàn
va
phòng vàn nhóm
bang bang liét
ké càc thòng tin càn thu
thap.
Phòng vàn chinh thùc vói noi dung chuyén sàu theo
bang
càu hòi gòm nhùng
thòng tin dinh lugng cu
thè,
dua vào nhùng già thiét dà chuàn bi san. Do phàn lón
càc bàn ó Thuan Chàu khó tiép càn khòng thè diéu tra toàn bò màu trong mot thói
gian nhàt dinh nén he thòng

bang
bòi hgp ly dugc coi là mot he chuàn bòa càc dù
liéu kinh té xà bòi thu thap dugc, tao càc màng dù liéu
co
càc truóng
so
liéu tuang
thich
de
thành lap ca
so
dù liéu; (2) Phuang phàp thu thap thòng tin
tu
nhùng nòng
dàn
co
kinh nghiém
(KlP-Key
Panel): xàc dinh nhùng nguói
co
kinh nghiém nhàt
de
phòng vàn
ve
mot chuyén
de
cu thè, nhàm nàng cao dò tin cày cho càc thòng tin
nhàn duac.
12
- Phuong phàp giài doàn ành mày bay: viéc giài doàn ành là

qua
trinh tòng
hgp càc giai doan: giai doan nhàn biét hình ành càc dòi tugng trén hinh ành
va
xàc
dinh bàn
chat
dia ly cùa chung; giai doan phàn tich bay phàn chia hinh ành thành càc
phàn
va
thu nhàn dàc tnmg cùa chùng, rùt ra càc mòi quan he, tuang quan giùa càc
dòi tugng trén ành; giai doan dành già hình ành nhàn dugc
va
phàn loai chùng.
De
tài
su
dung cà hai phuang phàp giài doàn ành ngoai nghiép
va
giài doàn ành noi
nghiép
de
dàm bào dg chinh xàc
va
mùc dò
day
dù noi dung cùa bàn dò cùng nhu
yéu càu kinh té, ky thuat khàc. Giài doàn ành ngoai nghiép dugc tièn hanh ngoài
thuc dja
bang

càch so sành càc hình ành cùa dòi tugng trén thuc té. Phuang phàp
này
co
dò chinh xàc cao nhung phài chi phi nhiéu thói gian, còng
sue va
kinh phi.
Giài doàn ành nói nghiép dugc tièn hành ó trong phòng,
co
thè
su
dung càc tài liéu
bò trg
va
còng nghé hien dai nén
co
hiéu
qua
kinh tè cao. Tuy vay, dò chinh xàc cùa
phuang phàp này khòng bang phuang phàp giài doàn ngoai nghiép.
- He phuang phàp phàn tich thòng ké khòng gian:
Su
dung he phuang phàp
thòng ké khòng gian cho phép xàc djnh mòi tuang quan hay khòng tuang quan cùa
1 r
mgt hay mot vài thuc thè dja ly trong khòng gian vói càc thuc thè dja ly khàc. Tùy
thuòc vào dòi tugng dja ly
va
ca
so
dù liéu

ma su
dung càc thuat toàn
va
phuang
phàp thòng ké khòng gian khàc nhau: dinh lugng (xàc dinh tuyét dòi bang càc chi
so)
hay bàn dinh lugng (xàc dinh tuang dòi thòng qua phàn càp theo thù bàc cao
thap)
de co
thè dành già chinh xàc hoàc phàn càp càc dòi tugng nghién cùu. Trong
truóng hgp
chi so
tòng hgp chua thè xàc dinh hgp ly,
de
tài
su
dung càc thuat toàn
phàn tich
de
phàn tàch càc dòi tugng va xép càc dòi tugng vào nhùng nhóm riéng
biét
co
tinh dac thù riéng ré
co
thè phàn biét
de su
dung càc bién phàp tàc dòng. Do
vay, he phuang phàp này dàt trgng tàm vào viéc xày dung càc bài toàn
dia
ly dinh

lugng
va
bàn djnh lugng
co
khà nàng giài dugc trong phàn tich mòi quan he giùa
càu trùc cànb quan vói càc
qua
trinh sinh thài, bao gòm: bài toàn entropy cành quan
(xàc djnh bién phàp phàt trién rùng hgp ly trén càc cành quan), bài toàn phàn tich
chi
phi-lgi
icb (so sành hiéu qua
tu
càc du àn phàt trién cày tròng trén càc mùc thich
nghi sinh thài cùa cành quan), bài toàn phàn tich da bién (phàn tich nhóm, phàn tich
tuang quan), bài toàn xàc dinh chùc nàng kinh tè cùa cành quan.
13
CHU^OfNG
2: DÀC DIÉM
TU'
NHIÉN
VA
KINH TÉ
-
XÀ HÒI KHU
VlTC
2.1
Vjtridialy
Lim
vuc

Suoi
Muòi bao gòm dia phàn thuòc
14
xà, huyen Thuan Chàu
va
xà
Chiéng Den,
tbj
xà San La. Trung tàm cùa luu vuc là khu vuc thi
tran
Thuan Chàu,
càch thi xà Som La 30 km theo duóng quòc lo 6
ve
phia Tày Bàc.
Tòng dién tich dàt tu nhién luu vuc là 284 km , trong dò dàt nòng nghiép
chiém 44 %, tràng
co va
cày bui chiém 46 %, dàt thò cu 4%
con
lai chi
co
6 % là
dàt rùng (Dedobbeleer, L. 2002).
2.2 Diéu
ki^n
tu nhién
2.2.1
Dia
chat
- Dio mao - Dia hình

Suoi
Muòi bàt nguòn
tu day
Copia nàm phia Tày Nam,vói dinh nùi cao nhàt
t r
r
-K
•\
I
là
1816m,
phàt trién trén dà pbién mica. Dia hình thàp dàn
ve
phia Dòng Bàc, khu
vuc trung tàm luu vuc là càc dòi nùi vói dò cao trung binh 800 - 1000 m, phàt trién
trén dà bazan, phia Dòng Bàc là khu vuc dà vói vói
dia
hình Karst, cùa bién cùa luu
vuc két thùc tai
ho
sut trén tbung
lùng
Karst tai khu vuc xà Tòng Cg.
2.2.2
Khi hau - Thuy vàn
Luu vuc
suoi
Muòi nàm trong vùng khi bau nhiet dói gió mùa vói mùa mua
tu tbàng
5 dén thàng 10, mùa khò thàng

11
dén thàng 4 nàm sau. Lugng mua trung
binh do tai
vi
tri tram San La là 1400 mm. Nhiet dò trung binh trong nàm là
21.4°C,
cao nhàt là
30.5"C
thàp nhàt là
1
rc,
vùng nùi cao
co
noi xuòng duói
5"C.
Luu vuc bao gòm
suoi
Muòi
va
càc phu luu chinh nhu
suoi Fliéu
Sièu, nam
Nhòp,
nàm Bòn,
suoi
Ban He thòng
song
ngàm phàt trién. Dàc biét phia Dòng
Nam
va

phia Bàc cùa khu vuc chju ành huóng cùa dja hình Karst, he
thóng
nuóc
mat thiéu, dàn cu trong khu vuc chju su bàn bàn
va
thiéu nuóc suòt mùa khò.
2.23 Lap phù thuc
vai
Rùng tu nhién chi chiém 6% dién tich luu vuc, trong dò chi
con
4% mang
dac diém cùa rùng kin thuóng xanh quanh nàm, 2% da it nhiéu bi khai phà vói vòm
tàn mó ròng.
Chiìng
loai dòng, thuc vat phong phù,
co
nhiéu loai go qui
co
già trj
kinh té cao nhu: gò
làt,
nghién, pamu va nhiéu dugc liéu qui. Tuy nhién, thói gian
14
gàn day dien tich rùng tu nhién ngày
càng
bi thu hep do viéc khai thàc chua dugc
quàn ly chat che, tap quàn
dot co
làm nuang rày,
gay

chày rùng, tàn phà rùng mot
càch nhanh cbóng, nguòn tài nguyén rùng tu nhién qui
bièm
bi khai thàc can kiet.
Mat khàc mày nàm tró lai day, dia phuang cung dà thuc bién chinh sàch giao dàt,
giao rùng nén dién tich rùng tròng
co
chiéu huóng mó ròng, vói cày tròng chinh là
tràu, thòng, phi
lao.
Ngoài ra, trong khu vuc
co
nhiéu nuang rày
bi
hoang hoà
dirgc
thay thè
bang
tràng co, cày bui.
2.2, Diéu
kifn
Kinh té - Xà
hgi.
2.2.1
Dac
diém
Dàn cu - Dàn
tgc
Là mot luu vuc, thuòc mién nùi Tày Bàc cùa Viét Nam vói dàn
so

dàn
khoàng 52000 nguói, màt dg trung binh là 183 nguói/km tap trung chù yéu ven
Quòc lo. Thành phàn dàn tgc da dang, bao gòm nguói Thài, nguói Kinh, nguói
Khàng, Kha mù
va
Mòng. Trong
dò,
nèu
khòng ké thi
tran
Thuan Chàu (khòng
co
so
liéu do qua trinh thòng ké ó UBND Thi tran chua hoàn thành), biéu dò ca càu
thành phàn dàn toc trén toàn luu vuc dugc thè hien nhu sau:
KLo
Mù
Mou^
0,04
*•»
DTlL-ii
•
Kiuli
QKboMu
Tliai
Biéu dò ca
cali
dàn
toc
km vuc

suoi
Muòi
(khòng
ké
TT.
Thugn
Chàu)
Su phàn bò dàn cu khòng dòng déu dua trén ba
dia
hình chinh: vùng cao,
vùng dòi nùi cao trung binh
va
tbung lùng. Dàn toc Mòng
song
trén vùng cao, dàn
toc Kha Mù, Khàng
song
ó vùng dòi nùi cao trung binh; vùng thàp, tbung lùng chù
yéu tap chung là dàn
toc
Thài, Kinh.
Càc dàn toc khàc nhau thuóng
song
trong bàn riéng rè, mòi dàn toc déu
co
mot phong
tue,
tap quàn canh tàc, trinh dò phàt trién kinh té vàn hoà
va
tiéng nói

khàc nhau tao cho Thuan Chàu
co
sàc thài vàn hoà phong phù
va
da dang
15
Hình LI Bàn do
phàn
bodàn cu-dàn tqc
luu
v^c
Suoi
MUQÌ,
ty
l?
1:300000
BÀN DÒ PHÀN
B6
DÀN
CIT-
DÀN
TOC
LUU
VT^t:
SUOI MUOl
(2002)
SÓNHANKHAU
tì.OOO
3,000
Kmh

Thii
Khdng
KhoMÙ
M6ng
TX.
ThuSn
Chàu:
Kmh.
Thà:,
Mftng,
Tày,
Miròng
Hu4b
2.2.2 Dàc
diém
kinh tè - Xà hòi
Thuan Chàu
co
truc duóng
quóc
lo 6
chay
qua nén viéc di lai giao luu
giùa huyen vói
tinh,
vói càc tinh ban tuang dòi thuan lai. Tuyén giao thòng
tu
trung tàm huyen dén càc xà
,duóng
giao thòng lién bàn, lién xa dugc huyen quan

tàm xày dung
va
mó ròng. Luu vuc
suoi
Muòi bao gòm 14 xa
va
thi tran cùa
huyen Thuan Chàu déu
co
duóng ò tò dén trung tàm xa, diéu
dò
tao thuan lai cho
viéc luu thòng
bang
boa trong vùng vói càc khu vuc làn càn.
Nhàm chuyén dich ca càu kinh té theo huóng
san
xuàt
bang boa
dac biét
là phàt trien kinh te nòng nghiép nòng thòn, tap trung dau tu phàt trién
va
khai
thàc tièm nàng, lai
thè
cùa tùng vùng, hien nay Huyen da quy hoach thành 3
vùng kinh té
- Vùng kinh té dòng
lue
dgc quòc lo 6, huóng tap chung chi dao

san xuàt
chinh cùa vùng này là phàt trién vùng chàe nén kinh té theo huóng
san
xuàt
bang
boa,
gàn san xuat nòng làm nghiép vói phàt trién ngành nghé thù còng,
che
bién
va djcb
vy.
Phàt trién cày còng nghiép xuàt khàu, xày dung co sa ha tàng theo
nhu càu phàt trién kinh té trgng diém cùa vùng
16
- Vùng cao
beo
lành
va
dàc biét khó
khan
,vùng này tap trung phàt trién kinh té
vuón rùng, gàn phàt trién nòng nghiép vói làm nghiép, quàn ly
va
khai thàc biéu
qua
kinh té rùng
- Vùng sàu ,vùng xa
va
vùng dgc
song

Dà,
day
là vùng
co
diéu kién
de
tap trung
khoanb nuòi bào ve
va
tài sinh rùng phòng ho, tròng cày àn
qua
,cày eòng nghiép,
tap chung phàt trién chàn nuòi dai
già
sue.
^
f
t
r
f
Phàn lón dién tich luu vuc suoi Muòi thuòc khu vuc phàt trién kinh té dgc Quòc
lo 6, su chuyén djcb ca càu dùng huóng ,phàt huy tiém nàng thè manh cùa dja
phuong nén
kinh
té cùa huyen dà
co
buóc phàt trién quan trgng, nhip dò tàng
thuóng binh quàn 5 nàm (1996-2000) dat 7.9% dói
song
cùa nguói dàn dugc cài

tbién tòt han. Mot phàn phia Tày Nam thuòc vùng cao héo lành, tap trung phàt trién
kinh té rùng.
Ngoài ra, Thuan Chàu
con
chù trong phàt trién giào
due va
y té. Mòi mot xà
trong huyen
co
truóng hgc, tram xà, buu dién nhàm phuc vu dói
song
cho nguói dàn
trong huyen- Dàc biét trong khu vuc tbj
tran
Thuan Chàu
co
truóng Dai hgc Tày
Bàc,
lién thàn cùa truóng Cao dàng Su pham Tày Bàc, noi dào tao ra nhiéu thè he
giào vién càc truóng trung hgc phò thòng
va
trung hoc co
so
cùa càc tinh mién nùi
Tày Bàc. Su da dang dàn cu dàn toc trong khu vuc tao nén khòi doàn két, thòng
nhàt.
OAI HQC UUUC ^^^ riA
NOI
f>UNG
TÀM THÒNG

UN
THU VIÉN
QT /
%^
17
CHU'OfNG
3: PHÀN TICH BIÉN DÓNG
LÒP
PHÙ/SÙ^
DUNG DÀT
3.1.
Thu thàp dir
lifu
Còng tàc thu thap dù
liéu
phuc vu cho muc dich nghién cùu dugc tièn hành
trong suòt giai doan nghién cùu, bao gòm càc dù liéu khòng gian
va
dù liéu thuòc
tinh (phi khòng gian).
- Bàn dò
dia
hình khu vuc Thuan Chàu, ty le
1:
50000. Do tòng cuc
dia
chinh,
xuàt
bàn 1994.
- Bàn dò dja

chat,
ty le
1:
50000.
- Ành mày bay chup nàm 1954 ti le 1: 42000.
- Ành mày bay chup nàm
1999 ti
le
1:33000^ 1:36000.
- Càc eòng trinh nghién cùu truóc dò, càc bào cào, bài viét, càc
so
liéu thòng
ké
ve
diéu kien tu nhién, kinh té xà bòi
va
càc tài liéu khào sàt diéu tra thuc dja
thàng 8 nàm 2008.
3.2.
Quy trinh thuc
hìfn
Nghién cùu này dugc thuc hien theo sa dò hình 2.1. Vói cu
thè
nhùng buóc
chinh bao gòm: giài doàn
va
nàn chinh hình hgc ành, nhàp dù liéu vào ca
so
dù liéu
GIS,

tièn hành phàn tich hien trang lóp phù ó tùng giai doan
va
bién dòng dién hình
cùa
nò.
3.2.1 Giài doàn ành:
+ Dira
vào nhùng dac diém doàn dgc ành, nhùng hiéu biét
ve
khu vuc nghién
cùu
de
lap chia khoa giài doàn.
Dira
vào
bang
phàn loai trén két hgp vói chia khoà
giài doàn ành chgn ra
bang
phàn loai cho khu vuc nghién cùu, bao gòm càc loai hình
sau: Lùa nuóc, nuang rày, rùng ram, rùng thua, khu dàn cu, cày bui, tràng co, màt
nuóc.
+
Su
dung kinh lap thè
de
tièn hành giài doàn ành bang màt thuóng trén giày
kinh trong.
18
y

r
r
Mnh
3J.
Sa dó phuang
phàp.
nghién
c^^^
Muc tiéu
Xuly
- Bàn do
- Ành hàng
khóng
- Tài liéu bang
biéu
Thu thàp tài liéu
Lap khoà giài doàn
*'
Giài doàn
Xày dung nói
dung bàn
dò
hi^n tr^ng
lóp phù
So loai
hình
SDD
Phirong
phàp thè
hién

Kiém tra màu giài doàn
Kiém tra, chinh ly trén thuc dia
Bàn dò bién trang
thói diém 1
Bàn dò bién trang
thói diém 2
Thòng
ké cho
thài
diém 1
Cbóng ghép
Thòng
ké cho
thài
diém 2
Bién dòng (1-2)
Phàn
tich
bién
dòng
Bàn dò bién dòng
Thòng
ké bién
dòng
+
Tièn hành kiém tra kiém chùng trén thuc dia. Chon tuyén thuc
dia de
kiém
tra mot
so

màu phàn loai khi di thuc dja. Trong
qua
trinh thuc dia, kiém tra
ve
dò
19
chinh xàc cùa càc loai hình giài doàn, mòi loai hình kiém tra
tu
nàm dén muói màu.
Song song vói viéc kiém tra màu, tièn hành chinh
sua luòn
két
qua giai
doan .
3.2.2 Nàn chinh
va
dua vào co
so
dù liéu GIS
3.2.2.1 Nàn chinh hinh hgc ành
+
Chgn diém khòng
che
trén
tìmg
ành
va
bàn dò dia hình. Càc diém khòng
che
này thuóng dugc xàc djnh là nga ba duóng, dinh nùi, ngà ba

song.
Trén
moi
ành, chgn it nhàt 10 diém khòng
che.
+
Dùng chùc nàng nàn chinh hình hgc truc giao trén phàn
mèm ILWIS de
dua toàn bò két
qua
giài doàn trùng lén mò hình
so
dò cao khu vuc.
3.2.2.2 Nhàp dù liéu
Càc két
qua
giài doàn dugc
so
hoà trong phàn mèm ILWIS, duói dang duóng,
sau dò kiém tra lòi so boa, tao càc topology, gàn nhàn,
va
tinh dién tich càc vùng.
3.2.2.3 Bién tap
va
trinh
bay
noi dung bàn dò lóp phù/sù dung dàt
Sau khi da hoàn thien, co
so
dù liéu

ve
lóp phù/sù dung dàt dugc trinh
bay
duói dang bàn dò
va
tièn hành thòng ké
va
phàn tich tình hinh bién dòng trong vòng
50 nàm qua.
3.3.
Xày
dung bàn
dò
lóp
phù/su
dung dàt
Sau khi thuc hien quy trinh theo sa dò 3.1,
de
tài
co
dugc 2 bàn dò lóp phù/sù
dung dàt nàm 1954
va
1999 (hình 3.2
va
hình 3.3).
20
s
I
8

^5
I
?S
8
^•1
2 2
2-?
DIDDI
3.4 Thóng
ké dìfn tich
lóp phù/sùr dung dàt
Qua
qua
trinh nghién cùu da thành lap dugc bàn dò lóp phù/sù dung dàt
va bang
dù
li?u
cùa khu vuc ó càc nàm 1954, 1999.
Dira
trén két
qua
này ta thày dugc dién
tich
va
su phàn bò khòng gian cùa càc loai hinh dàt nhu sau:
Loai hinh
Lóp phù/sù dung dàt
Rùng kin
Rùng thua
Cày bui

Tràng co
Nuang rày
t y
Dàt tròng
lùa
nuóc
Dàt khu dàn cu
Màt
nuac
D
1954
1146
3581
13616
1874
6825
1210
123
ién tich
(ha)
1999
455
1174
11610
1499
10932
1456
1246
3
Su khàc biét

-691
-2407
-2006
-374
4106
246
1123
3
Bién dòn:
1954-
g
(%)
1999
-60
-67
-15
-20
60
20
911
Bang
i.
/.' Tinh
hình
bién
dòi su
dung dai tir nàm 1954
dén
1999
- Dàt khu dàn cu dà thay dòi dàng ké tàng

tu
123 ha lén dén
1246
ha. Diéu này
cho thày su phàt trién nhanh cbóng
ve
mat dàn
so.
Co
thè ly giài bang 2 nguòn là
tàng tu nhién
va
tàng dàn
so
co hgc. Càc khu vuc dàn cu mién nùi
co
ty le ho
già
dinh
co
dòng con cao, thém vào
dò tu
sau nhùng nàm 6, càc chinh sàch nhu xày
dung kinh té mói mién nùi dà dua mot lugng nguói Kinh duói dòng bang lén, sau
dò
theo thói gian nhùng nàm 80, 90 vàn lién tiép
co
nhùng dgt nguói Kinh di cu lén
nbò
le.

- Dàt tròng lùa tàng 20%,
tu 1210
ha nàm 1954 dén
1456
ha nàm
1999
do càc
boat dòng khai
khan,
mó ròng thém càc ruòng bàc thang. Thuóng phàn bò quanh
gàn he thòng thuy vàn, gàn khu dàn
vi
dac tinh sinh thài cùa cày lùa là càn nuóc
va
su
ebani
sóc thuóng xuyèn cùa con nguói.
- Dàt nuang ray tàng 60%, chiém dién tich lón vào nàm 1999. Phàn bò chù yéu
ó trén càc suón nùi. Loai cày tròng chinh là
ngò,
san ngoài ra
con co
lùa nuang, gàn
day
là càc loai che càie,
lac
-
Di?n
tich rùng kin giàm dàng ké, giàm dén 60%, nàm ó phia Tày Nam luu
vuc.

- Dién tich rùng thua chiém giàm manh, giàm 67%, phàn bò khòng tàp trung.
- Dién tich cày bui giàm nhe, giàm 15%. Nhung thuc tè nhùng dién tich giù
nguyén là cày bui trong vòng 50 nàm qua khòng phài chùng
tòn
tai nhu vay lién tue
trong 50 nam,
ma
chùng nàm trong vòng
luàn
hòi cùa phuang thùc canh tàc dàt dòc
cùa càc dòng bào dàn toc mién nùi,
lue
là dàt nuang rày,
lue
lai
de
hoang hóa thành
cày bui
de
phuc hòi.
t
f
y
- Dàt tràng
co,
giàm nhe tap trung chù yéu ó khu vuc vùng cao xà Chiéng Bòm
thuòc Tày Nam cùa luu vuc.
3.5.
Phàn tich hien dóng lóp phù/sir dung dàt
3.SA

Qua
trinh chòng ghép
Nghién cùu bién dòng
su
dung dàt cùa khu vuc dugc tièn hành nhu sau:
Tu
co
so
dù liéu khòng gian hien trang
su
dung dàt cùa hai giai doan
1954 va
1999,
càc lóp dù liéu
ve
lóp phù/sù dung dàt dugc chòng ghép
de
xàc dinh loai bién
dòng dà xày ra trong vòng 50 nàm qua.
Dòi sành càc dù liéu thuòc tinh
ve
vj tri khòng gian, dò
dai va
dién tich tai hai
thói diém 1954
va
1999.
Thành lap bàn dò bién dòng va thòng ké dién tich thay dòi
qua càc bang biéu
va

sa dò.
3.5.2 Phàn tich bién dgng
sii'
dung dàt trong khu vuc tir 1954
-1999
Sau khi chòng ghép hai lóp bàn dò,
su
dung càc thuat toàn thòng ké ta
co
dugc
bang
thòng ké
va
xày dung dugc sa dò sau:
Bang
3.2 cho thày dién tich bién dòng lón nhàt trong vòng 50 nàm qua là su
bién dòng
tu
cày bui sang nuang rày
va
ngugc lai. Su thay dòi này là là dién hình ó
càc khu vuc mién nùi noi cu trù cùa càc dòng bào dàn toc vói tap quàn
dot
nuang
làm rày va bò hoang hoà thành cày bui chó su phuc hòi cùa dàt. Truóc kia khi dàt
con
nhiéu,
co
khi dòng bào
con

bò hoang hoà 10-12 nàm, ngày nay do quy dàt bàt
dàu ban hep, nhu càu càn
su
dung dàt cho canh tàc cao, nguói dàn dà rùt ngàn thói
gian hoang hoà lai chi
con
2-3 nàm, chu ky canh tàc
va
bò hoang cùng dàn dàn rùt
ngàn lai. Do vay bién dòi giùa hai loai hình lóp phù/sù dung dàt này là dién hình.
24