Giáo án môn Hóa học lớp 12 nâng cao

Tiết:
Ngày soạn:

Bài 1 :ESTE

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Nắm được công thức cấu tạo chung của este và một số dẫn xuất của axit cacboxylic.
- Tính chất vật lý hoá học và ứng dụng của este.
2. Kỹ năng
- Viết CTCT, gọi tên este
- Viết ptpư thuỷ phân este
- Làm một số dạng toán liên quan đến tính chất điều chế este
3. Trọng tâm : Cấu tạo và t/c của este
II. Chuẩn bị
GV: Hệ thống câu hỏi, mẫu dầu ăn, mẫu dầu chuối để làm thí nghiệm trong SGK.
III. Tiến trình lên lớp :
1. Ổn định lớp
2. Bài cũ: không
3. Bài mới
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- Hoạt động 1 ;
Gv: So sánh CTCT của hai chất sau đây từ đó rút
ra nhận xét về cấu tạo phân tử este.
CH
3
– CO- OH CH
3
- CO- OC
2
H

5
Axit axetic Etyl axetat (este)
- GV: phân tích cấu tạo của este
- GV hỏi: R, R’ có thể có cấu tạo như thế nào?
-GV: Giới thiệu một vài dẫn xuất khác của axit
cacboxylic.
R-CO-O-CO-R’ ; R- CO -X ; R - CO- NR
1
R
2
Anhidrit axit Halogenua axit amit
- Hoạt động 2
- GV h ỏi: nêu cách gọi tên este?
I/KHÁI NIỆM VỀ ESTE VÀ DẪN XUẤT KHÁC
CỦA AXIT CACBOXYLIC
1.Cấu tạo phân tử:
HS: Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit
cacboxylic bằng nhóm OR thì được este.
-Este đơn giản có CTCT như sau:
R C OR'
O
Với R,R’ là gốc hidrocacbon no, không no
hoặc thơm (este của axit focmic R là hidro)
- CT chung của este đơn no: C
n
H
2n
O
2
(

2)n ≥
2. Cách gọi tên este:
HS:
Tên gốc hiđrocacbon R’ + tên anion gốc axit có đuôi
at
VD: H-COOC
2
H
5
etyl fomat
CH
3
-COOCH
3
metyl axetat
CH
3
-CH
2
-COOC
2
H
5
etyl propionat

CH
2
C COOCH
3
CH

3
H metyl
metacrylat
CH
3
COO CH
2
CH
2
C CH
3
CH
3
iso-
- Hoạt động 3
- GV nhấn mạnh: mùi thơm, khả năng hoà tan
nhiều chất hữu cơ
- Hoạt động 4
- GV: Viết phản ứng theo chiều thuận
- GV hỏi: khả năng phản ứng của sản phẩm
trong cùng điều kiện?
- GV: phân tích cách đóng khung trong phản ứng
trên
- GV: Viết ptpư.
- GV hỏi: pư có xảy ra theo chiều ngược lại
không, vì sao?
GV: Gi ới thiệu phản ứng khử
- Hoạt động 5
GV: G ố Hidrocacbon kh ông no trong phân t ử
este có khả năng tham gia phản ứng cộng và

trùng hợp như hidrocacbon không no.
- Hoạt động 6
GV: Gi ới thiệu một vài phản ứng điều chế.
GV: nh ấn mạnh điều kiện để nâng cao hiệu suất
phản ứng điều chế.
GV: Đi ều ch ế este c ủa phenol kh ông d ùng
axit cacboxylic m à ph ải d ùng anhidrit axit ho
ặc clorua axit t ác d ụng v ới phenol.
amyl axetat
- Xem thêm một số th í d ụ trong SGK
3.Tính chất vật lý:
HS: Đọc tính chất vật lý trong SGK
HS: Nh ận xét nhi ệt độ sôi của este, acol,axit có cùng
số nguy ên t ử C trong ph ân t ử, t ừ đ ó d ự đo án este
có t ạo đ ư ợc liên k ết hidro liên phân tử hay không?
HS: Nhỏ v ài giọt dầu ăn trong nước quan sát và trả lơi
câu h ỏi gợi ý của gi áo viên.
Nhận xét mùi dấu chuối
- Thơm mùi quả chín: etyl butirat: mùi dứa
Iso-amyl axetat: mùi chuối chín
II/ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA ESTE:
1. Phản ứng ở nhóm chức:
a)Phản ứng thuỷ phân
+ Trong dd axit
H
2
SO
4đ
, t
o

CH
3
C OC
2
H
5
O
+

H OH
+ C
2
H
5
OH
-> Phản ứng thuỷ phân trong dd axit là phản ứng thuận
nghịch
+ Trong dd bazơ ( pư xà phòng hoá)
CH
3
C OC
2
H
5
O
+
NaOH
-> Phản ứng thuỷ phân trong dd bazơ là pư không
thuận nghịch còn gọi là phản ứng xà phòng hoá
HS: Nghiên cứu dạng tổng quát trong SGK lên bảng

viết ph ương trình ví dụ điều chế etyl fomiat, iso- amyl
axetat, metyl metacrylat từ axit và ancol tương ứng.
b) Ph ản ứng khử:
R-COO-R’
 →
0,4 tLiAiH
R-CH2-OH + R’- OH
HS: Đọc SGK
2. Ph ản ứng ở g ốc hidrocacbon:
a)Phản ứng cộng vào gốc không no (cộng
H
2
,Br
2
,Cl
2
….)
HS: Tham khảo SGK và lên bảng viết phản ứng ví dụ.
b) Ph ản ứng tr ùng h ợp:
HS: Tham khảo SGK v à viết PTPƯ
III/ ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG:
1. Điều chế:
a) Este c ủa ancol:
Dùng phản ứng este hoá giữa acol và axit
H
2
SO
4đ
, t
o

CH
3
COOH + CH
3
OH CH
3
COOCH
3
+
H
2
O
HS: Vi ết th êm hai ph ản ứng v à nghi ên c ứu đi ều ki
ện đ ể n âng cao hi ệu su ất ph ản ứng.
b) Este c ủa phenol
HS: Vi ết ph ư ơng tr ình ph ản ứng:
CH
3
C
O
OH
CH
3
C
O
OH
→
o
t
CH

3
-COONa + C
2
H
5
-OH
- GV giới thiệu một số este chứa photpho được
sử dụng làm thuốc trừ sâu.
C
6
H
5
-OH + (CH
3
CO)
2
O
→
CH
3
COOC
6
H
5
+
CH
3
COOH
Anhidrit axetic phenyl axetat
2. Ứng dụng

HS:Cho học sinh sưu tầm theo dạng chiếu phim
- Este có mùi thơm được dùng để tăng hương vị cho
bánh kẹo, nước giải khát, pha vào nước hoa, xà phòng.
- Este có khả năng hồ tan tốt nhiều chất hữu cơ được
dùng pha sơn
- Sản xuất thuỷ tinh hữu cơ.

4. Củng cố :2.3/7 sgk
5. Dặn dò: 4,5/7 sgk
IV Rút kinh nghiệm

Tiết:
Ngày soạn:
Bài 2 Lipit

I/ Mục tiêu của bài học
1/ Kiến thức: Sau bài này, HS biết:
- Khái niệm, phân loại, trạng thái tự nhiên và tầm quan trọng của lipit
- Tính chất vật lí, cơng thức chung và tính chất hóa học của chất béo
- Sử dụng chât béo một cách hợp lí
2/ Kĩ năng
- Phân biệt lipit, chất béo, chất béo lỏng, chất béo rắn
- Viết đúng phản ứng thủy phân chất béo trong các mơi trường khác nhau
- Giải thích được sự chuyển hóa chất béo trong cơ thể
3. Trong tâm : cấu tạo và tính chất của chất béo
II. Chuẩn bị: Mẫu chất béo, sáp ong
III. Tiến trình lên lớp :
1.Ổn định lớp.
2. Bài cũ : Viết CTCT các đồng phân ứng với CTPT C
2

H
4
O
2
. Gọi tên các đồng phân có nhóm C=O. Những
đồng phân nào có phản ứng tráng gương, vì sao?
3. Bài mới
Hoạt động cúa thầy và trò Nội dung bài học
Hoạt động 1:
- GV cho HS quan sát các mẫu vật là dầu ăn,
mỡ, sáp ong và giới thiệu cho HS biết chúng
đều là lipit và chúng ta chỉ nghiên cứu về chất
béo
- GV hỏi: nhìn vào CTC của chất béo, hãy
cho biết chất béo là este được tạo nên từ ancol
nào và axit cacboxylic loại nào? Sau đó GV
cho HS đọc kết luận trong sgk/9.
I/ Khái niệm, phân loại và trạng thái tự nhiên
1/ Khái niệm và phân loại
CTC của chất béo:
Trong đó: R
1
, R
2
, R
3
là các gốc hiđrocacbon, có thể
giống hoặc khác nhau
CH
2

O C
O
R
1
CH O CO
R
2
CH
2
O C
O
R
3
CH
2
OCOC
17
H
33
CH OCOC
17
H
33
CH
2
OCOC
17
H
33
+ 3H

2
Ni, t
0
, p
CH
2
OCOC
17
H
35
CH OCOC
17
H
35
CH
2
OCOC
17
H
35
- GV: hãy tính số liên kết đôi C=C trong hai
axit béo không no và nhận xét về nhiệt độ
nóng chảy của các axit trên.
Hoạt động 2: Tính chất vật lý
-GV hỏi: căn cứ vào nhiệt độ nóng chảy của 2
chất béo trên, hãy cho biết thành phần nào
trong phân tử chất béo có ảnh hưởng đến
trạng thái tồn tại của chất béo đó
- GV cho HS rút ra kết luận trong sgk
Hoạt động 3: Tính chất hóa học

- GV đặt vấn đề: chất béo là một este do vậy
nó thể hiện tính chất hóa học chung của một
este (yêu cầu HS nhắc lại bài cũ). Ngoài ra,
nếu gốc axit béo không no thì chất béo còn có
phản ứng cộng
- GV nhận xét: phản ứng thủy phân chất béo
trong môi trường axit là phản ứng thuận
nghịch và sản phẩm là glixerol và các axit béo
- GV: phản ứng thủy phân chất béo trong môi
trường kiềm là phản ứng xà phòng hóa. Muối
natri của các axit béo chính là xà phòng
- phản ứng xà phòng hóa xảy ra nhanh hơn
phản ứng thủy phân trong môi trường axit và
là phản ứng một chiều
- GV bổ sung: chất béo có chứa các gốc axit
không no có phản ứng cộng H
2
với xúc tác Ni
trong điều kiện t
0
, p cao
- Phương pháp này dùng trong CN chế biến
dầu thành mỡ rắn hoặc bơ nhân tạo có giá trị
cao hơn- GV trình bày: một số dầu mỡ động
thực vật để lâu ngày ngoài không khí thường
có mùi khó chịu ta gọi là sự ôi mỡ
Hoạt động 4: Vai trò của chất béo
- GV cho HS nghiên cứu sgk sau đó viết quá
trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể
- GV trình bày các ứng dụng trong CN của

chất béo kết hợp với hình vẽ hoặc mẫu vật để
minh họa
Kết luận: sgk/9
- Khi thủy phân chất béo thì thu được glixerol và axit
béo (hoặc muối)
- Axit béo no thường gặp là: axit panmitic:
C
15
H
31
– COOH (t
nc
: 63
0
C); axit stearic: C
17
H
35
– COOH (t
nc
: 70
0
C)
- Axit béo không no thường gặp là: axit oleic: C
17
H
33
– COOH (t
nc
: 13

0
C); ; axit linoleic: C
17
H
31
–
COOH (t
nc
: 5
0
C);
2/ Trạng thái tự nhiên: sgk/10
II/ Tính chất của chất béo
1/ Tính chất vật lý
- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan
trong một số dung môi hữu cơ như: benzen, xăng, ete
2/ Tính chất hóa
a/ Phản ứng thủy phân trong môi trường axit
CH
2
O CO
R
1
CH O CO
R
2
CH
2
O CO
R

3
+ 3H
2
O
H
+
, t
0
CH
2
OH
CH OH
CH
2
OH
+
R
1
COOH
R
2
COOH
R
3
COOH
glixerol
triglixerit
Các axit béo
b/ Phản ứng xà phòng hóa
CH

2
O CO
R
1
CH O CO
R
2
CH
2
O CO
R
3
+ 3NaOH
CH
2
OH
CH OH
CH
2
OH
+
R
1
COONa
R
2
COONa
R
3
COONa

glixerol
triglixerit
t
0
Xà phòng
c/ Phản ứng hiđro hóa lipit lỏng

Triolein (lỏng) Tristearin (rắn)
d/ Phản ứng oxi hóa (sự ôi mỡ)
Chất béo (có C=C)
[O]
→
peroxit
[O]
→
anđ + xeton
+ axit cacboxylic
III/ Vai trò của chất béo
4. Củng cố
- Nắm vững phản ứng đặc trưng của lipit giống este là phản ứng thủy phân (môi trường axit hoặc kiềm)
- Ngoài ra lipit lỏng (chứa các gốc axit béo không no) còn có phản ứng cộng H
2
5: Dặn dò; Xem bài chất giặt rửa
IV. Rút kinh nghiệm
Tiết:
Ngày soạn:
Bài 3: Chất giặt rửa
I. Mục tiêu:
1. kiến thức:
- khái niệm, thành phần chính của xà phòng và của chất giặt rửa tổng hợp

- phương pháp sản xuất xà phòng, chất giặt rửa tổng hợp
- nguyên nhân tạo nên đặc tính của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
2. Kỹ năng:
- sử dụng hợp lí xà phòng và chất giặt rửa trong đời sống.
- tính khối lượng xà phòng theo hiệu suất phản ứng.
3. Trong tâm : Cơ chế tẩy rửa, đ/c chất tẩy rửa
II. Chuẩn bị:
- Một số hình ảnh về phương pháp SX xà phòng
- Các mẫu chất có sẵn, phiếu học tập
III. Tiến trình lên lớp :
1: Ổn định lớp
2: Bài cũ: Viết ptpư thủy phân tristearin xúc tác axit và bazơ
3: Bài mới
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Vào bài
Chất giặt rửa là gì?
Tại sao chất giặt rửa lại có tác dụng làm sạch
vết bẩn?
Hoạt động 2:
GV: Yêu cầu HS đọc SGK, thảo luận và trả lời
câu hỏi vào phiếu học tập.
• Chất giặt rửa là gì ?
• Nguồn gốc các chất giặt rửa?
Hoạt động 03:
GV: Yêu cầu HS đọc SGK để rút ra các khái
niệm và cho VD tương ứng
• Chất tẩy màu
• Chất ưa nước
• Chất kị nước
*GV bổ sung cho hoàn chỉnh và chú ý cho HS

dung môi tan tốt của chất kị nước và chất ưa
nước.
I. Khái niệm và tính chất của chất giặt rửa:
1. Khái niệm về chất giặt rửa:
- Chất giặt rửa: là những chất khi dùng cùng với nước
thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các
vật rắn mà không gây phản ứng hoá học với các chất
đó.
- Lấy từ thiên nhiên: bồ kết, bồ hòn…
- Xà phòng là hỗn hợp các muối natri (kali) của các
axit béo
- Chất giặt rửa tổng hợp :bột giặt, kem giặt… ).
2. Tính chất giặt rửa:
a) Một số khái niệm liên quan:
- Chất tẩy màu: làm sạch các vết màu bẩn nhờ những
phản ứng hoá học.
VD: Nước giaven, nước clo, SO
2
…
- Chất ưa nước: là những chất tan tốt trong nước.
VD: metanol, etanol, axit axetic…
- Chất kị nước: là những chất hầu như không tan
trong nước.
VD: Hiđrocacbon, dẫn xuất halogen…
Chú ý: Chất kị nước thì tan tốt trong dầu mỡ, chất ưa
nước thì không tan trong dầu mỡ.
b) Đặc điểm cấu trúc phân tử muối natri của axit béo:
*GV yêu cầu HS quan sát H 1.3 SGKđể rút ra
câu trúc phân tử.
*GV cho HS đọc SGK tìm hiểu cơ chế hoạt

động của chất giặt rửa.
*GV bổ sung và khẳng định kết quả.
Hoạt động 04:
*GV cho HS làm việc theo nhóm, từng nhóm
báo cáo để rút ra phương thức sản
xuất xà phòng.
cho biết thành phần chính của Xà phòng? Cách
sử dụng?
*GV bổ sung ưu và nhược điểm của xà phòng?
Hoạt đông 05:
*GV yêu cầu HS đọc SGK và trả lời câu hỏi:
- chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ đâu?
- chúng có tính chất như thế nào?
- tại sao cần sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
*GV yêu cầu HS đọc SGK và cho biếtt thành
phần, ưu và nhược điểm của chất giặt rửa tổng
hợp so với xà phòng?
* HS: trả lời
Cấu tạo phân tử muối natri của axit béo gồm:
+ Một “đầu” ưa nước, -COONa.
+ Một “Đuôi” kị nước , nhóm –CxHy
c) Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa.
VD: Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa natri stearat.
- Đuôi ưa dầu mỡ CH3[CH2]
16
- thâm nhập vào vết
dầu bẩn, còn nhóm –COONa ưa nước lại có xu
hướng kéo ra phía các phân tử nước.
Kết quả: Vết dầu bị phân chia thành các hạt rất
nhỏ giữ chặt bởi các phân tử natri stearat, rồi bị rửa

trôi.
II. Xà Phòng:
1. Sản xuất xà phòng
* Phương pháp thông thường:
- Đun dầu thực vật, mỡ động vật với dd kiềm ở to
cao, P cao
(RCOO)
3
+ 3NaOH  3RCOONa + C
3
H
5
(OH)
3
- Thêm NaCl vào hh để tách muối ra khỏi hh. trộn
muối thu được với chất phụ gia rồi ép thành bánh
* Phương pháp khác:
Ankan  axit caboxylic  muối natri/ kali của axit
cacboxylic.
2. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòng.
-Thành phần chính của xà phòng là các muối natri
(kali) của axit béo, thường là natri stearat
(C
17
H
35
COONa), natri panmitat (C
15
H
31

COONa),
natri oleat (C
17
H
33
COONa)
- Phụ gia: chất màu, chất thơm.
- Sử dụng: tắm gội, giặt giũ…
- Ưu điểm: không gây hại cho da, môi trường.
- Nhược điểm: khi dùng với nước cứng (chứa nhiều
ion Ca
2+
, Mg
2+
) thì các muối canxi stearat, canxi
panmitat…sẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa, ảnh
hưởng đếnchất lượng sợi vải.
III. Chất giặt rửa tổng hợp
1. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
- Điều chế từ các sản phẩm của dầu mỏ
- Người ta tổng hợp nhiều chất có tính chất giặt rửa
tương tự xà phòng, gọi là chất giặt rửa tổng hợp
2. Thành phần và sử dụng các chế phẩm từ chất giặt
rửa tổng hợp:
- Thành phần:
+ Chất giặt rửa tổng hợp
+ Chất thơm
+ Chất màu
+ Chất tẩy trắng: NaClO (có hại cho da)
- Ưu điểm: Dùng được với nước cứng

- Nhược điểm: trong phân tử có chứa gốc
hiđrocacbon phân nhánh, khó phân huỷ gây ô nhiiễm
môi trường
4. Củng cố:
- hướng dẫn làm BT 4,5 SGK
5. Dặn dò :Chuẩn bị bài ‘Luyện tập’
IV. Rút kinh nghiệm

Tiết:
Ngày soạn:
Bài 4: LUYỆN TẬP
I .Mục tiêu:
1. Kiến thức: Sự chuyển hóa giữa các loại hydrocacbon và các dẫn xuất của hydrocacbon
2. Kó năng: viết phương trình chuyển hóa giữa các chất
3. Trọng tâm: Từ hydrocacbon điều chế các dẫn xuất của chúng
II. Chuẩn bò: Bảng phụ vẽ 2 sơ đồ chuyển hóa
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn đònh lớp:
2. Bài cũ:Kêt hợp vơi luyên tập
3. Bài mới:
Hoạt động cúa thầy và trò Nội dung bài học
HĐ1:
+Xem sơ đồ chuyển hóa nêu mối liên
quan giữa các loai hydro cacbon và cach
chuyển hóa.
+Cách chuyển hiđrocacbon no thành
không no và thơm
+Cách chuyển hiđrocacbon không no và
thơm thành no

LUYỆN TẬP
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HIĐROCACBON VÀ MỘT SỐ
DẪN XUẤT CỦA HIĐROCACBON

I- MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁC HIĐROCACBON
1. Chuyển hiđrocacbon no thành không no và
thơm
a) Phương pháp đehiđro hóa
C
n
H
2n – 6
C
n
H
2n + 2
C
n
H
2n

C
n
H
2n - 2

b) Phương pháp cracking

C
n

H
2n + 2
C
x
H
2x + 2
+ C
y
H
2y

( x + y = n)
2. Chuyển hiđrocacbon không no và thơm thành
no
a) Phương pháp hiđro hóa không hoàn toàn
R – C ≡ C – R’ R – C = C – R’
RCH
2
CH
2
R’
b) Phương pháp hiđro hóa hoàn toàn
C
n
H
2(n - x)
+ (x + 1) H
2

0

,Ni t
→
C
x
H
2x + 2

( x = 1, 2)
C
n
H
2n – 6
+ 3H
2

0
,Ni t
→
C
n
H
2n
aren xicloankan
Ni, t
0
+H
2
Pd/PbCO
3
, t

0
+H
2
xt, t
0
-H
2
-H
2
-4H
2
xt, t
0
xt, t
0
xt, t
0
HĐ2:
+ Từ hydrocacbon cho biết cách chuyển
hóa thành ancol, andehit, axit,este.

+ Cách chuyển hiđrocacbon trực tiếp
thành dẫn xuất chứa oxi

+ Cách chuyển hiđrocacbon thành dẫn
xuất chứa oxi qua dẫn xuất halogen
+ Cách chuyển hóa giữa các dẫn xuất
chứa oxi
II- MỐI LIÊN HỆ GIỮA HIĐROCACBON VÀ DẪN
XUẤT CHỨA OXI CỦA HIĐROCACBON

1. Chuyển hiđrocacbon trực tiếp thành dẫn xuất
chứa oxi
a) Oxi hóa hiđrocacbon ở điều kiện thích
hợp: Oxi hóa ankan, anken, aren ở nhiệt độ cao với xúc
tác thích hợp thu được dẫn xuất chứa oxi. Thí dụ :
R - CH
2
- CH
2
- R’
0
2
, ,O xt t+
→
R - COOH
+ R’- COOH
b) Hiđrat hóa anken thành ancol
R – CH = CH
2
+ H
2
O
0
, ,H t p
+
→
R -
CH(OH) - CH
3
c) Hiđrat hóa ankin thành anđehyt hoặc

xeton
R – C ≡ C – R’
0
2
, ,H O t xt+
→
[R – CH = C(OH) – R’]
RCH
2
COR’
2. Chuyển hiđrocacbon thành dẫn xuất chứa oxi
qua dẫn xuất halogen
a) Thế nguyên tử H bằng nguyên tử halogen
rồi thủy phân
R - H
0
2
, ,( )X as t+
→
R - X
0
2
, ,NaOH H O t+
→
R - OH
Ar - H
2
,X Fe+
→
Ar - X

0
, ,NaOH p t+
→

Ar - OH
b) Cộng halogen hoặc hiđrohalogenua vào
hiđrocacbon không no rồi thủy phân
R – CH = CH
2

HX+
→
R - CHX - CH
3
0
2
, ,NaOH H O t+
→
R - CH(OH) - CH
3
3. Chuyển ancol và dẫn xuất halogen thành
hiđrocacbon
a) Tách nước từ ancol thành anken

H - C - C - OH

C = C
b) Tách hiđrohalogenua từ dẫn xuất halogen
thành anken

CH - CX
C = C
4. Chuyển hóa giữa các dẫn xuất chứa oxi
a) Phương pháp oxi hóa
Oxi hóa nhẹ ancol bậc I, bậc II thì được
anđehyt, xeton. Oxi hóa mạnh các dẫn xuất chứa oxi thì
được axit cacboxylic :
KOH/C
2
H
5
OH, t
0
H
2
SO
4
, 170
0
C
HĐ3:cho học sinh thảo luận sơ đồ trang 20
sgk
RCH
2
OH
0
,CuO t+
→
RCHO

[ ]O
→

RCOOH
RCHOHR’
0
,CuO t+
→
RCOR’
b) Phương pháp khử
- Khử anđehyt, xeton thành ancol :
RCOR’ + H
2

0
,Ni t
→
RCHOHR’
- Khử este thành ancol :
RCOOR’
0
4
,LiAlH t
→
RCH
2
OH +
R’OH
c) Este hóa và thủy phân este

RCOOH + R’OH RCOOR’+ H
2
O
III- SƠ ĐỒ BIỂU DIỄN MỐI QUAN HỆ GIỮA
HIĐROCACBON VÀ MỘT SỐ DẪN XUẤT CỦA
HYDROCACBON (SGK)
4. Củng cố: Từ etan viết các ptpư điều chế Etylaxetat và phenol
5. Dặn dò:Xem trước bài5
IV. Rút kinh nghiệm
Tiết:
Ngày soạn:
Ch¬ng 2 : Cacbonhi®rat
Bµi 5 : Glucoz¬
I. Mơc tiªu cđa bµi häc
1. VỊ kiÕn thøc
- BiÕt cÊu tróc ph©n tư d¹ng m¹ch hë cđa glucoz¬, fructoz¬.
- BiÕt sù chun ho¸ gi÷a 2 ®ång ph©n: glucoz¬, fructoz¬.
- HiĨu c¸c nhãm chøc cã trong ph©n tư glucoz¬, fructoz¬, vËn dơng tÝnh chÊt cđa c¸c nhãm chøc ®ã ®Ĩ gi¶i thÝch
c¸c tÝnh chÊt ho¸ häc cđa glucoz¬, fructoz¬.
2. KÜ n¨ng
- RÌn lun ph¬ng ph¸p t duy trõu tỵng khi nghiªn cøu cÊu tróc ph©n tư phøc t¹p (cÊu t¹o vßng cđa glucoz¬,
fructoz¬)
3.Träng t©m :glucoz¬ cã t/c cđa ancol ®a chøc vµ an®ehit ®on chøc
II. Chn bÞ
- Dơng cơ: kĐp gç, èng nghiƯm, ®òa thủ tinh, ®Ìn cån, th×a, èng nhá giät, èng nghiƯm nhá.
- Ho¸ chÊt: glucoz¬, c¸c dung dÞch : AgNO
3
, NH
3
, CuSO

4
, NaOH.
- M« h×nh: h×nh vÏ, tranh ¶nh liªn quan ®Õn bµi häc.
III. Tiến trình lên lớp
1. Ổn đònh lớp
2. Bài cũ: Không
3. Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1
* GV cho HS quan s¸t mÉu glucoz¬.
* HS tù nghiªn cøu SGK vỊ tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng
th¸i thiªn nhiªn cđa glucoz¬.
I. TÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng th¸i thiªn
nhiªn ( SGK )
II. CÊu tróc ph©n tư
H
+
, t
0
Hoạt động 2
Sử dụng phiểu học tập số 1
* GV hỏi HS
- Để xác định CTCT của glucozơ phải tiến hành các
thí nghiệm nào ?
- Phân tích kết quả thí nghiệm để kết luận về cấu tạo
của glucozơ.
* HS trả lời
+ Khử hoàn toàn Glucozơ cho n- hexan. Vậy 6
nguyên tử C của phân tử Glucozơ tạo thành 1 mạch
dài

+ Phân tử Glucozơ cho phản ứng tráng bạc, vậy trong
phân tử có nhóm
-CH=O.
+ Phân tử Glucozơ tác dụng với Cu(OH)
2
cho dung
dịch màu xanh lam, vậy trong phân tử có nhiều nhóm
-OH ở vị trí kế nhau.
+ Glucozơ tạo este chứa 5 gốc axit CH
3
COO-, vậy
trong phân tử có 5 nhóm -OH.
Hoạt động 3
* HS nhắc lại
khái niệm đồng phân
* GV nêu các đồng phân có tính chất khác nhau.
* HS nghiên cứu sgk cho biết hiện tợng đặc biệt về
nhiệt độ nóng chảy của glucozơ.
* GV nêu:
- Glucozơ có hai nhiệt độ nóng chảy khác nhau, nh
vậy có hai dạng cấu tạo khác nhau.
-OH ở C
5
cộng vào nhóm C=O tạo ra 2 dạng vòng 6
cạnh và .
- Viết sơ đồ chuyển hoá giữa dạng mạch hở và 2 đồng
phân mạch vònglucozơ và của glucozơ.
Hoạt động 4
Sử dụng phiếu học tập số 2
* HS

- Quan sát GV biểu diễn thí nghiệm oxi hoá glucozơ
bằng AgNO
3
trong dung dịch NH
3
.
- Nêu hiện tợng, giải thích và viết PTHH.
* HS làm tơng tự với thí nghiệm glucozơ phản ứng
với Cu(OH)
2
.
* GV yêu cầu HS viết phơng trình phản ứng khử
glucozơ bằng H
2
.
Hoạt động 5
* HS viết PTHH của phản ứng giữa dung dịch
glucozơ và Cu(OH)
2
dới dạng phân tử.
* HS nghiên cứu SGK cho biết đặc điểm cấu tạo của
este đợc tạo ra từ glucozơ. Kết luận rút ra về đặc điểm
cấu tạo của glucozơ.
Hoạt động 6
Sử dụng phiếu học tập số 3
* HS nghiên cứu sgk: Cho biết điểm khác nhau giữa
nhóm -OH đính với nguyên tử C số 1 với các nhóm
-OH đính với các nguyên tử C khác của vòng
glucozơ.
* GV: Tính chất đặc biệt của nhóm -OH hemiaxetal

tác dụng với metanol có dung dịch HCl làm xúc tác
tạo ra este chỉ ở vị trí này.
* HS nghiên cứu sgk cho biết tính chất của metyl -
glucozit.
* HS tự viết phơng trình phản ứng.
* HS nghiên cứu sgk và tìm hiểu thực tế cuộc sống.
Glucozơ có công thức phân tử là C
6
H
12
O
6
, tồn tại ở hai
dạng mạch hở và mạch vòng.
- Các dữ kiện thực nghiệm : sgk
- Kết luận
Glucozơ có cấu tạo của anđehit đơn chức và ancol 5
chức, có công thức cấu tạo thu gọn là
CH
2
OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O.
-OH ở C
5
cộng vào nhóm C=O tạo ra 2 dạng vòng 6
cạnh và .
Trong thiên nhiên, Glucozơ tồn tại hoặc ở dạng hoặc
ở dạng . Trong dung dịch, hai dạng này chiếm u thế
hơn và luôn chuyển hoá lẫn nhau theo một cân bằng
qua dạng mạch hở.
CH OH

2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
OH
CH OH



2
H
H
H
H
HO
OH
OH
O
C
1
2
3

4
5
6
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
OH
1
2
3
4
5
6
-Glucozơ Glucozơ -Glucozơ

III. Tính chất hoá học
Glucozơ có các tính chất của nhóm anđehit và ancol đa
chức.
1. Tính chất của nhóm anđehit
a) - Oxi hóa Glucozơ bằng phức bạc amoniac
(AgNO
3
trong dung dịch NH
3
)
Thí nghiệm: sgk
Hiện tợng: Thành ống nghiệm láng bóng.
Giải thích
AgNO
3
+ 3NH
3
+H
2
O[Ag(NH
3
)
2
]OH+ NH
4
NO
3
CH
2
OH[CHOH]

4
CHO+
2[Ag(NH
3
)
2
]OHCH
2
OH[CHOH]
4
COONH
4
+
2Ag+3NH
3
+ H
2
O.
- Oxi hoá Glucozơ bằng Cu(OH)
2
khi đun nóng
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO+2Cu(OH)
2
+NaOH

0

t
CH
2
OH[CHOH]
4
COONa+Cu
2
O+3H
2
O.
natri gluconat
b) Khử Glucozơ bằng hiđro
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO+H
2

0
,tNi
CH
2
OH[CHOH]
4
CH
2
OH
Sobitol
2. Tính chất của ancol đa chức (poliancol)

a) Tác dụng với Cu(OH)
2
2C
6
H
11
O
6
H + Cu(OH)
2
(C
6
H
11
O
6
)
2
Cu + 2H
2
O
b) Phản ứng tạo este
Glucozơ có thể tạo ra C
6
H
7
O(OCOCH
3
)
5

3. Tính chất riêng của dạng mạch vòng
Khi nhóm -OH ở C
1
đã chuyển thành nhóm -OCH
3
rồi,
dạng vòng không thể chuyển sang dạng mạch hở đợc
nữa.
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
OH
1
2
3
4
5
6
+ HOCH
3

HCl
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OCH
OH
OH
1
2
3
4
5
6
3
+ H O
2
Metyl -glucozit
4. Phản ứng lên men
Ho¹t ®éng 7
* HS
- Nghiªn cøu sgk cho biÕt ®Ỉc ®iĨm cÊu t¹o cđa ®ång
ph©n quan träng nhÊt cđa glucoz¬ lµ fructoz¬.

- HS cho biÕt tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng th¸i thiªn nhiªn
cđa fructoz¬.
- HS cho biÕt tÝnh chÊt ho¸ häc ®Ỉc trng cđa fructoz¬.
Gi¶i thÝch nguyªn nh©n g©y ra c¸c tÝnh chÊt ®ã.
C
6
H
12
O
6

C
enzim
0
35
0
30 −
 →
2C
2
H
5
OH + 2CO
2
IV. §iỊu chÕ vµ øng dơng
1. §iỊu chÕ
(C
6
H
10

O
5
)
n
+ nH
2
O
 →
0
0
40HCl
nC
6
H
12
O
6
2. øng dơng SGK
V. §ång ph©n cđa Glucoz¬: Fructoz¬
CH
2
OH-CHOH-CHOH-CHOH-C-CH
2
OH
||
O
Cïng víi d¹ng m¹ch hë fructoz¬ cã thĨ tån t¹i ë d¹ng
m¹ch vßng 5 c¹nh hc 6 c¹nh. D¹ng 5 c¹nh cã hai
®ång ph©n α vµ β.
CH OH

2
1
2
4
5
6
OH
OH
HOCH
OH
3
OH
H
H
2
HOCH
2
6
5
H
4
H
H
CH OH
2
OH
OH
OH
1
2

3
α-Fructoz¬ β-Fructoz¬
TÝnh chÊt t¬ng tù Glucoz¬.
Glucoz¬
−
↔
OH
Fructoz¬
4. Cđng cè : So s¸nh cÊu t¹o vßng cđa glucoz¬ vµ Fructoz¬?
Nªu tÝnh chÊt hãa häc cđa glucoz¬?
5. DỈn dß: 3,4/32 sgk
IV Rót kinh nghiƯm
Tiết:
Ngày soạn:

Bµi 6: Saccaroz¬
I. Mơc tiªu cđa bµi häc
1. KiÕn thøc
- BiÕt cÊu tróc ph©n tư cđa saccaroz¬.
- HiĨu c¸c nhãm chøc trong ph©n tư saccaroz¬ vµ matoz¬.
- HiĨu c¸c ph¶n øng hãa häc ®Ỉc trng cđa chóng.
2. KÜ n¨ng
- RÌn lun cho HS ph¬ng ph¸p t duy khoa häc, tõ cÊu t¹o cđa c¸c hỵp chÊt h÷u c¬ phøc t¹p dù ®o¸n tÝnh chÊt
hãa häc cđa chóng.
- Quan s¸t, ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ thÝ nghiƯm.
- Thùc hµnh thÝ nghiƯm.
- Gi¶i c¸c bµi tËp vỊ saccaroz¬ vµ mantoz¬.
3.Träng t©m : cÊu tao vµ t/c hh cđa saccaroz¬
II. Chn bÞ
- Dơng cơ: cèc thủ tinh, ®òa thủ tinh, ®Ìn cån, èng nhá giät.

- Ho¸ chÊt: dd CuSO
4
, dd NaOH, saccaroz¬, khÝ CO
2
.
- H×nh vÏ phãng to cÊu t¹o d¹ng vßng saccaroz¬ vµ mantoz¬.
- S¬ ®å s¶n xt ®êng saccaroz¬ trong c«ng nghiƯp.
III. Tiến trình lên lớp
1.Ổn đònh lớp
2.Bài cũ: Trìmh bày cấu tạo vòng của glucozơ?
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1 I. TÝnh chÊt vËt lÝ
* HS quan sát mẫu saccarozơ (đờng kính trắng)
và tìm hiểu SGK để biết những tính chất vật lí
và trạng thái thiên nhiên của saccarozơ.
Hoạt động 2
* HS:
- Cho biết để xác định CTCT của saccarozơ ngời
ta phải tiến hành các thí nghiệm nào. Phân tích
các kết quả thu đợc rút ra kết luận về cấu tạo
phân tử của saccarozơ.
* HS trả lời
- Dung dịch saccarozơ làm tan Cu(OH)
2
thành
dung dịch xanh lam có nhiều nhóm -OH kề
nhau.
- Dung dịch saccarozơ không có phản ứng tráng
bạc, không khử Cu(OH)

2
không có nhóm
-CHO và không còn -OH hemixetan tự do.
- Đun nóng dung dịch saccarozơ có mặt axit vô
cơ đợc Glucozơ và Frcutozơ saccarozơ đợc
hợp bởi phân tử Glucozơ và Fructozơ ở dạng
mạch vòng bằng liên kết qua nguyên tử oxi (C-
O-C ) giữa C
1
của Glucozơ và C
2
của fructozơ.
* HS: Viết CTCT của saccarozơ.
* GV : Sửa chữa cho HS cách viết, chú ý cách
đánh số các vòng trong phân tử saccarozơ.
Hoạt động 3
* HS quan sát GV biểu diễn của dung dịch
saccarozơ với Cu(OH)
2
ở nhiệt độ thờng, nêu
hiện tợng, giải thích, viết phơng trình phản ứng.
* HS nghiên cứu sgk. Viết phơng trình phản ứng
của saccarozơ với vôi sữa, sau đó sục CO
2
vào
dung dịch thu đợc.
* GV Cho HS biết ứng dụng quan trọng của các
phản ứng trên trong công nghiệp sản xuất đờng
(Tính chất này đợc áp dụng trong việc tinh chế
đờng).

Hoạt động 4
* HS giải thích hiện tợng thực tế, các xí nghiệp
tráng gơng đã dùng dung dịch saccarozơ với axit
sunfuric làm chất khử trong phản ứng tráng bạc.
* GV giải thích việc chọn dung dịch saccarozơ
làm nguyên liệu cho phản ứng tráng gơng.

Hoạt động 5
* HS nghiên cứu SGK.
* HS theo dõi sơ đồ sản xuất đờng saccarozơ
trong CN trong SGK tóm tắt các giai đoạn
chính và phân tích giai đoạn 5 của quá trình sản
xuất đờng saccarozơ.
* GV đánh giá câu trả lời của HS.
Hoạt động 6
* HS nghiên cứu SGK cho biết CTCT của
SGK
II. Cấu trúc phân tử
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH

OH
1
2
3
4
5
6
CH OH
2
1
2
4
5
6
OH
OH
HOCH
3
OH
H
H
2
O
Saccarozơ hợp bởi - Glucozơ và - Fructơzơ.
III. Tính chất hoá học
Saccarozơ không còn tính khử vì không còn
nhóm -CHO và không còn -OH hemixetan tự do
nên không còn dạng mạch hở. Vì vậy saccarozơ
chỉ còn tính chất của ancol đa chức và đặc biệt
có phản ứng thuỷ phân của đisaccarit.

1. Phản ứng của ancol đa chức
a) Phản ứng với Cu(OH)
2
- Thí nghiệm: sgk
- Hiện tợng: kết tủa Cu(OH)
2
tan ra cho dung
dịch màu xanh lam.
- Giải thích: saccarozơ có nhiều nhóm -OH kề
nhau.
2C
12
H
22
O
11
+ Cu(OH)
2
Cu(C
12
H
21
O
11
)
2
+ 2H
2
O
b) Phản ứng với Ca(OH)

2
- Thí nghiệm và hiện tợng: saccarozơ hoà tan hết
vẩn đục. Khi sục khí CO
2
vào dung dịch canxi
saccarat thì thấy kết tủa.
- Giải thích:
C
12
H
22
O
11
+Ca(OH)
2
+H
2
O
C
12
H
22
O
11
.CaO. 2H
2
O
C
12
H

22
O
11
.CaO. 2H
2
O + CO
2

C
12
H
22
O
11
+ CaCO
3
+ 2 H
2
O
2. Phản ứng thuỷ phân
C
12
H
22
O
11
+ H
2
O C
6

H
12
O
6
+ C
6
H
12
O
6
Glucozơ Fructozơ
IV. ứng dụng và sản xuất đờng
saccarozơ
1. ứng dụng
sgk
2. Sản xuất đờng saccarozơ
sgk
V. Đồng phân của saccarozơ:
mantozơ
- Phân tử mantozơ do 2 gốc Glucozơ liên kết với
nhau qua nguyên tử O, gốc thứ nhất ở C
1
gốc thứ
2 ở C
4
- Cấutrúc: Nhóm -OH hemiaxetan ở gốc
Glucozơ thứ hai còn tự do nên trong dung dịch
gốc này có thể mở vòng tạo ra nhóm -CHO.
mantoz¬.
* HS so s¸nh cÊu t¹o ph©n tư cđa saccaroz¬ vµ

mantoz¬. Tõ cÊu t¹o ph©n tư cđa matoz¬, HS dù
®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc cđa mantoz¬.
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H

H
OH
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O
- TÝnh chÊt:
1.TÝnh chÊt cđa poliol gièng saccaroz¬, t¸c dơng
víi Cu(OH)
2
cho phøc ®ång mantoz¬.
2. Cã tÝnh khư t¬ng tù Glucoz¬.
3. BÞ thủ ph©n ra 2 ph©n tư Glucoz¬.
4. Cđng cè : so s¸nh cÊu t¹o , tÝnh chÊt cđa saccaroz¬ vµ mantoz¬
5. DỈn dß: 3,4/38 sgk
IV Rót kinh nghiƯm
Tiết:
Ngày soạn:
Bµi 7: Tinh bét
I. Mơc tiªu bµi häc
1. KiÕn thøc
- BiÕt cÊu tróc ph©n tư vµ tÝnh chÊt cđa tinh bét.
- BiÕt sù chun ho¸ vµ sù t¹o thµnh tinh bét.
2. KÜ n¨ng
- ViÕt cÊu tróc ph©n tư cđa tinh bét.

- NhËn biÕt tinh bét.
- Gi¶i bµi tËp vỊ tinh bét.
3.Träng t©m: CÊu t¹o vµ t/c hãa häc cđa tinh bét .
II. Chn bÞ
- Dơng cơ: èng nghiƯm, dao, èng nhá giät.
- Ho¸ chÊt: tinh bét, dd iot.
- C¸c h×nh vÏ phãng to vỊ cÊu tróc ph©n tư cđa tinh bét vµ c¸c tranh ¶nh cã liªn quan ®Õn bµi häc.
III. Tiến trình lên lớp
1 Ổn đònh lớp
2.Bài cũ: Trình bày t/c hh của saccarơ ?
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1
* HS quan s¸t mÉu tinh bét vµ nghiªn
cøu SGK cho biÕt c¸c tÝnh chÊt vËt lÝ vµ
tr¹ng th¸i thiªn nhiªn cđa tinh bét.
Ho¹t ®éng 2
* HS:
- Nghiªn cøu SGk, cho biÕt cÊu tróc
ph©n tư cđa tinh bét.
- Cho biÕt ®Ỉc ®iĨm liªn kÕt gi÷a c¸c
m¾t xÝch α-glucoz¬ trong ph©n tư tinh
bét.
I- TÍNH CHẤT VẬT LÍ VÀ TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN
Tinh bột là chất rắn vô đònh hình, màu trắng, không tan
trong nước nguội. Trong nước nóng từ 65
0
C trở lên, tinh
bột chuyển thành dung dòch keo nhớt, gọi là hồ tinh bột.
Tinh bột có nhiều trong các loại hạt (gạo, mì, ngô,…),củ

(khoai, sắn,…) và quả (táo, chuối,…). Hàm lượng tinh bột
trong gạo khoảng 80%, trong ngô khỏang 70%, trong củ
khoai tâu tươi khoảng 20%.
II. CÊu tróc ph©n tư
* HS tr¶ lêi:
Cã thĨ coi tinh bét lµ polime do nhiỊu
m¾t xÝch α-glucoz¬ hỵp l¹i vµ cã c«ng
thøc (C
6
H
10
O
5
)
n
(n tõ 1.200 ®Õn 6000).
Thùc ra, tinh bét lµ hçn hỵp cđa 2 lo¹i
polisaccarit lµ amiloz¬ vµ amilopectin.
Amiloz¬ lµ polime cã m¹ch xo¾n lß xo,
kh«ng ph©n nh¸nh, ph©n tư khèi kho¶ng
200.000 ®vC. Amilopectinlµ polime cã
m¹ch xo¾n lß xo, ph©n nh¸nh, ph©n tư
khèi lín h¬n amiloz¬, kho¶ng 1000.000
®vC.
Trong ph©n tư amoloz¬, c¸c m¾t xÝch α-
glucoz¬ liªn kÕt víi nhau gi÷a nguyªn tư
C
1
ë m¾t xÝch nµy vµ nguyªn tư C
4

ë m¾t
xÝch kia qua cÇu oxi, gäi lµ c¸c liªn kÕt
α[1-4] glicozit
Ph©n tư amolipectin ®ỵc cÊu t¹o bëi mét
sè m¹ch amiloz¬, c¸c m¹ch nµy nèi víi
nhau gi÷a nguyªn tư C
1
ë m¾t xÝch ®Çu
cđa m¹ch nµy víi nguyªn tư C
6
ë m¾t
xÝch gi÷a cđa m¹ch kia, qua nguyªn tư
oxi, gäi lµ liªn kÕt α[1-6] glicozit.
Ho¹t ®éng 3
- Nªu hiƯn tỵng khi ®un nãng dung dÞch
tinh bét víi axit v« c¬ lo·ng. ViÕt
PTHH.
- Cho biÕt s¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh thủ
ph©n tinh bét x¶y ra nhê enzim.
* GV biĨu diƠn:
- ThÝ nghiƯm gi÷a dung dÞch I
2
vµ dung
dÞch tinh bét ë nhiƯt ®é thêng, ®un nãng
vµ ®Ĩ ngi.
- ThÝ nghiƯm gi÷a dung dÞch I
2
cho lªn
mỈt c¾t cđa cđ khoai lang.
* HS nªu hiƯn tỵng.

* GV gi¶i thÝch vµ nhÊn m¹nh ®©y lµ
ph¶n øng ®Ỉc trng ®Ĩ nhËn ra tinh bét.
Ho¹t ®éng 4
* HS nghiªn cøu SGK, cho biÕt qu¸ tr×nh
chun ho¸ tinh bét trong c¬ thĨ ngêi.
Ho¹t ®éng 5
* HS nªu tãm t¾t qu¸ tr×nh t¹o thµnh tinh
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2

H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3

4
5
O
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H

H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5

O
O
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H

OH
OH
1
2
3
4
5
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
O

III. TÝnh chÊt ho¸ häc

Lµ mét polisaccarit cã cÊu tróc vßng xo¾n, tinh bét biĨu hiƯu
rÊt u tÝnh chÊt cđa mét poliancol, chØ biĨu hiƯn râ tÝnh chÊt
thủ ph©n vµ ph¶n øng mµu víi iot.
1. Ph¶n øng thủ ph©n
a) Thủ ph©n nhê xóc t¸c axit
- D÷ kiƯn : sgk
- Gi¶i thÝch (C
6
H
10
O
5
)
n
+ nH
2
O
 →
= 0
,tH
n C
6
H
12
O
6
Thùc ra tinh bét bÞ thủ ph©n tõng bíc qua c¸c giai ®o¹n
trung gian lµ ®etrin [C
6
H

10
O
5
]
n
, mantoz¬.
b) Thủ ph©n nhê enzim

glucozoMantozoextrin§bét Tinh
mantaza
OH
amilaza-β
OH
amilaza-α
OH
222
 → → →
2. Ph¶n øng mµu víi dung dÞch iot
a) ThÝ nghiƯm
+ Nhỏ dung dòch iot vào ống nghiệm đựng dung dòch hồ
tinh bột hoặc vào mặt cắt của củ khoai lang.
+ Hiện tượng : Dung dòch hồ tinh bột trong ống nghiệm
cũng như mặt cắt của củ khoai lang đều nhuốm màu xanh
tím. Khi đun nóng,màu xanh tím biến mất, khi để nguội
màu xanh tím lại xuất hiện.
b) Gi¶i thÝch
+Phân tử tinh bột hấp thụ iot tạo ra màu xanh tím. Khi đun
nóng,iot bò giải phóng ra khỏi phân tử tinh bột làm mất
màu xanh tím đó. Khi để nguội, iot bò hấp thụ trở lại làm
dung dòch có màu xanh tím. Phản ứng này được dùng đề

nhận ra tinh bột bằng iot và ngược lại.
IV. Sù chun hãa tinh bét trong c¬ thĨ
bét trong c©y xanh.
* GV ph©n tÝch ý nghÜa cđa ph¬ng tr×nh
tỉng hỵp tinh bét.
glucozoMantozoextrin§bét Tinh
mantaza
OH
amilaza-β
OH
amilaza-α
OH
222
 → → →
glicogen
enzimenzim
OHCOGlucozo
22
enzim
[O]

+→
V. Sù t¹o thµnh tinh bét trong c©y xanh
sgk
6nCO
2
+ 5n H
2
O
clorophin

trêimỈt s¸ng ¸nh
 →
(C
6
H
10
O
5
)
n
+ 6nCO
2
4. Cđng cè: - HS lµm bµi 2, 3, 4 SGK
5. DỈn dß: Xem bµi 8
IV Rót kinh nghiƯm


Tiết:
Ngày soạn:
Bµi 8 :Xenluloz¬
I. Mơc tiªu cđa bµi häc
1. KiÕn thøc
- BiÕt cÊu tróc ph©n tư cđa xenluloz¬.
- HiĨu tÝnh chÊt ho¸ häc ®Ỉc trng vµ øng dơng cđa xenluloz¬.
2. KÜ n¨ng
- Ph©n tÝch vµ nhËn d¹ng cÊu tróc ph©n tư cđa xenluloz¬.
- Quan s¸t, ph©n tÝch c¸c hiƯn tỵng thÝ nghiƯm, viÕt PTHH.
- Gi¶i c¸c bµi tËp vỊ xenluloz¬.
3.Träng t©m: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt hh cđa xenluloz¬ ?
II. Chn bÞ

- Dơng cơ: Cèc thủ tinh, èng nghiƯm, diªm, èng nhá giät.
- Ho¸ chÊt: xenluloz¬, c¸c dung dÞch AgNO
3
, NH
3
, NaOH H
2
SO
4
, HNO
3
.
- C¸c tranh ¶nh cã liªn quan ®Õn bµi häc.
III. Tiến trình lên lớp
1. Ổn đònh lớp
2.Bài cũ: Cấu tạo và tính chất của tinh bột?
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1
* HS quan s¸t mÉu xenluloz¬ (b«ng thÊm níc), t×m
hiĨu tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng th¸i thiªn nhiªn cđa
xenluloz¬.
Ho¹t ®éng 2
* HS nghiªn cøu SGK cho biÕt:
- CÊu tróc cđa ph©n tư xenluloz¬.
- Nh÷ng ®Ỉc ®iĨm chÝnh vỊ cÊu t¹o ph©n tư cđa
xenluloz¬. So s¸nh víi cÊu t¹o cđa ph©n tư tinh bét.
Ho¹t ®éng 3
* GV biĨu diƠn thÝ nghiƯm ph¶n øng thủ ph©n
xenluloz¬ theo c¸c bíc:

- Cho b«ng nân vµo dung dÞch H
2
SO
4
70%.
I. TÝnh chÊt vËt lÝ. Tr¹ng th¸i
thiªn nhiªn
sgk
II. CÊu tróc ph©n tư
Xenluloz¬ lµ mét polime hỵp thµnh tõ c¸c
m¾t xÝch β(1,4)glucozit, cã c«ng thøc
(C
6
H
10
O
5
)
n
, m¹ch kÐo dµi kh«ng ph©n nh¸nh.
CH OH



2
H
H
H
H
H

OH
OH
O
n
- Trung hoà dung dịch thu đợc bằng dung dịch
NaOH 10 %.
- Cho dung dịch thu đợc tác dụng với dung dịch
AgNO
3
/NH
3
, đun nhẹ.
* HS quan sát, giải thích và viết PTHH.
* GV liên hệ các hiện tợng thực tế, ví dụ: trâu bò
nhai lại
Hoạt động 4
* GV biểu diễn thí nghiệm phản ứng este hoá
xenlulozơ theo trình tự sau:
- Cho vào ống nghiệm lần lợt:
+ 4 ml dung dịch HNO
3
đặc
+ 8 ml dung dịch H
2
SO
4
đặc, để nguội.
+ 1 nhúm bông
+ Lấy sản phẩm ra ép khô.
* HS nhận xét màu sắc của sản phẩm thu đợc. Nêu

hiện tợng khi đốt cháy sản phẩm. Viết PTHH.
* HS nghiên cứu SGK cho biết sản phẩm phản ứng
khi cho xenlulozơ tác dụng với anhiđrit axetic.
Hoạt động 5
* HS liên hệ kiến thức thực tế và tìm hiểu SGK cho
biết các ứng dụng của xenlulozơ.
* GV : Xenlulozơ có rất nhiều ứng dụng trong đời
sống và sản xuất, để tạo ra nguồn nguyên liệu quý
giá này, chúng ta phải tích cực trồng cây phủ xanh
mặt đất.
Mỗi mắt xích C
6
H
10
O
5
có 3 nhóm -OH tự do,
nên có thể viết công thức của xenlulozơ là
[C
6
H
7
O
2
(OH)
3
]
n
III. Tính chất hoá học
Xenlulozơ là polisaccarit và mỗi mắt xích có

3 nhóm -OH tự do nên xenlulozơ có phản ứng
thuỷ phân và phản ứng của ancol đa chức.
1. Phản ứng của polisaccarit
a) Mô tả thí nghiệm sgk
b) Giải thích sgk
(C
6
H
10
O
5
)
n
+ nH
2
O

o
tSOH ,
42
nC
6
H
12
O
6
2. Phản ứng của ancol đa chức
a) Phản ứng với nớc Svayde
Xenlulozơ phản ứng với nớc Svayde cho dung
dịch phức đồng xenlulozơ dùng để sản xuất

tơ đồng-amoniăc.
b) Phản ứng este hoá
* [C
6
H
7
O
2
(OH)
3
]
n
+3nHNO
3

o
tSOH ,
42
[C
6
H
7
O
2
(ONO
2
)
3
]
n

+ 3nH
2
O.
*[C
6
H
7
O
2
(OH)
3
]
n
+2n(CH
3
CO)
2
O
[C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
2
(OH)]
n

+ 2n CH
3
COOH
*[C
6
H
7
O
2
(OH)
3
]
n
+3n(CH
3
CO)
2
O
[C
6
H
7
O
2
(OCOCH
3
)
3
]
n

+ 3n CH
3
COOH
IV. ứng dụng (sgk)
4 Củng cố
So sánh đặc điểm cấu trúc phân tử của glucozơ, saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ.
5. Dặn dò.
HS làm bài tập 3,4, 5 SGK
IV Rút kinh nghiệm


Tit:
Ngy son:
Bài 9 : Luyện tập
Cấu trúc và tính chất của
một số cacbonhiđrat tiêu biểu
I. Mục tiêu của bài học
1. Kiến thức
- Biết đặc điểm cấu trúc phân tử của các hợp chất cacbonhiđrat tiêu biểu.
- Hiểu mối liên quan giữa cấu trúc phân tử và tính chất hoá học của các hợp chất cacbonhiđrat tiêu biểu.
- Hiểu mối liên hệ giữa các hợp chất cacbonhiđrat trên.
2. Kĩ năng
- Lập bảng tổng kết chơng.
- Gi¶i c¸c bµi to¸n vỊ c¸c hỵp chÊt cacbonhi®rat.
3.Träng t©m: CÊu tróc vµ tÝnh chÊt cđa mét sè cacbohydrat
II. Chn bÞ
- HS lµm b¶ng tỉng kÕt vỊ ch¬ng cacbonhi®rat theo mÉu thèng nhÊt.
- HS chn bÞ c¸c bµi tËp trong SGK vµ s¸ch bµi tËp.
- GV chn bÞ b¶ng tỉng kÕt theo mÉu sau:
III. Tiến trình lên lớp

1.Ổn đònh lớp
2.Bài cũ: Kết hợp với luyện tập.
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ư
Ho¹t ®éng 1
* GV gäi 3 HS lªn b¶ng.
* Mét HS viÕt cÊu tróc ph©n tư cđa
monosaccarit, mét HS viÕt cÊu tróc ph©n tư cđa
®isaccarit, mét HS viÕt cÊu tróc ph©n tư cđa
polisaccarit vµ nh÷ng ®Ỉc ®iĨm cÊu t¹o cđa hỵp
chÊt nµy.
Ho¹t ®éng 2
* HS cho biÕt:
- Nh÷ng hỵp chÊt cacbonat nµo t¸c dơng ®ỵc víi
dd AgNO
3
trong NH
3
, t¹i sao ?
- Nh÷ng hỵp chÊt cacbonat nµo t¸c dơng ®ỵc víi
CH
3
/HCl, t¹i sao ?
- Nh÷ng hỵp chÊt cacbonat nµo thủ ph©n trong
m«i trêng H
+

- Nh÷ng hỵp chÊt cacbonat nµo cã ph¶n øng víi
dd I

2
?
Ho¹t ®éng 3
* GV yªu cÇu HS vỊ nhµ hoµn chØnh b¶ng tỉng
I. C¸c kiÕn thøc cÇn nhí
1.CÊu tróc ph©n tư
a) Glucoz¬
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
OH
CH OH



2
H
H
H
H

HO
OH
OH
O
C
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH

OH
1
2
3
4
5
6
α-Glucoz¬ Glucoz¬ β-Glucoz¬
b) Fructoz¬
CH OH
2
1
2
4
5
6
OH
OH
HOCH
OH
3
OH
H
H
2
HOCH
2
6
5
H

4
H
H
CH OH
2
OH
OH
OH
1
2
3
α-Fructoz¬ β-Fructoz¬
c) Saccaroz¬
(C
6
H
11
O
5
-C
6
H
11
O
5
) kh«ng cßn -OH hemixetal còng nh
-OH hemiaxetal nªn kh«ng më vßng ®ỵc.
CH OH

2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH
2
1
2
4
5
6
OH
OH
HOCH
3
OH
H
H

2
O
d) Tinh bét
M¹ch vßng xo¾n do c¸c m¾t xÝch α-glucoz¬ liªn kÕt víi
nhau.
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H

H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5

O
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H

H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH

1
2
3
4
5
O

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
O

kết, sau đó nộp cho GV, GV sửa chữa trả lại cho
HS sử dụng.
Hoạt động 4

GV hớng dẫn HS giải một số bài tập trong SGK.
* Bài tập bổ sung: Đi từ các hợp chât
cacbonhiđrat tiêu biểu, glucozơ, fructozơ,
saccarozơ, mantozơ, tinh bột và xenlulozơ hãy
nêu sơ đồ tổng hợp ra etanol.
* HS làm các bài tập còn lại trong SGK và sách
bài tập
e) Xenlulozơ
Mạch dài do các mắt xích -glucozơ liên kết với nhau.
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
O
n
Kết luận
- Các hợp chất cacbonhiđrat đều có cấu trúc phân tử
mạch vòng, nguyên nhân do sự kết hợp của nhòm -OH
với nhóm C=O của chức anđehit hoặc xeton.
- Glucozơ, fructozơ, mantozơ có chứa nhóm -OH
hemiaxetal, hoặc nhóm -OH hemixetal.
2. Tính chất hoá học

Bảng tổng kết
II. Bài tập
Hớng dẫn một số bài tập
Bài 3 sgk
A: sai
B: sai
C: đúng
D: đúng
Bài 4 SGK : Dựa vào phơng trình quang tổng hợp và hiệu
suất phản ứng để giải bài toán
Glucozụ Fructozụ Saccarozụ Mantozụ Tinh boọt Xenlulozụ
+[Ag(NH
3
)
2
]OH Ag + - Ag -
-
+ CH
3
OH/HCl Metyl glicozit - - Metyl glicozit -
-
+ Cu(OH)
2
Dd xanh lam Dd xanh lam Dd xanh lam Dd xanh lam -
-
(CH
3
CO)
2
O + + + + +

Xenlulozụ
triaxetat
HNO
3
/H
2
SO
4
+ + + + +
Xenlulozụ
triaxetat
H
2
O/H
+
- -
glucozụ +
fructozụ
glucozụ glucozụ glucozụ

(+) coự phaỷn ửựng ; (-) khoõng coự phaỷn ửựng
4. Củng cố : Củng cố từng phần trong lúc luyện tập
5. Dặn dò: Đọc trớc bài thc hành số 1
IV Rút kinh nghiệm

Tit:
Ngy son:

Bài 10 Bài thực hành số 1
iu ch Este v tớnh cht ca mt s cacbohydrat

I. Mục tiêu
- Củng cố kiến thức về một số tính chất hoá học của glucozơ, saccarozơ, tinh bột.
- RÌn lun kÜ n¨ng tiÕn hµnh thÝ nghiƯm lỵng nhá ho¸ chÊt trong èng nghiƯm.
II. Chn bÞ
1. Dơng cơ thÝ nghiƯm
- èng nghiƯm
- Cèc thủ tinh 100ml
- CỈp èng nghiƯm gç
- §Ìn cån
- èng hót nhá giät
- Th×a xóc ho¸ chÊt
- Gi¸ ®Ĩ èng nghiƯm
2. Ho¸ chÊt
- Dung dÞch NaOH 10%.
- Dung dÞch CuSO
4
5 %
- Dung dÞch glucoz¬ 1 %
- Axit sunfuric 10 %
- Natri hi®rocacbonat
- Tinh bét
- Dung dÞch iot 0,05 %.
III. Tổ chức dạy học
1 Ổn.đònh lớp
2.Bài cũ: Không
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò
Ho¹t ®éng thùc hµnh cđa HS
1) ThÝ nghiƯm 1: ph¶n øng cđa glucoz¬ víi
Cu(OH)

2
- Cã thĨ dïng èng hót nhá giät ®Ĩ íc lỵng ho¸
chÊt thùc hiƯn ph¶n øng. Cơ thĨ:
Cho vµo èng nghiƯm 3 giät dung dÞch CuSO
4
5% vµ 6 giät NaOH 10%. L¾c nhĐ, g¹n bá phÇn
dung dÞch, gi÷ l¹i kÕt tđa Cu(OH)
2
. Cho thªm
vµo èng nghiƯm 10 giät dung dÞch glucoz¬ 1%.
1) ThÝ nghiƯm 1: ph¶n øng cđa glucoz¬ víi
Cu(OH)
2
C¸ch tiÕn hµnh:
Cho vµo èng nghiƯm 0,5 ml dung dÞch CuSO
4
5% vµ 1 ml NaOH 10%. L¾c nhĐ, g¹n bá phÇn
dung dÞch, gi÷ l¹i kÕt tđa Cu(OH)
2
. Cho thªm
vµo èng nghiƯm 2 ml dung dÞch glucoz¬ 1%.
L¾c nhĐ, nhËn xÐt hiƯn tỵng x¶y ra, gi¶i thÝch.
Sau ®ã ®un nãng hçn hỵp, ®Ĩ ngi.
NhËn xÐt hiƯn tỵng, gi¶i thÝch:
- Lóc ®Çu®ỵc dd mµu xanh cđa phøc ®ång
glucoz¬.
- Khi®un nãng hçn hỵp xt hiƯn kÕt tđa ®á cđa
Cu
2
O. §Ĩ ngi Cu

2
O l¾ng xng ®¸y èng
nghiƯm.
2) ThÝ nghiƯm 2: ph¶n øng thủ ph©n
saccaroz¬
Cã thĨ dïng èng hót nhá giät ®Ĩ íc lỵng ho¸
chÊt thùc hiƯn ph¶n øng. Cơ thĨ:
- Cho vµo èng nghiƯm 8 giät dung dÞch CuSO
4
5% vµ 8 giät NaOH 10%. L¾c nhĐ, g¹n bá phÇn
dung dÞch, gi÷ l¹i kÕt tđa Cu(OH)
2
.
a) Rãt 8 giät dung dÞch saccaroz¬ 1 % vµo èng
nghiƯm chøa Cu(OH)
2
quan s¸t hiƯn tỵng x¶y
ra. §ung nãng dung dÞch thu ®ỵc. Quan s¸t hiƯn
tỵng x¶y ra vµ rót ra kÕt ln.
b) Rãt 10 giät dung dÞch saccaroz¬ 1% vµo èng
nghiƯm vµ rãt vµo ®ã 3 giät H
2
SO
4
10%. §un
nãng dung dÞch trong 2-3 phót. §Ĩ ngi cho tõ
tõ NaHCO
3
(tinh thĨ), (kho¶ng 1 th×a nhá) vµo
vµ khy ®Ịu b»ng ®òa thủ tinh cho ®Õn khi

ngõng t¸ch ra khÝ CO
2
. Rãt dung dÞch vµo èng
nghiƯm ®ùng Cu(OH)
2
(®iỊu chÕ tõ thÝ nghiƯm
1), l¾c ®Ịu cho Cu(OH)
2
tan ra.
Saccaroz¬ ph¶i thËt tinh khiÕt, kh«ng cßn lÉn
glucoz¬, frutoz¬ vµ SO
2
trong qu¸ tr×nh s¶n xt.
2) ThÝ nghiƯm 2: ph¶n øng thủ ph©n
saccaroz¬
C¸ch tiÕn hµnh
a) Rãt 1,5 ml dung dÞch saccaroz¬ 1 % vµo èng
nghiƯm chøa Cu(OH)
2
quan s¸t hiƯn tỵng x¶y ra.
§un nãng dung dÞch thu ®ỵc. Quan s¸t hiƯn tỵng
x¶y ra vµ rót ra kÕt ln.
b) Rãt 1,5 ml dung dÞch saccaroz¬ 1% vµo èng
nghiƯm vµ rãt vµo ®ã 0,5 ml H
2
SO
4
10%. §un
nãng dung dÞch trong 2-3 phót. §Ĩ ngi cho tõ
tõ NaHCO

3
(tinh thĨ) vµo vµ khy ®Ịu b»ng
®òa thủ tinh cho ®Õn khi ngõng t¸ch ra khÝ
CO
2
. Rãt dung dÞch vµo èng nghiƯm ®ùng
Cu(OH)
2
(®iỊu chÕ tõ thÝ nghiƯm 1), l¾c ®Ịu cho
Cu(OH)
2
tan ra. §un nãng.
NhËn xÐt vµ gi¶i thÝch c¸c hiƯn tỵng x¶y ra:
Rãt dung dÞch saccaroz¬ 1 % vµo èng nghiƯm
chøa Cu(OH)
2
kÕt tđa tan ra mµu xanh lam. §un
nãng dung dÞch thu ®ỵc: kh«ng cã mµu ®á g¹ch
xt hiƯn. Nh vËy saccaroz¬ cha thủ ph©n
kh«ng bÞ oxi ho¸ bëi Cu(OH)
2
khi ®un nãng.
b) Rãt dung dÞch saccaroz¬ 1% vµo èng nghiƯm
vµ rãt vµo ®ã 0,5 ml H
2
SO
4
10%. §un nãng
dung dÞch trong 2-3 phót: ®ỵc dd glucoz¬ vµ
fructoz¬. §Ĩ ngi cho tõ tõ NaHCO

3
(tinh thĨ)
vµo, cho ®Õn khi ngõng t¸ch ra khÝ CO
2
: ®Ĩ lo¹i
H
2
SO
4
d. Rãt dung dÞch vµo èng nghiƯm ®ùng
Cu(OH)
2
(®iỊu chÕ tõ thÝ nghiƯm 1), l¾c ®Ịu
Cu(OH)
2
tan ra thµnh dd mµu xanh lam cđa
phøc ®ång glucoz¬ vµ phøc ®ång fructoz¬.
§un nãng dd, xt hiƯn kÕt tđa mµu ®á g¹ch cđa
Cu
2
O. Vậy khi đun nóng với axit, saccarozơ bị
thuỷ phân thành glucozơ và fructozơ. Chúng bị
oxi hoá bởi Cu(OH)
2
và cho Cu
2
O kết tủa màu
đỏ gạch.
-3) Thí nghiệm 3: Phản ứng của tinh bột với
iot.

Không nên cho iot quá nhiều
3) Thí nghiệm 3: Phản ứng của tinh bột với
iot.
Cách tiến hành
Cho vào ống nghiệm 2 ml hồ tinh bột 2 % rồi
thêm vào giọt dung dịch iot 0,05%, lắc. Đun
nóng dung dịch có màu ở trên rồi lại để nguội.
Quan sát hiện tợng. Giải thích.
Cho vào ống nghiệm 2 ml hồ tinh bột 2 % rồi
thêm vào giọt dung dịch iot 0,05%, lắc: Do cấu
tạo đặc biệt, tinh bột hấp thụ iot cho sản phẩm
màu xanh lam.
Đun nóng dung dịch có màu ở trên, iot bị giải
phóng ra khỏi phân tử tinh bột làm mất màu
xanh lam.
Để nguội tinh bột lại hấp thụ iot dd lại có màu
xanh lam nh cũ.
4. Củng cố : GV làm lại t/n nào h/s làm cha thành công
5. Dặn dò : Viết bảng thu hoạch
IV Rút kinh nghiệm
Tit:
Ngy son:

I. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức
- Biết các loại amin, danh pháp của amin.
- Hiểu cấu tạo phân tử, tính chất, ứng dụng và điều chế của amin.
2. Về kĩ năng
- Nhận dạng các hợp chất của amin.
- Gọi tên theo danh pháp (IUPAC) các hợp chất amin.

- Viết chính xác các PTHH của amin.
- Quan sát, phân tích các TN chứng minh.
3. Trong tâm : Nghiên cứu khái niệm, phân loại, danh pháp, đồng phân của amin. Tính chất vật lí của các amin.
tạo và tính chất hoá học của các amin. Điều chế và ứng dụng của các amin.
II. chuẩn bị
- Dụng cụ: ống nghiệm, đũa thuỷ tinh, ống nhỏ giọt.
- Hoá chất: Các dd CH
3
NH
2
, HCl, anilin, nớc Br
2
.
- Mô hình phân tử amin
III. Tieỏn trỡnh leõn lụựp
1. n nh lp
2. Bi c: Khụng
3. Bi mi
Hot ng ca thy v trũ Ni dung ghi bng
Bi 11 : AMIN
Hoạt động 1
* GVviết CTCT của NH
3
và 6 amin khác,yêu
cầu HS nghiên cứu kĩ cho biết mối liên quan
giứa cấu tạo của NH
3
và các amin.
-HS nghiên cứu các C T và nêu mối liên quan
giứa cấu tạo của NH

3
và các amin. Từ đó nêu
định nghĩa tổng quát về amin.
*Gv: kết luận,đa ra định nghĩa về amin.
*Gv: Nêu các cách phân loại amin?
.gợi ý Hs nhìn vào CT (2), (5), (6) đa ra cách
phân loại amin?
- Hs: theo loại gốc hidrocacbon
.gợi ý HS dựa vào CT (1), (2), (3) đa ra cách
phân loại.
-Hs: theo số gốc hidrocacbon gắn với N.
I. KHáI NIệM,phân loại,danh pháp và đồng
phân
1. Khái niệm
Amin là những hợp chất hữu cơ có đợc khi thay thế một
hoặc nhiều nguyên tử hidro trong phân tử NH
3
bằng một
hoặc nhiều gốc hidrocacbon.
Thí dụ:
NH
3
; CH
3
NH
2
(1)
;
C
2

H
5
NH
2
(2)

CH
3
NH CH
3
(3)
CH
3
N CH
3
(4)

;

CH
2
=CH-CH
2
-NH
2
(5)
CH
3
C
6

H
5
NH
2
(6)


2. Phân loại
Amin đợc phân loại theo 2 cách thông dụng:
a ) Theo đặc điểm cấu tạo của gốc hidrocacbon.
Amin thơm : C
6
H
5
NH
2
, amin no: C
2
H
5
NH
2
;
amin không no:CH
2
=CH-CH
2
-NH
2
, amin dị vòng NH

b ) Theo bậc của amin
-amin bậc 1: CH
3
NH
2
; C
2
H
5
NH
2
-amin bậc 2: CH
3
NH CH
3
-amin bậc 3: CH
3
N CH
3

CH
3
Hoạt động 2
* GV yêu cầu HS xem bảng 3.1 SGK từ đó cho
biết:
- cách gọi tên amin theo danh pháp gốc-chức.
- cách gọi tên theo danh pháp thay thế.
* GV : nói Hs đọc tên (CH
3
)

2
NC
2
H
5
,
CH
3
N(C
2
H
5
)C
3
H
7
3. Danh pháp
Cách gọi tên theo danh pháp gốc-chức:
Tên gốc hidrocacbon+ amin
Cách gọi tên theo danh pháp thay thế:
N-tên gốc hidrocacbon + tên hidrocacbon chính +chỉ
số+amin
Tên thông thờng
Chỉ áp dụng cho một số amin nh :
C
6
H
5
NH
2

Anilin
C
6
H
5
-NH-CH
3
N-Metylanilin
Hoạt động 3
* GV: viết công thức cấu tạo các đồng phân
amin C
4
H
11
N , đọc tên ?
- lu ý HS cách viết đồng phân amin cần viết
các đồng phân mạch C và đồng phân vị trí
nhóm chức theo bậc của amin theo thứ tự:
amin bậc1, bậc 2, bậc 3,
HS viết các đồng phân amin, gọi tên áp dụng
cho 8 đồng phân vừa viết.
4. Đồng phân
Amin có các loại đồng phân:
- Đồng phân về mạch cacbon.
- Đồng phân vị trí nhóm chức.
- Đồng phân về bậc của amin.
Hoạt động 4
* GV yêu cầu HS nghiên cứu tính chất vật lí
(SGK).
-HS nghiên cứu SGK, cho biết các tính chất

vật lí đặc trng của amin và chất tiêu biểu là
anilin
II. Tính chất vật lí
Các amin no đầu dãy (metyl,etyl) là những chất khí có mùi
khai khó chịu , dễ tan trong nớc. Các amin đồng đẳng cao
hơn là những chất lỏng hoặc rắn, độ tan trong nớc giảm dần
theo chiều tăng của khối lợng phân tử.
Anilin là chất lỏng , sôi ở 184
0
C, không màu rát dộc, ít tan
trong nớc , tan trong etanol, benzen. Để lâu trong không khí,
anilin chuyển sang màu nâu đen vì bị oxi hóa bởi oxi không
khí.
Heỏt tieỏt
Hoạt động 1
* GV yêu cầu:
-HS phân tích đặc điểm cấu tạo của các amin,
so sánh với ammoniac,dự đoán tính chất hóa
học của các amin.
- HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm tác
dụng của CH
3
NH
2
với dd HCl, nêu các hiện t-
ợng xảy ra. Viết PTHH.
- HS nghiên cứu SGK cho biết tác dụng của
metylamin, anilin với quỳ tím hoặc
phenolphtalein.
- HS so sánh tính bazơ của metylamin,

amoniăc, anilin. Giải thích.
Hoạt động 2
* GV làm thí nghiệm cho etylamin tác dụng
với axit nitrơ (NaOH + HCl )
HS nghiên cứu SGK cho biết hiện tợng xảy ra
khi cho etylamin tác dụng với axit nitrơ (NaOH
+ HCl )
* GV nêu: muối diazoni có vai trò quan trọng
trong tổng hợp hữu cơ và đặc biệt tổng hợp
phẩm nhuộm azo.
Hoạt động 3 * GV yêu cầu:
HS nghiên cứu SGK cho biết sản phẩm thu đợc
khi cho amin bậc 1 tác dụng với ankyl
halogenua. Viết PTHH.
Hoạt động 4 * GV yêu cầu:
- HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm tác
dụng của anilin với nớc Br
2
, nêu các hiện tợng
xảy ra, viết PTHH.
- Giải thích tại sao nguyên tử Brom lại thế vào
3 vị trí 2, 4, 6 trong phân tử anilin.
- Nêu ý nghĩa của phản ứng.
HS giải thích: Do ảnh hởng của nhóm -NH
2
nguyên tử Br dễ dàng thay thế các nguyên tử H
ở vị trí 2, 4, 6 trong nhân thơm của phân tử
anilin.
HS nêu ý nghĩa của p: dùng để nhận biết
Anilin

Hoạt động 5
* GV cho HS nghiên cứu SGK và cho biết
những ứng dụng của các hợp chất amin.
Hoạt động 6* GV yêu cầu:
HS nghiên cứu các phơng pháp điều chế amin
cho biết:
-Phơng pháp điều chế ankylamin,viết pthh.
-Phơng pháp điều chế anilin. Viết pthh
.
III. Cấu tạo PHÂN Tử và tính chất hoá học
1. Tính chất của nhóm -NH
2
a) Tính bazơ
RNH
2
+ H
2
O [RNH
3
]
+
+ OH
-
CH
3
NH
2
+ HCl [CH
3
NH

3
]
+
Cl
-

Metylamin Metylamoni clorua
* Tác dụng với quỳ hoặc phenolphtalein
Metylamin Anilin
Quỳ tím Xanh Không đổi màu
Phenolphtalein Hồng Không đổi màu
* So sánh tính baz
CH
3
-NH
2
>NH
3
> C
6
H
5
NH
2
b) Phản ứng với axit nitrơ
*Ankylamin bậc 1 + HNO
2
Ancol+ N
2
+H

2
O
C
2
H
5
NH
2
+ HO NO C
2
H
5
OH + N
2
+ H
2
O
* Amin thơm bậc 1 + HONO (t
o
thấp) muối diazoni.
C
6
H
5
NH
2
+ HONO
2
+ HCl C
6

H
5
N
2
+
Cl
-
+ 2H
2
O
Phenyldiazoni clorua
c) Phản ứng ankyl hoá

C
2
H
5
NH
2
+ CH
3
I C
2
H
5
NHCH
3
+ HI

2. Phản ứng thế ở nhân thơm của anilin: Phản ứng với n-

ớc brom
NH
2
NH
2
H
2
O Br Br
+ 3Br
2
+ 3HBr

Br (trắng)
V. ứng dụng và điều chế
1. ứng dụng: SGK
2. Điều chế: amin đợc điều chế bằng nhiều cách.
a)Ankylamin đợc điều chế từ amoniăc và ankyl
halogenua
+ CH
3
I + CH
3
I + CH
3
I
NH
3
CH
3
NH

2
(CH
3
)
2
NH (CH
3
)
3
N
-HI -HI -HI
b) Anilin và các amin thơm thờng đợc điều chế bằng cách
khử nitro benzen (hoặc dẫn xuất nitro tơng ứng) bởi hidro
mới sinh (Fe + HCl)

C
6
H
5
NO
2
+ 6H C
6
H
5
NH
2
+ 2 H
2
O

0 5
0
C
t
0
Fe + HCl
4. Cng c:Vit cụng thc cu to v gi tờn cỏc amin cú cụng thc C
3
H
9
N
Vit ptp iu ch anilin t benzen
5. Dn dũ: 1,2,3,4,5/61sgk
IV: Rỳt kinh nghim
Kim tra bi c T18
. Viết các đồng phân amin của hợp chất hữu cơ có cấu tạo phân tử C
4
H
11
N.
Xác định bậc và gọi tên theo kiểu tên gốc chức các đồng phân.

Tit:
Ngy son:
Bi 12: AMINO AXIT
I. MC TIấU BI HC
1. Kin thc
- Bit ng dng v vai trũ ca amino axit
- hiu cu trỳc phõn t v tớnh cht húa hc c bn ca amino axit.
2. K nng

- Nhn bit, gi tờn cỏc amino axit
- Vit cỏc PTHH ca amino axit
- Quan sỏt, gii thớch cỏc thớ nghim chng minh.
3.Trng tõm : Tớnh lng tớnh ca amino axit v phn ng trựng ngng.
II. CHUN B
- Dng c: ng nghim, ng nh git.
- Húa cht: dung dch glyxin 10%, axit glutamic, dung dch NaOH 10%, CH
3
COOH tinh khit.
- Cỏc hỡnh v, tranh nh liờn quan n bi hc
III. Tieỏn trỡnh leõn lụựp
1. n nh lp
2. Bi c:
3. Bi mi
Hot ng ca thy v trũ Ni dung ghi bng
Hot ng 1: nh ngha, cu to phõn t v
danh phỏp
- HS nghiờn cu SGK, cho bit c im cu
to ca cỏc hp cht amino axit. Nờu cụng thc
tng quỏt v hp cht amino axit
- Nờu nh ngha tng quỏt v hp cht amin
axit
- HS t cho 1 vi vớ d v amin axit
- HS nghiờn cu SGK cho bit quy lut gi tờn
i vi cỏc amino axit theo:
I. NH NGHA, CU TO PHN T V
DANH PHP
1. nh ngha
Amino axit l loi HCHC tp chc m phõn t cha ng
thi nhúm amoni (NH

2
) v nhúm cacboxyl (COOH).
VD: H
2
N CH
2
COOH
R CH[NH
2
] COOH
2. Cu to phõn t
Nhúm COOH v nhúm NH
2
trong amino axit tng tỏc
vi nhau to ra ion lng cc, ion ny nm cõn bng vi
dng phõn t.
+
NH
3
R - CH - COO
-
NH
2
R - CH - COOH
3. Danh phỏp
Dng ion lng cc
Dng phõn t
+ Tên thay thế
+ Tên bán hệ thống
- GV cho HS vài ví dụ khác SGK yêu cầu HS

đọc tên.
Hoạt động 2: tính chất vật lý
HS nghiên cứu SGK, cho biết tính chất vật lý
của amin axit
Hoạt động 3: tính chất hóa học (trọng tâm)
- GV biểu diễn TN: Nhúng quỳ tím vào dung
dịch glyxin, axit glutamic, lysin đựng trong các
ống nghiệm riêng biệt, yêu cầu HS quan sát và
giải thích nguyên nhân
- GV yêu cầu HS viết PTHH của phản ứng
giữa glyxin với dung dịch HCl và với dd
NaOH, từ đó rút ra tính chất chung của amino
axit .
HS viết PTHH của phản ứng este hóa giữa
glyxin với etanol, xúc tác là axit vô cơ mạnh.
HS quan sát GV biểu diễn thí nghiệm phản ứng
giữa glyxin và axit nitrơ, nêu hiện tượng xảy
ra.
HS nghiên cứu SGK và giải thích hiện tượng
xảy ra thí nghiệm và viết PTPU
GV cho học sinh phân biệt phản ứng trùng
ngưng và phản ứng trùng hợp
Hoạt động 4: ứng dụng
HS nghiên cứu SGK cho biết những ứng dụng
của amino axit.
Tên thay thế:
axit + (vị trí nhóm NH
2
: 1, 2,…) + amino + tên axit
cacboxylic tương ứng.

Tên bán hệ thống:
axit + (vị trí nhóm NH
2
: α, β, γ, …) + amino + tên thông
thường axit cacboxylic tương ứng.
II. TÍNH CHẤT VẬT LÝ
Các amin axit là các chất rắn không màu, vị hơi ngọt,
nhiệt độ nóng chảy cao, dễ tan trong nước.
III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC
1. Tính chất axit – bazơ của dd amino axit
a. Amino axit tác dụng với axit vô cơ mạnh -> muối
HOOC – CH
2
– NH
2
+ HCl -> HOOC – CH
2
– NH
3
Cl
b. Amino axit tác dụng với bazơ mạnh -> muối và nước
NH
2
– CH
2
– COOH + NaOH -> NH
2
– CH
2

– COONa +H
2
O
 amino axit có tính lưỡng tính: vừa tác dụng với axit,
vừa tác dụng với baz ơ
2. Phản ứng este hóa nhóm COOH
NH
2
– CH
2
– COOH + C
2
H
5
OH
NH
2
– CH
2
–COOC
2
H
5
+ H
2
O
3. Phản ứng của nhóm NH2 với HNO2
NH
2
– CH

2
– COOH + HNO
2
– > HOCH
2
COOH + N
2
+H
2
O
4. Phản ứng trùng ngưng
nH – NH – [CH
2
]
5
CO – OH – > (- NH – [CH
2
]
5
CO -)n +
nH
2
O
IV. ỨNG DỤNG
- amino axit thiên nhiên là cơ sở kiến tạo protein của cơ
thể sống
- một số amino axit được dùng phổ biến trong đời sống
và sản xuất như chế tạo mì chính, thuốc bổ thần kinh
…., chế tạo nilon – 6, nilon – 7…
4: Củng cố : 1,2,3/ 66

5: Dặn dò :4,5,6/66,67
IV. Rút kinh nghiệm
Tiết:
Ngày soạn:
Bài 13 : PEPTIT VÀ PROTEIN
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Khí HCl
1. Kiến thức:
Khái niệm về peptit, protein, axit nucleic, enzim
Cấu tạo phân tử và tính chất cơ bản của peptit, protein.
2. Kĩ năng:
Nhận biết liên kết peptit
Goi tên peptit
Viết phương trình hoá học của peptit, protein
Phân biệt cấu trúc bậc I và bậc 2 của protein
3.Trọng tâm: Cấu tạo và tính chất của peptit và protein
II CHUẨN BỊ
Tranh: cấu trúc xoắn kép của AND, cấu trúc bậc I của phân tử insulin
Dụng cụ và hoá chất để làm thí nghiệm peptit tác dụng với Cu(OH)
2
, protein tác dung với HNO
3
đ.
III. Tieán trình leân lôùp
1. Ổn định lớp
2. Bài cũ: Viêt phường phản ứng khi cho alanin tác dụng với : NaOH, HCl, CH
3
OH
3. Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
1. Viết ptpư chứng minh glyxin có tính
lưỡng tính
2. Viết ptpư trùng ngưng glyxin
GV phân tích sản phẩm của phản ứng trùng
ngưng rồi dẫn dắt vào bài mới
Hoạt động 2:
Thế nào là liên kết peptit ? peptit?
GV: dựa trên cơ sở nào để phân loại peptit?
Có những loại peptit nào? Chúgn có gì khác
nhau?
Hoạt động 3:
GV: nêu đặc điểm cấu tạo của peptit?
GV phân tích them ví dụ trên: Phân tử peptit
có 1amino axit đầu N còn nhóm NH
2
,
amino axit đầu C còn nhóm COOH -> các
α-amino axit liên kết với amino axit đầu N
và amino axit đầu C bằng liên kết peptit
GV thong báo: từ n phân tử α-amino axit
khác nhau có n! đồng phân peptit .
GV hướng dẫn HS n/c sgk trả lời cách gọi
tên peptit
Tên các gốc axyl của các α-amino axit bđầu
bằng N + tên axit đầu C (được giữnguyên)
GV giao phiếuhọc tập số 1 cho HS n/c sgk
A. PEPTIT
I. KHÁI NI ỆM V À PHÂN LOẠI
1. Khái niệm:

HS n/c sgk và phần ktra bài cũ trả lời
- liên kết của nhóm của nhóm CO vớin hóm
NH giữa 2 đơn vị α-amino axit được gọi là
liên kết peptit
Ví dụ: H
2
N-CH
2
-CO-NH-CH-COOH
CH
3
Liên kết peptit
peptit là những hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc α-
amino axit liên kết với nhau bằng liên kết peptit
2. Phân loại: (gồm 2 loại)
HS n/c sgk trả lời
Oligopeptit: có từ 2 đến 10 gốc α-
amino axit
Peptit
Polipeptit: có từ 11 đến 50 gốc α-
amino axit
II. CẤU TẠO, ĐỒNG PHÂN VÀ DANH PHÁP
1. Cấu tạo
HS n/c sgk trả lời
-Phân tử peptit hợp thành từ các phân tử α-
amino axit liên kết với nhau bằng liên kết peptit
theo 1 trật tự nhất định.
Ví dụ: H
2
N-CH-CO-NH-CH-CO-NH-CH-CO…

NH-CH-COOH
R
1
R
2
R
3

R
n
đầu N liên kết peptit
đầu C
2.Đồng phân, danh pháp
Ví dụ: H
2
NCH
2
CO-NHCHCO-NHCHCOOH
CH
3
CH(CH
3
)
2