skkn Bồi dưỡng niềm say mê môn Ngữ văn cho học sinh thông qua câu lạc bộ văn học và câu lạc bộ bạn yêu sách

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc

BÁO CÁO TÓM TẮT
SÁNG KIẾN, CẢI TIẾN ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN
DANH HIỆU CHIẾN SĨ THI ĐUA CẤP CƠ SỞ NĂM 2015
Kính gởi: Hội đồng Thi đua - Khen thưởng PGD&ĐT Thanh Bình
I. SƠ LƯỢC BẢN THÂN
- Họ và tên: Hồ Tồn Thiện

Năm sinh: 1981

- Trình độ chun mơn nghiệp vụ: Đại học Ngữ văn
- Chức năng, nhiệm vụ được phân công: Giáo viên dạy lớp
- Đơn vị công tác: Trường THCS Bình Tấn- huyện Thanh Bình- tỉnh
Đồng Tháp.
II. NỘI DUNG
1.Nêu thực trạng tình hình của tập thể, cá nhân trước khi lập thành tích, có
sáng kiến, giải pháp, đề tài nghiên cứu :
Việc dạy và học văn ở bậc trung học phổ thơng hiện nay vẫn cịn những
điều đáng buồn làm khơng ít các thầy giáo, cơ giáo có tâm huyết với nghề
phải suy nghĩ. Hiện tượng học sinh ít quan tâm đến mơn văn, chất lượng học
tập mơn văn cịn thấp so với các mơn học khác là khá phổ biến. Điều này thể
hiện rất rõ ở kết quả học tập, mà minh chứng rõ nhất đó là điểm thi hàng năm.
Sở dĩ còn tồn tại hiện tượng trên có lẽ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo
tơi, trong đó ngun nhân quyết định đó là động cơ học tập, tư tưởng tình

1


cảm, sự hứng thú, khả năng cảm thụ của học sinh đối với tác phẩm văn học.

Bởi trong nhận thức của mình, học sinh chưa thấy được chức năng to lớn,
những điều mà văn học đem lại cho con người mà các khoa học khác không
làm được. Để khắc phục những hiện tượng trên không phải dễ dàng, mà phải
là sự nỗ lực từ nhiều phía, từ nhiều yếu tố. Trong đó việc bồi dưỡng tâm hồn,
tình cảm cho học sinh là một yêu cầu cấp thiết.
2.Tên sáng kiến và lĩnh vực áp dụng:
Theo Từ điển thuật ngữ văn học của Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn
Khắc Phi thì tiếp nhận văn học là “Hoạt động chiếm lĩnh các giá trị tư tưởng,
thẩm mỹ của tác phẩm văn học, bắt đầu từ sự cảm thụ văn bản ngôn từ, hình
tượng nghệ thuật, tư tưởng, cảm hứng, quan điểm nghệ thuật, tài nghệ tác giả
cho đến tác phẩm sau khi đọc: cách hiểu, ấn tượng trong trí nhớ, ảnh hưởng
trong hoạt động sáng tạo…” Còn theo GS. TS Phương Lựu thì “Quá trình tiếp
nhận văn học được diễn ra từ một cơ chế tâm lý nhất định, thông qua hệ thống
tín hiệu thứ hai trong đại não, bạn đọc đã chuyển hóa được những ký hiệu của
văn bản tác phẩm, thành những ý tưởng, từ đó thể nghiệm được những tư tưởng
tình cảm trong tác phẩm, tác dụng gây xúc động và nâng cao tâm hồn của chính
mình”.
Như vậy cội nguồn của tiếp nhận văn học là sự tương quan giữa các thuộc
tính bên trong, sự khái quát của tác phẩm văn học với sự vận động và các
khuynh hướng phát triển của đời sống xã hội, tương quan với hiện thực, với kinh
nghiệm, sự từng trải, không chỉ ở thời đại khi người nghệ sĩ sáng tác mà còn là
của các thời đại sau. Những quan điểm tư tưởng về lý thuyết tiếp nhận trên đã
khẳng định mối quan hệ giữa nhà văn, tác phẩm và bạn đọc, hay nói cách khác,
đó là vai trị của sáng tác và tiếp nhận văn học trong đời sống lý luận văn học,
trong việc dạy và học môn văn ở nhà trường. Dạy và học văn trong nhà trường
2


chính là q trình tiếp nhận tác phẩm văn học của học sinh có sự hướng dẫn, gợi
ý của giáo viên. Mỗi tác phẩm văn học được xem như một “cơ thể động” nó

được hình thành những lớp nghĩa khác nhau từ sự cảm nhận và khả năng“đồng
sáng tạo” của người đọc. Trong bài viết Từ văn bản đến tác phẩm văn học và
giá trị thẩm mỹ đăng trên Tạp chí Văn học số 11/1995, PGS Trương Đăng Dung
đã khẳng định: “Một tác phẩm văn học được gọi là tác phẩm văn học với điều
kiện nó có giá trị văn học. Nhưng giá trị văn học (nếu có) chỉ hình thành trong
quá trình đọc và sau khi đọc”.
Như chúng ta đã biết “Văn học là nhân học”. Vì thế trong giờ học văn,
ngoài việc cung cấp những kiến thức liên quan đến sự đa dạng, phong phú của
đời sống, sự tinh tế của nghệ thuật ngơn từ, văn học cịn bồi dưỡng tình cảm,
khơi dậy những rung động mãnh liệt trong tâm hồn người đọc. Theo tơi, giờ học
văn có hiệu quả là giờ học phải thực sự thu hút các em tích cực tham gia vào
hoạt động chiếm lĩnh tác phẩm. Bằng vốn sống, khả năng tư duy của mình dưới
sự định hướng của thầy giáo, cơ giáo, học sinh có thể khám phá những tầng ý
nghĩa khác nhau của tác phẩm. Đằng sau mỗi bài học, học sinh tiếp nhận được
một dung lượng kiến thức nhất định và cần thiết, sau đó rút ra những bài học,
kinh nghiệm sống cho bản thân mình.
Tuy nhiên trong thực tế dạy học hiện nay, có rất nhiều học sinh khơng thực
sự say mê với mơn Văn.Vì sao lại như vậy, để trả lời cho câu hỏi này, tôi đã
chọn đề tài: “Bồi dưỡng niềm say mê môn Ngữ văn cho học sinh thông qua câu
lạc bộ văn học và câu lạc bộ bạn yêu sách”.
Hơn nữa, chất lượng dạy học Văn của huyện Thanh Bình nói chung của đơn
vị trường THCS Bình Tấn nói riêng, thời gian gần đây có biểu hiện thụt lùi, điều
đó được thể hiện qua kết quả của một số kì thi quan trọng như kì thi chọn học

3


sinh giỏi cấp tỉnh, cuộc thi Văn hay chữ tốt, thi viết thư quốc tế UPU, thi tuyển
sinh vào lớp 10 đều đạt kết quả không cao.
Với đề tài này, tôi hy vọng sẽ làm thay đổi nhận thức của xã hội, giáo viên và

nhất là học sinh đối với mơn Văn. Và có thể áp dụng rộng rãi cho giáo viên
giảng dạy mơn Văn trong tồn huyện.
3.Mơ tả nội dung, bản chất của sáng kiến
Nhằm không ngừng nâng cao chất lượng dạy và học môn văn, trước hết cần
phải bồi dưỡng, cung cấp cho học sinh những kiến thức liên quan đến môn học
cũng như những kiến thức xã hội khác.
Với tư cách là một chủ thể tiếp nhận, đứng trước một tác phẩm văn học,
mỗi học sinh luôn được đặt ở một tầm đón nhận nhất định. Tầm đón nhận đó lại
được hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau như: vốn sống bản thân, mơi trường
văn hóa, trình độ học vấn, giới tính, sở thích… từ đó hình thành nên ở học sinh
từ thế giới quan đến nhân sinh quan, từ khuynh hướng tình cảm đến hứng thú
thẩm mỹ. Và sẽ có ảnh hưởng tích cực đến hoạt động cảm thụ của học sinh trong
giờ học văn. Với lứa tuổi trung học cơ sở, học sinh đã hình thành và dần dần
hồn thiện tính cách, những vốn sống từ thực tế sẽ là hành trang giúp các em đối
chiếu, soi rọi vào tác phẩm để rút ra những ý nghĩ, cảm nhận cho riêng mình.
Động cơ tiếp nhận là một trong những yếu tố tác động rất lớn đến hiệu quả
học tập môn văn của học sinh bậc trung học phổ thông. Như chúng ta đã biết,
không giống các hình thái ý thức xã hội khác, cái mà văn học mang đến cho
người đọc là hết sức trừu tượng, vơ hình nhưng lại sâu sắc. Từ những câu chữ,
những hình tượng nghệ thuật văn học đã khơi dậy cho người đọc những cảm xúc
thẩm mỹ sâu lắng. Khi đọc câu ca dao: “Chiều chiều ra đứng ngõ sau, trơng về
q mẹ ruột đau chín chiều” chắc hẳn sẽ gợi cho chúng ta một nỗi nhớ bâng

4


khng, da diết về q hương, về gia đình. Đó là tâm trạng của một cô gái đi lấy
chồng xa hay cũng là tâm trạng chung của những đứa con xa xứ.
Sau mỗi giờ học văn, học sinh phải được hưởng thụ và bồi đắp những tình
cảm thẩm mỹ. Thơng qua mỗi tác phẩm văn học, học sinh cảm nhận được vẻ đẹp

tâm hồn nhà văn, vẻ đẹp của con người, hướng đến cái đẹp hoàn thiện, biết
ngưỡng mộ trước những chân lý thời đại, biết tôn trọng cái đúng, cái tốt, cái
thiện, cái mới, mạnh dạn lên án cái sai, cái xấu, cái ác và cái cũ lạc hậu làm kìm
hãm sự phát triển của xã hội. Hình thành ở học sinh ý thức cơng dân, biết gắn
mình vào vận mệnh đất nước, của dân tộc và số phận của con người. Đến với tác
phẩm văn học là đến với cái đẹp của cuộc sống, của con người. Mỗi chúng ta
không khỏi xúc động và suy nghĩ khi đọc những vần thơ của Chế Lan Viên:
“Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở,
Khi ta đi, đất đã hoá tâm hồn”.
Ở một khía cạnh khác, văn học sẽ cung cấp cho học sinh những kiến thức
cơ bản về đời sống, giúp cho học sinh mở mang kiến thức. Thông qua mỗi giờ
học văn giúp cho học sinh hiểu biết thêm những quy luật của lịch sử, bản chất
của xã hội, những trạng thái của đời sống cùng tri thức về nhiều lĩnh vực khác.
Thông qua tác phẩm văn học học sinh còn hiểu thêm về phong tục, tập quán, nền
văn hóa của các quốc gia, dân tộc trong các thời kỳ khác nhau.
Một động cơ nữa giúp cho học sinh đến với văn học và có hứng thú trong giờ
học văn đó là muốn được bồi dưỡng thêm về tư tưởng, đạo đức, lý tưởng…Trước
ngưỡng cửa cuộc đời, đa số học sinh vẫn băn khoăn muốn tìm cho mình một lẽ
sống, một thái độ nhân sinh, để mà kiên định suốt cả cuộc đời. Cũng có lúc gặp
những biến cố trong đời sống gia đình, xã hội, có những dằn xé nội tâm như muốn
tìm sự giãi bày, một lối thốt…lúc đó tác phẩm văn học trở thành người bạn thân

5


thiết, ở đó sẽ đưa ra lời giải đáp quý giá bắt nguồn từ triết lý nhân sinh làm xoa dịu
đi những tâm tư trĩu nặng trong lịng.
Ngồi tầm đón và động cơ tiếp nhận, để tác phẩm văn học thực sự đến với
học sinh, giờ học văn có hiệu quả còn là yếu tố tâm thế nữa. Hàng ngày, hàng
giờ con người luôn ở trong những tâm trạng khác nhau, lúc vui, lúc buồn, khi

hào hứng, khi lo âu… Do đó tâm thế tiếp nhận rất phức tạp.
Đối với dạy và học văn thì trạng thái hân hoan là quan trọng nhất. Một giờ
học mà học sinh tiếp nhận một cách chủ động thì chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả
cao. Tất nhiên phải có sự chuẩn bị từ nhiều phía. Về phía giáo viên phải chuẩn bị
nội dung bài giảng, phương pháp lên lớp, những tình huống có vấn đề; về phía
học sinh phải có bước chuẩn bị bài trước khi đến lớp, phải đọc trước và hiểu
được nội dung cơ bản của tác phẩm.
Qua thực tế giảng dạy bộ môn Văn học ở trường THCS chúng tôi nhận
thấy có một thực trạng là phần lớn học sinh khơng thích học mơn văn. Ngun
nhân có nhiều, song trước hết có lẽ vì học văn và dạy văn là một cơng việc khó.
Người dạy cũng như người học trước hết phải có niềm say mê, u thích văn
chương, có tâm hồn nhạy cảm, giàu cảm xúc, thêm vào đó là một vốn tri thức
phong phú, vốn tiếng Việt dồi dào...
Đó là những u cầu khắt khe, mang tính đặc thù của bộ môn văn học. Mặt
khác, xu hướng nghề nghiệp hiện nay khá rộng mở đối với các ngành khoa học
tự nhiên, tính thực dụng trong học tập cũng là một nguyên nhân khiến học sinh
ngày càng thờ ơ với bộ mơn Văn học. Đặc biệt, hình thức truyền thụ truyền
thống lấy thuyết giảng làm chính đã trở nên đơn điệu, xơ cứng, không phù hợp
với tâm lý con người hiện đại. Điều này cũng đã ảnh hưởng không nhỏ đến hứng
thú học tập, khả năng sáng tạo của học sinh.

6


Và như chúng ta đã biết, để có được niềm say mê văn học thì đó khơng phải
là ngày một ngày hai mà là cả một quá trình lâu dài và dày công. Để bồi dưỡng
niềm say mê văn học cho học sinh, chúng tơi chọn mơ hình câu lạc bộ văn học
và câu lạc bộ bạn yêu sách, qua một thời gian hoạt động tuy chưa dài nhưng
cũng có được kết quả đáng khích lệ.
Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Văn học, gần đây, trên các

diễn đàn nghiên cứu, các hội nghị, hội thảo, người ta đã bàn nhiều đến vấn đề đổi
mới phương pháp dạy học. Mối quan tâm bức xúc đối với những người trực tiếp
giảng dạy văn học ở nhà trường phổ thông là làm thế nào để phát huy tính chủ
động sáng tạo của học sinh, nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ, khơi gợi niềm
say mê hứng thú học tập bộ mơn Văn học trong tình hình hiện nay.
Giải quyết thực trạng trên đây, theo chúng tôi, cần phải kết hợp đổi mới
phương pháp giảng dạy cả giờ chính khố lẫn hoạt động ngoại khố, mà trước
hết là phải có một quan niệm đúng về tầm quan trọng, ý nghĩa của những hoạt
động ngoại khố Văn học.
Theo dõi q trình đổi mới phương pháp dạy học Văn - tiếng Việt ở nhà
trường phổ thông trong những năm gần đây, chúng tôi nhận thấy nội dung đổi
mới thường tập trung vào giờ chính khố, cịn hình thức ngoại khóa thì ít được
chú trọng triển khai. Phải chăng hoạt động ngoài giờ của học sinh là khơng quan
trọng, khơng đóng vai trị trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập
bộ môn? Đã đến lúc cần xác định lại vị trí, vai trị của hoạt động ngoại khố,
phát huy cao độ tính năng động sáng tạo, niềm hứng thú của học sinh.
Hoạt động ngoại khoá Văn học theo quan niệm đổi mới phương pháp dạy
học là một hình thức tự học tích cực, bổ ích và có hiệu quả, nối liền bục giảng

7


với thực tiễn đời sống, mở rộng, kéo dài trường suy tưởng - thẩm định về bài
học cho học sinh; phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học, kiểm
tra lại chất lượng dạy học trong giờ chính khố. Hoạt động ngoại khố Văn học,
vì thế, vừa là hoạt động giáo dục, vừa là hoạt động thẩm mỹ, "góp phần tạo ra lối
sống văn hố và khả năng hưởng thụ văn hoá nghệ thuật cho học sinh. Qua hoạt
động ngoại khoá Văn học, học sinh được phát triển cân đối về trí tuệ, đạo đức,
thể dục và mĩ dục" (Phan Trọng luận, Phương pháp dạy văn, Nxb Đại học Quốc
gia 1996, Tr. 381).

Hoạt động ngoại khoá Văn học càng cần thiết và bổ ích khi được áp dụng
vào quá trình dạy học phần Văn học dân gian ở THCS vì những lí do sau:
Thứ nhất: Ngoại khố Văn học dân gian góp phần làm sáng tỏ những đặc
trưng cơ bản của Văn học dân gian (tính tập thể, tính truyền miệng, tính dị bản,
gắn với sinh hoạt xã hội. . . ) - điều mà giáo viên và học sinh rất khó thực hiện
trong giờ chính khố do hạn chế về điều kiện và thời gian giảng dạy.
Ví dụ: Để làm rõ đặc điểm gắn với sinh hoạt xã hội của Văn học dân gian,
người dạy phải lý giải về hồn cảnh nảy sinh và mơi trường diễn xướng của nó;
Làm sáng tỏ tính dị bản thì cần phải so sánh nhiều văn bản khác nhau... Những
thao tác này khó có thể thực hiện được trong giờ chính khố.
Thứ hai: Ngoại khố văn học dân gian cho phép chúng ta khai thác tác
phẩm Văn học dân gian ở nhiều góc độ, thoả mãn nhu cầu làm "sống lại" tác
phẩm Văn học dân gian trong môi trường diễn xướng, thơng qua các hình thức
trình diễn bằng lời - nhạc - vũ, làm sáng lên những vẻ đẹp độc đáo của Văn học
dân gian .

8


Thứ ba: Ngoại khoá Văn học dân gian cho phép người dạy khắc phục
được những bất cập trong chương trình giữa thời gian cho phép và khối lượng
kiến thức cần phải truyền đạt; có thể mở rộng và đào sâu những nội dung quan
trọng, bổ sung những vấn đề chưa được đặt ra trong chương trình chính khố..
Thứ tư: Ngoại khố Văn học dân gian cịn tăng cường tính thời sự, tính xã
hội cho nội dung bài học. Qua hoạt động ngoại khố Văn học dân gian, học sinh
có thể hiểu sâu hơn về những giá trị văn hoá dân gian của quê hương, đất nước.
Thế nhưng, lâu nay trong nhà trường phổ thơng, hoạt động ngoại khố
Văn học được hiểu là hoạt động ngoài giờ học, là một hoạt động phụ, nằm ngồi
quản lý chun mơn. Việc tổ chức ngoại khoá Văn học tuỳ thuộc vào quỹ thời
gian vốn rất hẹp hịi, vào năng lực và nhiệt tình của người dạy và nhu cầu, hứng

thú của người học. Nó được coi là một hoạt động giải trí, tổ chức theo hình thức
một chương trình văn nghệ (ca - múa - nhạc), thiếu nhất quán về chủ đề, sơ sài,
phiến diện về mặt nội dung. Sở dĩ có tình trạng như vậy vì chương trình nội khố
lâu nay chỉ chú trọng cung cấp kiến thức về mặt số lượng, coi nhẹ việc rèn luyện
kĩ năng, tách rời lý thuyết với thực hành. Mọi u cầu mục đích của mơn học coi
như đã được giải quyết triệt để khi bài giảng trên lớp chấm dứt. Theo chúng tôi,
quan niệm về hoạt động ngoại khoá văn học như trên là chưa thoả đáng, chưa
quan tâm đúng mức đến lợi ích của hoạt động này trong quá trình giảng dạy và
học tập bộ mơn.
Tổ chức hoạt động ngoại khố Văn học dân gian là một cơng việc vừa có ý
nghĩa thực tiễn vừa có ý nghĩa khoa học. Tuy nhiên, để tổ chức tốt hoạt động này
cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về khâu tổ chức và nghiên cứu kĩ về chương
trình. Căn cứ vào tình hình thực tế ở nhà trường phổ thông và nhu cầu học tập

9


của bộ môn, chúng tôi xin đề xuất một số hình thức tổ chức hoạt động ngoại
khố Văn học dân gian cho đối tượng là học sinh THCS như sau:
3.1. Ngoại khoá về truyện cổ dân gian.
a.Phần chuẩn bị:
- Sau khi học sinh đã được học bài khái quát về Văn học dân gian, tổ chuyên
môn phân công giáo viên ra và hướng dẫn học sinh viết một số đề tài tìm hiểu về
giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện cổ dân gian .
- Giáo viên chọn những bài viết tốt của học sinh để trình bày trong câu lạc bộ ,
sau đó đưa ra để góp ý, thống nhất chung.
- Hướng dẫn học sinh đọc thêm những truyện cổ dân gian ngồi chương trình để
chọn và dựng hoạt cảnh chuyển thể từ truyện cổ dân gian (Ví dụ: truyện về các
thầy đồ, thầy bói, thi nói khốc. . . )
- Phân cơng trang trí, chuẩn bị loa máy, trang phục cho phù hợp với yêu cầu của

câu lạc bộ Văn học dân gian .
- Định thời gian tổ chức CLB, gửi giấy mời.
b. Phần thực hiện chương trình: (Trong thời gian 90 phút)
+Lời khai mạc: (5 phút)
- Giới thiệu chương trình CLB.
- Mục đích, ý nghĩa, q trình chuẩn bị cho CLB.
+ Báo cáo của học sinh: ( 15 phút)
10


- Học sinh trình bày những hiểu biết về giá trị nội dung, nghệ thuật của
truyện cổ dân gian Việt Nam.
+ Phần minh hoạ: (60 phút)
- Kể chuyện dân gian (chú ý tạo không gian kể chuyện ).
- Các lớp (hoặc nhóm học sinh) thể hiện các hoạt cảnh chuyển thể từ
truyện cổ dân gian .
+ Tổng kết:(Trong thời gian 10 phút)
- BTC đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm, trao quà cho các báo cáo viên
và các tiết mục xuất sắc.
3. 2. Ngoại khoá về thơ ca dân gian
a. Phần chuẩn bị:
- Sau khi học sinh học xong bài khái quát Văn học dân gian và phần ca dao dân ca, tổ chuyên môn phân công giáo viên ra và hướng dẫn học sinh viết một số
đề tài tìm hiểu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao cổ nói
chung và bình một số bài ca dao đặc sắc (có thể ngồi chương trình).
- Giáo viên chọn 1 - 2 bài viết có chất lượng để đọc trong CLB.
- Tổ Văn phối hợp với Đội TNTP trường và Ban văn nghệ trường tổ chức cuộc
thi giọng hát hay của học sinh toàn trường, trong đó ưu tiên các tiết mục hát dân
ca của học sinh để chọn hạt nhân văn nghệ.

11

- Giáo viên hướng dẫn học sinh tập hát một số làn điệu dân ca tiêu biểu trên cả
ba miền Bắc - Trung - Nam.
- Hướng dẫn chuẩn bị trang phục sao cho phù hợp với các tiết mục dân ca ở các
miền khác nhau.
- Phân cơng trang trí, chuẩn bị âm thanh...
b. Phần thực hiện chương trình CLB: (Thời lượng 90 phút)
+ Lời khai mạc (5 phút)
- Giới thiệu chương trình CLB.
- Mục đích, ý nghĩa, q trình chuẩn bị CLB.
+ Báo cáo của học sinh: (20 phút)
- Trình bày những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của ca dao, dân ca Việt
Nam ( học sinh hoặc giáo viên).
- Thi bình ca dao theo chủ đề hoặc theo tác phẩm đã được lựa chọn .
+Phần minh hoạ: ( Tổng thời gian : 60 phút)
- Thi sáng tác ca dao trong thời gian ngắn theo các mô típ ngơn ngữ.(15 phút)
Chiều chiều

... Hỡi cơ... Hơm qua... Hỡi anh.... Đêm qua . . .

- Thi hát các làn điệu dân ca Bắc-Trung- Nam (25 phút)
- Hát ca dao theo làn điệu dân ca.(10 phút)

12


- Bạn hát dân ca, tôi dựng vũ điệu.(10 phút)
+ Tổng kết:(Trong thời gian 10 phút)
- BTC đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm, trao quà cho các báo cáo viên

và các tiết mục xuất sắc.
3.3. Ngoại khoá về sân khấu dân gian
a. Phần chuẩn bị:
- Hướng dẫn tài liệu tham khảo cho học sinh, ra đề tài tìm hiểu về giá trị nội
dung và nghệ thuật của sân khấu dân gian (đi sâu tìm hiểu nguồn gốc, quá trình
phát triển, những nét đặc trưng của sân khấu chèo).

- Giáo viên hướng dẫn cho học sinh thể hiện một số trích đoạn sân khấu chèo.
- Hướng dẫn yêu cầu về trang phục.
- Phân cơng trang trí, chuẩn bị âm thanh.
b. Phần thực hiện chương trình CLB:( 70 - 80 phút)
+ Lời khai mạc(5 phút)
- Giới thiệu chương trình CLB.
- Mục đích, ý nghĩa, q trình chuẩn bị CLB.
+ Báo cáo của học sinh:( 10 phút)

13


Trình bày khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của sân khấu dân
gian đặc biệt đi sâu tìm hiểu nguồn gốc, quá trình phát triển, những nét đặc trưng
của sân khấu chèo.
+ Phần minh hoạ: (60 phút)
Học sinh thể hiện một số trích đoạn sân khấu dân gian tiêu biểu:(40phút)
- Thầy bói xem voi
- Quan Âm Thị Kính
+ Đánh giá, rút kinh nghiệm và trao giải. . . (10-15 phút)
Trong nỗ lực tìm kiếm và đổi mới PPDH nhằm nâng cao chất lượng giảng
dạy và góp phần khắc phục tình trạng học sinh thiếu hứng thú học văn, tổ chức
các hoạt động ngoại khoá Văn học là một xu hướng khả dĩ đáp ứng tốt những

yêu cầu đổi mới PPDH theo hướng lấy người học làm trung tâm.
Hoạt động ngoại khoá văn học, đặc biệt phần Văn học dân gian khơng chỉ
góp phần nâng cao khả năng tư duy độc lập, tăng cường khả năng sáng tạo trong
học tập, kích thích lịng ham muốn tìm tịi, khám phá những kiến thức mới của
người học mà cịn góp phần hồn thiện khả năng chun mơn và kỹ năng sư
phạm của người thầy trong quá trình chuẩn bị và "đồng hành" với người học
khám phá kiến thức mới.
Với những điều trình bày trên đây, để góp phần cải thiện thực trạng ngại
học văn của học sinh hiện nay, thiết nghĩ hoạt động ngoại khố Văn học trong
trường phổ thơng là một hoạt động chun mơn bổ ích, lý thú và có tính khả thi.
Hoạt động ngoại khố Văn học vì thế cần được Bộ giáo dục đưa vào phân phối

14


chương trình và đặc biệt hoạt động này cần được xem là một hoạt động nằm
trong sự quản lý chuyên mơn ở nhà trường phổ thơng. Có như vậy hoạt động
ngoại khố Văn học trong trường phổ thơng mới được duy trì một cách thường
xun và có hiệu quả.
Song song với câu lạc bộ văn học, chúng tơi cịn tổ chức cho học sinh đọc
sách với mơ hình câu lạc bộ “Bạn yêu sách”. Qua một thời gian hoạt động, chất
lượng học tập của học sinh không ngừng nâng cao. Quả thật như vậy, sách là kho
tàng tri thức vô cùng quý giá của nhân loại, là nguồn kiến thức vô tận và không
bao giờ cạn kiệt. Đọc sách không chỉ để tiếp nhận kiến thức mà cịn để hồn
thiện nhân cách, phát triển con người. Tuy nhiên, ngày nay với sự bùng nổ mạnh
mẽ của công nghệ thông tin, văn hóa nghe nhìn lấn át văn hóa đọc làm cho giới
trẻ xa dần thói quen đọc sách. Trong giới hạn đề tài này, tôi sẽ chia sẻ với các
bạn những tác dụng tuyệt vời của việc đọc sách và cách để đọc sách hiệu quả để
phần nào khởi dậy trong bạn đam mê và tình yêu cho việc đọc sách.Đọc sách có
những tác dụng sau:

Kích thích tinh thần: Đọc sách giúp kích thích các dây thần kinh não bộ từ đó
làm chậm lại tiến độ của bệnh Alzheimer và mất trí nhớ, giữ cho bộ não của
chúng ta hoạt động và tham gia ngăn không cho bị mất năng lượng. Cách tập thể
dục này giúp cho não bộ của học sinh ln khỏe mạnh và tránh lão hóa. Đồng
thời khi đọc sách chúng ta phải suy nghĩ, ghi nhớ làm tăng khả năng liên kết của
các noron thần kinh. Việc này được lặp lại nhiều lần sẽ khiến chúng ta trở nên
thông minh hơn.
Trau dồi kiến thức: Sách là kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại được lưu
truyền qua hàng ngàn năm. Đọc sách là cách tốt nhất để ta tiếp thu văn hóa trên
thế giới, làm giàu thêm vốn hiểu biết của mình. Ngồi việc đọc sách chuyên môn
15


để củng cố kiến thức, chúng ta cũng nên đọc những quyển sách về các lĩnh vực
khác trong cuộc sống để hiểu những gì đang diễn ra xung quanh mình, hoàn
thiện bản thân, phát triển tâm hồn để hướng tới những giá trị tốt đẹp.
Củng cố vốn từ và cách hành văn: Điều này gắn liền với lợi ích thứ 2, khi học
sinh đọc càng nhiều, vốn từ và cách hành văn sẽ dần đi vào kiến thức của học
sinh. Từ đó học sinh sẽ có thể nói lưu lốt, diễn đạt ý một cách rõ ràng, mạch lạc
hơn.
Chẳng hạn: Học sinh hay viết sai chính tả, viết những câu không đúng ngữ
pháp, không đủ chủ ngữ vị ngữ hay dùng câu khơng phù hợp với ý mình muốn
diễn đat khiến người đối diện không hiểu… Đọc sách, đọc càng nhiều sách thì
học sinh sẽ học được cách tác giả viết câu, diễn giải, chuyển ý khéo léo, đưa vấn
đề một cách lơgic. Q trình đọc lâu dài kèm theo sự tập trung, tinh ý sẽ giúp
học sinh hình thành được kỹ năng ngơn ngữ. Bên cạnh đó học sinh sẽ tự tin giao
tiếp với vốn kiến thức tuyệt vời mà các em tích lũy được qua sách vở.
Tăng cường khả năng tư duy, phân tích, sáng tạo: Đọc sách đồng nghĩa với
việc học sinh đang khám phá những kiến thức, những điều mới mẻ, thú vị. Học
sinh phải suy nghĩ cùng tác giả, phải tưởng tượng, liên tưởng đến những gì đang

diễn ra, tự đặt mình vào trong hồn cảnh của câu chuyện để học hỏi, trải nghiệm.
Ví dụ, học sinh đọc sách về lịch sử tiến hóa và phát triển của lồi người thì bằng
ngơn ngữ phong phú của tác giả bạn sẽ hình dung ra trước mắt mình là khung
cảnh của thời tiền sử với mảnh đất hoang sơ, con người sống thành bầy đàn trong
những hang động, săn bắn hái lượm để sống… Và, khi đọc học sinh sẽ tự đặt ra
câu hỏi như tại sao lại thế này, tại sao lại thế kia, chúng giống nhau gì, khác nhau
gì… Chính điều này giúp hình thành cho học sinh tư duy tốt, khả năng nhìn nhận
vấn đề logic và tồn diện. Khơng những thế việc đọc sách còn giúp học sinh học
16


được cách phân tích vấn đề của tác giả và áp dụng vào cuộc sống của mình. Khi
có nền tảng tốt về tư duy, về nhìn nhận phân tích vấn đề, học sinh sẽ có những
sáng tạo bất ngờ, thú vị trong những tình huống khó khăn. Đây chính là lợi ích
tuyệt vời bậc nhất mà sách đem lại cho con người.
Cải thiện khả năng tập trung: Trong thời buổi cơng nghệ phát triển chóng mặt
như hiện nay thì việc học và làm việc trên máy tính là sự lựa chọn hàng đầu của
nhiều người. Đây là việc tốt để cập nhật thơng tin, tiếp cận cơng nghệ nhưng nó
ảnh hưởng rất nhiều đến sự tập trung, hiệu quả làm việc .Các em đã từng bao giờ
lên mạng để học nhưng lại lan man sang facebook, đọc tin tức… và nhận ra thời
gian trơi qua thật nhanh mà mình chưa học được gì. Khi đọc một cuốn sách thì ít
nhất học sinh sẽ khơng có phương tiện để lan man sang những vấn đề khác, tất
cả sự tập trung của các em sẽ hướng vào câu chuyện, vào những tình tiết nhỏ
đang thu hút học sinh. Thói quen này sẽ hình thành cho học sinh khả năng tập
trung cao độ trong học tập, làm việc. Hãy dành 15-20 phút trước khi làm việc để
đọc vài trang sách bạn sẽ nhận thấy hiệu quả khơng ngờ mà nó đem lại.
Hồn thiện nhân cách: Sách sẽ giúp chúng ta nhận ra giá trị của những quy tắc
ứng xử trong cuộc sống, những chuẩn mực đạo đức làm người, có cái nhìn tích
cực hơn về cuộc sống, biết yêu thương, thấu hiểu đồng loại, biết chia sẻ những
khó khăn với người khác, biết lên án những thói hư tật xấu, những hành vi trái

đạo đức. Từ đó hình thành cho ta cách nghĩ tích cực hơn, ln hướng tới những
giá trị tốt đẹp, tới lợi ích của bản thân trong mối quan hệ với lợi ích của những
người xung quanh. Những cuốn sách hay để phát triển nhân cách mà học sinh có
thể đọc như: Hạt giống tâm hồn, Đắc nhân tâm, Thần đồng đất Việt hay những
cuốn sách văn học…

17


Trên đây chỉ là một vài tác dụng tuyệt vời mà đọc sách mang lại, ngồi ra
sách cịn có thể giúp chúng ta giải trí, giảm stress, tự tin, hịa đồng hơn… Hãy
đọc sách để tự mình trải nghiệm những lợi ích tuyệt vời mà nó đem lại.
Nhằm mục đích thu hút học sinh tới thư viện đông hơn và thường xuyên
hơn, hằng năm chúng tôi tổ chức những đợt đọc sách theo chủ đề.
Để tổ chức cho có hiệu quả, chúng tôi lập kế hoạch từ đầu năm tham mưu
với BGH nhằm bổ sung sách báo theo chủ đề . Thư viện đã trưng bày hơn 100
đầu sách tự mua để các em đọc. Chúng tôi công bố kế hoạch hoạt động hàng
tháng để các em sắp xếp thời gian tham dự.Hàng tuần, chúng tôi kết hợp với cán
bộ thư viện tổ chức giới thiệu sách mới và hướng dẫn các em đọc sách. Mỗi
tháng một lần, nhóm Văn – Sử - Địa đều có đề tài giới thiệu với các em về tác
phẩm và chân dung các nhà văn; về ý nghĩa các ngày lễ trong năm, trong tháng;
về các danh thắng của đất nước. Cuộc thi tìm hiểu về đất nước con người Việt
Nam được tổ chức vào cuối năm học theo từng khối lớp, với hai phần thi trắc
nghiệm và viết; đã được các em hưởng ứng khá đông (80 em). Câu hỏi được
chuyển cho cá em vào đầu năm học đã giúp các em có sự chuẩn bị và tìm hiểu
nên kết quả rất tốt.Hàng tháng, ban chủ nhiệm và thư viện đều tổ chức cho các
em đi sinh hoạt dã ngoại. Tháng 3–2015, các em được đến thăm khu di tích Xẻo
Quýt, lăng cụ Phó bảng, bảo tàng Đồng Tháp, qua đó hiểu biết về lịch sử đấu
tranh hào hùng của dân tộc cũng như của nhân dân Đồng Tháp.
Cuối năm 2014, chúng tôi tổ chức đợt hoạt động với chủ đề “Dân ta phải

biết sử ta”, khai mạc ngày 20/11 với 100 đầu sách mới được giới thiệu lần lượt.
Các em được hướng dẫn đọc sách theo từng chủ đề.

18


Công tác tổng kết được chúng tôi tổ chức vào cuối tháng 12 và đầu tháng
1 để đánh giá thành quả và phát thưởng cho những em tham gia tích cực các hoạt
động của câu lạc bộ và đọc nhiều sách. Việc tổng kết như vậy có tác dụng
khuyến khích và thúc đẩy các em say mê đọc sách và hăng hái tham gia mọi hoạt
động của câu lạc bộ cũng như nâng cao được kết quả học tập môn Văn cũng như
các môn học khác.
4.Khả năng và phạm vi áp dụng của sáng kiến
Đề tài này được nghiên cứu và thực hiện trong năm học 2013- 2014, trên đối
tượng là học sinh trường THCS Bình Tấn, mục đích nhằm bồi dưỡng tâm hồn,
tình cảm cũng như thể nghiệm một số giải pháp kéo học sinh gần với văn học,
đồng thời cũng bồi dưỡng tình yêu của học sinh đối với mơn Văn.
Sáng kiến có khả năng và phạm vi áp dụng rộng rãi trong giáo viên.
5.Nêu những lợi ích và hiệu quả mang lại khi nhân rộng sáng kiến
Trong năm học 2013- 2014, tôi đã áp dụng các giải pháp trên khối 9, thu được
kết quả như sau:
Bảng số liệu:
Kết quả
Giỏi

Trước tham gia
Số lượng
%
16
21%

Sau tham gia
Số lượng
%
24
32%

Khá

25

33%

29

39%

Trung bình

30

40%

20

27%

Yếu

3

4%

1

1.3%

Qua bảng số liệu trên, ta có thể thấy sau tiến hành chất lượng học tập của
học sinh được nâng lên rõ rệt. Cụ thể số học sinh khá giỏi tăng, học sinh trung
bình giảm đáng kể. Điều đó cho thấy đề tài bước đầu mang tính khả thi.
19


*Một số đề xuất, kiến nghị và hướng áp dụng
- Cần sớm thay đổi chương trình và sách giáo khoa Ngữ văn theo hướng thiết
thực, hiệu quả hơn.
- Cần thay đổi cách kiểm tra, đánh giá hiện nay bằng cách kiểm tra nhẹ nhàng
hơn và nên ra đề kiểm tra theo hướng mở.
- Giáo viên cần phát huy tính độc lập, sáng tạo nhiều hơn không bám quá sát
vào các loại tài liệu tham khảo.
- Để cách làm này được thành công, giáo viên giảng dạy bộ môn Văn cần có
một lộ trình cụ thể, trước tiên là hãy cùng với học sinh khám phá cái hay, cái đẹp
của tác phẩm văn học thơng qua hình thức sinh hoạt của câu lạc bộ văn học cũng
như câu lạc bộ bạn yêu sách. Tiếp đến là giúp học sinh tạo lập văn bản, khuyến
khích học sinh viết văn bằng cảm xúc chân thành và bằng chính khả năng thực
sự của các em từ việc các em tham gia câu lạc bộ văn học và câu lạc bộ bạn yêu
sách. Có làm được như thế thì học sinh mới có hứng thú với việc học Văn và u
thích bộ mơn Văn.
- Nhà trường cần quan tâm hơn đến hoạt động ngoại khóa Văn học.
- BGH có hình thức khen thưởng cho những học sinh tham gia tích cực các câu

lạc bộ trong nhà trường để kịp thời khuyến khích, động viên.
- Các trường học trong huyện cần sớm đưa hoạt động ngoại khóa Văn học vào
hoạt động thường xuyên, hội đồng bộ môn Văn cần thống nhất và triển khai hoạt
động này trong toàn huyện và đưa vào hoạt động của hội đồng bộ môn.
- Tổ chức giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm giữa các câu lạc bộ Văn học trong
huyện để các câu lạc bộ hoạt động đúng hướng và hiệu quả hơn.
Trên đây là những sáng kiến, cải tiến, giải pháp mới, kỹ thuật mới (gọi tắt là
sáng kiến) các đề án của bản thân tơi trong năm 2014.
Kính đề nghị Hội đồng xét duyệt sáng kiến xem xét, công nhận đề tài sáng
kiến cấp huyện.
20


Bình Tấn, ngày 20 tháng 3 năm 2015
Thủ trưởng đơn vị

Người báo cáo

Hồ Toàn Thiện

21