Phương pháp viết sáng kiến kinh nghiệm

A. Đặt vấn đề
I- Lý do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay, thời đại bùng nổ khoa học kỹ thuật và
thông tin thì việc nắm ngoại ngữ thông dụng nhất: Tiếng Anh để giao
tiếp với các nớc khác trên thế giới là một điều hết sức cần thiết. Do vậy
Tiếng Anh đang trở thành ngoại ngữ số một đợc dạy ở nớc ta.
Trớc đây mục tiêu chủ yếu của việc dạy và học ngoại ngữ là đọc hiểu
để phục vụ nghiên cứu văn học, khoa học kỹ thuật. Ngày nay nhằm
phục vụ chính sách mở của, đổi mới, hoà nhập với khu vực và thế giới,
mục tiêu của việc dạy học ngoại ngữ là giao tiếp. Để học sinh giao tiếp
tốt, giáo viên phải thay đổi cách dạy theo phơng pháp giao tiếp bằng
ngôn ngữ ( nghe- nói )
Nghe là một trong bốn kỹ năng quan trọng của việc học ngoại ngữ.
Chúng ta không thể giao tiếp đợc nếu không nghe. Để thành công khi
đối thoại, ta phải nghe hiểu đợc những gì ngời khác nói. Khi nói Tiếng
Anh, ta có thời gian để nghĩ là sẽ nói gì, dùng từ nh thế nào. Còn khi
nghe, ta phải chú ý đến nghe hiểu. Thực tế học nghe là một kỹ năng yếu
nhất trong bốn kỹ năng. Việc dạy kỹ năng nghe đôi lúc còn bị coi nhẹ,
không theo phơng pháp do một số lý do nh: cơ sở vật chất ở một số tr-
ờng còn thiếu, không đồng đều nh: không có băng đài hoặc băng đài
chất lợng kém, thiếu ổ cắm ở lớp học, cuối kỳ, cuối năm không thi
nghe.
Tại sao nghe lại là một việc khó khăn?
Khi học sinh nghe giáo viên đọc, các em đã quen với giọng điệu của
thầy cô. Ngoài ra thầy cô có thể đọc chậm, dùng cử chỉ hoặc hành động
để gợi ý những phần nghe khó. Do đó việc nghe trở nên dễ dàng hơn.
Nhng khi nghe băng, học sinh phải đối mặt với những khó khăn sau:
- Không kiểm soát đợc điều sẽ nghe.
- Lời nói trong băng quá nhanh.
- Bài nghe có nhiều từ mới.
- Trọng âm bài nghe khác.

- Hoc sinh không nghe thờng xuyên sẽ không nhận ra những từ mà các
em biết.
Vậy làm thế nào để giúp các em mở rộng phạm vi nghe, để một tiết học
nghe bớt căng thẳng và trở nên thú vị. Đó là điều mà rất nhiều giáo viên
đang trăn trở?
1
II- Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm
Để giúp học sinh khắc phục đợc những khó khăn trong việc nghe và
nghe có hiệu quả, tôi đã cố gắng tìm tòi , nghiên cứu các tài liệu viết về
phơng pháp,
cộng với những trải nghiệm thực tế trong quá trình giảng dạy. Tôi đã rút
ra một số kinh nghiệm hay trong phơng pháp dạy nghe. Tôi hy vọng
kinh nghiệm của tôi sẽ là một tài liệu nhỏ để các bạn đồng nghiệp tham
khảo.
III- Phơng pháp viết sáng kiến kinh nghiệm
- Phơng pháp nghiên cứu tài liệu
- Phơng pháp tổng kết qua kinh nghiệm công tác và giảng dạy
- Phơng pháp điều tra, so sánh, phân tích, tổng hợp.
- Phơng pháp nghiên cứu bảng biểu
B. Nội dung
Nghe là một trong những kĩ năng cần thiết trong quá trình thực hiện
giao tiếp. Giống nh kĩ năng đọc, nghe cũng là một kĩ năng tiếp thụ, nh-
ng nghe thờng khó hơn đọc, vì ngôn bản tiếp thụ qua nghe là lời nói.
Khi ta nói các ý thờng không đợc sắp xếp có trật tự nh viết; ý hay lặp đi
lặp lại, có nhiều từ thừa, từ đệm, không đúng ngữ pháp Hơn nữa khi
nghe ngời khác nói, ta chỉ nghe có một lần; còn khi đọc ta có thể đọc đi
đọc lại nhiều lần văn bản. Do đó, khi dạy kĩ năng nghe, ngoài những thủ
thuật chung áp dụng cho các kĩ năng tiếp thụ, GV còn cần có những thủ
thuật đặc thù cho các hoạt động luyện nghe của học sinh.
Để một tiết dạy nghe hiểu có chất lợng, giáo viên cần thực hiện

các thủ thuật cơ bản trong việc dạy nghe nh sau:
I- Xác định rõ cho học sinh thế nào là nghe hiểu.
Nghe là một kỹ năng ngôn ngữ liên quan đén các kỹ năng phụ khác.
Khi chúng ta dạy cho các em nghe một ngoại ngữ, chúng ta phải dạy
cho các em nghe theo nhiều cách khác nhau. Một số kỹ năng phụ liên
quan đến nghe là:
1- Khi nghe, học sinh phải có khả năng nhận biết sự khác nhau
giũa các âm vị. Ví dụ, chúng ta phải nhận thấy đợc sự khác nhau giữa
/g/ và /k/ trong từ: "pig" và ' pick", hai từ này chỉ có một âm khác giữa
chúng; hoặc là các cặp từ nh " sheep và ship", " run và sun". Trong mỗi
2
cặp từ này, sự khác nhau giữa các từ chỉ có một âm độc nhất đã hình
thành một từ mới với nghĩa hoàn toàn khác nhau.
2- Nghe cũng liên quan đến việc lĩnh hội cấu trúc câu. Ví dụ khi
nghe câu "Would you pick up the phone up ? " ngời nghe phải nhận ra
rằng: " pick" là một động từ của câu và " phone" là một danh từ. Ngoài
ra ngời nghe phải nhận biết đợc trật tự của từ và ngữ điệu của câu, phải
xác định đợc đó là loại câu gì: câu trần thuật. câu hỏi, hay cảm thán.
3- Một kỹ năng khác của nghe là khả năng suy ra những thông tin
không đợc chỉ ra trực tiếp. Ví dụ khi nghe câu: "Yesterday, after getting
up and having breakfast, Peter went to school" " học sinh phải luận ra
rằng" Peter went to school in the morning ". Từ ngôn ngữ các em có thể
hiểu đợc nhiều điều không đợc nói trực tiếp.
4- Khi nghe các em cũng không cần thiết phải hiểu hết mọi từ mà
các em nghe đợc, nhng các em phải hiểu đợc ý chính của các thông tin
mà các em vừa nghe, đây là vấn đề cơ bản nhất. Kỹ năng này gọi là kỹ
năng nghe lớt.
II- Các biện pháp khắc phục khó khăn khi nghe:
1- Giới thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống, nội dung có liên quan
đến bài nghe: khai thác xem học sinh đã biết và cha biết gì về nội dung

sẽ nghe, gợi trí tò mò, tạo hứng thú về nội dung bài sắp nghe.
2- Cho học sinh đoán , nghĩ trớc những điều sắp nghe trong một
ngữ cảnh nhất định. Điều này chú ý của học sinh vào bài nghe và gây
hứng thú của học sinh đối với bài học.
3- Giải thích một số từ và cấu trúc cần thiết: tuy nhiên là không
cần giới thiệu hết từ mới, nên để học sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ
cảnh. Nếu học sinh không hiểu nghĩa của từ sau khi nghe, tôi sẽ giải
nghĩa bằng định nghĩa hoặc cho ví dụ.
4- Soạn ra các yêu cầu, nhiệm vụ và bài tập về nội dung nghe.
5- Khi tiến hành các hoạt động nghe, việc dùng trực quan, tranh,
hình ảnh minh hoạ kèm theo sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc làm rõ ngữ cảnh,
gợi ý nội dung sắp nghe. Tranh ảnh là phơng tiện để kiểm tra mức độ
nghe hiểu của học sinh. Nghe, xác định tranh có liên quan, sắp xếp
tranh theo thứ tự.
6- Tiến hành nghe theo ba giai đoạn: trớc khi, trong khi và sau khi
nghe. Chia quá trình nghe thành từng bớc:
+ Nghe ý chính, trả lời câu hỏi hớng dẫn, so sánh dự đoán.
+ Nghe chi tiết, hoàn thành bài tập, yêu cầu nghe.
3
+ Nghe, kiểm tra đáp án với tốc độ bình thờng, không ngừng.
* Nếu học sinh nghe không rõ thì ở mỗi từ, cấu trúc quan trọng, giáo
viên cho băng tạm ngừng và cho các em nghe lại.
7- Khai thác sự khác nhau trong câu trả lời của các cặp, các nhóm
và so sánh kết quả, thảo luận sau khi nghe.
8- Đảm bảo chất lợng mẫu nghe.
+Băng đài có chất lợng tốt
+Giáo viên đọc với tốc độ trung bình, phát âm chuẩn xác.
III- Các giai đoạn của một bài nghe
1- Pre- listening
a) Giới thiệu từ vựng mới

Nh trên tôi đã trình bày, không nhất thiết phải giới thiệu tất cả
các từ mới trớc khi nghe. Các em có thể đợc phát triển kỹ năng nghe
bằng cách thực hành đoán nghĩa của từ. Chỉ có những từ khó học sinh
không hiểu đợc nội dung của bài nghe mới cần đợc dạy trớc
b) Chuẩn bị cho học sinh nghe, nghĩ về điều sắp nghe, sắp xếp, dự
đoán. Hoàn thành các dạng bài tập trớc khi nghe. Các dạng bài tập
đó là:
+ Giáo viên viết 3- 5 câu lên bảng về ý chính của bài nghe. Học sinh "
pair ", dự đoán xem câu nào đúng hoặc sai với điều sắp nghe.
+ Open - prediction
Cho học sinh xem một số tranh, học sinh đoán và viết dự đoán về điều
sẽ nghe
hoặc giáo viên đặt câu hỏi, học sinh đoán câu trả lời. Khi nghe, học sinh
sẽ đánh dấu vào đều mình đoán đúng.

Guess Listen
+ Ordering
Cho học sinh một số tình huống hoặc tranh có đánh số a,b đảo lên
bảng. Học sinh thảo luận nhóm đoán thứ tự tranh hoặc câu có sẵn xuất
hiện trong bài nghe.
+ Pre- question
4
Giáo viên cho một vài câu hỏi có chứa ý chính của bài nghe để tập
trung sự chú ý của học sinh trong khi nghe . Học sinh không phải đoán
câu trả lời, sau khi nghe lần một, yêu cầu học sinh trả lời.
2- While- listening
Học sinh tập trung nghe chi tiết để hoàn thành yêu cầu nghe..Mở băng
2-3 lần, yêu cầu học sinh nghe, làm các dạng bài tập nghe hiểu theo yêu
cầu sách giáo khoa hoặc do giáo viên thiết kế nh:
- Defining T - F

- Check the correct answer
- Matching
- Filling in the gap, chart
- Answer the comprehension questión
- Lediberate mistake
VD: Khi đọc một bài miêu tả bức tranh. Trong khi đọc, giáo viên cố
tình mắc lỗi , học sinh nghe và sửa lỗi sai.
3- Post- listening
Giáo viên chọn chủ đề liên quan đến bài nghe , thiết kế các hoạt
động sau khi nghe nh: thay đổi thông tin, nêu ý kiến cá nhân, nêu các
vấn đề tơng tự cho học sinh liên hệ bản thân. Hoạt động có thể là:
a) Recall the story: Cho học sinh kể lại bằng ngôn ngữ của mình.
Giáo viên có thể giúp học sinh bằng những gợi ý nhỏ nh tranh, câu đơn
giản.
b) Write it up: Yêu cầu học sinh viết lại những thông tin nghe đợc
bằng ngôn ngữ của mình, sử dụng thông tin ở trong khung, tranh vẽ.
c) Roll- story: Học sinh đóng vai nhân vật trong bài nghe.
d) Disscussion: Thảo luận vấn đè trong bài theo cặp- nhóm.
Trên đây là một số thủ thuật nghe hiểu để rèng luyện kỹ năng nghe cho
học sinh. ở lớp 6,7 kỹ năng nghe đợc dạy phối hợp với các kỹ nng khác
nen việc giáo viên phải thiết kế các bài tập nghe là cần thiết . ở lớp 8, kỹ
năng nghe đợc dạy tách biệt, các bài tập nghe đều liên quan đến chủ đề
bài học và sử dụng các
dữ liệu đẵ học trong bài. Tuy nhiên việc thiết kế các hoạt động để làm
nền tảng và củng cố cho học sinh nghe có hiệu quả. Nếu chúng ta thực
hiện tốt các phơng pháp, thủ thuật dạy nghe thì sẽ dần khắc phục việc
dạy học kỹ năng nghe còn yếu hơn so với các kỹ năng khác của môn
ngoại ngữ.
5