CA DAO TRONG CHƯƠNG TRÌNH TIẾNG VIỆT TIỂU HỌC TỪ GÓC NHÌN THI PHÁP

TRƯỜNG DẠI HỌC QUẢNG BÌNH

=
X)

TRUONG DAI HOC QUANG BINH
KHOA SP TIEU HOC —- MAM NON

KHOA SU PHAM

iio”

BAO CAO NGHIEN CUU KHOA HOC

CA DAO TRONG CHUONG TRINH TIENG

VIET TIEU HOC TU GOC NHIN THI PHAP
: Nguyễn Thị Như Quỳnh
GV

HGD Tiểu học K52

Mai Thi Lién Giang


®

CẤUTRÚCĐ
MỞ ĐẦU
CƠ SO KHOA HOC CUA DE TÀI.
mxnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnlPnnnnnnnnnnnnnnnnnnnninnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnfnnnnnnnnnnnnnnnnnnnninnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn

munnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnninnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnHHHPHPnHHnHHHPHHHHH

KẾT LUẬN

N


Lý do chọn đề tài
1. Từ bao đời nay, văn hố dân gian ln là hiện thân của vẻ đẹp truyền thống, là
niềm tự hào của mỗi dân tộc. Trong các loại hình văn hố dân gian ấy, ca dao tồn
tại như một vẻ đẹp trí tuệ. Đó là những nếp sống đẹp, những kinh nghiệm q giá
mà cha ơng ta để lại, giúp bôi đắp các giá trị đạo đức, nhân cách cho con người,
là vẻ đẹp của viên ngọc quý sáng lắp lánh. Đây là một phần quan trọng của tư
liệu khoa học dân gian và triết lý dân gian. Dù thời gian có trơi bao lâu, xã hội có
thay d6i thé nao thi ca dao van khang định được giá trị của mình và vẫn ln thu

hút sự tìm tịi, khám phá của biết bao thế hệ.

2. Việc nhận biết, cảm thụ sâu sắc nội dung, ý nghĩa, cấu tạo các câu ca dao là rất
cần thiết đối với cả giáo viên và học sinh Tiểu học.

3. Trong chương trình Tiểu học, ca dao đã được đưa vào giảng dạy khá nhiều
nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Ở Tiểu học, ca dao chủ yếu được tìm hiểu
từ góc độ nội dung, nghiên cứu ca dao từ góc độ thi pháp học vẫn chưa được chú
ý. Hiện nay, áp dụng thi pháp học để tìm hiểu các thể loại văn học đang thu hút
được nhiều sự quan tâm của sinh viên ở các trường Đại học. Việc van dung thi
pháp học nghiên cứu thể loại ca dao đưa lại cái nhìn khoa học và khắc phục

khoảng trống trong nghiên cứu văn học ở Tiểu học.

hE
hl


AI
2 NỌIDUNGĐPTCÀ

Chương 1: Cơ sở khoa học của đê tài
1.2.1. Ca dao

Ca đao là bộ phận chủ yếu và có vai trò quan trọng nhất của
thơ dân gian, là loại thơ truyền thống có phong cách riêng, được
hình thành và phát triển trên cơ sở thành phân nghệ thuật ngôn từ
trong các loại dân ca ngắn và đổi tượng ngắn.

Hay nói một cách dễ hiểu hơn: Cø đao là phần lớn phần lời được
rút ra từ các bài hát dân gian và một số bài thơ dân giam.


NỘI DUNG ĐÈ TÀI
Chương 1: Cơ sở khoa học của đê tài
wy)

Thể thơ và cách vận dụng các thê thơ

(W. Lơi trữ tình và các kiêu câu gắn với nó

Ơké: cáu
QO Nhing cách phơ diễn tình tứ

Ê(›
9

pháp nghệ thuật

Cách sử dụng ngôn ngữ

5

>


OChuong

NG

^

`

1: Cơ sở khoa học của

đề tài

N

1.4. Ca dao trong chương trình tiếng Việt Tiểu học
1.4.2. Ca dao được sử dụng trong chương trình tiếng Việt Tiểu học
Có 39 bài ca dao được đưa vào giảng dạy từ lớp | đến lớp 5

Học vân
Tập viết
Chính tả

Luyện từ và cầu
Tập đọc
AaaaỘ..


NỘI DUNG ĐÈ TÀI

Chương 2: Nhân vật TT, hồn cảnh
hình, kết câu, thể thơ của ca da

trong chương trình tiếng Việt ì


ở chương trình tiêng Việt Tiêu học
‹ _ Trong ca dao truyện thơng, chủ thể trữ tình (tác giả) ln ln
đồng nhất với nhân vật trữ tình và nhân vật ây chỉ có một số

kiểu nhất định.

¢

Các kiểu nhân vật trong ca dao ở chương trình tiếng Việt Tiểu
học: Cha mẹ và người con trong đời sơng ø1a đình; Các cô gái,
người nông dân trong đời sông lao động và sinh hoạt; Con
người nói chung với tình u q hương, đất nước, trong các

mối quan hệ xã hội...; Nhân vật là các biêu tượng của các van
đề trong đời sống.

¢ . Nhân vật trữ tình trong ca dao dù là ai, khi cất tiếng ca về hồn
cảnh cuộc đời mình thì ln ngập tràn cảm xúc


©

Hoan cả

2?

|

`

ở chương trình tiêng Việt

Khơng gian
diễn ra hành
động.

Thời gian của
hành động.

Những cảnh
ngộ đời sống.

N

® trong chương trình tiếng Việt Tiêu

học

Bang thơng kê số lần xuất hiện của các loại ca dao trong chương trìnk
tiêng Việt ở liêu học xét theo quy mơ (độ dài ngăn) như sau:
Loại ca dao

2 dòng

4 dòng

6 dòng

14 dong

Số lượng bài

21

13

4

1

Tỉ lệ (%)

54

33,3

10,2

2,5

—

Ca dao người Việt có kết cầu ngăn gọn. Mặc dù ngăn gọn nhưng súc
tích, bền vững và có tính khái qt cao. Ca dao trong chương trình tiếng
Việt ở Tiểu học chủ yêu là loại ca dao từ 2 - 4 dòng chiếm số lượng lớn
hơn cả, chiêm gần 90% trong tổng số ca dao được đưa vảo giảng dạy.


ReEr
t evmeadad

@ trong chương trình tiêng Việt Tiêu

hoc

Theo thống kê, trong ca dao chỉ có hai hình thức kết cầu cơ bản

Lôi đôi đáp

Lối kể chuyện

@

Thể thơ lục

ba

ở chương trình tiếng Việt Tiểu học

¢ _ Ca dao trong chương trình tiêng Việt Tiểu học, có một thể thơ
chính được sử dụng phơ biên, rộng rãi nhất, đó 1a: thé luc bat.
°-

Dưới góc độ thi pháp, có thê thây lục bát mang đây đủ dang dap
của một thể thơ cách luật với những yêu tố đặc thù về tổ chức
âm thanh: gieo vân, ngắt nhịp, phối điệu trong hình thức tối
thiêu là một cặp lục bát gdm 2 câu với số tiếng cô định: 6 tiếng
(câu lục) và 8 tiếng (câu bát). Đây là thê thơ đặc trưng nhất của

ca dao gơm: lục bát chính thể và lục bát biễn thể. Nhịp điệu lục

bát diễn tả những tình cảm u thương, bn đau.

N


Đ

Thể thơ lục

ở chương trình tiêng Việt Tiêu học

Các thể thơ trong ca dao ở chương trình tiếng Việt Tiêu học được
thơng kê và hệ thơng hóa như sau:
Chính thể

Biến thể

Tổng cộng

Thể thơ lục bát

37

1

38

Thé tho khac

1

(bài)
1

N


@

Thể thơ luc

ba

ở chương trình tiếng Việt Tiểu học

Trong ca dao truyền thống sử dụng rất nhiều thể thơ. Tuy
nhiên, qua thống kê các bài ca dao được sử dụng trong sách giáo
khoa tiêng Việt ở Tiểu học, ta thây răng: ca dao trong chương
trình tiếng Việt khơng sử dụng thê thơ song thất lục bát mà chủ
yêu là các câu ca dao theo thê lục bát và lục bát biến thể. Nhưng
trong khi dạy, giáo viên có thể sưu tam những câu ca dao theo thé
song that luc bat dé gIỚI thiệu, hướng dẫn cho học sinh hiểu được
sự khác biệt cơ bản giữa hai thể thơ. Qua đó để khăc sâu kiến
thức, bồi đắp tình yêu ca dao cho các em.
Việc xác định thê thơ của ca dao trong chương trình tiếng Việt
Tiểu học giúp giáo viên và học sinh năm vững đặc điểm thê loại,
từ đó có cách dạy và học phù hợp với đôi tượng hơn.

N


@
IN HH h

Hình ảnh văn học

`

bang n.b (với n > 1), a không bằng b, n.a thi n.b

¡ - So sánh hai hoa dang n.a thi n.b

- Co miéu ta truc tiép va miéu ta gián tiêp.

ieee

-_

( Ó cả ở lÔi so sánh và miều ta trong ca dao.


@

Dac diém ngo
trong chuong trinh tiéng Viet Tiéu hoc
Có 3 đặc điểm:

|


CA DAO TRONG CHUONG TRINH TIENG VIET
TIEU HOC TU GOC NHIN THI PHAP

Y nghĩa quan trọng của ca dao đôi với học sinh Tiêu hoc
Q

Việc nghiên cứu ca dao băng con đường thi pháp học sẽ
giup hoc sinh cam thu sau sac, cau tạo, ý nghĩa cua ca dao...
&

Từ góc độ thi pháp học, giáo viên cân chú ý một
sô vân đê khi giảng dạy đê học sinh có điêu kiện
tiêp xúc và vận dụng ca dao vào cuộc sông.


TRƯỜNG DẠI HỌC QUẢNG BÌNH

KHOA SU PHAM
TIỂU HỌC MẦM NON

EM XIN TRAN TRONG CAM ON

SY! THEO DOI CUA HOI BONG KHOA HOC
THAY CO VA CAC BAN!