Nguyên cứu so sánh thành ngữ tục ngữ về lời ăn tiếng nói trong tiếng Việt và tiếng Nhật

DAI HOC QUÓC GIÀ HA
NÓI
• TRUÒNG
DAI HOC KHOA HOC XÀ
HÓI
VA NHÀN VÀN
NGUYEN
THI
BANG THU
NGHIÉN
CaU
SO SANH THANH
NGUT,
TUC
NGUT
VE
LÒI
ÀN
TIENG
NÓI TRONG
TIÉNG VIET VA
TIENG
NHÀT
LUAN VÀN THAC
ST
KHOA HOC
NGUT
VÀN
Chuyén ngành: Ly
luqn
Ngòn

ngCr
Ma
so:
5.04.08
NGUÒI HLfÓNG DAN
KHOA HOC:
GS,
TSKH
NGUYEN QUANG HONG
OAi HLvX -JUOC
GÌ
A HA
isiC
f?IJNG TÀM
THÓNG
TIN
THU
VIÉN
HA NÓI - 2005
V
*
LOI
CAM
ON
Tói xin chàn thành càm
an
càc
Thày,
Cd giào trong Khoa Ngdn ngu, Dai
hoc

Quó'c già Ha
Nói - Trudng Dai hoc Khoa hoc Xà boi va
Nhàn
vàn,
nhimg
ngudi
dà
tao diéu kién
va
giùp dd tói trong qua trình hoc
tàp,
dàc
biet là
GS.TSKH Nguyén
Hong
Quang
dà
hudng dàn
giiip
dd tói hoàn thành
luan
àn
này.
Tói xin
duac giii Idi
càm
on
dén ban bè
va
ngudi thàn, nhung ngudi dà

dòng vién tói hoàn thành tòt
luàn
vàn này.
Luqn vàn Thqc si Khoa hoc Ngù vàn
LÒI CAM DOAN
Tói xin cam doan
day
là cóng trình nghién cuu
ciia
riéng tói. Cac so
Heu,
két
qua trong luàn vàn này là trung thuc
va
chua
tiìmg
duac ai cóng bd trong
bàt ky cóng trình nào khàc.
Tàc già luan
vàn
Nguyén Thi Dàng Thu
Luqn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngu vàn
•
. 3
.
MUCLUC
Lòri càm an
Lòri cam doan
MÒ DAU 5
1.

Ly do chon
de
tài 5
2.
Tinh
hình nghién
cihi
6
3.
Dó'i tuang
nghién
cihi cita de
tài 9
4.
Muc tiéu ciia
de
tài 9
5.
Nhiém vu ciia
de
tài 9
6.
y nghia
khoa hoc
va
thuc tién ciia
de
tài 9
7.
Phuong

phàp nghién cuu 10
8.
Nguón
tu
liéu
10
9.
Bó'cuc ciia de
tài 11
CHl/ONG
MOT: CO
SO
LY LUAN CHUNG
VA GIOÌ
THUYÉT
CÙA
DE
TÀI
12
LL^
Mot
so
yéu
tó
vàn boa
lich su
ành
huang
dén thành
ngCf,

tue ngCf
Viet Nam va Nhat Bàn 12
L2.
Thành ngCr,
tue
ngii voi chù de nói nàng 13
IJJ.
Khàiniém
thành
ngit.tuc
ngu trong
Viètngùhgc
13
L2.LL
Khdi niem thành
ngit
13
1.2.1.2.
Khdi niem
tue ngit
15
1.2.1.3. Phàn biet thành
ngHvà tue
ngù 17
L2J.4.
Hien tuang trung gian giùa thành ngù vd
tue
ngù 19
1.2.2. Khdi niem thành
ngù,

tue
ngùNhqtBdn
19
1.2.2.1. Thành
ngù NhàtgócHdn
21
12.2.2.
Thành
ìigù,
tue ngùNhdt ed càu
trùc càu kiéu Nhdt 21
1.2.3. Chù de nói nàng trong vón thành ngù,
tue
ngù Viét -
Nhqt
24
Tiéu
két
(Chuomg
mot) 26
CHUDNG
HAI: THÀNH
NGC-
TUC
NGLr(THEO
CHÙ DE NÓI NÀNG) VIET -
>^
V
^
.

/s^
NHAT XET VE
HINH THlTC
CAU TRUC 28
Muc hic Luàn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngù vàn
•
• . 4
.
2.1.
NhCmg
net
tirong dòng
ve hình
thufc
càu trùc 28
2.1.1.
Tuang dóng ve
càu
trùc dói xùng 28
2.1.1.1.
Dói
xùng ve ngù phdp 29
2.1.1.2.
Dói
xùng ve ngù
nghìa
31
2.1.2. Tuang dóng
ve
càu trùc so sành 33

2.1.2.1.
So sành mó hình càu trùc so sành trong hai ngdn
ngù
Viet -
Nhai
33
2.1.2.2.
Dcìc
diém cùa phdn A trong càu trùc so sành 36
2.2.
NhDmg net
khàc biet ve bmb
thiirc
càu trùc 38
2.2.1.
Dói xùng
ve bang trac
38
2.2.2. Càc dàc
diém
ve vàn 39
Tiéu két
(Cbaong
bai) 41
CHUDNG BA: THÀNH
NGLT-
TUC
NGCCTHEO
CHÙ DE LÒI ÀN TIENG NÓI)
VIET

-
NHÀT XÉT VE NOI DUNG Y
NGHIA
42
3.1.
Càc tbànb
ngO
kbàc nbau
nbirng
cùng biéu bien mot noi dung y
ngbìa 42
3.2.
Lòi
nói duac mó tà
nbuthé
nào 48
3.3.
Quy tàc cùa
sir
nói nàng 50
3.3.1.
Phài
nghl
truóc khi nói 51
3.3.2. Khóng nén nói dói, nén nói that 53
3.3.3.
Khóng nén nói
nhiéu
54
3.3.4. Viec

lua
chon
phuofng
tién cho lai nói 55
3.3.4.1.
Lua chon
Idi
nài 58
3.3.4.2. Tarn quan trong vd già tri cùa lai àn
tiéng
nói 58
Tiéu két
(Cbirong
Ba) 59
KETLUAN
61
TÀI
LIEU
THAM KHÀO 65
PHULUC
68
Muc
hic
Luàn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngù vàn
.
5
fX-f*^
T
.* fy
•

MÒ DAU
jft-
-ft-
A
^1
lA
A A A
ò
ift^
1.
Ly do cbon de tài
Ngón
ngir va
vàn hoà déu co
mói
quan
he
mat thié't vói nhau. Ngón
ngir
là
tàm guang
phàn
chiéu
ró
net
cùa vàn
hoà,
là noi bào
luu
tinh

thàn
vàn
hoà
dàn
toc,
Stic manh
lién
minh
va nhiing
két càu tri thuc nén cùa dàn
toc.
Vàn
hoà ành
huong
dén càch thuc ngón
ngii
dién dat
va nguge
lai, ngón ngu chùa
dung nhiing yéu tÓ vàn hoà trong do. Khóng
thè làm
chù
dugc mot
ngón ngii
néu khóng nàm bàt dugc phóng vàn hoà cùa
nò.
Trong mòi hành vi giao
tiép
ké
cà hành vi

lòi
nói
va
phi
lói
nói déu
co
dàu àn manh me cùa vàn hoà.
Viét Nam
va
Nhàt Bàn déu là nhiing nuóc nàm trong khu vuc vàn minh
phuong Dóng. Giua hai dàn
toc co
nhiing
net
chung
va
nhiing
net
riéng trong
truyén
thó'ng
vàn hoà nói chung
va
trong vàn hoà giao tiép nói riéng. Ve mat
ngón ngu cung vày, tiéng Viét
va tiéng
Nhat déu khóng phài là ngòn ngu bié'n
hình nhu càc ngón ngu chàu Au, song cung khóng phai thuòc cùng
mot loai

hình: tiéng Viét thuòc
loai
hình ngòn ngu don
làp,
con
tiéng Nhàt thuòc
loai
hình ngón ngtr chàp
dinh.
Nhung diém
giò'ng va
khàc nhau
giiìa
hai nén vàn hoà
va
hai ngòn ngii
này chàc chàn sé dugc phàn ành qua kho tàng thành ngu
va
tue ngii, là noi
tieh luy va thè
hién nhung dàc diém vàn hoà dàn gian
va
dàc diém nguón goe
cùa mòi dàn toc. Thành ngu,
tiic
ngu de
càp
dén nhiéu phuong dien cùa cugc
song:
tình yéu, giào due, viec làm nhung trong pham vi luàn àn

de
tài này,
chung tói tàp trung nghién cuu so sành vón thành ngii, tue ngu theo chù
de
lòi
àn tiéng nói sé
co thè giùp
ta nhàn thày nhung
net
tucmg dóng
va
khàc biet
trong ngòn ngu vàn hoà giao tiép cùa hai dàn toc Nhàt
va
Viét,
ma
quan he
giao luu tiép xùc
giiìa
hai dàt nuóc
va
hai dàn
toc
ngày càng tra nén mat thiét.
Thành ngii, tue ngu thuóc
ve
ngón ngù, do do
nò
cung mang dàu àn sàu
sàc cùa vàn hoà.

Tim
hiéu ve thành ngii, tue ngu
ve
lòi àn tiéng nói trong tiéng
Viét
va
tiéng Nhàt sé giùp chung ta co dugc cài nhìn tong quàt ve he thóng
Màddu Luàn vàn Thac si Khoa hoc Ngù vàn
nghi
thiic
lòi nói Viét - Nhàt, trong su chi phói cùa bàn sàc vàn hoà Viét- Nhàt,
nghìa là thày dugc rò
hon
mói quan
he
giua ngòn ngu
va
vàn hoà trong tiéng
Viét
va
trong tiéng Nhàt. Hon nua, no cung
giùp
chung ta hiéu dugc
mot
càch
•
thà'u
dào vàn hoà giao tiép ò
mot góc dò
nào

dò
de àp dung vào cuòc
song,
trong giao tiép.
Nghién
cùu
so sành thành ngu, tue ngii theo chù
de
lòi àn tiéng nói chi là
mot
phàn nhò trong vón vàn hoà cùa mói dàn toc. Nhung dói vói tói, nò that
SII rat
co y
nghia
bòi
day
là càu nói
gitra
hai nén vàn hoà, khi
ma
quan
he
giao
lini
tiép xùc giua hai dàt nuóc dang ngày càng trò nén thàn thiét.
Hy vong ràng, cóng trình nghién
cihi
này sé
co thè
dóng góp

mot
phàn
nhò bé vào viéc giii
gin va
phàt huy bàn sàc vàn hoà dàn
toc va
tao diéu kién
thuàn
Igi
cho giao tiép
giira
hai dàn
toc.
2.
Tình bmb ngbièn
cihi
Cùng phàt trièn vói tiéng nói dàn
toc,
thành ngu, tue ngù dàn dàn dugc
hình thành, dugc nhàn dàn
su
dung vùa nhu cóng cu giao tiép chung
vùa
nhu
cóng cu thè hién dàc trung tu duy cùa dàn toc dò. Vón thành ngù,
tue
ngù cùa
mot
ngòn ngu là
mot

trong
nhùng
kho
bau vi
dai cùa dàn toc, nò là
mot
kho
luu giù
nhOng
kinh nghiem, tri
thùc
cuòc
song,
nhung già trj tinh thàn, nhùng «
quan diém tòn giào cùa nhàn dàn; phàn ành tàm thùc
va
y thùc cùa dàn toc
va
dugc
lini
truyén
tu
dòi này qua dòi khàc.
Vi
vày, thành ngu, tue ngu déu là nguón tu
lieu
quy già
va
là dói tugng
nghién cuu cùa nhiéu nhà khoa hoc

va
nhàn hoc. Dàc biet, càc nhà nghién cuu
vàn hoc
va
ngòn ngu hoc dà xem thành ngu
va tue
ngù là dói tugng nghién
cùu quan trong
va
xem xét chùng ò càc càp do khàc nhau, vói nhùng phuong
phàp khàc nhau
va luòn co
su
ho
trg cho nhau.
Ò Viét Nam, viéc suu tàm tue ngù dà dugc bàt dàu
tu thè
ky
17.
Néu
truóc Càch mang Thàng Tàm cóng viéc nghién cùu
con
le té ròi rac, thì sau
Càch mang Thàng Tàm nhùng nguòi làm cóng tàc suu tàp
va
nghién cùu da
quan tàm nhiéu dén lòi àn tiéng nói cùa nhàn dàn
va co gang
suu tap dugc khà
Ma dàu Luàn vàn Tfiqc si Khoa hoc Ngù vàn

nhiéu thành ngù, tue ngù. Tu dò, giói nghién cùu dà bàt dàu buóc vào giai
doan
co
y thùc phàn biét thành ngù
va
tue ngù. Nhung trén thuc té, viéc phàn
biét rach ròi dói vói
mot so
don vj thành ngù, tue ngù vàn chua sàng tò,
thuòng chùng
co
khà nàng nàm chung ò cà hai loai.
Dàng luu y hon cà là vài
chue
nàm gàn
day,
viéc nghién cùu thành ngù,
tue ngù dà
co
nhùng dóng góp nhàt djnh, càc cóng trình déu
co
nhùng kién
giài khoa hoc mói
ve
phuong dién ly thuyét.
Mot so
cóng trình nghién cùu cùa
Vién Ngón ngù hoc
va
nhùng tàc già khàc (Bùi Khàc Viét -

Tliành
ngù trong
tiéng
Viet,
Ngòn ngù,
N2.1981;
Hoàng Vàn Hành - Ve khdi niem
Tìmnh
ngù
tiéng Viet
-
Ngòn ngù. N3 - 1975; Nguyén Lue,
Luong
Vàn Dang - Tììành ngù
Viét Nam - Nxb. KHXH - H.1993; Nguyén Vàn Hàng - Thành
ngùbón
yéu tó
trong tiéng Viét hién dai - Nxb. KHXH -
1999 )
dà quan tàm khà nhiéu ve
thành ngù tiéng Viét, song khài quàt
co
thè thày tình trang chung là cóng viec
nghién cùu
con
nhiéu vàn
de
nan giài. Chua thè nói ràng tàt cà nhùng vàn de
thành ngù tiéng Viét dà dugc nghién cùu
va

giài quyét triet de.
0 Nhàt Bàn
co
mot kho tàng Kotowaza dò so, là noi hgi tu mot càch khà
toàn dién nhùng già tri vàn hoà dàn gian truyén thóng.
Co
thè coi
day
là mot
cuón sàch giào khoa
lón
vói nhùng kinh nghiem cuòc song quy già dugc
due
ké't tu
hàng nghìn nàm, truyén tu
thè
he này sang
thè
he khàc
va
tra thành càm
nang cùa mgi
thè
he.
Khài niem Kotowaza ò Nhàt Bàn khóng theo càch phàn
djnh cùa nguòi Viét
ma
nò bao góm tàt cà càc thè loai: thành ngù, tue ngù, ca
dao,
phuong ngòn, chàm ngòn, quàn ngù Qua Kotowaza nguòi ta

co
thè
hiéu dugc
ve mot
nén vàn hoà da sàc dién, dóc dào, vùa rat truyén thóng
va
cùng rat hién dai, vùa phuong Dóng nhung cùng chùa dung nhiéu yéu tó
phuong Tày.
Dgc
va
hièu thành ngù,
tue
ngù trong kho tàng Kotowaza ta sé hiéu dugc
càch dói nhàn xù thè, càch tri nhàn
ve
thién nhién, ve xà hói,
ve
càch nuói day
con cài, càch chàm lo
già
dình cùa nguòi Nhàt.
Ma dàu Luàn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngù vàn
• -
8
.
i
Viéc nghién cùu thành ngù, tue ngù trong kho tàng Kotowaza trong tiéng
Nhàt dà dugc càc nhà ngòn ngù hoc Nhàt Bàn nghién cùu
tu làu va co
he

thóng vói nhiéu càch tiép càn khàc nhau.
Co
thè ké dén càc cóng trình nghién cùu sau:
-
^f^^W^O'ukugo
no kenkyu) Nghién cùu thành ngù góc Hàn cùa
1tlijMfp
Yokoyama tatsuji (1935).
-
B^Sa(D4
f^
:^^
(nihongo no ideiomu) Thành ngù tiéng Nhàt
cùaÙ^:kli
Shinrasihidaiji(1950).
-
ISIpCO'ti;^!^
(kokugo no kanyogo) Thành ngù quóc ngù cùa
^|llM
fè Yokoyama Tatsuji (1953).
-
tjC^
:i tt)
è'ff?;ft
O'iko
kotowaza jiten)
Tu
dién Kotowaza cùa
Ép/f^
t

O^^O
Tozou Suzuki
va /SBa^Ì:Éf5
Eitaro Hirota (1956).
-
^<!r io
è^S^A(Kotowaza
jiten) (1,2,3,4,5)
t
^;Ò^'C^^^^
(1,2,3,4,5)
(manga de gakushu) Hoc kotowaza
bang
tranh cùa
"É"
09'4*/i
;Ò^
Yutaka Yoshida
(1983,
1984, 1985).
Song, khài quàt lai ta thày
mot
tình trang chung là còng viec nghién cùu
con
nhiéu vàn de bò ngò, chua tìm ra dugc mot két luan chung.
Theo chùng tòi dugc biét,
a
Viét Nam cùng nhu ò Nhàt Bàn
tu
truóc dén

nay chua
co mot
còng trình nghién cùu chuyén sàu nào
ve
chù
de
lòi àn tiéng
nói trong thành ngù,
tue
ngù tiéng Viét
va
tiéng Nhàt. Do vày, rat càn
co
nhùng khào sàt
va
luàn giài
ve de
tài này nhàm giùp nguòi Viét cùng nhu
nguòi Nhàt vàn dung thành ngù, tue ngù trong giao tiép, làm cho viec nói
nàng thém uyèn
chuyén,
nhuàn nhuyén
va
nhò dò nàng lue biéu dat trò nén
hiéu qua hon, góp phàn vào viéc bào tón
va gin
giù bàn sàc vàn hoà dàn
toc.
Ma dàu Luàn vàn Thqc
sì

Khoa hoc Ngù vàn
3.
Dói tirgng
ngbièn
ciiu
cùa de tài
•
Dói tugng nghién cùu cùa
de
tài là so sành thành ngù, tue ngù theo chù
de
lòi àn tiéng nói trong tiéng Viét
va
tiéng Nhàt.
C^a
dò, tìm ra nhùng
net
tuang dóng
va
khàc biet trong vàn hoà cùng nhu trong ngòn ngù Viét - Nhàt.
4.
Muc tiéu cùa de tài
4.1.
Khào sàt dàc diém
ve
càu trùc, ngù nghìa cùa tiéng Viét
va
tiéng Nhàt.
4.2.
So sành hai

he
thóng, tìm ra nhùng dàc trung
ve
vàn bòa cùa hai dàn toc.
5. Nhiém vu cùa de tài
5.1.
Khào sàt
va
thóng ké càc don vi thành ngù,
tue
ngù
ve
lòi àn tiéng nói
(giao tiép ngòn tu) duói hai dang thùc nói nàng
va
viét
làch
ò trong hai ngòn
ngù Viét - Nhàt dua theo nhùng nguón tu liéu dàng tin cay.
5.2. Trén co so tu liéu chùng tòi thu thàp dugc, tién hành phàn
tich,
phàn loai
càc
sÓ
liéu thóng ké
de
tìm ra dàc diém vàn hoà dugc phàn ành qua tùng loai.
5.3.
So sành dói chiéu
ve

mat hình thùc càu tao
va
noi dung y nghìa giùa càc
don vi thành ngù,
tue
ngù ve lòi àn tiéng nói trong tiéng Viet
va
tiéng Nhat.
6. Y ngbìa kboa hoc
va tbirc
tién cùa de tài
6.1.
Ve mat ly
luqn
- Thày dugc nhùng già tri vàn hoà dugc
tich
luy, bào tón trong vón
thành ngù, tue ngù cùa hai dàn
toc,
thè hién qua thài dò hành xù trong
vàn hoà ngòn giao.
- Thày dugc nhùng co so cùa càc quy tàc
su
dung thành ngù, tue ngù
trong boat dòng ngòn giao cùa nguòi Viet
va
nguòi Nhàt vói nhùng
dàc diém cùa tùng dàn
toc.
6.2.

Ve thuc tién
Hiéu thàu dào
va tran
trong nhùng già tri tinh thàn cùa càc dàn
toc
(Viet-
Nhàt) cùng là
mot
càch
de
làm giàu thém vàn hoà giao tiép, ùng xù cùa nguòi
su
dung ngòn ngù.
Giùp cho viec hoc tiéng
va
giàng day hai ngòn ngù Viet - Nhàt.
Mó dàu Luàn vàn Thqc
sì
Khoa hoc Ngù vàn
• .
10 .
< Khàng djnh vai trò cùa vàn bòa ngòn giao trong xà hói
7.
Pbirang
pbàp ngbièn
ciiu,
phàn
loai
De
tién hành nghién cùu, luàn vàn này se

su
dung mot so phuong phàp
chù yéu sau:
7.1. Phuong phàp thóng ké
Phuong phàp này chùng tòi coi là quan trong
vi
càc
so
liéu
ma
chùng tòi
thu thàp dugc giùp nhàn thùc bàn
chat
cùa thành ngù, tue ngù
ve
lòi àn tiéng
nói trong hai ngón ngù Viét - Nhàt.
7.2. Phuang phàp so sành dèi chiéu
Phuong phàp này dugc tién hành
bang
càch dùng thành ngù, tue ngù
tiéng Viét làm co
so de
so sành dói chiéu càc don vj tuong duong trong tiéng
Viét
va
tiéng Nhat
de
tìm ra
nhiing

diém gióng nhau
va
khàc nhau co bàn
ve
càu tnic
va
ngù nghìa ò thành ngù
tue
ngù (vói chù de lòi àn tiéng nói) giùa
hai ngòn ngù.
8. Nguón ta liéu
De
tién hành
de
tài này, chùng tòi dua vào càc tài liéu thu thàp dugc qua
càc
tu
dién tiéng Nhàt, tiéng Viet
va
sàch bào tiéu bièu nhu:
- Ve
tiéng Viét:
"Tu
dién giài thich thành ngù Tiéng
Viet'\c\\\\
hién Nguyén Nhu Y, 1988)
'Tu
dién thành ngù,
tue ngù
Viet

Nam"(V^
Dung, Vù Thùy Anh, Vu Quang
Hào,
1977),
"Thành
ngùTiéng
Viet'Xhuong
Vàn Dang,
1993) "Khdi
niem ve
thành ngù tiéng
v/^/"(Hoàng
Vàn Hành, N3 1975),
"Thành
ngù bón yéu tó
trong tiéng Viet hién
dai''
(Nguyén Vàn Hàng,1999)
-
Ve
Tiéng Nhàt:
^ln-(7)i}F5S(jukugo
no kenkyu) Nghién cùu thành ngù góc Hàn cùa
^
lilMfp
Yokoyama tatsuji (1935)
0
:^^(D^
7^
4 ^^

(nihongo no ideiomu) Thành ngù tiéng Nhàt cùa
è^±—
Shinrasihi daiji (1950)
Ma dàu Luàn vàn Thqc sT Khoa hoc Ngù vàn
•
. 11 -
•"-• Sfo^Uffllp
(kokugo no kanyogo) Thành ngù quóc ngù cùa
^LilMfé
Yokoyama Tatsuji (1953)
ijc^
Z tt:>
è*5?:ft
ijìko
kotowaza jiten)
Tu
dién Kotowaza cùa
i^y\^
t
0^0
Tozou Suzuki
va Jt
ffl
^;feg(5
Eitaro Hirota (1956)
::i::bè'5tt(Kotowaza
jiten)
(1,2,3,4,5)
t.
k.f}'^'^:'^'^

(
1,2,3,4,5)
(manga de gakushu) Hoc kotowaza bang tranh cùa
a"
09^/"^
75^
Yutaka
Yoshida
(1983,
1984, 1985).
Ngoài ra
con
tham khào nhùng còng trình
va
chuyén luàn cùa càc nhà
ngòn ngù hoc Viét Nam
va
Nhàt Bàn
ve
thành ngù
va tue
ngù.
9. Bó
CLIC
cùa de tài
Ngoài phàn MÒ dàu
va
phàn Két luàn, nói dung cùa
de
tài góm càc

chuong sau:
Qiuong
Mot: Ca sa ly luàn
va
giài thuyét cùa de tài
Qiuong
Hai: Thành ngù,
tue
ngù (theo chù de nói nàng) Viét - Nhàt xét
ve
hình thùc càu tao
Chuong Ba: Thành ngù -
tue
ngù (theo dm de nói nàng) Viét -
Nliàt
xét
*
ve
nói dung y nghìa.
Ma dàu Luàn vàn Thqc
si
Khoa hoc Ngù vàn
•
. 12 .
CHirONG
MOT:
• CO
SO
LY LUÀN CHUNG
VA

GIÓI THUYÉT CÙA DE TÀI
1.1. Mot so yéu to vàn hoà
lich sir
ành
hirong
dén thành
ngOr,
tue ngù Viét
Nam
va
Nhat Bàn
Vàn hoà Trung Hoa dà
de
lai dàu
Sii
sàu dam ò nhiéu màt trong xà hòi
cùa càc quóc
già
Chàu À trong
dò co
Viét Nam
va
Nhat Bàn.
Mot
trong nhùng
dàu àn dàm
net
nhàt là trong
linh
vuc ngón ngù

va
vàn hoà.
Chinh vi
vày,
trong kho tàng thành ngù, tue ngù Viét Nam
va
Nhat Bàn
co
nhiéu don vi xuàt
xù
tu
càc giai thoai, giào
ly,
tu tuòng
va
vàn hién cùa
Tmng
Hoa.
1.1.1. Truóc hét, khi nói
ve
ành huòng cùa vàn hoà Trung Hoa dói vói Viet
Nam
va
Nhàt Bàn nói chung
va
thành ngù,
tue
ngù Viét Nam, Nhat Bàn nói
riéng, chùng ta khòng the khóng so
luoc

nhàc dén con duòng tiép nhàn vàn
hoà, vàn tu Trung Hoa ò mói nuóc.
Viét Nam vùa là nuóc
làng
giéng, vùa
chiù
su dò
ho
cùa Trung Hoa trong
mot
thòi gian
dai,
nén vàn hoà Viét Nam
chiù
su ành huòng cùa vàn hoà
Tmng Hoa là
mot
tàt yéu. Nguòi Viét dà vay muon tiéng Hàn
va
dàc biet là
vàn tu cùa nguòi Hàn de làm phong phù thém ngòn ngù cùa dàn
toc
minh.
Sau
dò,
theo dòng lich
su,
tiéng Viét dà tiép xùc vói ngón ngù phuong Tày (tiéng
Phàp,
Bó Dào Nha,

Ha
Lan )
va
chù Hàn, chù Nòm dàn dàn
dugc
thay
thè
bang
chù quÓc ngù (duoc dành dàu
bang
cuón
Tu
dién Viet - Bó - La cùa
Alexandre de Rhodes xuàt bàn ò Róma nàm 1651). Ngón ngù cùa dàn
toc
ta
ngày càng hoàn thién, nhung khòng làm màt di bàn sàc vón
co tu
ngàn xua.
Dói vói Nhàt Bàn, truóc khi chù Hàn du nhàp vào, dàt nuóc Phù Tang
hàu nhu khòng
co
vàn
tir
riéng cùa
minh.
Diéu này chi thay dói khi nguòi
Nhàt nhàn ra ràng càn phài
co
mot he thóng chù viét cùng nhu viec càn phài

tiép nhàn càc giào thuyét nói tiéng cùa quóc
già
làng giéng,
ma
tiéu biéu là
Khóng giào de xày dung
va
phàt trién dal nuóc.
Chinh vi
vày,
Nhàl
Bàn, dàc
biét là trong triéu dai cùa thài
tu
Shotoku (sinh nàm 547- màt nàm 622, nhiép
chinh
tu
593 dén chét, thuòc triéu dình Yamato - thòi dai vàn hóa
Kofun,
tri vi
Chuoììg
Mot:
Ca sa ly luàn chung

Luàn vàn Thqc si Khoa hoc Ngù vàn
* -
13 .
trén danh nghìa là nù hoàng Shuko) dà chù dòng
cu
nhiéu phài doàn sang

Trung Hoa hoc hòi nhùng thiét
che
chinh tri xà hòi, nhùng tri thùc vàn hoà de
dem truyén bà cho cóng dóng
minh.
Ben
canh dò, cùng
co mot so lugng
lón
nguòi di cu
tu lue
dia Trung Hoa sang Nhat Bàn, ho dà mang dén Nhàt bàn
khòng
chi
nhùng ky thuàt canh tàc, thù còng
ma con
cà nhùng già tri vàn hoà
tinh thàn quy bau. Dén
cuòi thè
ky
Xn
dàu
thè
ky XIII, nguòi Nhàt dà bàt dàu
sàng tao ra chù viét
va
dàn dàn bót chju ành huòng cùa vàn hóa Tmng Hoa.
Nhu vày,
bang
nhiéu ngà duòng

va bang
nhiéu phuong thùc khàc nhau,
Vàn hoà Trung Hoa dà góp phàn xày dung nén nén tàng y thùc, he tu tuòng
xà hói cùa hai nuóc Viét - Nhàt nói chung
va
trong
he
thóng thành ngù, tue
ngù cùa hai nuóc nói riéng.
1.1.2.
Trong kho tàng thành ngù, tue ngù Viet Nam
va
Nhàt Bàn
co
nhùng don
vj hoàn toàn gióng nhau cà
ve
càch
thè
hién cùng nhu y nghìa. Tàt nhién,
chùng ta khòng the phù nhàn duoc ràng hién tuong tuong dóng trong vàn hoà
co
the là do su gap go trong
lói
tu duy hoàc xuàt phàt
tu
nhùng diéu kien xà
hói giò'ng nhau.
Vi
du: Nguòi Viét nói:

"Quàn tu
nhàt ngòn"
Nguòi Nhat nói:
''^^{Z.Z.MM
L.
"
gunshini nigen nashi.
"
Quàn
tu
khòng nói hai lòi."
So dì chùng ta khàng dinh
net
tuong dóng cùa thành ngù Nhàt - Viét
chiù
su ehi phói cùa Trung Hoa là dua trén nhiing chùng liéu lich
su,
vàn hoà
va
dira
trén càu tmc hình thùc cùng nhu nói dung chinh cùa càc don vj thành ngù.
1.2. Thành
ngur,
tue
ngii vói chù de nói nàng
1.2.1.
Khài niem thành
ngù,
tue
ngù trong Viét

ngù
hoc
1.2.1.1.
Khài niem thành ngù
Thành ngù là
mot
bò phàn quan trong trong vón
tu
cùa mot ngòn ngù.
Qua khào sàt
va
suu tàp, tiéng Viét
co
mot khói
lirong
thành ngù rat lón,
phong phù
va
da dang. Phàt trién thành ngù là
mot
trong nhùng càch tot de bó
sung cho vón
tu.
Xét
ve
màt tu
tu,
thành ngù dà làm giàu, làm dep cho ngón
ngù dàn toc
ve

nhiéu phuong dién.
Chuong
Mot:
Ca sa ly luàn chung

Luàn vàn Thqc sT Khoa hoc Ngù vàn
-
14
.
Tuy nhién,
co rat
nhiéu càch quan niem
ve
thành ngù
va
cho dén nay vàn
chua
co mot
quan diém thóng nhàt
ve
dói
tugng
này.
Trong "Lòi nói dàu" cùa
tu
dién
'Thành
ngù tiéng Viét" (Nguyén
Liie,
Luong Vàn Dang, 1976)

co
doan viét:
"Ranh
giói
ben
duói cùa thành ngù là
cum góm hai
tu,
con
ranh giói
ben
trén là càu. Thành ngù tiéng Viét là don vi
tmng gian nàm giùa hai giói han
dò".
Trong cuón
'Tu va
vón
tu
tiéng Viét hién
dai",
giào su Nguyén Vàn Tu
viét:
"Thành
ngù: dò là cum
tu co
djnh, trong
dò
càc
tu
phàn lón dà màt di

tinh
dóc làp ngù nghìa cùa chùng,
va
sau khi két hop vói nhau, chùng tao
thành
mot thè
thÓng nhàt
ben
chat. Nghìa cùa két hop dò khòng duoc tao nén
bòi nghìa cùa thành tÓ (hình vj) nàm trong thành phàn cùa nò".
Co thè
khàng djnh ràng tàt cà càc hoc già dàu tién nghién cùu thành ngù
tiéng Viét -
tu
chuyén
già
trong
lình
vuc vàn hoc dàn gian (Pham Quynh,
Nguyén Vàn Ngoc,
VQ
Ngoc Phan) dén nhùng chuyén
già
trong
llnh
vuc tiéng
Viet hién dai (Dò Hùu Chàu,
Ho
Le,
Nguyén Vàn Tu,

Truc^g
Dòng San),
trong khi xàc djnh nhiing dàc diém cùa thành ngù tiéng Viet,
it
nhiéu déu xuàt
phàt
tu
hai binh dién co bàn sau
day:
- Bình dién
ben
ngoài^
nghìa là càu trùc hình thùc cùa thành ngù: Ho
^
cho thành ngù là don vj ngòn ngù, bàn thàn nò là cum
tu
co djnh.
- Bình dién
ben
trong,
tue
ngù nghìa: Thành ngù là don vj ngón ngù
co
y nghìa dugc tài tao mang
tinh
hình ành cao.
De miéu tà nhùng dàc diém cùa thành ngù trén binh dien ly thuyét thì
càch dàt vàn
de
nhu trén là

co thè
chàp nhàn dugc. Song trén thuc té,
co
nhùng
khó
khan
lón khi phàn biét thành ngù vói nhùng don vj ngón ngù khàc nhu
tue
ngù
va tu
ghép. Giùa càc nhà nghién cùu khòng
co
su thóng nhàt y kién
it
ra ò
hai diém:
- Càc nhà nghién
cihi
hiéu khàc nhau ve mói lién he bien chùng giùa
thành ngù
va
nhùng don vj ngón ngù khàc gàn vói no.
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung

Luàn vàn Thqc si Khoa hoc
N^ù
vàn
•

- 14 .
Tuy nhién,
co rat
nhiéu càch quan niem
ve
thành ngù
va
cho dén nay vàn
chua
co mot
quan diém thóng nhàt
ve
dÓi tugng này.
Trong "Lòi nói dàu" cùa
tu
dién
'Thành
ngù tiéng
Viét"
(Nguyén
Liic,
Luong Vàn Dang,
1976) co
doan viét: "Ranh giói
ben
duói cùa thành ngù là
cum góm hai
tu,
con
ranh giói

ben
trén là càu. Thành ngù tiéng Viet là don vi
tmng gian nàm giùa hai giói han dò".
Trong cuón
'Tu va
vón
tu
tiéng Viét hién dai", giào su Nguyén Vàn Tu
viét: "Thành ngù: dò là cum
tu co
djnh, trong dò càc
tu
phàn lón dà màt di
tinh
dòc làp ngù nghìa cùa chùng,
va
sau khi két hgp vói nhau, chùng tao
thành
mot thè
thóng nhàt
ben
chat. Nghìa cùa két hgp dò khòng dugc tao nén
bòi nghìa cùa thành tÓ (hình vj) nàm trong thành phàn cùa nò".
Co thè
khàng djnh ràng tàt cà càc hoc già dàu tién nghién cùu thành ngù
tiéng Viét -
tu
chuyén
già
trong lình vuc vàn hoc dàn gian (Pham Quynh,

Nguyén Vàn Ngoc, Vù Ngoc Phan) dén nhùng chuyén
già
trong
ITnh
vuc tiéng
Viét hién dai (Dò Hùu Chàu,
Ho
Le,
Nguyén Vàn Tu, Tmong Dòng San),
trong khi xàc djnh nhùng dàc diém cùa thành ngù tiéng Viet,
ft
nhiéu déu xuàt
phàt
tu
hai bình dién co bàn sau
day:
- Bình dién ben
ngoài,
nghìa là càu trùc hình thùc cùa thành ngù: Ho
^
cho thành ngù là don vj ngòn ngù, bàn thàn nò là cum
tu
co djnh.
- Bình dien
ben
trong, tue ngù nghìa: Thành ngù là don vj ngòn ngù
co
y nghìa dugc tài tao mang
tinh
hình ành cao.

De
miéu tà nhùng dàc diém cùa thành ngù trén bình dien ly thuyét thi
càch dal vàn
de
nhu trén là
co
thè chàp nhàn dugc. Song trén thuc té,
co
nhùng
khó
khan
lón khi phàn biét thành ngù vói
nhinig
don vj ngòn ngù khàc nhu
tue
ngù
va tu
ghép. Giùa càc nhà nghién cùu khòng
co sii
thóng nhàt y kién
it
ra ò
hai diém:
- Càc nhà nghién cùu hièu khàc nhau ve mói lién he bien chùng giùa
thành ngù
va
nhùng don vi ngòn ngù khàc gàn vói no.
Chuoìig
Mot:
Co sa ly luqn chung

Luàn vàn Thqc si Khoa hoc Ngù vàn
• ' .
15 .
- Càc nhà nghién cùu néu
lén
nhùng tiéu
chi
khàc nhau
de
phàn biet
•
thành ngù vói nhùng don vj ngòn ngù khàc.
'Tu
dién tiéng Viét" cùa Vién Ngón ngù hoc (1992) djnh nghìa thành
ngù nhu sau:
'Thành
ngù là tàp hap
tu co
dinh,
da quen càch dùng
ma
nghìa
thudng
khàng
thè
giài thich duac mot càch dan gian bang nghìa cùa càc
tu
tao
nén

nà'\
Song djnh nghìa này khóng cho phép hièu nhùng cum
tu co
djnh
co
càu
trùc khàc, chàng han nhu càu trùc càu
co
phài là thành ngù khòng,
va thè
nào
là "khòng thè giài thich dugc
mot
càch don gian", thè nào là "thuòng khóng
thè"?
Vi
thè, theo quan diém cùa chùng tòi, càch djnh nghìa này càn phài
dugc hién minh thém.
Theo chùng tòi,
co
thè djnh nghìa thành ngù mot càch don gian
va de
hièu nhu trong cuÓn "Ca sa ngón ngù hoc
va
tiéng Viét" (Mai ngoc Chù, Vù
Due
Nghiéu, Hoàng Trong Phièn) nhu sau: "Thành ngù là cum
tu co
djnh,
hoàn chinh

ve
càu tmc
va
y nghìa. Nghìa cùa chùng
co tinh
hình tugng
và^oàc
ggi càm".
Vi
du: ba
epe
ba dóng; chà càn do ràch; nhà ngdi cày mit;
mèo
miéng
dai
àn
xói vd; ong mat cùa kia bà chìa cùa no; dat nhu tàm tuoi
Tu
nhùng quan niem trén, chùng ta thày thành ngù
co
nhùng dàc diém
sau:
- Là loai tó hgp
tu co
djnh,
ben
vùng
ve
hình thài
va

càu trùc.
- Mang tình chat bièu tmng
va
thién
ve tinh
djnh danh.
-
Co tinh
hoàn
chinh ve
y nghìa.
Mói dàc diém néu trén dugc xàc djnh trén co so dói làp vói nhùng don vj
tuong ùng vói nò
(tu
ghép,
tue
ngù).
1.2.1.2. Khài niem
tue
ngù
Tijc
ngù là mot hién tugng y thùc xà hói phàn ành lói nói, lói nghì
va
lói
song
cùa nhàn dàn
trai
qua bao thòi dai, luu giù
mot
kho tàng tri thùc, kinh

Chuong
Mot:
Co sa ly luàn cimng

Luàn vàn Thqc si Khoa hoc Ngù vàn
.
17
.
nhiéu chua chàc dà phài là tòt, nói nhiéu
co
thè hoc lo nhùng sai sót,
co
thè
co:
"Àn hét thì hét miéng ngon, nói làm thì hét lòi khòn hoà ró"; "Huong nàng
thàp nàng khói, nguòi nàng nói nàng lói".
OA'
HOC QUÓC
GIÀ
HA NO.
-:>MNG
TÀM THÓNG TIN
THLf VIÉN
- Tinh truyén thóng
\U\
9
1
f PO
Tijc
ngù dugc sàng tao ra nhàm

miic dich
tòng
ket
va phó
bién kinh
nghiem
dòi
song,
kinh
nghiem Ijch su
- xà bòi cùa nhàn dàn
lao
dóng. Nhùng
kinh
nghiem
ày dugc rùt ra
tu
viéc quan sàt hàng
loat
nhùng
sii
kién
Ijch su
-
xà hòi
CLi
thè. Kho tàng
tue
ngù luòn dugc bó sung,
tich

luy, ké thùa
va
phàt
trièn
tu
thè
he
này sang thè
he
khàc.
- Tinh giào
due
Mòi càu
tijc
ngù déu chùa dung
mot
lòi khuyén,
mot
bài hoc quy
bau.
Nò
chàm
bié'm
nhiing thòi hu tàt xàu trong xà bòi, chi cho ta thày le phài, càch
song
va
quy tàc ùng xù, day cho con nguòi nhùng nhàn thùc co bàn
ve
thè giói
tu nhién cùng nhu xà bòi. Trai qua hàng ngàn nàm, kho tàng

tue
ngù vàn
con
nguyén già trj giào due, già trj nhàn thùc.
1.2.1.3. Phàn biet thành
ngù va tue
ngù
Trong bài bào dàng trén tap
chi
"Ngòn ngù" (so 3, 1972), Nguyén Vàn
Ménh nhàn manh ràng càn phài tìm cho ra ranh giói rò ràng giùa thành ngù
va
tue ngù. Theo y kién cùa tàc già bài bào, thành ngù là don vj
co
nói dung
ben
trong miéu tà hình ành cùa càc hién tugng cùng nhu hành dòng
va
quan he.
Ve
màt hình thài, theo y tàc già, da
so
thành ngù là
ciim
tu co djnh.
Vi
du: "Nói nggt nhu duòng" (nói ngot ngào khéo
léo,
co
sue lói cuón thuyét

phuc).
Tiic
ngù là nhùng don vj
co
nói dung
ben
trong chùa dung nhùng vàn
de
trièt
ly, tu tuòng, dao
due,
kinh nghiem
san
xuàt, dàu tranh xà bòi, hành vi cùa
con nguòi trong xà bòi. Noi dung tuong tu nhu thè dugc bièu hién ró nhàt
trong càu néu lén nhùng lòi khuyén ràn dao
due diia
trén kinh nghiem song.
Vi
du: "Chim khòn chua bàt dà bay, nguòi khòn
it
nói
it
hay
tra
lòi" (Con
nguòi phài suy nghì
chin
chàn
tmòc

khi nói).
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung

Luqn vàn Thqc si Khoa hoc Ngù vàn
• ' -
18 .
Tàc già bài bào nhàn manh ràng:
"Nói
dung cùa thành ngù là
tinh
hình
ành
con nói
dung cùa tue ngù là nhùng quy tàc, quy
luàt
Ve
màt hình thài
ngù phàp thì nói chung thành ngù là
ciim tu
chù khóng phài là càu.
Con
tue
ngù thì ngugc lai, bàt ki tue ngù nào cùng là càu".
Tóng
két lai,
co
thè két luàn ràng de phàn biét thành ngù vói tue ngù
Nguyén Vàn Ménh dà néu ra hai tiéu

chi:
nói dung ngù nghìa
va
hình thùc
ngòn ngù. Song néu àp dung tiéu
chi
cùa Nguyén Vàn Ménh thì khó xàc djnh
nhùng tó hgp sau
day
là thành ngù hay tue ngù:
Chuót
gàm chàn mèo
Kién bò miéng chén
Néu quy nhùng don vj này là thành ngù, thi chùng khòng phài là cum
tu,
con
néu quy chùng là tue ngù thi chùng khòng
he
chùa dung nhùng quy tàc,
quy luàt, nhùng lòi khuyén ràn dao
due
nào cà, nghìa là nhùng noi dung dàng
le phài
co
trong bàt ky càu
tiic
ngù nào (theo quan diém cùa Nguyén Vàn
Ménh).
Càn phài thùa nhàn ràng viéc dua ra dugc tiéu
chi de

xàc djnh dugc su
khàc nhau giùa thành ngù
va
tue ngù trong tiéng Viét là mot nhiém vu rat khó.
Theo chùng tòi, su khàc nhau giùa thành ngù
va
tue ngù thè hién ò chò mac
dàu thành ngù cùng nhu tue ngù
co
nghìa bóng, nghìa hình ành, khài quàt trùu
tugng, nhung chùc nàng nhiém
vii
cùa chùng trong càu khàc nhau. Néu thành
ngù thuòng dugc thuc hién chùc nàng djnh danh gióng nhu
tu va
trong càu
chùng boat dòng nhu nhùng don vj djnh danh, thi tue ngù là mot thòng bào
day
dù
va
trgn ven, trong càu chùng boat dóng nhu nhùng don vj thòng bào.
Thành ngù thuc hién chùc nàng djnh danh trong càu,
ve
màt càu trùc,
chùng là cum
tu va
làm
mot
bó phàn càu thành càu,
con tue

ngù trong khi thuc
hién chùc nàng thòng bào, nò làm
mot
càu dòc làp hoàn chinh.
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung

Luàn vàn Thqc si Khoa hoc Ngù vàn
-
19 _
''^
Ta
co
thè tam thòi thành làp bang sau
Tiéu chi
Càu trùc
Y nghìa
Chùc nàng
Thành ngù
- Là
mot
cum
tu co
djnh,
mot
bò
phan cùa càu.
- Ggi lén
mot

hình ành hay càm
xùc.
- Chùc nàng dinh danh.
-
Chùc nàng
thàm
mi.
Tue
ngù
- Là
mot
càu nói hoàn chinh.
- Dién dat
mot
y mang
tinh
ly
tri,
nhàn xét, kinh
nghiem,
luàn ly hay su
phé phàn.
- Chùc nàng nhàn thùc.
- Chùc nàng giào due.
- Chùc nàng
thàm
mi.
1.2.1.4. Hién tuang trung gian giùa thành ngù
va
tue ngù

Ranh giói giùa thành ngù
va
tue ngù khòng luòn rò ràng,
chàng
han
nhùng càu sau
day co
thè là thành ngù hay
tue
ngù, do tue ngù rùt ngàn lai
hay thành ngù khai trièn ròng ra.
Vi
du:
Tue
ngùr
Co
an cu mòi
lac
nghiép
Khòn nhà
ma
dai chg
Anh hùng khòng dàt dung vo
Thành
ngir
An cu
lac
nghiép
Khòn nhà dai cho
Khòng dàt dung

vò
Ép dàu ép
mò
ai no ép duyén
Trai
duyén khòn ép
Dành ràn dùng dành giùa khùc Dành ràn giùa khùe
Nhung diéu quan trong là nhùng hién tugng này khòng nhiéu, khòng thè
khài quàt thành cài chung nhàt, cài phó bién.
1.2.2. Khài niem thành
ngù,
tue ngù
Nhàt Bàn
Khi tìm hiéu
ve
vàn hoà dàn gian Nhàt Bàn, nguòi ta khòng thè khóng
chù y dén
mot
trong nhùng thành tó quan trong nhàt cùa nò là Kotowaza.
Co
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung
Luàn vàn Tliqc sì Khoa hoc Ngù vàn
19
Ta
co
thè tam thòi thành làp
bang
sau

Tiéu chi
Càu trùc
Y nghìa
Chùc nàng
Thành ngùr
- Là
mot
cum
tu
eó djnh,
mot
bò
phàn cùa càu.
- Ggi lén
mot
hình ành hay càm
xùc.
- Chùc nàng dinh danh.
- Chùc nàng
thàm
mi.
Tue
ngù
- Là mot càu nói hoàn chinh.
- Dién dat
mot
y mang
tinh
ly
tri,

nhàn xét, kinh
nghiem,
luàn ly hay su
phé phàn.
- Chùc nàng nhàn thùc.
- Chùc nàng giào due.
- Chùc nàng thàm
mi.
1.2.1.4.
Hién tuang trung gian giùa thành
ngù va
tue ngù
Ranh giói giùa thành ngù
va
tue ngù khòng luòn ro ràng, chàng han
nhiJng
càu sau
day
eó thè là thành ngù hay tue ngù, do tue ngù rùt ngàn lai
hay thành ngù khai trièn ròng ra.
Vidu;
Tue ngiir
Co
an cu mói lac nghiép
Khòn nhà
ma
dai chg
Anh hùng khòng dàt dung vò
Ép dàu ép mò ai nò ép duyén
Thành

ngOr
An cu lac nghiép
Khòn nhà dai cho
Khòng dàt dung vò
Trai
duyén khòn ép
Dành ràn dùng dành giùa khùc Dành ràn giùa khùc
Nhung diéu quan trong là nhùng hién tugng này khòng nhiéu, khòng thè
khài quàt thành cài chung nhàt, cài phó bién.
1.2.2. Khài niem thành
ngù,
tue ngù
Nhàt Bdn
Khi tìm hièu
ve
vàn hoà dàn gian Nhàt Bàn, nguòi ta khòng thè khòng
chù y dén
mot
trong nhùng thành tó quan trong nhàt cùa nò là Kotowaza.
Co
Chuong
Mot:
Co sa ly luqn chung

Luqn vàn Tlmc
sì
Khoa hoc Ngù vàn
<Cf
-
19

.
'
Ta eó thè tam thòi thành làp bang
sau
Tiéu chi
Càu trùc
Y nghìa
Chùc nàng
Thành ngù
- Là
mot
cum
tu
eó djnh,
mot
bò
phàn cùa càu.
- Ggi lén
mot
hình ành hay càm
xùc.
- Chùc nàng dinh danh.
- Chùc nàng thàm mi.
1
Tue
ngù
- Là
mot
càu nói hoàn chinh.
- Dién dat

mot
y mang
tinh
ly
tri,
nhàn xét, kinh
nghiem,
luàn ly hay su
phé phàn.
- Chùc nàng nhàn thùc.
- Chùc nàng giào due.
- Chùc nàng thàm mi.
1.2.1.4. Hién tuang trung gian giùa thành
ngù va tue
ngù
Ranh giói giùa thành ngù
va
tue ngù khòng luòn ro ràng, chàng han
nhùng càu sau
day
eó thè là thành ngù hay tue ngù, do
tue
ngù rùt ngàn lai
hay thành ngù khai trièn ròng ra.
Vi
du:
Tue ngiif
Co
an cu mói lac nghiép
Khòn nhà

ma
dai chg
Anh hùng khòng dàt dung vò
Ép dàu ép mò ai nò ép duyén
Thành ngù
An cu lac nghiép
Khòn nhà dai cho
Khòng dàt dung vo
Trai
duyén khòn ép
Dành ràn dùng dành giùa khùc Dành ràn giùa khùc
Nhung diéu quan trong là nhùng hien tugng này khòng nhiéu, khòng thè
khài quàt thành cài chung nhàt, cài phó bién.
1.2.2. Khài niem thành ngù,
tue ngù
Nhàt Bdn
Khi tìm hièu
ve
vàn hoà dàn gian Nhàt Bàn, nguòi ta khòng thè khòng
chù y dén
mot
trong nhùng thành tó quan trong nhàt cùa
nò
là Kotowaza. Co
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung .
Luàn vàn Tliqc si Khoa hoc Ngù vàn
•
. 20 .

thè coi Kotowaza là
mot
cuón sàch giào khoa lón vói nhùng kinh nghiem cuòc
song
quy già dugc
due
két
tu
hàng nghìn nàm, tmyén
tu
thè he này sang thè
he
khàc
va
trò thành càm nang cùa mgi thè
he.
Cùng qua Kotowaza, nguòi ta
•
co
thè hièu
ve mot
nén vàn hoà da sàc dién, dòc dào vùa
rat
tmyén thóng
va
cùng
rat
hién dai, vùa
rat
Dòng Phuong nhung cùng chùa

rat
nhiéu yéu tó vàn
hoà Tày Phuong cùa xù so anh dào. Chinh bòi vày, Kotowaza dà trò thành dói
tugng nghién cùu cùa nhiéu ngành khoa hoc.
Tmòc hét, Kotowaza là
mot
bó phàn quan trong cùa ngòn ngù dàn
toc.
Vói càch bièu dat vùa phong phù, giàu hình ành lai vùa ngàn ggn,
barn
xùc
mang y nghìa khài quàt cao, nò khòng nhùng là lòi àn tiéng nói hàng ngày cùa
nguòi dàn
ma con
dugc
su
dung trong nhiéu sàch bào. Vói cài nhìn cùa dàn
toc
hoc nguòi ta sé gap lai trong Kotowaza nhùng phong tue tàp quàn, ké cà
nhùng diéu khòng tÓn tai trong xà bòi hién dai ngày nay nùa. Nguòi ta
co
thè
xem nò nhu
mot
bò luàt cùa nhàn dàn vói nhùng he thóng
chuàn
muc dao
due
dugc hình thành
tu

làu dòi
va
thuòng xuyén dugc bó sung. Qua Kotowaza, càc
trièt
già
phàn nào thàu hièu dugc bé tu tuòng dàn gian, càc chinh trj
già
sé hoc
dugc càch trj quóc, an dàn cùa nguòi xua. Càc nhà quàn su cùng
it
nhiéu thày
dugc nhùng quan niem cùa nhàn dàn
ve
binh phàp. Thày thuóc, nhà
nòng,
càc
bàc cha me, con cài, thày trò sé tìm dugc nhùng bài hoc bó
ich
cho nghé
nghiép
va
càch ùng xù cùa minh
Theo nhà nghién cùu tue ngù Nhàt Ban OTóòhudi: Kotowaza là tho cùa
dao ly dàn gian, làm cho cuóc
sÓng
ngày càng thém y vj.
Hoc già Mòtòóri Nòrinaga
(1730-1801)
lai cho Kotowaza là lòi sàm, lòi
thành thàn day.

Kotowaza trong tiéng Nhàt thuòng
co
nhùng thuòc
tinh
co bàn sau:
-
CO
djnh trong càch dùng.
-
CO
djnh toàn bó hoàc bò phàn nghìa.
-
Co
djnh
ve
càu trùc
va
ngù nghìa.
-
Co
dinh
ve cu
phàp.
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung

Luàn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngù vàn
•
. 20 .

thè coi Kotowaza là
mot
cuón sàch giào khoa lón vói nhùng kinh nghiem cuòc
song
quy già dugc
due
két
tu
hàng nghìn nàm, tmyén
tu
thè he này sang thè
he
khàc
va
trò thành càm nang cùa mgi thè
he.
Cùng qua Kotowaza, nguòi ta
eó thè hièu
ve mot
nén vàn hoà da sàc dién, dòc dào vùa
rat
tmyén thóng
va
cùng
rat
hién dai, vùa
rat
Dòng Phuong nhung cùng chùa
rat
nhiéu yéu tó vàn

hoà Tày Phuong cùa xù so anh dào. Chinh bòi vay, Kotowaza dà trò thành dói
tugng nghién cùu cùa nhiéu ngành khoa hoc.
Tmòc hét, Kotowaza là
mot
bò phàn quan trong cùa ngòn ngù dàn
toc.
Vói càch bièu dat vùa phong phù, giàu hình ành lai vùa ngàn ggn,
barn
xùc
mang y nghìa khài quàt cao, no khòng nhùng là lòi àn tiéng nói hàng ngày cùa
nguòi dàn
ma con
dugc
su
dung trong nhiéu sàch bào. Vói cài nhìn cùa dàn
toc
hgc nguòi ta sé gap lai trong Kotowaza nhùng phong tue tàp quàn, ké cà
nhùng diéu khòng tón tai trong xà bòi hién dai ngày nay nùa. Nguòi ta eó thè
xem nò nhu
mot
bó luàt cùa nhàn dàn vói nhùng he thóng chuàn muc dao
due
dugc hình thành
tu
làu dòi
va
thuòng xuyén dugc bó sung. Qua Kotowaza, càc
trièt
già
phàn nào thàu hièu dugc he tu tuòng dàn gian, càc chinh trj

già
sé hoc
dugc càch trj
quÓe,
an dàn cùa nguòi xua. Càc nhà quàn su cùng
it
nhiéu thày
dugc nhùng quan niem cùa nhàn dàn
ve
binh phàp. Thày thuóc, nhà nòng, càc
bàc cha me, con cài, thày trò sé tìm dugc nhùng bài hoc bó
ich
cho nghé
nghiép
va
càch ùng xù cùa
minh
Theo nhà nghién cùu tue ngù Nhàt Ban OTóòhudi: Kotowaza là tho cùa
dao ly dàn gian, làm cho cuòc sÓng ngày càng thém y vj.
Hgc già Mòtòóri Nòrinaga (1730-1801) lai cho Kotowaza là lòi sàm, lòi
thành thàn day.
Kotowaza trong tiéng Nhàt thuòng eó nhùng thuòc
tinh
co bàn sau:
-
CO
djnh trong càch dùng.
-
Co
djnh toàn bò hoàc bò phan nghìa.

-
CO
djnh
ve
càu trùc
va
ngù nghìa.
-
Co
djnh
ve cu
phàp.
Chuong
Mot:
Co so ly luàn chung Luàn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngù vàn
•
-••
. 20
.
thè coi Kotowaza là
mot
cuón sàch giào khoa lón vói nhùng kinh nghiem cuòc
song
quy già dugc
due
két
tu
hàng nghìn nàm, tmyén
tu
thè he này sang thè

he
khàc
va
trò thành càm nang cùa moi thè bé. Cùng qua Kotowaza, nguòi ta
•
co
thè hièu
ve mot
nén vàn hoà da sàc dién, dóc dào vùa
rat
tmyén thóng
va
cùng
rat
hién dai, vùa
rat
Dóng Phuong nhung cùng chùa
rat
nhiéu yéu tó vàn
hoà Tày Phuong cùa xù
so
anh dào. Chinh bòi vày, Kotowaza dà trò thành dói
tugng nghién cùu cùa nhiéu ngành khoa hgc.
Tmòc hét, Kotowaza là
mot
bó phàn quan trong cùa ngòn ngù dàn
toc.
Vói càch bièu dat vùa phong phù, giàu hình ành lai vùa ngàn ggn, hàm xùc
mang y nghìa khài quàt cao, no khòng nhùng là lòi àn tiéng nói hàng ngày cùa
nguòi dàn

ma con
dugc
su
dung trong nhiéu sàch bào. Vói cài nhìn cùa dàn
toc
hoc nguòi ta sé gap lai trong Kotowaza nhùng phong tue tàp quàn, ké cà
nhùng diéu khòng tón tai trong xà bòi hién dai ngày nay nùa. Nguòi ta co thè
xem nò nhu
mot
bó luàt cùa nhàn dàn vói nhùng
he
thóng chuàn muc dao
due
dugc hình thành
tu
làu dòi
va
thuòng xuyén dugc bó sung. Qua Kotowaza, càc
trièt
già
phàn nào thàu hiéu dugc he tu tuòng dàn gian, càc chinh trj
già
se hgc
dugc càch trj quóc, an dàn cùa nguòi xua. Càc nhà quàn su cùng
it
nhiéu thày
dugc nhùng quan niem cùa nhàn dàn
ve
binh phàp. Thày thuóc, nhà nòng, càc
bàc cha me, con cài, thày trò sé tìm dugc nhùng bài hgc bó

ich
cho nghé
nghiép
va
càch ùng xù cùa
minh
Theo nhà nghién cùu tue ngù Nhàt Ban
OTóòhudi:
Kotowaza là tho cùa
dao ly dàn gian, làm cho cuòc
song
ngày càng thém y vj.
Hgc già Mòtòóri Nòrinaga (1730-1801) lai cho Kotowaza là lòi sàm, lòi
thành thàn day.
Kotowaza trong tiéng Nhàt thuòng eó nhùng thuòc
tinh
co bàn sau:
-
Co
djnh trong càch dùng.
-
Co
djnh toàn bò hoàc bò phàn nghìa.
-
Co'
djnh
ve
càu trùc
va
ngù nghìa.

-
Co
dinh
ve cu
phàp.
Chuong
Mot:
Co sa ly luàn chung

Luàn vàn Thqc sì Khoa hoc Ngù vàn