Đánh giá đa dạng di truyền một số mẫu giống lúa thu thập tại Lào về đặc điểm nông sinh học


TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN





NGUYỄN THANH NHUNG




ĐÁNH GIÁ ĐA DẠNG DI TRUYỀN
MỘT SỐ MẪU GIỐNG LÚA THU THẬP TẠI LÀO
VỀ ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌC







LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Hà Nội – 2014


TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN




NGUYỄN THANH NHUNG



ĐÁNH GIÁ ĐA DẠNG DI TRUYỀN
MỘT SỐ MẪU GIỐNG LÚA THU THẬP TẠI LÀO
VỀ ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌC

Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm
Mã số: 604230



LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC




NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ HÙNG LĨNH
TS. ĐỖ THỊ PHÚC

Hà Nội – 2014

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đã trực tiếp thực hiện các nghiên cứu trong luận văn này.
Mọi kết quả thu được nguyên bản, không chỉnh sửa hoặc sao chép từ các nghiên
cứu khác. Các số liệu, sơ đồ kết quả của luận văn này chưa từng được công bố.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với những lời cam đoan trên!



Nguyễn Thanh Nhung











ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới TS. Lê Hùng
Lĩnh và TS. Đỗ Thị Phúc, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và chỉ bảo và hỗ
trợ tôi trong suốt quá trình công tác cũng như trong thời gian học tập, nghiên cứu
và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô và cán bộ công tác tại Khoa Sinh
học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi
cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ, anh chị em trong Bộ môn Sinh học
phân tử- Viện Di truyền Nông nghiệp đã giúp đỡ và động viên tôi trong quá trình
công tác và thực hiện luận văn.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới gia đình, bạn bè và
người thân đã động viên, khuyến khích giúp tôi vượt qua những khó khăn trong suốt
quá trình nghiên cứu.
Hà Nội, ngày tháng năm 2014



Nguyễn Thanh Nhung
iii

MỤC LỤC

DANH MU
̣
C CA
́
C CHƢ

̃
VIÊ
́
T TĂ
́
T v
DANH MU
̣
C BA
̉
NG vi
DANH MU
̣
C HI
̀
NH vii
MỞ ĐẦU 1
1.  1
 2
 2
 2
 3
 3
 3
 3
 3
 3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI4
 4
 4

 5
 7
 7
 8
 11
 13
CHƢƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22
 22
2.2. Ph 24
 24
iv

2 24
DN 27
2.2.4. Ph 33
2.2.5 33
CHƢƠNG 3: KẾT QỦA VÀ THẢO LUẬN 35
3.1.  35
 35
 45
3 55
3.2.1.  55
3.2.2.  57
 60
 61
CHƢƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 64
 64
 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TĂT

ADN
Axit Deoxyribonucleic
AFLP


BT7

cs.

CTAB
Cetyltrimethyl Amonium Bromide
D/R



IRRI


Kb
Kilo base
KL

NSLT

PCR

PIC
Polymorphism Information Content - 

RAPD


RFLP


RGA
Resistance Gene Analog  
SNPs
Single nucleotide polymorphism - 
SSR

STS
Sequence Tagged Site - 
TBE
Tris-Boric Acid-EDTA
TE
Tris-EDTA

TGST

TT

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảại chi Oryza 6
2. 22
2. 73
 29
 29

 35

 41
 43
 46
 48
 49
  50
 51
 55

 59
 
 62

vii

DANH MỤC HÌNH

 5
 22
 37
 40
 47
 47
 47
 50
 51
  58
 58
 61
 63


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

 



 

H
 



Oryza sativa  
   
  

Theo 
 
 

 
ng. 
 
   
   


2
  ADN 
trong  



[26]




 “Đánh giá
đa dạng di truyền một số mẫu giống lúa thu thập tại Lào về đặc điểm nông sinh
học ”
2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài
2.1. Mục tiêu

 

2.2. Yêu cầu
- 
   .
- c mn gi mu gin
cu bng ch th SSR.
-  


3
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
3.1. Ý nghĩa khoa học

 

 
3.2. Ý nghĩa thực tiễn

 
.  



  
 .
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đối tượng
33 
.
4.2. Phạm vi nghiên cứu


  2012.


4
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Giới thiệu chung về cây lúa
1.1.1. Nguồn gốc, sự phân bố của cây lúa

OryzaeStreptochasta Schard.
(Bambusta) Oryza

(Gramineae    Oryza          
].
g Oryza sativa 
 Oryza nivara
Oryza sativa Indica 
Japonica Javanica ].


 Oryza sativa 
 Indica JaponicaOryza rufipogon chia
    Oryza rufipogon      Oryza rufipogon 
Japonica 
Oryza rufipogon            Oryza
rufipogon ].
Glaberrima Sativa 
 
Sativa Glaberrima 
].


5









Hình 1.1. Sơ đồ tiến hóa hai loài lúa trồng
1.1.2 . Phân loại lúa
   Poaceae   Gramineae 
   Oryzae, chi Oryza  Oryza sativa  Oryza glaberrima.
Morinaga l
ch
].
  

1963 chia chi Oryza 19 . 
 , 1967  Oryza



Oryza rhizomatisOryza  
 genome [65].


O. longistamina

O. rufipogon
O. nivara
O. breviligutala
O. glaberrima
O. sativa indica

O. sativa japonica


6
i hu nhOryza 
Oryza sativa Oryza glaberrima thuc
 b Oryza glaberrima  ch yu  
     Oryza sativa c gieo trng khp th gi   
 JaponicIndica [6].
Bảng 1.1. Phân loại chi Oryza
Phức hệ
Tên khác
NST

Hệ gen
I. Phức hệ O. sativa



1. O. sativa L

24
AA
2. O. nivara Shama et Shastry
O. rufipogon
24
AA
3. O. rufipogon Griff
O. perennis
rufipogon
24
AA
4. O. glaberrima Steud


AA
5. O. barthii A.Chev
O. breviligutala
24
AA
6. O. longistaminata Chev. Et
Roehr
O. barthii
24

AA
7. O. meridionalis


AA
II. Phức hệ O. officinalis Ng
O. latifola


8. O. officinalis Wall ex Watt
O .minuta
24
CC
9. O.minuta Presl et Presl

48
BBCC
10. O.rhizomatis Vaughan

24
CC
11. O. eichigeni Peter

24
CC
12. O. panctata Kotschy ex Steud


24, 48
BB, BBCC

13. O. latifolia Desv

48
CCDD
14. O. alta Swallen

48
CCDD
15.O. grandilumis Prod

48
CCDD
16. O. australiensis Domin

24
EE
17. O. brachyantha Chev.et Roehr

24
FF
18. O.schlechteri Pilger

48

III. Phức hệ O.ridleyi



19. O.ridleyi Hook.f

48

20. O.longilumis Jansen

48


7
IV Phức hệ O.meyeriana
21. O. meyeriana Baill
22. O. granulata Nees et Am.ex
Watt.

24


1.2. Nghiên cứu đánh giá đa dạng di truyền cây lúa
1.2.1. Vị trí và tầm quan trọng của đa dạng di truyền
        


 [3].


sinh 

 [20].
  [35]:
Giá trị ổn định



Giá trị lựa chọn







8


  [35].
Giá trị khai thác


1.2.2. Nghiên cứu đa dạng di truyền lúa ở nước ngoài






 


- n-2700bp [67].

                



 
].

-0,88, trung
-
                

9
IndicaJaponica 
Indica Japonica [61].


              




                 
].
          


-

Japonica , Japonica 
Japonica Indica 
g [46].
e



-0,91,

 Japonica, 
Indica. 
    


10
g].

Argen
Indica, Japonica, Japonica  
0,12-0,96.[36]



-
-
 Japonica [47].



0,16-0,92 [62]



-
Indica Japonica ].
Ngh             

Sarawak-  

306-
-1 [50].

11

. -
5,344 alen/locus. 
0,061-0,869 [42].
1.2.3. Nghiên cứu đa dạng di truyền lúa ở Việt Nam và Lào





4].

      a.    
(2004) [9Japonica 

22

- 
- 
21] 


IndicaJaponica 
 Ngs, (1999) [16



59


12


s (1999) [2

 
13

Japonica
Indica.



               
              
 

  
 [8].


 en
   62 al     
0,46 [19].


ng




13
 [24] 

M
: Yosuke Kuroda  (2007) [71] 
Oryza
sativa O. Rufipogon Oryza nivara 
Ishikaw R 
 
[39]
1.2.4. Các phương pháp nghiên cứu đa dạng di truyền
1.2.4.1. Chỉ thị hình thái



               







          
t 

[11], [72].
1.2.4.2. Chỉ thị sinh hóa



14


         

 tin di ->ARN->protein [15].


       
 
].
1.2.4.3. Chỉ thị phân tử ADN


         


 
           



SSR, )
 RFLP (Restriction Fragment Length Polymorphism- Đa hình chiều dài
đoạn phân cắt giới hạn)


               

15
    




]
 
[26]. 




[25], [55].
 Chỉ thị AFLP (Amplified Fragment Length Polymorphism – Đa hình
chiều dài các đoạn được nhân bản chọn lọc)
 



].
          


(adapter).


16
       
nhau.


- 
-





 


 [68].






            o
68], [43]
 Chỉ thị RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA – ADN đa hình được
nhân bội ngẫu nhiên)