Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI

Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách:
Viện Giám sát Nguồn thu
Tháng 3/2014
Hướng dẫn thực hiện
Bộ Tiêu chuẩn EITI
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính
sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu
chuẩn EITI
© RWI/NRGI, 03/2014
Thiết kế: admixstudio.com
(bản tiếng Việt)
Bản dịch tiếng Việt do Trung tâm Con
người và Thiên nhiên (PanNature)
thực hiện. Các lỗi, sai sót về mặt ngôn
ngữ và nội dung tiếng Việt, nếu có,
thuộc trách nhiệm của PanNature.
Trung tâm Con người và Thiên nhiên
xin chân thành cảm ơn Viện Giám sát
Nguồn thu (RWI)* đã cho phép chúng
tôi dịch tài liệu này sang tiếng Việt.
Bản in tài liệu này có tại văn phòng
Trung tâm Con người và Thiên nhiên.
Quý vị có thể tải bản điện tử của ấn
phẩm này qua:
• www.nature.org.vn/vn (Tiếng Việt)
• www.revenuewatch.org/eitiguide
(Tiếng Anh)
* Từ ngày 05/06/2014, Viện Giám sát
Nguồn thu (Revenue Watch Institute
– RWI) đổi tên thành Viện Quản trị Tài
nguyên Thiên nhiên (Natural Resource

Governance Institute – NRGI). Website:
www.resourcegovernance.org
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách:
Hướng dẫn thực hiện
Bộ Tiêu chuẩn EITI
Viện Giám sát Nguồn thu
Tháng 3/2014
4
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Mục lục
QUY TRÌNH
Tham gia của xã hội dân sự 8
Tạo môi trường thuận lợi §1.3 8
Quản trị MSG 11
Hình thành và các trách nhiệm của MSG §1.3(f) & (g) 11
CHÍNH SÁCH
Cấp quyền 14
Đăng ký giấy phép §3.9 14
Cấp giấy phép §3.10 16
Sở hữu lợi ích §3.11 & §3.6(c) 17
Công khai hợp đồng §3.12 19
Dữ liệu sản xuất 23
Hoạt động thăm dò §3.3 23
Tổng sản lượng §3.5 (a) 24
Tổng xuất khẩu §3.5 (b) 26
Thu ngân sách 27
Khung pháp lý và chế độ tài chính §3.2 27
Đóng góp kinh tế §3.4 (a) - (c) 29
Thuế và nguồn thu chính §4.1(a)/(b) 30
Nguồn thu hiện vật §4.1 (c) 32

Bố trí cơ sở hạ tầng / Trao đổi hàng hóa §4.1 (d) 33
Nguồn thu vận tải §4.1(f) 35
Phân tách dữ liệu §5.2(e) 36
Doanh nghiệp nhà nước 38
Mức độ sở hữu lợi ích của DNNN §3.6(c) 38
Thanh toán và chuyển khoản của DNNN §3.6(a) & §4.2(c) 40
Chi tiêu của DNNN §3.6(b) 42
Nguồn thu địa phương 43
Thu/ chi trực tiếp §4.2(d) 43
Chuyển khoản §4.2(e) 45
Tác động xã hội 49
Việc làm §3.4(d) 49
Chi phí xã hội §4.1(e) 50
Quản lý nguồn thu 54
Phân bổ nguồn thu §3.7 & §3.8 54
5
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
Sáng kiến minh bạch trong ngành công nghiệp khai thác (EITI) cung cấp cho các bên
liên quan ở các quốc gia thực thi cơ hội thu thập và phân tích thông tin, qua đó có thể
thúc đẩy việc xây dựng chính sách theo hướng tốt hơn nhằm giải quyết những thách
thức liên quan đến quản trị tài nguyên thiên nhiên.
Theo một đánh giá được thực hiện gần đây sau 10 năm thực thi EITI, sáng kiến này
chưa đạt được mục tiêu đề ra là thúc đẩy “sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách
hiệu quả cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế bền vững, góp phần phát triển bền vững và
xóa đói giảm nghèo”
1
. Dựa trên những kinh nghiệm thực tiễn từ các quốc gia đã triển
khai sáng kiến cùng với hai năm tham vấn rộng rãi, Hội đồng EITI Quốc tế đã thông qua
Bộ Tiêu chuẩn EITI mới vào tháng 5 năm 2013. Bộ Tiêu chuẩn EITI
2

thay thế các Quy tắc
EITI, vốn chỉ tập trung chủ yếu ở khía cạnh minh bạch nguồn thu.
Bộ Tiêu chuẩn hướng tới mục tiêu biến EITI thành công cụ thúc đẩy cải thiện ngành
công nghiệp khai thác thông qua yêu cầu Hội đồng các bên liên quan ở cấp quốc gia
(MSG) kết nối việc thực hiện EITI với các ưu tiên cần giải quyết trong lĩnh vực khai
khoáng. Ngoài ra, trong kế hoạch thực hiện EITI cũng cần xác định rõ quy trình báo cáo
và các hoạt động khác cần thiết để đảm bảo đạt được những mục tiêu chính sách cụ
thể
3
. Hàng năm, MSG sẽ xem xét lại các tác động của việc triển khai EITI đối với công
tác quản trị tài nguyên thiên nhiên của quốc gia và các mục tiêu đã xác định trong kế
hoạch
4
. Nếu thực hiện tốt, những bước tiến này sẽ giúp EITI được lồng ghép tốt hơn và
trở thành một phần trong quá trình hoạch định chính sách quốc gia.
Bộ Tiêu chuẩn EITI hiện tại bao hàm những vấn đề ngoài nội dung minh bạch nguồn
thu. Các thông tin về hiện trạng cơ bản như chính sách, pháp luật, chế độ tài chính,
khoản thu không được báo cáo trong ngân sách, tổng khối lượng sản xuất và giá trị
tương ứng cũng sẽ phải được đưa vào báo cáo EITI. Một số thông tin khác như đăng ký
cấp phép cũng cần được cân nhắc công khai dưới hình thức trực tuyến thay vì chỉ đưa
vào bản in báo cáo EITI như trước đây. Đối với các thông tin liên quan đến nguồn thu,
Bộ Tiêu chuẩn EITI cũng đã tăng cường tính tổng thể với những yêu cầu công khai các
khoản đóng góp hiện vật, thỏa thuận đổi hàng hay cơ sở hạ tầng, chi phí xã hội, nguồn
thu từ vận chuyển và tất các các loại nguồn thu khác của chính phủ.
Nhìn chung, Bộ Tiêu chuẩn EITI yêu cầu công khai thông tin với mức độ chi tiết cao hơn,
bao gồm cả sự chênh lệch số liệu giữa doanh nghiệp, cơ quan chính phủ và dòng thu; báo
cáo ở cấp độ dự án và chuẩn hóa mẫu báo cáo đối với dữ liệu tài chính. Tiêu chuẩn cũng
yêu cầu một cách tổng thể hơn về các thông tin liên quan đến doanh nghiệp nhà nước và
những vấn đề ở cấp địa phương. Tiêu chuẩn cũng khuyến khích công khai thông tin về
chủ sở hữu lợi ích (sẽ bắt buộc vào năm 2016), hợp đồng, và thông tin liên quan đến quản

lý và sử dụng nguồn thu.
Tổng quan
1. Nguyên tắc EITI #1
2. Các quốc gia đang triển
khai sáng kiến được khuyến
khích chuyển đổi sang Bộ
Tiêu chuẩn EITI mới càng
sớm càng tốt, và được kỳ
vọng sẽ xây dựng các kế
hoạch làm việc theo Bộ
Tiêu chuẩn vào cuối tháng
12 năm 2013. Hầu hết các
quốc gia đang triển khai
được yêu cầu xuất bản các
Báo cáo EITI theo Bộ Tiêu
chuẩn không muộn hơn
tháng 12 năm 2014.
3. Yêu cầu EITI 1.4 (a)
4. Yêu cầu EITI 7.2 (a)
6
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Mục tiêu của tài liệu Hướng dẫn
Trong khi EITI đang bước vào giai đoạn quan trọng, bao hàm rộng hơn về mức độ liên
kết chính sách và hàng loạt vấn đề khác, tài liệu hướng dẫn này được xây dựng nhằm
giúp các bên liên quan:
• Xác định xem Bộ Tiêu chuẩn EITI liên kết như thế nào đến các mục tiêu chính sách
phù hợp nhất đối với lĩnh vực khai khoáng của các quốc gia.
• Xây dựng các phương pháp công khai thông tin nhằm phản ánh thực trạng tốt nhất
và hiệu quả nhất để phục vụ quá trình cải cách và giám sát.
Các thành viên MSG và các bên tham gia vào quá trình tham vấn nên sử dụng tài liệu

hướng dẫn để:
• Xây dựng các mục tiêu và ưu tiên quốc gia để đưa vào kế hoạch EITI.
• Cân nhắc về những thông tin cần thu thập, nguồn thu thập và định dạng.
• Chuẩn bị các điều kiện đối chiếu, tham chiếu và các mẫu báo cáo.
• Dự thảo báo cáo hoạt động thường niên.
• Đưa ra khuyến nghị về cải cách chính sách dựa trên kết quả phân tích dữ liệu EITI.
Hướng dẫn này bổ sung các ghi chú hướng dẫn chính thức được Ban thư ký EITI Quốc
tế ban hành về các chủ đề liên quan đến Bộ Tiêu chuẩn EITI. Do kinh nghiệm triển khai
Bộ Tiêu chuẩn EITI ngày càng được bổ sung, Hướng dẫn này cũng sẽ được cập nhật để
phản ánh những các kiến thức và thực tiễn mới nhất. Độc giả có thể đăng ký các bản
cập nhật hướng dẫn trực tuyến tại www.revenuewatch.org/eitiguide (tiếng Anh).
7
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
Hướng dẫn này nên được sử dụng đồng thời cùng Bộ Tiêu chuẩn EITI. Bộ Tiêu chuẩn
EITI bao gồm các yêu cầu sau:
Các yêu cầu 3 và 4 đề cập đến phần lớn các thành phần báo cáo liên quan đến chính
sách của Bộ Tiêu chuẩn. Hầu hết các yếu tố liên quan đến quy trình của Bộ Tiêu chuẩn
được bao hàm trong Yêu cầu 1 và 2 cũng như Yêu cầu 5, 6 và 7.
Để giúp liên hệ Bộ Tiêu chuẩn EITI với cải cách chính sách, Hướng dẫn này sắp xếp các
thành phần của Yêu cầu 3 và 4 trên 7 lĩnh vực chính sách ngành khai khoáng. Các lĩnh
vực chính sách này được phân chia dựa trên chuỗi giá trị của ngành công nghiệp khai
khoáng và phản ánh một số thách thức quản lý được nêu ra nhiều nhất bởi các bên liên
quan. Hướng dẫn này cũng bao gồm hai lĩnh vực quy trình liên quan đến Yêu cầu 1.
Đối với mỗi lĩnh vực chính sách và lĩnh vực quy trình, Hướng dẫn cung cấp:
Tổng quan về các thách thức quản trị liên quan đến lĩnh vực chính sách tương ứng.
Tóm tắt những yêu cầu công khai mang tính bắt buộc và khuyến khích.
Khuyến nghị của RWI về phương thức bảo đảm việc công khai thông tin phản ánh
thực tiễn tốt nhất, dễ hiểu và phù hợp với chính sách.
Ví dụ từ các quốc gia khác để minh họa về việc thông tin được công khai như thế nào
và nêu bật những trường hợp thành công nhất.

Các thông tin bổ sung liên quan đến các lĩnh vực chính sách và/hoặc các vấn đề
công khai thông tin.
Phiên bản trực tuyến của Hướng dẫn này có thể tìm thấy tại
www.revenuewatch.org/eitiguide.
Mục tiêu của tài liệu Hướng dẫn Định dạng Hướng dẫn
Yêu cầu 1 Có sự giám sát hiệu quả của Hội đồng các bên liên quan
Yêu cầu 2 Công bố các báo cáo EITI đúng thời hạn.
Yêu cầu 3 Các báo cáo EITI bao gồm thông tin về thực trạng ngành công nghiệp
khai thác
Yêu cầu 4 Xây dựng các báo cáo EITI toàn diện bao gồm công bố đầy đủ của chính
phủ về các khoản thu từ ngành công nghiệp khai thác và công bố tất cả
các khoản thanh thoán hữu hình cho chính phủ của các công ty dầu khí
và khai thác mỏ.
Yêu cầu 5 Có quy trình đảm bảo đáng tin cậy áp dụng các chuẩn mực quốc tế.
Yêu cầu 6 Báo cáo EITI phải toàn diện, được quảng bá một cách tích cực, cung cấp
rộng rãi, và đóng góp vào các thảo luận công khai.
Yêu cầu 7 Hội đồng các bên liên quan tiến hành các bước hành động dựa trên các
bài học kinh nghiệm, xem xét các kết quả và tác động của việc thực hiện
EITI.
8
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Tham gia của
xã hội dân sự
TẠO MÔI TRƯỜNG THUẬN LỢI §1.3
Tạo môi trường thuận lợi, hỗ trợ sự tham gia tự do, đầy đủ và độc lập của xã hội dân sự
là nguyên lý cốt lõi của EITI. Đó cũng là trọng tâm trong lý thuyết thay đổi như đã được
nêu trong Nguyên tắc số 4 của EITI, rằng minh bạch trong lĩnh vực tài nguyên thiên
nhiên sẽ mang đến sự hiểu biết tốt hơn từ công chúng và “hiểu biết của công chúng về
vấn đề thu - chi của chính phủ qua thời gian có thể đưa đến các tranh luận công khai và
mang đến các lựa chọn thực tế và hợp lý cho mục tiêu phát triển bền vững.”

Ở những quốc gia thiếu môi trường thuận lợi cơ bản cho sự tham gia của xã hội dân sự
và không thể hiện cam kết cải tổ sẽ khó có thể triển khai quy trình có sự tham gia của
các bên liên quan một cách có ý nghĩa và không gượng ép. Nhìn chung, những quốc
gia này sẽ không thể biến việc công khai trong EITI thành trách nhiệm giải trình cụ thể
và qua đó có thể cải thiện công tác quản lý và quản trị tài nguyên thiên nhiên vì lợi ích
người dân.
YÊU CẦU BẮT BUỘC §1.3
Một số yêu cầu của EITI về xã hội dân sự liên quan cụ thể đến quá trình EITI :
Xã hội dân sự phải tham gia đầy đủ, năng động và hiệu quả vào quá trình EITI. (§1.3(a))
Đảm bảo không có sự cản trở đối với việc tham gia của xã hội dân sự vào quá trình
EITI. (§ 1.3 (c))
Chính phủ phải kiềm chế các hành động dẫn tới việc thu hẹp hoặc hạn chế tranh
luận công khai liên quan đến việc triển khai EITI. (§1.3(d))
Các bên liên quan phải được tham gia đáng kể vào công việc thiết kế, triển khai, giám
sát và đánh giá quá trình EITI, và đảm bảo rằng quá trình EITI đóng góp thêm vào việc
tranh luận công khai. (§1.3(e)(ii))
Các bên liên quan phải có khả năng hoạt động độc lập và bày tỏ quan điểm mà không
gặp phải bất cứ sự hạn chế, ép buộc hay đe dọa nào. (§1.3(e)(iv))
Quá trình đề cử MSG phải độc lập và không bị ép buộc. Các nhóm xã hội dân sự tham
gia vào EITI với tư cách là thành viên của MSG phải độc lập với chính phủ và doanh
nghiệp. (§1.3(f)(ii))

Các yêu cầu khác của EITI đối với xã hội dân sự liên quan đến một phạm vi rộng lớn
hơn, trong đó:
Phải có một môi trường thuận lợi cho sự tham gia của xã hội dân sự, tuân thủ theo
luật pháp, các nguyên tắc quản lý và cả thực tiễn triển khai EITI. (§1.3(b))
Phải tôn trọng các quyền cơ bản của xã hội dân sự và đại diện các công ty tham gia
vào EITI, bao gồm nhưng không chỉ giới hạn thành viên trong hội đồng các bên liên
quan. (§1.3(b))
Các bên liên quan phải được tự do phát biểu về chủ đề minh bạch và các vấn đề tồn

tại trong quản trị tài nguyên thiên nhiên. (§1.3(e)(i))
TẠO MÔI TRƯỜNG THUẬN LỢI §1.3
9
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Xã hội dân sự cần phải đặt ra các mục tiêu rõ ràng và xác định các cải cách cụ thể đối
với ngành khai khoáng. Sau đó, họ phải giám sát tất cả các khía cạnh trong thực thi
EITI (ví dụ như kế hoạch công tác, biên bản ghi nhớ, điều khoản cân đối và báo cáo
cân đối) để đảm bảo rằng EITI hướng đến các ưu tiên chính sách (xem phần “Chính
sách” trong Hướng dẫn này để biết thêm thông tin).
Xã hội dân sự cần phải tự lựa chọn các đại diện tham gia MSG. Để đảm bảo tính hợp
pháp, xã hội dân sự nên thiết lập các tiêu chí và quy trình minh bạch để lựa chọn các
đại diện (ví dụ như năng lực, khả năng thu xếp thời gian, sự đa dạng của thành phần
đã bỏ phiếu chọn). Lý tưởng nhất, các đại diện tham gia nên đa dạng về vùng miền,
chuyên môn, giới tính, v.v
Sự tham gia của xã hội dân sự vào quá trình EITI cần phải có sự phối hợp, tham vấn
và đòi hỏi một kế hoạch truyền thông thiết thực. Các đại diện xã hội dân sự trong
MSG cần thu thập ý kiến từ nhiều bên liên quan và đảm bảo rằng các quan điểm đó
được xem xét trong quá trình EITI. Các đại diện cần phải báo cáo lại cho các bên liên
quan về kế hoạch và tiến trình EITI. Các kinh nghiệm tốt nhất để cải thiện việc phối
hợp và truyền thông bao gồm:
Trước các cuộc họp, các đại diện xã hội dân sự tham MSG cần phải gặp gỡ các
thành viên xã hội dân sự khác để thảo luận về chương trình của MSG và thu thập
các ý kiến đóng góp.
Các đại diện xã hội dân sự có thể xây dựng danh sách thư điện tử hoặc thư tín
để đảm bảo các bên liên quan được thông báo thường xuyên về EITI và các vấn
đề liên quan. Các bên liên quan cần phải thông báo về kết quả các cuộc họp bằng
thư điện tử hoặc SMS và đảm bảo rằng các biên bản họp nhóm MSG được đăng
tải công khai lên các website.
Các đại diện xã hội dân sự tham gia MSG cần phải gặp gỡ các thành viên xã hội

dân sự khác để báo cáo vắn tắt nội dụng và kết quả sau mỗi cuộc họp.
Xã hội dân sự cần phải tham gia tích cực vào việc phổ biến báo cáo EITI để đảm bảo
cung cấp thông tin cho các tranh luận công khai về quản trị công nghiệp khai thác.
Việc thành lập liên minh EITI có thể rất hữu ích. Bằng cách làm việc cùng nhau, các
tổ chức xã hội dân sự sẽ tăng cường tầm ảnh hưởng, ngăn ngừa khả năng các bên
khác sử dụng nhóm xã hội dân sự này chống lại nhóm kia và mở rộng phạm vi ảnh
hưởng về mặt địa lý. Việc thành lập liên minh cũng sẽ giúp việc trao đổi thông tin
giữa các nhóm xã hội dân sự trở nên tốt hơn. Các tổ chức xã hội dân sự cũng nên cân
nhắc việc thành lập liên minh “Công khai các khoản chi trả” (Publish What You Pay)
ở cấp quốc gia, và qua đó sẽ có điều kiện thuận lợi hơn để kết nối việc vận động giữa
cấp quốc gia và cấp khu vực.
Xã hội dân sự cần phải yêu cầu Hội đồng EITI Quốc tế trợ giúp nếu bị đe dọa. Thủ tục
về sự tham gia của xã hội dân sự cũng đã quy định những nội dung liên quan đến
cản trở chính sách đối với sự tham gia của xã hội dân sự một cách tự do và tích cực
vào quá trình thực thi EITI, và các đại diện xã hội dân sự tham gia vào quá trình EITI
có được hưởng những quyền cơ bản đã được công nhận trong Tuyên ngôn Thế giới
về Quyền con người hay không.
Môi trường thuận lợi đối với xã hội dân sự cần phải được đánh giá cẩn thận trên cơ
sở liên tục, bao gồm (1) khi một quốc gia đang nộp đơn để trở thành ứng viên EITI, (2)
khi có một sự cố cụ thể chống lại một thành viên xã hội dân sự xảy ra tại quốc gia
đang triển khai sáng kiến, và (3) khi một quốc gia đang trong quá trình xác minh để
được công nhận là Tuân thủ. Xã hội dân sự cần phải sắp xếp và thông báo về tất cả
các mối quan tâm tại các thời điểm trên.
Ngoài sự phối hợp trong liên minh, xã hội dân sự nên mở rộng kết nối với các liên
minh phía chính phủ và doanh nghiệp. Xã hội dân sự cần phải đánh giá xem các mối
quan tâm của mình có phù hợp với các bên liên quan khác hay không và theo đuổi
10
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
việc thành lập liên minh với các thành phần khác nếu có thể.
Cần phải xây dựng các chương trình tăng cường năng lực cho xã hội dân sự và cần

phân bổ nguồn lực cho nội dung này như một phần của kế hoạch thực hiện tổng thể
của quốc gia.
VÍ DỤ
Bantay Kita, liên minh các tổ chức xã hội dân sự, tổ chức phi chính phủ và các
cơ quan khoa học tại Philippines, đã tổ chức một hội thảo tập huấn và 5 hội thảo
tham vấn ở cấp vùng để thông báo cho khối xã hội dân sự có quan tâm đến công
nghiệp khai thác về EITI, đồng thời xây dựng các tiêu chí và quy trình lựa chọn đại
diện chính thức của xã hội dân sự tham gia Hội đồng các bên liên quan về EITI ở
Phillipines. Khóa tập huấn và các hội thảo tham vấn hướng đến 4 mục tiêu:
1. Thông báo cho các tổ chức khác nhau (các cơ quan khoa học, tổ chức phi chính
phủ, tổ chức nhân dân và các tổ chức cộng đồng khác) có quan tâm đối với lĩnh
vực khai khoáng về các vấn đề liên quan đến EITI.
2. Xây dựng chương trình nghị sự của xã hội dân sự về EITI thông qua hội thảo, sau
khi xem xét kinh nghiệm của các quốc gia khác về EITI.
3. Xác định các tiêu chí và quy trình để lựa chọn các đại diện xã hội dân sự chính
thức tham gia MSG EITI của Philippines, thông qua một hội thảo phân các yêu
cầu và nhu cầu của EITI cùng với tiêu chí cần thiết của ứng viên để đáp ứng được
yêu cầu đó; và
4. Thiết lập một mạng lưới gắn kết chặt chẽ những đại diện xã hội dân sự sẽ hỗ trợ
EITI bằng cách mở rộng số lượng thành viên và mạng lưới Bantay Kita.
Dưới sự dẫn dắt bởi liên minh PWYP, một nhóm các tổ chức xã hội dân sự Nigeria đã
xây dựng dựng được một liên minh với quy mô lớn hơn và sau đó liên minh này đã
ký Biên bản Ghi nhớ với EITI Nigeria nhằm hỗ trợ tăng cường năng lực cho xã hội
dân sự.
Grupo Propuesta Ciudadana là liên hiệp một số tổ chức xã hội dân sự Peru. Liên hiệp
này có vai trò giám sát tích cực trong lĩnh vực khai khoáng ở Peru. Ngoài ra, liên
hiệp này cũng hoạt động nhằm vận động và giám sát tính minh bạch trong các vấn
đề liên quan đến cấp phép, hợp đồng, quản lý nguồn thu, phân bổ ngân sách và quản
trị cấp địa phương.
THÔNG TIN BỔ SUNG

Liên minh Công khai Các khoản Chi Trả (PWYP) cấp quốc gia đã hoạt động như
cơ quan giám sát độc lập để đảm thực thi EITI một cách hiệu quả. Thông tin cụ
thể hơn về việc tham gia PWYP có thể được truy cập theo liên kết sau: http://www.
publishwhatyoupay.org/en/about/join-coalition
Thủ tục EITI về tham gia của xã hội dân sự bao gồm các kiến nghị về sự tham gia của
xã hội dân sự trong EITI được xây dựng dựa trên các bài học từ việc triển khai ở cấp
quốc gia. Thủ tục này có trong phần 4 của Bộ Tiêu chuẩn EITI.
11
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
Quản trị Hội đồng
các bên liên quan
HÌNH THÀNH VÀ TRÁCH NHIỆM
CỦA MSG §1.3(f) & (g)
Hội đồng các bên liên quan (MSG) đóng một vai trò quan trọng trong việc liên kết quá
trình EITI với các vấn đề chính sách rộng hơn. Để hoạt động hiệu quả, MSG phải được tổ
chức một cách hợp lý, đảm bảo tính cam kết và tham vấn các bên liên quan.
Các thành viên MSG có vai trò mấu chốt trong việc đặt ra các mục tiêu EITI, xây dựng
kế hoạch hành động, xác định phạm vi báo cáo, phê duyệt báo cáo và thực hiện đánh
giá hàng năm.
HÌNH THÀNH VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA MSG §1.3 (f) & (g)
YÊU CẦU BẮT BUỘC §1.3(f) & (g)
“Trong việc thành lập Hội đồng các bên liên quan, chính phủ phải:
i. Đảm bảo rằng các lời mời tham gia hội đồng không hạn chế đối tượng và công khai
minh bạch;
ii. Đảm bảo rằng các bên liên quan cần có đại diện đầy đủ. Điều này không có nghĩa là
họ cần phải được đại diện ngang nhau về số lượng. Hội đồng các bên liên quan phải
bao gồm các bên thích hợp, bao gồm nhưng không hạn chế: khu vực tư nhân, xã
hội dân sự, các nhóm xã hội dân sự độc lập và xã hội dân sự khác như các cơ quan
truyền thông, các đoàn thể và cơ quan chính phủ có liên quan, và cũng có thể bao
gồm các đại biểu quốc hội. Mỗi nhóm phải có quyền cử đại diện của mình, với lưu

ý hướng đến đảm bảo có sự tham gia đa dạng và đa phương. Quá trình đề cử phải
được diễn ra độc lập và tự do, không bị bất cứ đề nghị cưỡng ép nào. Các nhóm xã hội
dân sự tham gia vào EITI như là các thành viên của hội đồng các bên liên quan phải
được hoạt động, và theo nghĩa về mặt chính sách, độc lập với chính phủ và/hoặc các
công ty;
iii. Đảm bảo rằng các quan chức chính phủ cấp cao có đại diện trong hội đồng các bên
liên quan, và
iv. Xem xét thiết lập địa vị pháp lý của hội đồng.”
a) “Hội đồng các bên liên quan phải thông qua Điều khoản tham chiếu công khai rõ
ràng (ToRs) cho công việc của mình. Các điều khoản tham chiếu tối thiểu bao gồm
các quy định về:
Vai trò, trách nhiệm và quyền hạn của hội đồng các bên liên quan:
i. Thành viên của hội đồng các bên liên quan cần phải có năng lực thực hiện nhiệm
vụ của mình.
ii. Hội đồng các bên liên quan nên thực hiện các hoạt động thông tin hiệu quả với
các nhóm xã hội dân sự và các công ty. Hội đồng cũng cần phổ biến rộng rãi các
thông tin công cộng từ kết quả của quá trình thực hiện EITI, ví dụ như báo cáo
EITI.
12
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
iii. Thành viên của hội đồng các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ với các nhóm
đối tượng mà mình đại diện.
Phê duyệt kế hoạch hoạt động, báo cáo EITI và báo cáo hoạt động thường niên:
iv. Hội đồng các bên liên quan cần phải phê duyệt kế hoạch hoạt động hàng năm,
quyết định bổ nhiệm người điều hành độc lập, các điều khoản tham chiếu cho
người điều hành độc lập, báo cáo EITI và báo cáo hoạt động thường niên.
v. Hội đồng các bên liên quan phải giám sát quá trình báo cáo EITI và tham gia vào
quá trình thẩm định theo như mô tả ở chương 3.
Quy tắc quản trị nội bộ và thủ tục:
vi. EITI đòi hỏi có quá trình ra quyết định có sự tham gia của nhiều bên trong suốt

quá trình thực hiện, với mỗi bên được coi là một đối tác. Hội đồng các bên liên
quan cần thống nhất các thủ tục đề cử và thay đổi đại diện, ra quyết định, thời
gian thực hiện nhiệm vụ và tần suất của các cuộc họp.
vii. Cần có thông báo đầy đủ trước về các cuộc họp và gửi kịp thời các văn bản trước
khi các cuộc tranh luận và phê chuẩn diễn ra.
viii.
Hội đồng các bên liên quan phải có ghi chép bằng văn bản các cuộc thảo luận và
quyết định của mình.”
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Các tổ chức xã hội dân sự cần lựa chọn người đại diện tham gia Hội đồng các bên
liên quan thông qua các cơ chế minh bạch.
Hội đồng các bên liên quan cần thiết lập các điều khoản tham chiếu trong đó quy
định vai trò và trách nhiệm của các thành viên, bao gồm các yêu cầu tham dự, các
quy trình ra quyết định, yêu cầu tham vấn các tổ chức mình đại diện và giới hạn các
nhiệm kỳ.
Các thành viên của Hội đồng các bên liên quan nên tuân thủ theo các quy tắc đạo đức
của EITI bao gồm các vấn đề liên quan đến công tác phí.
Các thành viên của Hội đồng các bên liên quan nên tham gia tích cực vào tất cả các
phần của quá trình EITI, bao gồm xây dựng kế hoạch hành động quốc gia, xác định
phạm vi của quá trình EITI, xây dựng điều khoản tham chiếu để lựa chọn cơ quan đối
chiếu, giám sát việc chuẩn bị báo cáo EITI, giám sát quá trình xây dựng báo cáo EITI,
phân tích báo cáo EITI, đưa ra khuyến nghị, phổ biến kết quả và thúc đẩy tranh luận.
Các tài liệu cần thiết để Hội đồng các bên liên quan thực hiện vai trò của mình, như
dự thảo điều khoản tham chiếu hoặc dự thảo báo cáo nên được cung cấp đầy đủ và
đúng thời gian đến tất cả các thành viên hội đồng để họ có thể tham vấn ý kiến các
tổ chức mình đại diện trước khi ra quyết định.
Sự bất đối xứng về quyền lực thường đặt các thành viên của xã hội dân sự vào vị
trí bất lợi. Vì vậy, khả năng mất cân bằng giữa các bên liên quan trong Hội đồng cần
phải được xem xét xử lý. Sự cân bằng về mặt số lượng giữa ba thành phần đại diện
trong Hội đồng tạo nền tảng cho sự bình đẳng, hợp tác và có thể là yếu tố rất quan

trọng trong việc xây dựng lòng tin giữa các bên liên quan. Một quy trình ra quyết
định có sự đồng thuận và việc bỏ phiếu chỉ được tiến hành khi không đạt được
đồng thuận cũng sẽ góp phần tăng cường sự hợp tác. Và nếu việc bỏ phiếu được tiến
hành, cần phải đảm bảo quá trình này không bị kiểm soát bởi bên nào. Số phiếu được
quyền bầu cần phân chia đều giữa ba thành phần đại diện, dù họ không cân bằng về
mặt số lượng.
Các tiểu ban có thể giúp phân chia khối lượng công việc và đảm bảo một mức độ
chuyên môn hóa nhất định giữa các thành viên hội đồng. Đồng thời, việc lựa chọn
các thành viên tiểu ban đôi khi được dùng để loại bỏ các ý kiến chỉ trích về các chủ
đề nhạy cảm. Ở mức tối thiểu, mỗi bên cần phải có đại diện tham gia các tiểu ban.
13
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
VÍ DỤ
Ghana đã xây dựng cấu trúc quản trị Hội đồng các bên liên quan, bao gồm các tiểu
ban phụ trách từng lĩnh vực cụ thể như dưới đây:
THÔNG TIN BỔ SUNG
PWYP đang trong quá trình xây dựng hướng dẫn quản trị MSG.
Thứ trưởng Bộ Tài chính
Thứ trưởng Bộ Khai khoáng
Các thành viên của Ban chỉ đạo quốc gia
• ThứtrưởngBộKếhoạchTàichínhvàKinhtế
• ThứtrưởngBộKhaikhoáng
• BộKếhoạchTàichínhvàKinhtế(4người)
• BộKhaikhoáng,RừngvàĐất(2người)
• ỦybanKhaikhoáng(2người)
• ViệnkhaikhoángGhana(1người)
• Vănphòngđấtđaicủabộtộc(1người)
• Cơquanthuế-IRS(1người)
• HộiđồnghuyệntâyWassa(1người)
• Cáctổchứcxãhộidânsự-ISODEC(3người)

Ban chỉ đạo quốc gia
BanthưkýEITI
Tiểubankỹthuật
Tiểubancácvấnđề
nhạycảm
14
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Cấp quyền
ĐĂNG KÝ GIẤY PHÉP §3.9
CẤP GIẤY PHÉP §3.10
SỞ HỮU LỢI ÍCH §3.11 & §3.6(c)
CÔNG KHAI HỢP ĐỒNG §3.12
Các quyết định chính sách liên quan đến trao quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên
vừa có thể đặt cơ sở cho việc quản lý tốt lĩnh vực khai thác vừa có thể đưa đất nước
vào tình trạng lạm dụng tài nguyên. Các thách thức quản trị liên quan đến việc phân bổ
quyền bao gồm việc hối lộ quan chức đề dành quyền khai thác; giấy phép hoặc/và hợp
đồng được cấp cho những cá nhân liên quan đến chính trị; bị mất các lợi ích kinh tế và
xã hội do đàm phán kém về các điều khoản liên quan đến chế độ tài chính kinh tế và xã
hội; và thiếu giám sát trong việc xây dựng các điều khoản hợp đồng.
Giấy phép và hợp đồng sẽ cụ thể hóa các cam kết giữa chính phủ và các doanh nghiệp
trong đó có xác định những lợi ích mà xã hội có được từ khai thác tài nguyên. Và người
dân cần phải được tiếp cận với những thỏa thuận đó để hiểu về các điều khoản và giám
sát xem các điều khoản đó đã được thực hiện hay chưa. Công bố thông tin về các bên
được cấp phép, bao gồm các chủ sở hữu lợi ích của công ty khai khoáng, sẽ góp phần
phòng ngừa các tiêu cực trong quá trình cấp phép.
Việc công khai thông tin về nội dung này thông qua báo cáo EITI sẽ đóng góp cho tiến
trình cải tổ bao gồm việc xây dựng các vòng đấu thấu một cách công khai và cạnh tranh
để trao quyền khai thác; quy định cụ thể các nghĩa vụ đối với địa phương trong các hợp
đồng; và tăng cường sự giám sát của quốc hội trước và sau khi ký hợp đồng.
EITI yêu cầu các quốc gia công bố thông tin cơ bản về từng giấy phép thăm dò và khai

thác. Qua đó, công chúng có thể biết được số lượng giấy phép, vị trí các mỏ và thông tin
về các công ty đang sở hữu giấy phép. Các thông tin trên cũng cần được cập nhật và
duy trì như một yêu cầu cơ bản đối với công tác quản trị ngành công nghiệp khai thác.
YÊU CẦU BẮT BUỘC §3.9(a)/(b)/(c)
a) “Các quốc gia thực hiện EITI phải duy trì hệ thống đăng ký hoặc địa bạ công khai
cùng các thông tin cập nhật và toàn diện liên quan đến mỗi giấy phép thuộc về các
công ty trong báo cáo EITI:
i. Bên được cấp giấy phép.
ii. Tọa độ của khu vực được cấp phép.
iii. Ngày nộp đơn, ngày được cấp phép và thời hạn của giấy phép.
iv. Trong trường hợp giấy phép sản xuất, cần có thông tin về loại hàng hóa được sản
xuất.”
Trong ngữ cảnh này, khái niệm giấy phép “đề cập đến bất kỳ giấy phép, văn bản cho
thuê, chứng thư, văn bản chấp thuận, hoặc nhượng quyền mà chính phủ cấp cho các
công ty hoặc cá nhân quyền được thăm dò hoặc khai thác dầu mỏ, khí đốt và/hoặc tài
nguyên khoáng sản”.
ĐĂNG KÝ GIẤY PHÉP §3.9
15
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
“Hệ thống quản lý cấp phép hoặc địa bạ phải cần bao gồm thông tin về giấy phép được
cấp cho tất cả các loại hình pháp nhân, bao gồm công ty, cá nhân hoặc các nhóm không
được đưa vào trong báo cáo EITI. Nghĩa là các khoản chi trả của các đối tượng này nằm
dưới ngưỡng đã được thống nhất phải báo cáo.”
“Khi thông tin được nêu trong 3.9 (b) trên đây đã được công bố công khai, báo cáo EITI
có thể đề cập đến nguồn tham khảo này. Trong trường hợp chưa có hệ thống quản lý
cấp phép hoặc địa bạ hoặc chưa hoàn chỉnh, báo cáo EITI nên công khai những khoảng
trống trong các thông tin công bố và ghi nhận những nỗ lực để củng cố các hệ thống
này. Trong thời gian này, bản thân báo cáo EITI nên bao gồm các thông tin nêu trong 3.9
(b) trên đây”.
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI

Khi giấy phép được giao cho một tập đoàn, cần phải công khai thông tin về mức độ
sở hữu của từng đối tác và thành viên đang giữ vai trò điều hành.
Công khai các thông tin liên quan khác về mỗi giấy phép như chủ sở hữu lợi ích của
công ty được cấp phép, các hợp đồng liên quan đến giấy phép, mức độ khai thác và
các khoản nộp ở cấp dự án.
Cơ sở dữ liệu nên được xây dựng với một giao diện hệ thống thông tin địa lý cho
phép vẽ các tọa độ trên một bản đồ địa lý hoặc địa hình.
VÍ DỤ
Cơ quan Quản lý Dầu khí Na Uy đang công khai thông tin cập nhật về từng giấy phép
dưới một giao diện thân thiện với người dùng và có thể truy cập trực tuyến. Theo đó,
cơ sở dữ liệu bao gồm thông tin vắn tắt về hiện trạng và triển vọng liên quan đến giấy
phép; thông tin về tất cả các công ty đối tác; mức độ khai thác qua từng thời kỳ và vị
trí khu vực cấp phép trên bản đồ tương tác.
Cộng hòa Congo có một hệ thống thông tin địa chính khoáng sản trực tuyến và được
cập nhật hàng tháng. Hệ thống này bao gồm các bản đồ và thông tin chi tiết khác
như loại giấy phép, ngày cấp, ngày hết hạn, tên các bên liên quan, khu vực cấp phép
và các loại khoáng sản.
Chính phủ Peru thực hiện công khai
các hồ sơ đề nghị cấp phép trước khi ra
quyết định. Khi được cấp phép, các giấy
phép phải được đăng trên một công báo
chính thức trước khi có hiệu lực.
Bộ Tài nguyên khoáng sản Mozambique
có một cổng thông tin địa chính khai
khoáng cho phép người dùng nhấp
chuột lên một điểm hoặc hợp đồng hiển
thị bản đồ để xem thông tin chi tiết hoặc
có thể tìm kiếm theo mã điểm, tên doanh
nghiệp hoặc tên hợp đồng. Tuy nhiên,
các hợp đồng không được công bố.

THÔNG TIN BỔ SUNG
Nguyên tắc 4 trong Hiến chương Tài nguyên Thiên nhiên
5
nêu ra các nguyên tắc
quan trọng của cơ chế cấp phép.
5. Bản dịch tiếng Việt bản HIến
chương Tài nguyên Thiên
nhiên có tại www.nature.
org.vn/vn hoặc www.issuu.
com/PanNature (ghi chú
của PanNature).
16
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Tiêu chuẩn EITI yêu cầu công khai các thông tin cơ bản về cách thức cấp quyền khai
thác.
YÊU CẦU BẮT BUỘC §3.10(a)-(c)
§3.10(a) “Các quốc gia thực hiện EITI cần phải công khai thông tin liên quan đến việc
cấp hoặc chuyển nhượng giấy phép liên quan đến các công ty có trong báo cáo của EITI,
bao gồm: thuyết minh quá trình chuyển hoặc trao giấy phép, tiêu chuẩn kỹ thuật và tài
chính được sử dụng, thông tin về bên được cấp hoặc nhượng giấy phép, bao gồm cả các
thành viên tập đoàn (nếu có), và bất kỳ sai lệch đáng kể nào so với các khung pháp lý và
quy định áp dụng trong quản lý chuyển giao và cấp giấy phép.”
§3.10(b) “Trường hợp giấy phép được cấp thông qua quy trình đấu thầu trong kỳ kế toán
của báo cáo EITI, chính phủ cần phải công khai danh sách các bên tham gia đấu thầu
và các tiêu chí dự thầu.”
§3.10(c) “Trong trường hợp các thông tin cần thiết nêu ra trong mục 3.10 (a) và 3.10 (b)
trên đây đã được công bố công khai, báo cáo EITI có thể dẫn dưới dạng tài liệu tham
khảo hoặc liên kết trong nội dung.”
YÊU CẦU KHUYẾN KHÍCH §3.10(d)
“Hội đồng các bên liên quan có thể bổ sung thêm thông tin về việc phân bổ giấy phép

trong báo cáo EITI, bao gồm bình luận về hiệu lực và hiệu quả của các hệ thống này.”
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Các quốc gia đang triển khai sáng kiến nên công khai tất cả các thông tin được
khuyến khích tại điều §3.10(d).
Các quốc gia đang triển khai sáng kiến nên công khai lý do từ chối đối với từng hồ
sơ đăng ký giấy phép.
Các quốc gia đang triển khai sáng kiến nên công khai các mâu thuẫn nảy sinh trong
quá trình đấu thầu.
Các quốc gia đang triển khai sáng kiến nên công khai các điều khoản chính của hợp
đồng trúng thầu.
Các Báo cáo EITI nên công khai cả các điều kiện đặc biệt liên quan đến việc cấp giấy
phép, ví dụ như yêu cầu công ty nhận giấy phép phải chọn một đối tác địa phương,
phân bổ vốn cho các công ty nhà nước, hoặc đầu tư vào các dự án hạ tầng.
VÍ DỤ
Bộ Đất đai, Mỏ và Năng lượng Liberia công bố thông tin về số lượng hồ sơ thầu đã
nhận, các yêu cầu đấu thầu và trúng thầu. Tuy nhiên, việc công khai chỉ được thực
hiện sau khi giấy phép đã được cấp. EITI Liberia cũng thực hiện kiểm toán hậu cấp
phép nhằm đánh giá việc chuyển nhượng, hợp đồng, cấp giấy phép và các quyền
tương tự có tuân thủ luật pháp Liberia hay không.

CẤP PHÉP §3.10
17
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
SỞ HỮU LỢI ÍCH §3.11 & §3.6(c)
Chính phủ Trinidad và Tobago công bố thông tin về quá trình cấp giấy phép, giấy
phép và vị trí khai thác sau khi quá trình thầu kết thúc.
Đối với trường hợp Brazil, Cơ quan Dầu khí và Nhiên liệu sinh học Quốc gia (ANP)
công bố các thông tin rộng rãi về kết quả của quá trình cấp phép, bao gồm tổng số
lượng hồ sơ dự thầu, các hồ sơ trúng thầu, các hợp đồng và vị trí, thời hạn, thuế tài
nguyên và các nghĩa vụ thuế khác. ANP công bố các thông tin này trên trang web của

mình, trên các báo chính thống và các phương tiện truyền thông.
THÔNG TIN BỔ SUNG
Nguyên tắc 4 trong Hiến chương Tài nguyên thiên nhiên nhấn mạnh tầm quan trọng
của tính cạnh tranh trong việc cấp phép như là một cơ chế hiệu quả nhằm đảm bảo
tính công minh.
EITI khuyến nghị công khai tên các cá nhân là chủ sở hữu thực sự của các công ty hơn
là chỉ nêu tên của công ty. Việc công khai các thông tin này có thể giúp hạn chế nguy cơ
mẫu thuẫn quyền lợi (ví dụ về một công ty dầu khí thuộc sở hữu của một chính trị gia
đã được cấp quyền khai thác đối với một mỏ dầu rất có giá trị) và trốn thuế (ví dụ về việc
sử dụng công ty vỏ bọc có trụ sở ở khu vực miễn thuế).
YÊU CẦU KHUYẾN KHÍCH § 3.11 (a) và § 3.11 (b)
§3.11(a) “Các quốc gia thực hiện EITI nên duy trì hệ thống danh bạ công khai các chủ sở
hữu lợi ích của các doanh nghiệp tham gia đấu thầu triển khai hoặc đầu tư vào các hoạt
động của ngành công nghiệp khai thác, bao gồm thông tin về chủ sở hữu lợi ích và mức
độ sở hữu. Trong trường hợp những thông tin này đã được công khai, ví dụ như thông
qua hồ sơ của các cơ quan quản lý doanh nghiệp hoặc cơ quan quản lý thị trường chứng
khoán, báo cáo EITI nên có hướng dẫn cụ thể về cách truy cập những thông tin này.”
18
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
§3.11(b) “Đối với trường hợp chưa có hệ thống danh bạ hoặc chưa hoàn thiện, quốc gia
thực hiện EITI nên yêu cầu các doanh nghiệp tham gia vào quá trình EITI cung cấp
những thông tin này để bổ sung vào báo cáo EITI.”
6
Sở hữu lợi ích được định nghĩa như sau:
“Một chủ sở hữu lợi ích đối với một doanh nghiệp là người trực tiếp hay gián tiếp sở
hữu hoặc kiểm soát hoạt động doanh nghiệp.
Khi xác định chủ sở hữu lợi ích, Hội đồng các bên liên quan cần thống nhất định
nghĩa về chủ sở hữu lợi ích. Định nghĩa phải phù hợp với điều 3.11(d)(i) ở trên và có
xem xét đến các tiêu chuẩn quốc tế cũng như quy định pháp luật liên quan của quốc
gia.

Các doanh nghiệp đã niêm yết, bao gồm cả các công ty con thuộc toàn quyền sở hữu,
không nhất thiết phải công khai thông tin về chủ sở hữu.
Đối với công ty liên doanh, mỗi đơn vị cá thể nên công khai chủ sở hữu lợi ích, trừ
trường hợp công ty đó đã được niêm yết công khai hoặc là công ty con thuộc sở hữu
toàn phần của công ty đã niêm yết như đã nêu trong mục 3.11(d)(iii). Các đơn vị cá
thể này phải chịu trách nhiệm về độ chính xác của thông tin được cung cấp.”
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Báo cáo EITI nên bao gồm tất cả các thông tin đã được khuyến nghị trong mục §3.11(a)
và §3.11(b).
Báo cáo EITI nên bao gồm các thông tin về quyền sở hữu hợp pháp và cấu trúc kiểm
soát của từng doanh nghiệp (ví dụ: quyền lực điều hành cơ bản, biên bản ghi nhớ và
các điều khoản liên kết) cũng như danh sách các giám đốc/ cán bộ cao cấp.
Báo cáo EITI nên bao gồm tên doanh nghiệp, giấy tờ thành lập và địa chỉ đăng ký của
văn phòng.
Báo cáo EITI nên bao gồm thông tin về hình thức và tình trạng pháp lý của mỗi công
ty.
Báo cáo EITI nên bao gồm một bản danh sách các cổ đông đăng ký bằng hoặc nhiều
hơn 5% số cổ phần ứng với mỗi công ty, trong đó chứa tên và địa chỉ của các cổ đông;
số lượng cổ phiếu nắm giữ; và loại cổ phiếu (bao gồm cả các quyền biểu quyết liên
quan).
Báo cáo EITI nên chỉ ra những cá nhân liên quan đến chính trị (PEPs) được hưởng lợi
trong mỗi giấy phép hay hợp đồng, và các quy định hạn chế của quốc gia đối với các
cá nhân này. PEPs, bao gồm các quan chức quản lý các quỹ tài nguyên thiên nhiên và
làm việc tại các doanh nghiệp nhà nước, cần phải được yêu cầu công khai các thông
tin về lợi ích của họ tại các hoạt động hay dự án khai khoáng.
VÍ DỤ
Tại Nam Sudan, Luật Dầu khí quy định công khai các dữ liệu về quyền sở hữu lợi ích
đối với các doanh nghiệp đã được cấp quyền thăm dò và khai thác.
Cơ quan đăng ký kinh doanh và cấp phép tại Tanzania cung cấp thông tin về sở hữu
lợi ích nếu có yêu cầu.

THÔNG TIN BỔ SUNG
Tổ chức hành động Tài chính (Financial Action Task Force - FATF) là cơ quan liên
chính phủ được thành lập vào năm 1989. FATF đã xây dựng một loạt các khuyến
nghị, bao gồm khuyến nghị cung cấp thông tin về sở hữu lợi ích cho các cơ quan
giám sát thực thi pháp luật. Các khuyến nghị của FATF được áp dụng bởi hơn 180
6. Kỳ họp HĐQT EITI lần thứ
22 đã thống nhất rằng trong
tương lai, EITI sẽ yêu cầu
công bố thông tin về chủ
sở hữu lợi ích. Trên cơ sở
thí điểm thành công, HĐQT
EITI sẽ xây dựng các điều
khoản chi tiết để thực hiện
quan điểm này từ thời điểm
01/01/2016.
19
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
quốc gia, trong đó có 29 quốc gia đang triển khai EITI, thông qua một mạng lưới toàn
cầu của các cơ quan thành viên khu vực.
“Các công ty ẩn danh: Vấn đề sở hữu lợi ích trong các công ty ẩn danh là rào cản lớn
trong cuộc chiến chống lại đói nghèo như thế nào” Tổ chức Nhân chứng Toàn cầu
(Global Witness), 2013,
/>Companies%20Global%20Witness%20brieng.pdf
“Lợi nhuận ống”, Publish What You Pay Na Uy,
/>pp%20norway.pdf
“Các công ty dầu khí tại các thị trường mới nổi: Tình dục an toàn tại Nigeria”, The
Economist, tháng 6 năm 2013, />court-documents-shed-light-manoeuvrings-shell-and-eni-win-huge-nigerian-oil-
block
“Hội nghị thượng đỉnh G8: Chương trình Minh bạch”, The Economist, tháng 6 năm
2013,

/>envisages-world-tax-compliance-and-clear-corporate-ownership
CÔNG KHAI HỢP ĐỒNG §3.12
Công khai hợp đồng và giấy phép là một trong những bước quan trọng nhất mà các quốc
gia triển khai EITI có thể thực hiện để thúc đẩy trách nhiệm giải trình trong công tác
quản lý lĩnh vực khai khoáng. Minh bạch các điều khoản hợp đồng sẽ thúc đẩy niềm tin
và các mối quan hệ có tính xây dựng hơn giữa người dân, chính phủ và doanh nghiệp.
Việc công khai mở rộng cơ hội để các bên liên quan tham gia vào quá trình giám sát và
qua đó thúc đẩy triển khai dự án một cách hiệu quả và có trách nhiệm. Nội dung này
cũng giúp tăng cường tính hữu dụng của toàn bộ thông tin khác trong EITI bằng cách
cung cấp bối cảnh phục vụ việc tìm hiểu và phân tích về nguồn thu cũng như các dữ
liệu khác.
YÊU CẦU BẮT BUỘC §3.12(b)
“Báo cáo EITI phải nêu rõ chính sách của chính phủ về công khai thông tin hợp đồng
và giấy phép liên quan đến quản trị hoạt động thăm dò và khai thác dầu mỏ, khí đốt và
khoáng sản. Phần thông tin này bao gồm các quy định pháp luật có liên quan, thông lệ
công khai thông tin và bất kỳ nỗ lực cải cách nào nằm trong kế hoạch hoặc đang tiến
hành.”
Thuật ngữ “hợp đồng” có nghĩa là:
“Văn bản đầy đủ của các hợp đồng, nhượng quyền, thỏa thuận phân chia sản phẩm
hoặc thỏa thuận khác được cấp hoặc ký kết bởi chính phủ với các điều khoản gắn
liền với việc khai thác dầu khí và tài nguyên khoáng sản.
Văn bản đầy đủ của các phụ lục, hợp đồng bổ sung, hoặc hợp đồng sửa đổi, trong đó
thiết lập các chi tiết liên quan đến quyền khai thác được mô tả trong 3.12 (c) (i) hoặc
việc thi hành của các quyền đó.
Văn bản đầy đủ của những thay đổi hoặc sửa chữa bất kỳ đối với các tài liệu được
mô tả trong 3.12 (c) (i) và 3.12 (c) (ii).”
20
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Thuật ngữ “giấy phép” có nghĩa là:
“Các văn bản đầy đủ của các giấy phép, hợp đồng cho thuê, chứng thư, văn bản cho

phép theo đó chính phủ cấp cho một hoặc nhiều công ty hoặc cá nhân quyền khai
thác dầu mỏ, khí đốt và/hoặc tài nguyên khoáng sản.
Văn bản đầy đủ của các phụ lục, điều khoản bổ sung, hoặc điều khoản sửa đổi thiết
lập các chi tiết liên quan đến quyền khai thác được mô tả trong 3.12 (d) (i) hoặc việc
thi hành các quyền đó.
Văn bản đầy đủ của những thay đổi hoặc sửa chữa bất kỳ cho các tài liệu được mô
tả trong 3.12 (d) (i) và 3,12 (d) (ii).”
“Trong trường hợp có thể, báo cáo EITI nên cung cấp tổng quan về các hợp đồng và giấy
phép đã được công bố, bao gồm tham chiếu hoặc liên kết đến địa điểm các tài liệu này
được công bố.”
YÊU CẦU KHUYẾN KHÍCH §3.12(a)
“Các quốc gia thực hiện EITI được khuyến khích công bố bất cứ hợp đồng và giấy phép
cùng các điều khoản kèm theo hoạt động khai thác dầu mỏ, khí đốt và khoáng sản.”
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Các quốc gia đang triển khai sáng kiến nên công khai tất cả các thông tin được
khuyến khích tại §3.12(a).
Nên công khai các hợp đồng và giấy phép quy định các điều khoản đối với cả việc
thăm dò và khai thác.
Theo yêu cầu §3.12(c), các quốc gia đang triển khai EITI nên công khai văn bản đầy
đủ và không chỉnh sửa của các hợp đồng. Tại hầu hết các quốc gia, các hợp đồng
thăm dò và khai thác không chỉnh sửa được công khai từ phía chính phủ (như
Afganistan, Congo - Brazzaville, Cộng hòa Congo, Ghana, Liberia, Mauritania, Peru và
Hoa Kỳ) và bởi các công ty (ví dụ: Rio Tinto, BP, Tullow, Kosmos, …). Nghiên cứu (www.
revenuewatch.org/contractscondential) về 150 hợp đồng dầu khí và khai khoáng
cho thấy rằng những hợp đồng này thường không có các thông tin nhạy cảm về
mặt thương mại. Nếu cho phép, việc chỉnh sửa hợp đồng chỉ nên áp dụng cho một
số trường hợp đặc biệt khi hợp đồng bao hàm điều khoản ngoài những điều khoản
thông thường, có thể tiết lộ bí mật thương mại có thể gây hại cho lợi ích của các
bên. Thậm chí trong trường hợp đó (và phản ánh hướng dẫn của IFC), việc chỉnh sửa
không nên ảnh hưởng đến các thông tin cần thiết đảm bảo việc hiểu đầy đủ các điều

khoản, điều kiện phục vụ khai thác tài nguyên.
Các quốc gia đang triển khai EITI nên công khai tất cả các hợp đồng đang có hiệu lực
và các hợp đồng mới ngay sau khi ký kết.
Các quốc gia đang triển khai EITI nên xây dựng chiến lược giáo dục và đối thoại
công khai song song với việc công bố hợp đồng. Các nước đang triển khai EITI có thể
tổ chức các diễn đàn công khai để trình bày về các điểm chính trong các hợp đồng
quan trọng và thu hút ý kiến công luận về các chiến lược giám sát. Các quốc gia cũng
có thể tóm tắt và giải thích các điều khoản hợp đồng một cách dễ hiểu cho các bên
không có chuyên môn, như chính phủ Guinea đã thực hiện.
Các hợp đồng nên được công khai trên một trang thông tin ổn định, cho phép truy
cập miễn phí và ẩn danh. Báo cáo EITI nên cung cấp đường dẫn đến trang tin đó. Như
vậy, người dân có thể dễ dàng truy cập đến các hợp đồng mà không sợ bất cứ sự đe
dọa nào.
21
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
VÍ DỤ
Tại Afganistan, Bộ Khoáng sản và Dầu mỏ thực hiện công khai các hợp đồng trong
các ngành dầu khí và khoáng sản.
Chính phủ Guinea thực hiện công khai bản tóm tắt và các văn bản đầy đủ dạng kỹ
thuật số về các hợp đồng, công ước, phụ lục và các sửa đổi liên quan đến ngành khai
khoáng. Mặc dù việc tiếp cận thông tin đã được quy định trong hiến pháp, bộ luật
khai khoáng mới sẽ yêu cầu cụ thể hơn về tính minh bạch.
22
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Chính phủ Peru thực hiện xuất bản trực tuyến các tài liệu gồm các hợp đồng dầu mỏ
tại quốc gia này.
THÔNG TIN BỔ SUNG
Nguyên tắc 3 trong Hiến chương Tài nguyên thiên nhiên nhấn mạnh tầm quan trọng
của điều khoản hợp đồng trong việc đảm bảo lợi ích từ khai thác tài nguyên thiên
nhiên. Ngoài ra, Nguyên tắc 4 nhấn mạnh tính cạnh tranh trong việc phân bổ các

hợp đồng như một cơ chế hiệu quả để đảm bảo giá trị và tính toàn vẹn.
“Bí mật Hợp đồng: Chấm dứt các thỏa thuận bí mật trong ngành công nghiệp khai
thác”, RWI, 2009,
/> “Khuôn khổ bền vững IFC - Chính sách và các tiêu chuẩn bền vững về mặt môi trường
và xã hội - Chính sách Tiếp cận Thông tin”, Tập Đoàn Tài chính Quốc tế, tháng 1 năm
2012, />IFC_Sustainability_+Framework.pdf?MOD=AJPERES
Các nguyên tắc ký kết hợp đồng công khai toàn cầu: Hiệp hội Ký kết Hợp đồng Công
khai đã tạo điều kiện cho quá trình tư vấn toàn cầu nhằm tạo nên một bộ các nguyên
tắc toàn cầu nhằm hướng dẫn các bên đang tìm kiếm để thúc đẩy ký kết hợp đồng
công khai trên toàn thế giới. Các nguyên tắc này phản ánh các chuẩn mực và thực
tiễn tốt nhất trên thế giới liên quan đến việc công khai và tham gia ký kết hợp đồng
công khai.
Hướng dẫn của IMF về Minh bạch nguồn thu từ tài nguyên, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, 2007
EITI Liberia thực hiện xuất bản các tài liệu quan trọng trực tuyến, bao gồm các hợp
đồng, chuyển nhượng và các thỏa thuận liên quan đến lĩnh vực khai khoáng, nông
lâm nghiệp và dầu mỏ.
23
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
Dữ liệu sản xuất
HOẠT ĐỘNG THĂM DÒ §3.3
TỔNG SẢN LƯỢNG §3.5(a) & §3.4(e)
TỔNG XUẤT KHẨU §3.5 (b)
Khối lượng và giá trị sản xuất là một yếu tố quan trọng quyết định mức thu chính phủ
mà quốc gia nhận được từ hoạt động khai thác. Thiếu thông tin về sản lượng có thể dẫn
đến việc chi trả thấp.
Thông tin về tình trạng và vị trí của các hoạt động thăm dò là là điểm mấu chốt đối với
công tác dự đoán dài hạn. Khối lượng và giá trị sản xuất đặt các số liệu nguồn thu có
trong báo cáo EITI vào bối cảnh cụ thể. Thông tin về xuất khẩu có thể bổ sung một cách
toàn diện hơn về bức tranh quy mô ngành.
Báo cáo EITI về nội dung này này có thể góp phần hỗ trợ các nỗ lực cải cách như chính

sách chống trốn thuế và cải thiện công tác dự báo thu ngân sách.
Các dòng thu quan trọng và các vấn đề cộng đồng thường gắn liền với các hoạt động
thăm dò.
YÊU CẦU BẮT BUỘC §3.3
“Báo cáo EITI nên cung cấp thông tin tổng quan về ngành công nghiệp khai thác, kể cả
các hoạt động thăm dò quy mô lớn.”
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Thông tin về các hoạt động thăm dò nên được phân tách theo loại quặng, công ty và
dự án.
Dữ liệu thăm dò nên được hiển thị cùng các thông tin liên quan như chi tiết về việc
cấp giấy phép thăm dò và mọi nguồn thu liên quan đến các hoạt động thăm dò đó.
VÍ DỤ
Cơ sở Dữ liệu Ngân hàng Thế giới cung cấp thông tin về các hoạt động thăm dò tại
Ghana.
HOẠT ĐỘNG THĂM DÒ §3.3
24
Sử dụng EITI phục vụ cải cách chính sách: Hướng dẫn thực hiện Bộ Tiêu chuẩn EITI
Zambia thực hiện công khai các bản đồ trực tuyến về các hoạt động thăm dò, bao
gồm thông tin về loại khoáng sản và khu vực thăm dò.
THÔNG TIN BỔ SUNG
Nguyên tắc 5 trong Hiến chương Tài nguyên thiên nhiên cũng nhấn mạnh rằng các
quyết định thăm dò hay phát triển cần được thông báo với những hiểu biết đầy đủ về
các hệ lụy tiềm ẩn về mặt kinh tế, môi trường và xã hội, thường thông qua quá trình
đánh giá tác động ở quy mô chiến lược hoặc quy mô dự án.
TỔNG SẢN LƯỢNG §3.5(a) & §3.4(e)
Công khai thông tin về khối lượng và giá trị sản xuất giúp bối cảnh hóa các số liệu
doanh thu có trong báo cáo EITI.
YÊU CẦU BẮT BUỘC §3.5(a) & §3.4(e)
§3.5(a) “Báo cáo EITI phải công khai dữ liệu sản xuất cho năm tài chính trong kỳ, bao
gồm tổng khối lượng sản xuất và giá trị sản xuất theo loại mặt hàng, và trong trường

hợp có thể, phân theo địa phương/khu vực.”
25
Viện Giám sát Nguồn thu - Tháng 3/2014
§3.4(e) “Báo cáo EITI phải công khai thông tin, nếu có, về đóng góp của ngành công
nghiệp khai thác cho nền kinh tế trong năm tài chính trong kỳ báo cáo EITI. Thông tin
này bao gồm … vùng / khu vực sản xuất tập trung chính.”
KHUYẾN NGHỊ CỦA RWI
Các báo cáo EITI cũng nên công khai tổng khối lượng ước tính của từng loại khoáng
sản đối với các phần trữ lượng đã được phê duyệt.
Thông tin về sản xuất nên được phân tách theo công ty và dự án, và theo các phân
nhóm quặng chính (ví dụ: phân theo mức chất lượng đối với sản phẩm dầu thô).
Để có thể so sánh, số liệu nên được công khai đối với năm báo cáo cùng với ít nhất
một năm trước đó.
Thông tin về từng giai đoạn khai thác mỏ ở từng khu vực cũng cần được cung cấp
để có thể phân tích rõ hơn mối quan hệ giữa mức độ khai thác và mức thu.
Nguồn thông tin về dữ liệu sản lượng nên được đưa vào Báo cáo EITI. Phương pháp
và mức giá được sử dụng để tính toán giá trị sản xuất và khối lượng xuất khẩu cũng
nên được giải thích một cách đầy đủ.
Đặc biệt tại quốc gia đang phải đối mặt với những thách thức trong việc giới hạn và
kiểm soát mức độ khai thác, Báo cáo EITI nên công khai và đối chiếu các hạn mức
vật lý.
VÍ DỤ
Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Nigeria công khai thông tin sản xuất theo từng công ty
trong Bản tin Thống kê Hàng năm.
Tại Chile, Bộ Tài chính thường xuyên công bố các thông tin về khối lượng sản xuất,
giá cả và giá trị xuất khẩu khoáng sản. Bộ Khai khoáng công bố các thông tin về trữ
lượng khoáng sản, khối lượng sản xuất, giá cả và giá trị xuất khẩu. Ủy ban Khoáng
sản Đồng của Chile công bố thông tin về trữ lượng, khối lượng sản xuất, giá cả, giá
trị xuất khẩu khoáng sản, chi phí sản xuất, các công ty hoạt động trong nước, dữ liệu
sản xuất của từng công ty, và các giá trị dòng sản xuất.

Tại Mông Cổ, Bộ Tài nguyên Khoáng sản và Năng lượng công khai số liệu về khai
thác khoáng sản theo từng tháng. Bộ Tài chính công bố số liệu về khai thác khoáng
sản theo năm đối với từng công ty.
Tại Đông Timo, báo cáo ngân sách của Bộ Tài chính bao gồm dữ liệu về khối lượng
sản xuất, giá cả, giá trị xuất khẩu, và từng dòng thu tài chính. Cơ quan Dầu khí Quốc
gia cũng xuất bản lượng thông tin đáng kể về ngành dầu khí, bao gồm trữ lượng, khối