Sử dụng một số thí nghiệm thay thế trong dạy học Hóa học THCS

- Trang 1 -
Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y häc hãa häc bËc THCS

PHÒNG GD & ĐT NAM ĐÀN
TRƯỜNG THCS KIM LIÊN
--- ---------  ------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM


Sö dông mét sè thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y
häc Hãa häc THCS
GV: TrÇn H÷u ThÕ
Tæ Tù Nhiªn
Sè ®iÖn tho¹i: 0987.781.797
Mail: theth81@.com.vn
N¨m häc 2010 - 2011
- Trang 2 -
Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y häc hãa häc bËc THCS
Mục lục

- Trang 3 -
Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y häc hãa häc bËc THCS
PHẦN I. MỞ ĐẦU
I - CƠ SỞ LÍ LUẬN

- Trang 4 -
Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y häc hãa häc bËc THCS
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.
I - CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Khoa học tự nhiên luôn đề cao và coi trọng kết quả thực nghiệm. Trong

quá trình dạy học hóa học thí nghiệm hóa học giữ vai trò đặc biệt quan trọng. .Vì
vậy, có thể nói thí nghiệm là cơ sở của việc học hóa học và rèn luyện kĩ năng
thực hành. Theo quan điểm của triết học Mac – Lenin khẳng định “ Mọi lý thuyết
chỉ là màu xám chỉ có cây đời mãi xanh tươi ”. Hóa học là rèn luyện kĩ năng thực
hành, ngoài ra còn giúp phần phần quan trọng tạo hứng thú học tập cho học sinh.
Vì vậy xu hướng chung của việc đổi mới chương trình dạy - học bộ môn hóa học
ở trong nước và Thế giới tăng tỉ lệ giờ cho thí nghiệm và nâng cao chất lượng.
II - CƠ SỞ THỰC TIỄN:
Trong thực tế tâm lí đa số giáo viên không muốn làm thí nghiệm, thậm chí
sợ làm thí nghiệm hoặc cố gắng tiến hành được như SGK đã nêu là tốt lắm rồi .
Điều này lại hoàn toàn trái ngược với tâm lí của học sinh. Điều này đã ảnh hưởng
rất lớn đến chất lượng dạy học bộ môn. Qua thực tế bản thân có trao đổi với một
số đồng nghiệp thấy rằng. Lí do cơ sở vật chất thiếu thốn , thiết bị thí nghiệm củ,
tình trạng chất lượng hóa chất chưa thực sự đảm bảo, một số thí nghiệm khó tiến
hành, đặc biệt khi cho HS tự tiến hành, đây là một trong những nguyên nhân dẫn
tới thực trạng trên. Ít thấy GV mày mò cải tiến dụng cụ, thay thế hóa chất …
Nhằm tạo tính đa dạng trong thực tế cuộc sống, tăng tính tò mò, say mê, hứng thú
cho HS. Đây chính là một trong những mục tiêu chính của ngành giáo dục nước
nhà.
Chương trình hóa học bậc THCS đa số các thí nghiệm đều dễ thực hiện
trên tiết dạy. Nhưng qua thời gian lâu dài một số hóa chất chất lượng sẻ giảm đi,
khi tiến hành rất khó để thành công. Đặc biệt khó khăn khi GV cho HS tự làm thí
nghiệm phần vì sợ hết thời gian, phần vì sợ HS khó tiến hành, không an toàn…
Để đáp ứng tình hình đã nêu trên, thiết thực góp phần thực hiện đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh trong học
tập. Việc nghiên cứu cải tiến các thí nghiệm hóa học theo hướng đơn giản hơn, dễ
thực hiện hơn, tiết kiệm hóa chất, mang tính thực tế , HS hứng thú hơn… đảm
bảo cho học sinh tham gia thực hành nhiều nhóm nhỏ thậm chí cá nhân. Tôi xin
được giới thiệu Sáng kiến kinh nghiệm “ Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong
d¹y häc hãa häc bËc THCS.”

- Trang 5 -
Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y häc hãa häc bËc THCS
III - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1. Thực nghiệm sư phạm
- Mục đích: Rút kinh nghiệm qua các thí nghiệm
- Cách tiến hành: Cho HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm.
2. Nghiên cứu kết quả hoạc tập
- Mục đích: So sánh kết quả học tập.
- Cách tiến hành: Thống kê, so sánh kết quả giữa lớp có thí nghiệm cải tiến
và lớp không dùng thí nghiệm cải tiến qua từng năm.
IV- GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU:
1. Thời gian nghiên cứu: năm học 2008-2009, năm học 2009-2010 và
năm học 2010-2011
2. Đối tượng nghiên cứu:
- Các bài dạy, các thí nghiệm do HS tiến hành
- Kết quả học tập của HS.

PHẦN II: NỘI DUNG.
I - VAI TRÒ CỦA THÍ NGHIỆM TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC.
Sử dụng thí nghiệm trong dạy học hóa học ở trường THCS trước tiên giáo
viên phải nắm vững vai trò của thí nghiệm hóa học. Đối với bộ môn hóa học thí
nghiệm giữ vai trò đặc biệt quan trọng một bộ phận không thể tách rời của quá
trình dạy- học. Thí nghiệm giữ vai trò quan trọng trong nhận thức, phát triển giáo
dục của quá trình dạy học. Thông qua thí nghiệm học sinh nắm vững kiến thức
một cách hứng, vững chắc và sâu sắc hơn. Thí nghiệm hóa học được sử dụng với
tư cách là nguồn gốc, là xuất xứ của kiến thức để dẫn lí thuyết, hoặc với tư cách
kiểm tra lí thuyết. Thí nghiệm hóa học còn có tác dụng phát triển tư duy, giáo dục
thế giớ quan duy vật biện chứng và cũng cố niềm tin khoa học của học sinh, giúp
hình thành cho học sinh những đức tính tốt: thận trọng, ngăn nắp, trật tự, gọn

gàng. Sử dụng thí nghiệm được coi là tích cực khi thí nghiệm là nguồn kiến thức
để học sinh khai thác.
Trong các tiết dạy có sử dụng thí nghiệm thì không nhất thiết giáo viên
phải tự tay làm, để từ đó tạo nên sự hứng thú cho HS. Những thí nghiệm thực

- Trang 6 -
Sö dông thÝ nghiÖm thay thÕ trong d¹y häc hãa häc bËc THCS
hiện theo hướng chứng minh cho lời giảng của giáo viên là ít tích cực hơn là
những thí nghiệm được thực hiện theo hướng nghiên cứu từ phía HS.
-Mức 1: ( ít tích cực) GV hoặc 1 HS thực hiện thí nghiệm biểu diễn. HS
quan sát thí nghiệm nhưng chỉ để chứng minh cho phản ứng đã xảy ra hoặc một
tính chất một quy luật mà giáo viên đã nêu.
- Mức 2:( tích cực) HS nghiên cứu thí nghiệm do GV hoặc một HS biểu
diễn.
+ HS nắm được mục đích thí nghiệm + Quan sát mô tả hiên tượng
+ Giải thích hiện tượng + HS quan sát hiện tượng.
- Mức 3: (rất tích cực). Nhóm HS làm trực tiếp làm thí nghiệm, nghiên cứ
thí nghiệm.
+ HS nắm được mục đích thí nghiệm + HS làm thí nghiệm mô tả hiện
tượng
+ Giải thích hiện tượng + Rút ra kết luận.
Chính bỡi vai trò quan trọng của thí nghiệm bên cạnh sự cần thiết phải đầu
tư và cung cấp một số thiết bị thí nghiệm hiện đại thì việc nghiên cứu, thiết kế và
thực hiện các thí nghiệm đơn giản để các em có thể tiến hành được trên lớp, hay
ở nhà.
II - MỘT SỐ YÊU CẦU VỀ SƯ PHẠM KHI TIẾN HÀNH CÁC
THÍ NGHIỆM THAY THẾ.
- Các thí nghiệm phải đơn giản thể hiện rõ hiện tượng hóa học cần quan
sát, học sinh tiến hành dễ thành công.
- Dụng cụ, hóa chất thay thế phải dễ tìm kiếm, rẻ, thường được tận dụng

các sản phẩm thừa trong cuộc sống.
- Kết quả đảm bảo không sai lệch về kiến thức khoa học.
- Đảm bảo an toàn cho học sinh.

III- TIẾN HÀNH MỘT SỐ THÍ NGHIỆM CỤ THỂ
Qua nhiều năm giảng dạy bản thân không ngừng tìm tòi, mạnh giạn sữa
đổi, cải tiến một số dụng cụ, hóa chất nhằm giúp cho tất cả các em HS đều có thể
tự tay tiến hành thí nghiệm .
1. Thí nghiệm cải tiến thứ nhất:
Khi dạy bài : Không khí – Sự cháy ( Bài 28, Hóa học 8 ). Phần thí nghiệm
xác định thành phần của không khí .