Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo quan điểm lấy người học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện ô tô tại Trường Đại học Trần Đại Nghĩa

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài (Luận văn, trang 1)
Mặc dù nền GD - ĐT nước ta đã đạt được những thành
tựu quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển, nhưng GD
- ĐT nước ta vẫn còn yếu về chất lượng. Nó được biểu hiện ở sự
chênh lệch về trình độ so với các nước trong khu vực và thế giới,
mặt khác chưa đáp ứng được yêu cầu của các ngành nghề trong
xã hội. Học sinh, sinh viên tốt nghiệp còn hạn chế về năng lực tư
duy sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng thích ứng với nghề
nghiệp và khả năng tự lập nghiệp còn nhiều hạn chế. Những yếu
kém này được bắt nguồn từ hoạt động dạy và học ở trong nhà
trường. Vì thế để nâng cao chất lượng giáo dục ở nước ta cần thiết
phải có sự thay đổi quan điểm về cách dạy và học.
Là một GV giảng dạy trong ngành Cơ khí động lực, nhận
thấy được tầm quan trọng nhất của mỗi một quá trình dạy học đó
là phải hướng vào việc chuẩn bị cho người học sớm thích ứng
với đời sống xã hội, hòa nhập và phát triển cộng đồng, tôn
trọng nhu cầu, lợi ích, tiềm năng của người học, …. Từ đó phát
triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng thực hành, kỹ năng
nghiên cứu khoa học và ứng dụng khoa học vào thực tiễn sản
xuất. Do đó, người nghiên cứu đã mạnh dạn chọn đề tài: “Vận
dụng các phương pháp dạy học tích cực theo quan điểm lấy
người học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang
bị điện ô tô tại Trường Đại học Trần Đại Nghĩa”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Tìm hiểu cơ sở lí luận và thực tiễn để nắm được bản chất,
đặc trưng của quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm, từ
đó vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo quan điểm

lấy người học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang
bị điện ô tô tại Trường Đại học Trần Đại Nghĩa
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, người nghiên cứu
thực hiện các nhiệm vụ cơ bản sau đây:

2
- Thứ nhất, hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học theo
quan điểm lấy người học làm trung tâm.
- Thứ hai, khảo sát thực trạng dạy và môn “Thực tập
Trang bị điện ô tô” tại trường Đại học Trần Đại Nghĩa.
- Thứ ba, nghiên cứu một số các PPDH tích cực vận
dụng vào giảng dạy thực nghiệm môn “Thực tập Trang bị điện ô
tô” theo quan điểm lấy người học làm trung tâm trên lớp để đánh
giá kết quả và tính khả thi của đề tài.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1 Khách thể nghiên cứu
- Chương trình môn “Thực tập Trang bị điện ô tô” trình
độ Cao đẳng kỹ thuật, chuyên ngành Công nghệ kỹ thuật ô tô tại
trường Đại học Trần Đại Nghĩa.
- Hoạt động giảng dạy, học tập môn “Thực tập Trang bị
điện ô tô” của giáo viên và sinh viên khoa Cơ khí động lực tại
trường Đại học Trần Đại Nghĩa.
4.2 Đối tượng nghiên cứu
Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo quan
điểm lấy người học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập
Trang bị điện ô tô tại Trường Đại học Trần Đại Nghĩa.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực
theo quan điểm lấy người học làm trung tâm trong dạy học môn

Thực tập Trang bị điện ô tô được triển khai một cách khoa học,
hiện đại, hợp lý thì sẽ góp phần:
- Nâng cao tính tích cực, tự giác, sáng tạo, suy nghĩ độc
lập và tự học của người học.
- Nâng cao năng lực giải quyết vấn đề, tình huống phức
tạp cho người học.
- Phát triển được các năng lực chuyên môn, năng lực xã
hội và năng lực cá thể ở người học, đáp ứng yêu cầu nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho sinh viên, đồng thời nâng cao
chất lượng dạy và học môn này tại trường ĐH Trần Đại Nghĩa.
6. Phạm vi nghiên cứu

3
Trong Luận văn tốt nghiệp của mình, tác giả chỉ tập trung
nghiên cứu và vận dụng một số các phương pháp dạy học tích cực
theo quan điểm lấy người học làm trung tâm vào dạy học thực
nghiệm cho ba bài trong chương trình môn học “Thực tập Trang
bị điện ô tô” trình độ Cao đẳng kỹ thuật tại trường ĐH Trần Đại
Nghĩa.
7. Phương pháp nghiên cứu (Luận văn, trang 5)
7.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận
7.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
8. Giá trị của đề tài
Đề tài sẽ góp phần phát triển quan điểm dạy học lấy
người học làm trung tâm ở bậc cao đẳng, đại học với các điểm
mới sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận để triển khai dạy học theo
quan điểm lấy người học làm trung tâm đối với môn học “Thực
tập Trang bị điện ô tô” nói riêng và các môn học khác nói chung.
- Xây dựng hệ PPDH tích cực theo quan điểm lấy người

học làm trung tâm cho việc dạy học môn “Thực tập Trang bị điện
ô tô”, trình độ Cao đẳng kỹ thuật tại trường ĐH Trần Đại Nghĩa.

4
PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUAN ĐIỂM
DẠY HỌC LẤY NGƯỜI HỌC LÀM TRUNG TÂM

1.1 Tổng quan về quan điểm dạy học lấy người học làm trung
tâm (Luận văn, trang 9)
Ngày nay, sự phát triển nhanh chóng của khoa học công
nghệ hiện đại đã làm biến đổi sâu sắc nền kinh tế thế giới, đặc
biệt là nền kinh tế tri thức, đã tạo ra một bước ngoặt mới trong
lịch sử phát triển của loài người. Chính vì vậy, phát triển giáo dục
và đào tạo đang có những quan điểm, cách nhìn nhận và đánh giá
mới về những thành tựu đạt được, nhưng nhìn chung đều nhằm
đạt mục đích: nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu phát
triển xã hội. Những nhận thức và quan điểm chỉ đạo đúng sẽ dẫn
tới các phương pháp và cách thức thực hiện đảm bảo nâng cao
chất lượng và hiệu quả giáo dục. Thực tiễn quá trình đào tạo tại
các trường Đại học đã chứng minh: muốn nâng cao chất lượng
đào tạo, Nhà trường phải lấy người học làm trung tâm.
1.1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu (Luận văn, trang 9)
Trong lịch sử phát triển giáo dục, việc triển khai dạy học
theo quan điểm lấy người học làm trung tâm có ý nghĩa quan
trọng, quyết định đến chất lượng giáo dục và hình thành nên
những con người năng động, sáng tạo. Vì vậy, từ trước đến nay
vấn đề này đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước đề cập đến.

1.1.2 Tình hình áp dụng quan điểm dạy học lấy người
học làm trung tâm trên thế giới và tại Việt Nam (Luận văn, trang
14)
1.2 Cách tiếp cận dạy học theo quan điểm lấy người học làm
trung tâm (Luận văn, trang 18)
Những năm gần đây các tài liệu giáo dục và dạy học
trong nước và nước ngoài bàn nhiều tới việc chuyển từ quan điểm
dạy học lấy GV làm trung tâm sang quan điểm dạy học lấy HS
làm trung tâm.

5
Bảng 1.1: So sánh đặc trưng của quan điểm dạy học với
giáo viên làm trung tâm và quan điểm dạy học với người học làm
trung tâm

Dạy học với giáo viên
làm trung tâm
Dạy học với người học làm
trung tâm
Mục tiêu
Truyền đạt hết
những kiến thức đã qui
định trong chương trình
và sách giáo khoa, chú
trọng khả năng và lợi
ích của người dạy.
Hướng vào việc chuẩn bị
cho người học sớm thích
ứng với đời sống xã hội, hòa
nhập và phát triển cộng

đồng, tôn trọng nhu cầu, lợi
ích, tiềm năng của người
học
Nội dung dạy học
- Chương trình học
tập được thiết kế chủ
yếu theo logic nội dung
khoa học của các môn
học, chú trọng trước hết
đến hệ thống kiến thức
lý thuyết, sự phát triển
tuần tự của các khái
niệm, định luật, học
thuyết khoa học.
- Dạy cái thầy có,
thích, muốn
- Diễn tiến theo một
chiều: từ thầy đến trò.

- Lời thầy nói, sách
là chân lý, là khó thay
đổi.

- Học sinh thiếu cơ
hội để nêu ý tưởng,
cách làm riêng.
- Chương trình giúp cho
từng cá nhân người học biết
hành động và tích cực tham
gia vào các chương trình

hành động của cộng đồng
“từ học đến biết làm, muốn
làm và cuối cùng muốn tồn
tại phát triển như nhân cách
một con người lao động tự
chủ, năng động, sáng tạo”.
- Dạy cái mà trò cần và
XH đòi hỏi.
- Diễn tiến theo 5 chiều:
GV-HS, HS-GV, HS-HS,
HS-XH, XH- HS
- Lời thầy và sách vở chỉ
để tham khảo, có thể biến
đổi.

- Học trò được khuyến
khích và được kích lệ có ý
tưởng riêng, cách làm riêng.

6
Phương pháp dạy học
- Phương pháp chủ
yếu là thuyết trình
giảng giải, thầy nói trò
ghi.
-
GV lo trình bày
cặn kẽ nội dung bài
học, tranh thủ truyền
thụ vốn hiểu biết và

kinh nghiệm của mình.
- HS tiếp thu thụ
động cố hiểu và nhớ
những điều GV đã
giảng, trả lời những câu
hỏi GV nêu ra về những
vấn đề đã dạy.
- Giáo án được thiết
kế theo trình tự đường
thẳng, chung cho cả lớp
học.


- Dự kiến của GV
chủ yếu là những hoạt
động trên lớp của chính
mình.


- Thực hiện giáo án
theo các bước đã chuẩn
bị.

- Tổ chức cho HS hoạt
động độc lập hoặc theo
nhóm.

- Người học tự lực nắm
các tri thức, kĩ năng mới

- HS được rèn luyện về
phương pháp tự học, rèn
luyện phương pháp nghiên
cứu.


- Giáo án được thiết kế
theo kiểu phân nhánh, GV
quan tâm vận dụng vốn hiểu
biết và kinh nghiệm của
từng cá nhân và của tập thể
HS để xây dựng bài học.
- Những dự kiến của GV
được tập trung chủ yếu vào
các hoạt động của HS và
cách tổ chức các hoạt động
đó, khả năng diễn biến các
hoạt động của HS.
- Thực hiện giờ học phân
hóa theo trình độ và năng
lực của HS, tạo điều kiện
thuận lợi cho sự bộc lộ và
phát triển tiềm năng của
mỗi em.

7
Hình thức
tổ chức dạy học

- HS thường ngồi
theo bàn dài, bố trí
thành hai dãy cố định,
hướng lên bảng đen

- Bài lên lớp được
tiến hành chủ yếu trong
phòng học.

- Thường dùng bàn ghế
cá nhân, có thể bố trí thay
đổi linh hoạt cho phù hợp
với hoạt động học tập trong
tiết học.
- Bài học được tiến hành
trong phòng thí nghiệm,
ngoài trời, tại Viện bảo tàng
hay cơ sở sản xuất, …
Kiểm tra đánh giá
- Giáo viên là người
độc quyền đánh giá kết
quả học tập của học
sinh.

- Chú ý tới khả năng
ghi nhớ và tái hiện các
thông tin GV cung cấp.
- Được tham gia đánh
giá và đánh giá lẫn nhau về
mức độ đạt các mục tiêu của

từng phần trong chương
trình học tập.
- Chú trọng bổ khuyết
những mặt chưa đạt được so
với mục tiêu trước khi bước
vào một phần mới của
chương trình.
1.2.1 Xác định thuật ngữ (Luận văn, trang 21)
1.2.2 Thế nào là dạy học theo quan điểm “lấy người học
làm trung tâm” (Luận văn, trang 22)
Dạy học với người học làm trung tâm là một cách thức
dựa trên nguyên tắc kích thích sự ham hiểu biết của học trò, từ đó
người thầy sẽ đáp ứng xoay quanh các câu hỏi và vấn đề trò gặp
phải, trò đóng vai trò chủ động trong việc tiếp cận tri thức, học
những gì mình muốn tiếp thu.

1.2.3 Đặc điểm mô hình dạy học theo quan điểm lấy
người học làm trung tâm (Luận văn, trang 23)
1.2.4 Các nguyên tắc dạy học theo quan điểm lấy người
học làm trung tâm (Luận văn, trang 27)
Một quá trình dạy học khi tiến hành theo quan điểm dạy
học lấy người học làm trung tâm, ngoài việc đảm bảo tính lô gic và
tính trình tự của các thành tố trong quá trình dạy học như: mục tiêu,
nội dung, phương pháp, còn cần phải theo sát 14 nguyên tắc.

1.2.5 Bản chất của MHDH theo quan điểm lấy người
học làm trung tâm (Luận văn, trang 28)

8
1.2.6 Hoạt động của GV và HS trong MHDH theo quan

điểm lấy người học làm trung tâm (Luận văn, trang 29)

Hình 1.2: Những yếu tố cần thiết để tiến hành dạy học với người
học là trung tâm
1.2.7 Ưu điểm và một số yêu cầu của mô hình dạy học theo
quan điểm lấy người học làm trung tâm (Luận văn, trang 32)
1.3 Các phương pháp dạy học theo quan điểm dạy học lấy
người học làm trung tâm (Luận văn, trang 33)
Đối mới và lựa chọn phương pháp dạy học theo quan
điểm dạy học lấy người học làm trung tâm không có nghĩa là gạt
bỏ, loại trừ, thay thế hoàn toàn các phương pháp dạy học truyền
thống, hay phải “nhập ngoại” một số phương pháp xa lạ vào quá
trình dạy học. Vấn đề là ở chỗ cần kế thừa, phát triển những mặt
tích cực của phương pháp dạy học hiện có, đồng thời phải học
hỏi, vận dụng một số phương pháp dạy học mới một cách linh
hoạt nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh
trong học tập, phù hợp với hoàn cảnh điều kiện dạy và học cụ thể.
1.4 Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo quan
điểm lấy người học làm trung tâm (Luận văn, trang 39)
1.4.1 Phương pháp vấn đáp (Vấn đáp tìm tòi hay đàm
thoại Ơxrixtic) (Luận văn, trang 39)
1.4.2 Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề (Luận văn,
trang 41)
1.4.3 Phương pháp thảo luận (Luận văn, trang 44)
1.4.4 Phương pháp dạy thực hành 6 bước (Luận văn,
trang 45)
1.4.5 Phương pháp dạy học sử dụng phiếu giảng dạy
(Luận văn, trang 47)

9

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1

Quan điểm dạy học “lấy người học làm trung tâm” là một
xu hướng tất yếu do lịch sử đặt ra. Đặt người học vào vị trí trung
tâm của quá trình dạy học, xem cá nhân người học - với những
phẩm chất và năng lực riêng của mỗi người - vừa là chủ thể, vừa
là mục đích của quá trình đó, phấn đấu tiến tới cá thể hóa quá
trình học tập với sự trợ giúp của các phương tiện, thiết bị hiện đại
để cho tiềm năng của mỗi học sinh được phát triển tối ưu, góp
phần có hiệu quả vào xây dựng cuộc sống có chất lượng cho cá
nhân, gia đình và xã hội. Đó chính là cốt lõi tinh thần nhân văn
trong dạy học lấy người học làm trung tâm. Đây là một công việc
khó khăn và lâu dài, đòi hỏi sự hoạt động mạnh mẽ, có sự phối
hợp đồng bộ của tất cả các cấp, ban, ngành và đội ngũ giáo viên.
Giải quyết tốt vấn đề dạy học lấy người học làm trung tâm sẽ
nâng cao được chất lượng và hiệu quả giáo dục, thúc đẩy quá
trình học tập của học sinh dẫn tới giải quyết tốt vấn đề đầu ra, đáp
ứng được nhu cầu cần thiết của xã hội.
Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu và áp dụng các
phương pháp dạy học tích cực theo quan điểm lấy người học là
trung tâm vào quá trình giảng dạy các môn học nói chung và môn
Thực tập Trang bị điện ô tô nói riêng là vấn đề có tầm quan trọng
đặc biệt.
Có nhiều phương pháp và cách thức tổ chức dạy học tích
cực nhằm phát huy tính chủ động, độc lập và sáng tạo của người
học, điều đó có ý nghĩa thiết thực trong việc đổi mới phương pháp
dạy học. Trong khuôn khổ bài viết này, người nghiên cứu cũng
mới chỉ nêu ra một vài phương pháp dạy học tích cực mà bản thân
nhận thấy đủ cơ sở lý luận để vận dụng trong giảng dạy môn
Thực tập Trang bị điện ô tô tại trường Đại học Trần Đại Nghĩa.

10
CHƯƠNG 2
CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC
MÔN THỰC TẬP TRANG BỊ ĐIỆN Ô TÔ TẠI TRƯỜNG
ĐẠI HỌC TRẦN ĐẠI NGHĨA

2.1 Giới thiệu tổng quan về trường ĐH Trần Đại Nghĩa (Luận
văn, trang 52)
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển Nhà trường
2.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của Nhà trường
2.1.3 Các ngành nghề đào tạo
2.2 Chương trình đào tạo Cử nhân ngành Công nghệ Kỹ
thuật Ô tô (Luận văn, trang 57)
2.3 Phân tích chương trình môn học Thực tập Trang bị điện ô
tô (Luận văn, trang 57)
2.4 Khảo sát thực trạng việc dạy và học học môn Thực tập
Trang bị điện ô tô tại trường ĐH Trần Đại Nghĩa (Luận văn,
trang 64)
2.4.1 Mục đích, phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian
và phương pháp khảo sát
2.4.2 Thiết kế phiếu khảo sát
2.5 Xử lý và đánh giá kết quả khảo sát (Luận văn, trang 67)
2.5.1 Đối với sinh viên đã và đang học môn Thực tập
Trang bị điện ô tô (Luận văn, trang 67)
Sau khi gửi đi 86 phiếu thăm dò ý kiến, người nghiên cứu
thu về được 83 phiếu trong đó được 81 phiếu hợp lệ. Kết quả
khảo sát thể hiện các nội dung như sau:
(1) Những nhận xét, đánh giá chung của SV về thực
trạng dạy và học môn Thực tập Trang bị điện ô tô

(2)Về mức độ sử dụng các PPDH của GV
(3) Về vận dụng quan điểm dạy học LNHLTT trong dạy
học môn Thực tập Trang bị điện ô tô
2.5.2 Đối với giáo viên đã và đang giảng dạy ngành ô tô
tại trường (Luận văn, trang 81)

11
Sau khi gửi đi 21 phiếu thăm dò, thu về được 21 phiếu
hoàn toàn hợp lệ. Kết quả khảo sát thể hiện các nội dung như sau:
(1) Những nhận xét, đánh giá chung của GV về thực
trạng dạy và học môn Thực tập Trang bị điện ô tô
(2) Về mức độ sử dụng các PPDH, các KTDH và khả
năng sư phạm nghề của GV giảng dạy môn học Thực tập Trang
bị điện ô tô
(3) Về vận dụng quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện ô tô

12
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

Trong chương 2, tác giả đã trình bày tổng quan về trường
Đại học Trần Đại Nghĩa, giới thiệu về các ngành nghề đào tạo,
chức năng, nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường và giới thiệu
chương trình đào tạo Cử nhân ngành Công nghệ kỹ thuật ô tô.
Bên canh đó, để có thêm cơ sở thực tiễn góp phần định hướng cho
cách thực hiện của đề tài, người nghiên cứu đã tiến hành phân tích
cụ thể nội dung chương trình môn học Thực tập Trang bị điện ô
tô, khảo sát và đánh giá thực trạng việc dạy và học của GV và SV
cũng như đánh giá tình hình vận dụng các PPDH tích cực theo
quan điểm lấy người học làm trung tâm trong giảng dạy môn học

này. Vì vậy trong chương này, người nghiên cứu đã trình bày các
kết quả khảo sát bằng các bảng số liệu thống kê và các biểu đồ,
căn cứ vào kết quả khảo sát tác giả rút ra một số nhận xét như
sau:
- Qua phân tích nội dung chương trình môn học Thực tập
Trang bị điện ô tô, người nghiên cứu nhận thấy ngoài những
thuận lợi thì vẫn còn những hạn chế nhất định như việc lựa chọn
và đa dạng các PPDH nhằm phát huy sự chủ động, tích cực ở
người học chưa được đề cập, điều này sẽ dẫn đến việc GV lựa
chọn các PPDH đơn giản và thuận lợi khi thực hiện. Ngoài ra,
hình thức kiểm tra đánh giá vẫn chỉ giới hạn ở kiểm tra vấn đáp
kết hợp với đánh giá theo sản phẩm thực hành cuối cùng nên cũng
chưa tạo điều kiện cho người học thể hiện khả năng hiểu biết ở
nhiều khía cạnh, chưa tự đánh giá được mình để rút kinh nghiệm
và điều chỉnh hoạt động học của mình có hiệu quả hơn.
- Kết hợp với số liệu khảo sát về thực trạng việc dạy và
học môn Thực tập Trang bị điện ô tô, cụ thể về: mục tiêu dạy học,
nội dung dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy
học, kiểm tra đánh giá kết quả, phương pháp dạy học hay việc vận
dụng quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm trong giảng
dạy môn học này, … và có thể nhấn mạnh rằng: Để chuẩn bị cho
người học sớm thích ứng với đời sống xã hội, hòa nhập vào phát
triển cộng đồng, tôn trọng nhu cầu, lợi ích, tiềm năng của người
học, … đòi hỏi GV giảng dạy môn học phải có nhận định đúng về
quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm, coi đây là cơ sở
chính để GV thực hiện tốt các khâu của quá trình dạy học. Bên

13
cạnh đó, GV cần chủ động tìm tòi, nghiên cứu và kết hợp vận
dụng đa dạng các PPDH tích cực vào trong giảng dạy nhằm phát

huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của sinh viên trong học tập
cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy và học cụ thể. Tuân thủ
bản chất, nguyên tắc của quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm làm và lấy đó làm cơ sở lựa chọn, kết hợp và vận dụng
đa dang các PPDH tích cực sẽ góp phần giải quyết có hiệu quả bài
toán nhân lực, đặc biệt là trong thời kì “dân số vàng” của đất
nước ta hiện nay.
Từ những cơ sở chương 1 và kết quả khảo sát, phân tích ở
chương 2, người nghiên cứu đã có thêm những cơ sở cho định
hướng tiếp theo của đề tài là: lựa chọn, vận dụng các phương
pháp dạy học tích cực theo quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện ô tô và tiến
hành tổ chức thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính khả thi
của hướng nghiên cứu mà tác giả đề xuất.

14
CHƯƠNG 3
VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
THEO QUAN ĐIỂM LẤY NGƯỜI HỌC LÀM TRUNG
TÂM TRONG DẠY HỌC MÔN THỰC TẬP TRANG BỊ
ĐIỆN Ô TÔ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRẦN ĐẠI NGHĨA

3.1 Cơ sở và định hướng chung cho việc vận dụng các PPDH
theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm trong
dạy học môn Thực tập Trang bị điện ô tô tại trường Đại học
Trần Đại Nghĩa (Luận văn, trang 100)
Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn ở chương 1 và
chương 2, tác giả sẽ tiến hành các nội dung công việc cụ thể nhằm
định hướng cho việc vận dụng các PPDH tích cực theo quan điểm
dạy học lấy người học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập

Trang bị điện ô tô.
3.2 Cấu trúc lại nội dung chương trình môn Thực tập Trang
bị điện ô tô (Luận văn, trang 102)
3.3 Vận dụng các PPDH tích cực theo quan điểm lấy người
học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện
ô tô cho một số bài cụ thể (Luận văn, trang 104)
3.4 Xây dựng hệ thống phiếu học tập và phiếu hướng dẫn
thực hành môn học Thực tập Trang bị điện ô tô (Luận văn,
trang 108)
3.5 Xây dựng bài dạ
y theo quan điểm lấy người học làm trung
tâm cho môn Thực tập Trang bị điện ô tô (Luận văn, trang 108)
3.6 Thực nghiệm sư phạm (Luận văn, trang 109)
3.7 Xử lý và đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm (Luận
văn, trang 112)
3.7.1 Xử lý định tính kết quả khảo sát sau thực nghiệm
(Luận văn, trang 112)
3.7.1.1 Kết quả từ phiếu đánh giá nhận xét của GV dự giờ
Kết quả khảo sát như sau:
- Về mục tiêu, nội dung, hình thức tổ chức và phương
tiện dạy học: các ý kiến đánh giá của GV dự giờ phần lớn đều cho
rằng: mục tiêu, yêu cầu của bài học được xác định một cách rõ
ràng, nội dung bài học đã trang bị cho SV những kiến thức cần

15
thiết để vận dụng vào giải quyết các nhiệm vụ nghề nghiệp, hình
thức tổ chức dạy học tạo điều kiện cho SV phát huy tính tích cực,
tự giác, năng động, khả năng tư duy độc lập và tổ chức làm việc
theo nhóm và GV đã khai thác có hiệu quả các dụng cụ, thiết bị,
phương tiện, tài liệu phục vụ học tập trong quá trình giảng dạy.

- Về kiểm tra đánh giá: hình thức đánh giá của GV là sự
kết hợp của rất nhiều các yếu tố như: thao tác, qui trình, tác
phong, sản phẩm thực hiện, … và GV đã tạo điều kiện cho SV tự
đánh giá chính mình.
- Về việc vận dụng các PPDH theo quan điểm dạy học lấy
người học làm trung tâm: GV đã sử dụng hiệu quả và kết hợp linh
hoạt các PPDH tích cực, đã tạo được động cơ, hứng thú học tập
tốt cho SV trong giờ học, khuyến khích SV chủ động, tích cực
tham gia các hoạt động học tập như đặt câu hỏi, thảo luận nhóm,
phát biểu ý kiến, xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ theo yêu
cầu GV đặt ra, tạo điều kiện cho SV phát triển tư duy lôgic, khả
năng làm việc nhóm và có trách nhiệm với công việc được giao.
việc thực tế cho SV trong giờ học.
- Về tính khả thi: các giáo viên đều cho rằng dạy học theo
quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm bằng các PPDH
tích cực đối với môn Thực tập Trang bị điện ô tô nên được áp
dụng để tăng cường hiệu quả trong quá trình giảng dạy thực hành
và góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
3.7.1.2 Kết quả từ phiếu đánh khảo sát của sinh viên
a. Về mức độ hứng thú của SV khi học môn Thực tập
Trang bị điện ô tô
Bảng 3.3: Kết quả khảo sát về mức độ hứng thú của SV lớp ĐC
và lớp TN
Nội dung khảo sát
(câu 1)
Ý kiến đánh giá của sinh viên
Rất
hứng thú
Hứng
thú

Bình
thường
Không
hứng
thú
Lớp TN (CP
10521 - 36 SV)
21
(58,3%)
14
(38,9%)
1
(2,8%)
0
(0%)
Lớp ĐC (CP
09521 - 39 SV)
5
(12,8%)
19
(48,7%)
15
(38,5%)
0
(0%)

16
b. Về tính tích cực, chủ động của SV khi học môn
Thực tập Trang bị điện ô tô
Bảng 3.4: Kết quả khảo sát về mức độ tích cực của SV

lớp ĐC và lớp TN
Nội dung khảo sát
(câu 2)
Ý kiến đánh giá của sinh viên
Rất
tích cực
Tích cực
Tương
đối tích
cực
Không
tích cực
Lớp TN (CP
10521 - 36 SV)
19
(52,8%)
16
(44,4%)
1
(2,8%)
0
(0%)
Lớp ĐC (CP
09521 - 39 SV)
0
(0%)
9
(23,1%)
19
(48,7%)

11
(28,2%)
c. Về mức độ tiếp thu và vận dụng kiến thức qua việc
sử dụng các PPDH, KTDH và HTTCDH của GV trong dạy
học môn Thực tập Trang bị điện ô tô

Biểu đồ 3.4: Đánh giá mức độ tiếp thu và vận dụng kiến thức qua
việc sử dụng các PPDH, KTDH và hình thức tổ chức dạy học của
GV ở lớp ĐC và lớp TN
d. Về hiệu quả khai thác các phương tiện, thiết bị dạy
học của GV của GV trong dạy học môn Thực tập Trang bị
điện ô tô

17

Biểu đồ 3.5: Đánh giá hiệu quả khai thác các phương tiện, thiết bị
dạy học trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện ô tô của GV ở
lớp ĐC và lớp TN
e. Về tính thích hợp của việc áp dụng các hình thức
kiểm tra đánh giá trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện
ô tô cho SV tự kiểm tra kết quả học tập, sau đó GV mới đánh
giá quá trình thực hiện

Biểu đồ 3.6: Đánh giá về tính thích hợp của việc áp dụng các
hình thức kiểm tra đánh giá trong dạy học môn Thực tập Trang bị
điện ô tô ở lớp ĐC và lớp TN

18
3.7.2 Xử lý định lượng kết quả điểm số các bài kiểm tra
sau thực nghiệm (Luận văn, trang 121)

Sau khi kết thúc dạy thực nghiệm, người nghiên cứu tổ
chức kiểm tra và chấm điểm trên cùng một đề và đáp án cho lớp
TN và lớp ĐC. Dựa trên kết quả về mặt điểm số các bài kiểm tra
của hai lớp ĐC và lớp TN, người nghiên cứu tiến hành tổng hợp
và xử lý các thông tin mang tính chất định lượng như sau:
a. Bài kiểm tra số 1 (Bài thực hành 1 và bài thực hành 2)
Bảng 3.10: So sánh các tham số đặc trưng về kết quả bài kiểm tra
số 1 giữa lớp đối chứng và thực nghiệm
LỚP
SỐ
HS
X

2
S

σ

V%
Lớp ĐC
39
6,1538
0,8994
0,9608
0,1561
Lớp TN
36
6,6944
0,7677
0,8886

0,1327

Biểu đồ 3.7: Phân phối tần số điểm số bài kiểm tra số 1 của sinh
viên của lớp ĐC và TN sau thực nghiệm
b. Bài kiểm tra số 2 (Bài thực hành 3)
Bảng 3.13: So sánh các tham số đặc trưng về kết quả bài kiểm tra
số 2 giữa lớp đối chứng và thực nghiệm
LỚP
SỐ
HS
X

2
S

σ

V%
Lớp ĐC
39
6,2564
0,9086
0,9657
0,1543
Lớp TN
36
6,8611
0,6752
0,8333
0,1215

19

Biểu đồ 3.8: Phân phối tần số điểm số bài kiểm tra số 2 của sinh
viên của lớp ĐC và TN sau thực nghiệm
3.7.3 Kiểm nghiệm giả thuyết
Kết quả kiểm nghiệm giả thuyết cho thấy có sự khác nhau
về kết quả điểm số trung bình giữa lớp thực nghiệm và lớp đối
chứng hay là việc triển khai dạy học theo quan điểm dạy học lấy
người học làm trung tâm các bằng phương pháp tích cực đạt kết
quả như mong muốn, góp phần nâng cao được chất lượng dạy học.

20
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

Kết quả thực nghiệm sư phạm đã chứng minh được tính
hiệu quả và tính khả thi khi vận dụng các phương pháp dạy học
tích cực theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm
trong dạy học môn Thực tập Trang bị điện ô tô. Việc vận dụng
các phương pháp dạy học tích cực giúp sinh viên không những
nắm vững kiến thức về mặt lý luận, thực tiễn mà còn giúp sinh
viên phát triển được năng lực tư duy tích cực, biết cách phát hiện
các tình huống trong hoạt động nghề nghiệp, biết cách giải quyết
các tình huống đó và khơi dậy ở người học năng lực tự học, tự
giải quyết vấn đề, tạo cơ sở cho người học hình thành khả năng
giải quyết các tình huống thực tiễn của nghề nghiệp. Duy trì và
giữ vững bản chất của quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm trong suốt quá trình dạy học môn Thực tập Trang bị
điện ô tô, người nghiên cứu nhận thấy có một sự khác biệt rõ ràng
về biểu hiện sự tích cực tham gia các hoạt động học tập, ham học

hỏi, mạnh dạn phát biểu ý kiến, tìm kiếm và tham khảo trước tài
liệu ở nhà, tiếp thu bài học một cách chủ động, đoàn kết, hành
động, giúp đỡ lẫn nhau và khả năng phối hợp trong học tập để
giải quyết nhanh những vấn đề mà giáo viên nêu ra, có được điều
này chính là do giáo viên đã triển khai vận dụng hiệu quả bản
chất và tuân thủ các nguyên tắc của quan điểm dạy học này trên
lớp, tổ chức, điều khiển phân công cụ thể đến từng nhóm trong
một lượng thời gian tương đối hợp lý.
Như vậy qua những kết quả đánh giá định tính và định
lượng, cũng như qua kết quả về mặt điểm số của sinh viên, càng
khẳng định thêm ý nghĩa thực tiễn của việc tổ chức dạy học môn
Thực tập Trang bị điện ô tô theo cực theo quan điểm dạy học lấy
người học làm trung tâm bằng các PPDH tích cực đã đáp ứng
được yêu cầu nâng cao kiến thức, chất lượng giảng dạy của môn
học theo mục tiêu đã đề ra. Hơn nữa, mục đích nghiên cứu của đề
tài đã được tập thể cán bộ giáo viên và sinh viên khoa Cơ khí
động lực - Trường Đại học Trần Đại Nghĩa ủng hộ tích cực, điều
này giúp cho người nghiên cứu có thêm động lực và mạnh dạn rút
ra kết luận về tính khả thi của đề tài và có thể áp dụng rộng rãi
trong nhà trường.


21
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận
1.1 Tóm tắt đề tài (Luận văn, trang 134)
Qua thời gian thực hiện đề tài, tác giả đã hoàn thành được
các công việc:
Nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo quan điểm dạy

học lấy người học làm trung tâm, phân tích và tổng hợp các
phương pháp, kỹ thuật dạy học theo quan điểm dạy học lấy người
học làm trung tâm, từ đó làm cơ sở cho việc đề xuất đổi mới và
vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học môn
Thực tập Trang bị điện ô tô tại trường Đại học Trần Đại Nghĩa.
Triển khai dạy học theo quan điểm dạy học lấy người học
làm trung tâm bằng các phương pháp dạy học tích cực như: thuyết
trình, vấn đáp, thảo luận nhóm kết hợp với các phương pháp dạy
học giải quyết vấn đề, dạy thực hành 4 bước, dạy thực hành 6
bước, phiếu giảng dạy, … và vận dụng linh hoạt các kỹ thuật dạy
học tích cực.
Người nghiên cứu đã vận dụng triển khai dạy học theo
quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm vào việc thiết kế
ba bài giảng trong môn Thực tập Trang bị điện ô tô và tiến hành
thực nghiệm sư phạm trên 2 lớp gồm lớp thực nghiệm và lớp đối
chứng với tổng số 75 sinh viên, đồng thời phát phiếu thăm dò
nhằm đánh giá tác động của việc dạy học theo quan điểm dạy học
lấy người học làm trung tâm bằng những phương pháp dạy học
tích cực cho sinh viên và giáo viên dự giờ.
Kết quả nghiên cứu đã khẳng định tính khả thi và giá trị
của việc dạy học theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung
tâm bằng các phương pháp dạy học tích cực, giúp sinh viên nâng
cao tính tích cực, tự giác, sáng tạo, suy nghĩ độc lập, nâng cao
năng lực giải quyết vấn đề, tình huống phức tạp, phát triển năng
lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực cá thể ở người
học và năng lực xã hội, góp phần nâng cao kết quả học tập
1.2 Tự nhận xét những đóng góp mới của đề tài
Đề tài đã làm rõ được những nội dung sau:

22

- Đã nghiên cứu làm rõ các khái niệm, các nguyên tắc, đặc
điểm, bản chất, các ưu, nhược điểm và hoạt động của GV và SV
trong mô hình dạy học theo quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm cũng như vận dụng và triển khai các phương pháp, kỹ
thuật dạy học theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm.
- Nêu lên thực trạng việc dạy và học môn Thực tập Trang
bị điện ô tô tại trường Đại học Trần Đại Nghĩa hiện nay từ đó làm
cơ sở tiến hành vận dụng quan điểm dạy học lấy người học làm
trung tâm để thiết kế bài giảng, lựa chọn và triển khai dạy học
bằng các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực cho môn Thực
tập Trang bị điện ô tô, tổ chức thực nghiệm trên lớp học. Quá
trình dạy học theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung
tâm bằng các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực được sử
dụng ở lớp thực nghiệm đã có những tác động tốt đến thái độ, sự
chủ động, tích cực tham gia học tập của sinh viên, kết quả điểm
số kiểm tra của lớp thực nghiệm tốt hơn so với lớp đối chứng.
- Về mặt thực tiễn, đề tài nghiên cứu đã đưa ra một hệ
PPDH tích cực và vận dụng vào giảng dạy môn Thực tập Trang bị
điện ô tô có tính khả thi cao, thiết kế, xây dựng được quy trình bài
giảng theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm cho
môn học này và quan trọng là đã đạt được mục tiêu nghiên cứu đề
ra: “Tìm hiểu cơ sở lí luận và thực tiễn để nắm được bản chất, đặc
trưng của quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm, từ đó
vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo quan điểm lấy
người học làm trung tâm trong dạy học môn Thực tập Trang bị
điện ô tô tại Trường Đại Học Trần Đại Nghĩa”.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được, đề tài
nghiên cứu vẫn còn một số hạn chế như sau:
- Người nghiên cứu chỉ khảo sát thực trạng việc dạy và
học môn Thực tập Trang bị điện ô tô tại Trường Đại Học Trần

Đại Nghĩa với đối tượng chủ yếu là các GV và SV đang học tập
và giảng dạy tại trường, chưa khảo sát được nhiều SV đã tốt
nghiệp ra trường hay các doanh nghiệp sử dụng lao động, nên
việc nhận xét và đưa ra kết luận đánh giá về thực trạng việc dạy
học môn Thực tập Trang bị điện ô tô tại Trường Đại Học Trần
Đại Nghĩa vẫn chưa thật sự có tính khách quan cao.
- Tuy quá trình thực nghiệm sư phạm đã được triển khai
thực hiện và thu được những tác động tích cực và kết quả khả

23
quan về mặt điểm số nhưng việc thực nghiệm sư phạm mới chỉ
được áp dụng trên ba bài học trong môn Thực tập Trang bị điện ô
tô, vì vậy kết quả nghiên cứu chỉ mang tính chất tương đối.
1.3 Dự kiến hướng nghiên cứu mở rộng
Nếu điều kiện cho phép, đề tài sẽ phát triển theo hướng sau:
- Tiếp tục nghiên cứu, thiết kế giáo án, bài giảng cho toàn
bộ các bài học của môn Thực tập Trang bị điện ô tô theo quan
điểm dạy học lấy người học làm trung tâm.
- Đề xuất thay đổi và mềm hóa chương trình đào tạo để đa
dạng hóa các PPDH tích cực có thể được vận dụng vào trong
giảng dạy cũng như tạo cơ sở cho việc triển khai quan điểm dạy
học lấy người học làm trung tâm vào trong giảng dạy có hiệu quả
cao hơn.
- Đề xuất, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả việc
vận dụng quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm trong
quá trình giảng dạy.
- Triển khai và nhân rộng đề tài áp dụng cho tất cả các
môn học khác trong khoa Cơ khí động lực và trong dạy học các
môn học khác tại nhà trường.
2. Kiến nghị

2.1 Về phía Nhà trường (Luận văn, trang 136)
- Phải coi việc ứng dụng các phương pháp dạy học hiện
đại là công việc cấp bách, mang tính chiến lược, quyết định đến
sự phát triển, đến thương hiệu của nhà trường.
- Tăng cường các đợt tập huấn về đổi mới PPDH tích cực,
có chế độ bồi dưỡng, động viên, khuyến khích giảng viên thường
xuyên sử dụng PPDH tích cực, tổ chức các hội thảo khoa học bàn
về PPDH tích cực.
- Thư viện của trường cần phải có các tài liệu về phương
pháp dạy học cũng nhu các sách liên quan đến các môn học của
sinh viên trong quá trình học tập, bao gồm các sách giáo trình,
tham khảo, chuyên khảo, chuyên đề, luận văn, luận án, báo chí
chuyên ngành,
- Trường cần quan tâm, tạo điều kiện và thường xuyên tổ
chức các hoạt động tham quan thực tế nhằm giúp sinh viên có
cách nhìn trực quan và tính thực tế của môn học. Cần rèn luyện

24
cho sinh viên thái độ học tập dựa theo năng lực của bản thân,
trang bị kỹ năng mềm để khi ra trường học sinh hòa nhập tốt hơn.
- Cải tiến hình thức, phương pháp kiểm tra, đánh giá SV.
2.2 Đối với giảng viên giảng dạy môn học (Luận văn,
trang 137)
- Có trách nhiệm hợp tác cùng nhà trường, thay đổi
phương pháp dạy học và giảng viên cần mạnh dạn trong việc vận
dụng PPDH tích cực vào thực tiễn bài giảng nhằm phát huy sự
chủ động, tính tích cực học tập, nhận thức của sinh viên.
- Giảng viên phải luôn tìm tòi, học hỏi kiến thức mới,
thường xuyên sưu tầm tài liệu, làm phong phú kiến thức của
mình, trao dồi kỹ năng sư phạm nhằm làm phong phú bài giảng,

- Giảng viên phải là người tiên phong trong việc đổi mới PPDH
tích cực, luôn có nhu cầu, ý thức đổi mới PPDH, có ý thức nâng cao
trình độ, liên tục cập nhật những thông tin mới, lý thuyết mới.
- Nghiên cứu quy trình, cách thức xây dựng một PPDH
tích cực cụ thể nào đó để có thể chuyển giao được.
- Trong quá trình dạy học, giảng viên cần giúp sinh viên
hình thành kỹ năng làm việc theo nhóm, làm việc độc lập và vận
dụng những tri thức có được vào rèn luyện, xử lý các tình huống
hướng vào hoạt động nghề nghiệp thực tế của sinh viên sau này.
- Trong quá trình đánh giá, kiểm tra, cần chú trọng phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và khả năng độc lập giải
quyết vấn đề hơn mức đòi hỏi tái hiện tri thức. Bên cạnh đó, nên
xem những nhận xét đánh giá của chính người học là cần thiết để
nâng cao hiệu quả giảng dạy môn học.
- Thường xuyên dự giờ, tổ chức hội ý với các đồng
nghiệp cùng chuyên môn để trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn
nhau, đưa ra những ý kiến đóng góp về đổi mới phương pháp dạy
học để việc giảng dạy ngày càng hiệu quả hơn.