Giám sát các-bon rừng có sự tham gia Hướng dẫn cho cán bộ kỹ thuật

Giám sát các-bon rừng có sự tham gia
Hướng dẫn cho cán bộ kỹ thuật
Bảo Huy, Nguyễn Thị Thanh Hương, Benktesh D. Sharma,
Nguyễn Vinh Quang
Tháng 8 năm 2013
www.snvworld.org/redd2 SNV REDD+
Hướng dẫn này là kết quả của Dự án “Cung cấp Đa lợi ích Môi trường
và Xã hội từ REDD+ ở Khu vực Đông Nam Á (MB-REDD+)” của T chc
Phát trin Hà Lan SNV, trong khuôn kh Sáng kiến Kh hu Quc tế. B Môi
trưng, Bảo tn Thiên nhiên và An toàn Ht nhân (BMU) của Cng ha Liên
bang Đc tài trợ chương trình này.
Tác giả xin cảm ơn những chuyên gia đã tham gia góp ý và đóng góp cho tài
liệu hướng dẫn này: Ông Steven Swan (SNV) và các đng nghiệp ở B môn
Quản lý Tài nguyên Rừng và Môi trưng (FREM) thuc Đi học Tây Nguyên:
TS. Võ Hùng, TS. Cao Thị Lý, Th.S. Nguyễn Đc Định, KS. Nguyễn Công Tài
Anh, KS. Phm Đoàn Phú Quc, KS. Nguyễn Thế Hin, Th.S. Phm Tuấn
Anh. Đặc biệt cảm ơn Ông Nguyễn Anh Hà và Ông Nguyễn Đc Luân đã hỗ
trợ cung cấp hình vẽ minh họa.
Tác giả chân thành cảm ơn sự ủng h và đóng góp quý báu của lãnh đo, cán
b kỹ thut và ngưi dân tỉnh Lâm Đng: UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát
trin Nông thôn, Chi cục Lâm nghiệp, Chi cục Kim lâm, Ht Kim lâm huyện
Bảo Lâm, VQG Cát Tiên, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bảo Lâm và Lc
Bắc; và cán b và ngưi dân các xã Lc Bắc, Lc Bảo, và Lc Lâm (huyện
Bảo Lâm) và xã Quc Oai (huyện Đ Tẻh).
Tác giả:
TS. Bảo Huy
Phó Giáo Sư khoa học lâm nghiệp, trưng Đi học Tây Nguyên, Buôn Ma
Thut, Việt Nam
TS. Nguyễn Thị Thanh Hương
Giảng viên trưng Đi học Tây Nguyên, Buôn Ma Thut, Việt Nam
TS. Benkesh D. Sharma

C vấn giám sát tài nguyên rừng có sự tham gia, T chc phát trin Hà Lan
SNV, Hà Ni, Việt Nam
TS. Nguyễn Vinh Quang
C vấn REDD+, T chc phát trin Hà Lan SNV, Hà Ni, Việt Nam
Lời cảm ơn
www.snvworld.org/redd3 SNV REDD+
1 Giám sát các-bon có sự tham gia trong quản lý tài nguyên rừng tự nhiên 6
2 Mục tiêu và đối tượng của hướng dẫn 9
2.1 Mục tiêu của tài liệu hướng dẫn 9
2.2 Đi tượng sử dụng tài liệu 9
3 Cơ sở dữ liệu cơ bản cần thiết lập, chuẩn hóa để thu thập số liệu 10
3.1 Bản đ phân khi, trng thái rừng 10
3.2 Xác định s ô mẫu cho mỗi trng thái rừng và b tr ngẫu nhiên trên bản đ, đưa
vào gps 11
 3.2.1 Xácđịnhsốômẫubảođảmsaisốchophép 11
 3.2.2 Thitkcácômẫungẫunhiêntrênbảnđồphânloạirừng 14
4 Tổ chức tổ kỹ thuật đo tính hiện trường trong pfm/pcm 20
5 Điều tra trên hiện trường 21
5.1 Giám sát thay đi diện tch, trng thái rừng của chủ rừng 21
5.2 Thiết lp ô mẫu, đo đếm các thông s đ chuyn đi sang trữ lượng, sinh khi/
carbon trên mặt đất rừng 24
5.2.1 Xácđịnhvịtríômẫutrênthựcđịa 25
 5.2.2 Thitlậpômẫu(hìnhdạng,kíchthước)theokiểurừng 26
5.3 Đo đếm trong ô mẫu 29
6 Bảo đảm chất lượng (qa) và kiểm soát chất lượng (QC) trong PCM 33
7 Tổng hợp, cập nhật dữ liệu, theo dõi thay đổi trữ lượng, sinh khối carbon
rừng 34
7.1 Tng hợp dữ liệu hiện trưng 34
7.2 Tnh toán thay đi trữ lượng, sinh khi và carbon rừng 40
Tài liệu tham khảo 42

Phụ lục 45
Phụ lục 1: phiếu 1: đo biến đng diện tch, trng thái của lô rừng, chủ rừng 45
Phụ lục 2: các mấu phiếu đo đếm trong ô mẫu 46
Phụ lục 3: dụng cụ, vt liệu cần thiết trong pcm/pfm cho 1 t kỹ thut 49
Phụ lục 4: bảng tra chiều dài cng thêm bán knh ô mẫu theo đ dc 50
Phụ lục 5: cài đặt gps theo hệ tọa đ vn2000 51
Mục lục
Số trang
www.snvworld.org/redd4 SNV REDD+
A Age: Tui cây
AGB Above-ground Biomass: Sinh khi cây gỗ trên mặt đất rừng
AGBB Above-ground Bamboo Biomass: Sinh khi tre l ô trên mặt đất rừng
AGC Above-ground Carbon: Lượng Carbon của cây gỗ trên mặt đất rừng
BGB Below-ground Biomass: Sinh khi cây gỗ (rễ) dưới mặt đất rừng
BGC Below-ground Carbon: Lượng Carbon dưới mặt đất rừng (trong rễ)
C(AGBB) Carbon of Above-ground Bamboo Biomass: Lượng Carbon trong tre l ô
trên mặt đất rừng
DBH Diameter at breast height: Đưng knh ngang ngực
DPC District Peoples’ Committee: Ủy ban nhân dân huyện
EF Emission Factor: Nhân t phát thải
FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations: T chc Nông
Lương của Liên Hiệp Quc
FC Forest Company: Công ty Lâm nghiệp
FIPI Forest Inventory and Planning Institute: Viện Điều tra Quy hoch rừng
FPD Forest Protection Department: Cục Kim lâm/ht kim lâm
GIS Geographic Information System: Hệ thng thông tin địa lý
GPS Global Positioning System: Hệ thng định vị toàn cầu
H Height: Chiu cao cây
IPCC Intergovernmental Panel on Climate Change: Hi đng quc tế về biến đi
kh hu

LMS Land Monitoring System: Hệ thng giám sát đất đai
M Total volume: Trữ lượng rừng
MRV Measurement, Reporting and Verication: Đo lưng, Báo cáo và Thẩm định
N_ha, N_lo Mt đ trên ha hoặc lô
NFI National Forest Inventory: Điều tra rừng quc gia
NRIS National REDD+ Information System: Hệ thng thông tin REDD+ quc gia
PCM Participatory Carbon Measurement: Đo tnh carbon rừng có sự tham gia
PES Payment for Environment Services: Chi trả dịch vụ môi trưng
PFMB Protective Forest Management Boards: Ban Quản lý rừng phng h
PPC Provincial Peoples’ Committee: Ủy ban nhân dân tỉnh
REDD Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation: Giảm phát
thải kh gây hiệu ng nhà knh từ suy thoái và mất rừng
SDOF Sub-department of Forestry: Chi cục Lâm nghiệp
SOC Soil Organic Carbon: Lượng carbon hữu cơ trong đất.
TAGBC Total Above ground bamboo Carbon: Tng carbon trong tre l ô trên mặt đất
TAGTB Total Above ground tree Biomass: Tng sinh khi cây gỗ trên mặt đất
TAGTC Total Above ground tree Carbon: Tng carbon cây gỗ trên mặt đất
TBGTB Total Below ground tree Biomass: Tng sinh khi cây gỗ dưới mặt đất
TBGTC Total Below ground tree Carbon: Tng carbon cây gỗ dưới mặt đất
UNFCCC United Nations Framework Convention on Climate Change: Hiệp định khung
của Liên Hiệp Quc về biến đi kh hu
UN-REDD United Nations – REDD: Chương trình REDD Liên Hiệp Quc
V Volume: Th tch cây
Từ và các ký hiệu viết tắt
www.snvworld.org/redd5 SNV REDD+
Bảng 1: Tnh toán trữ lượng, carbon cây gỗ trên mặt đất rừng theo từng trng thái rừng 37
Bảng 2: Tnh toán sinh khi và carbon trong tre l ô 38
Bảng 3: Tng hợp trữ lượng rừng, carbon cho từng chủ rừng, khu vực 39
Danh sách các hình, sơ đồ
Hình 1: Hệ thng đo tnh, giám sát và báo cáo tài nguyên rừng, sinh khi và carbon (kết hợp

PCM với hệ thng quc gia) 7
Hình 2: Bản đ hiện trng rừng 3 xã Lc Bảo, Lc Bắc và Lc Lâm, huyện Bảo Lâm, tỉnh
Lâm Đng 11
Hình 3. Gp các mảnh/lô trng thái rừng 15
Hình 4: Sử dụng chc năng Field Calculator đ xác định s ô mẫu cho mỗi trng thái rừng 16
Hình 5: Bảng dữ liệu s lượng ô mẫu theo từng khôi trng thái đã được gp trong Dissolve 16
Hình 6: To đim của các ô mẫu ngẫu nhiên trong ArcGIS 17
Hình 7: Bản đ thiết kế hệ thng ô mẫu ngẫu nhiên theo trng thái rừng khu vực 3 xã Lc Bảo,
Lc Bắc và Lc Lâm thuc huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đng 17
Hình 8: Bảng dữ liệu ô mẫu bao gm s hiệu ô, tọa đ X-Y của ô 18
Hình 9: Mở le tọa đ ô mẫu trong DNR 18
Hình 10: Tọa đ và s hiệu ô mẫu trong DNR 19
Hình 11: Đưa dữ liệu tọa đ ô mẫu vào GPS 19
Hình 12. Hình máy GPS 60CSx (hình trái), chc năng khoanh vẽ diện tch (track) (hình giữa),
và lưu track (hình phải) 22
Hình 13: Minh họa lưu le track từ GPS vào chương trình GIS 23
Hình 14: Khai báo Grid và Datum trong MapSource mở track theo tọa đ VN2000 23
Hình 15: Chuyn dữ liệu track vào Mapinfo 24
Hình 16: Sử dụng chc năng cắt (Split) đ xác định diện tch rừng thay đi 24
Hình 17: Xác định vị tr ô mẫu b tr ngẫu nhiên bằng GPS trên thực địa 25
Hình 18: Ô mẫu hình trn phân tầng thành 4 ô phụ 26
Hình 19: Thiết kế các dải màu khác nhau theo từng bán knh ô phụ 27
Hình 20. Máy Clinometer: Địa bàn và đo cao, dc 27
Hình 21. Đo đ dc băng máy clinometer 28
Hình 22: Ô mẫu theo hướng đông bắc 28
Hình 23: Ô mẫu theo hướng đông nam 28
Hình 24: Ô mẫu theo hướng tây nam 28
Hình 25: Ô mẫu theo hướng tây bắc 29
Hình 26: Đo các nhóm đưng knh theo bán knh ô mẫu 29
Hình 27: Thước đo chu vi đã suy ra đưng knh 29

Hình 28. Đo DBH và đóng bảng s hiệu cây 29
Hình 29. Đo tre l ô 29
Hình 30: Cách đo đưng knh ngang ngực cây rừng (DBH) 31
Hình 31: Tiếp cn của IPCC đ tnh toán phát thải kh nhà knh trong lâm nghiệp 41
Danh sách các bảng, biểu
www.snvworld.org/redd6 SNV REDD+
Giám sát carbon có sự tham gia
trong quản lý tài nguyên rừng tự nhiên
1
Việc thực hiện giao đất giao rừng, quản lý bảo vệ rừng hiện có và phát trin các chương
trình lâm nghiệp mới như REDD + và / hoặc chi trả dịch vụ hệ sinh thái (PES) từ tài nguyên
rừng cần có mt hệ thng giám sát đ thu thp, lưu trữ và phân tch các s liệu rừng nói
chung và sinh khi carbon rừng nói riêng. Hệ thng này có th được hưởng lợi từ sự tham
gia trực tiếp của các h gia đình và các chủ rừng, các cơ quan chnh quyền địa phương.
Cách tiếp cn có sự tham gia trong hệ thng giám sát nhằm bảo đảm cải thiện được hoàn
cảnh rừng và cung cấp thông tin rừng có chất lượng và s lượng tt hơn, các thông tin về
tác đng của hot đng quản lý, qua đó góp phần vào việc kim kê rừng toàn quc (NFI).
Trong vài năm qua, các khuôn kh về cơ chế giảm thiu biến đi kh hu quc tế đã đặt mục
tiêu nhằm giảm kh nhà knh (GHG) hoặc tăng cưng loi bỏ phát thải từ các khu rừng nhiệt
đới đã xuất hiện. Mt trong những cơ chế như vy được gọi là REDD +, trong đó bao gm
năm hot đng sau đây:
• Giảm phát thải từ mất rừng
• Giảm phát thải từ suy thoái rừng
• Bảo tn các b cha carbon rừng
• Quản lý rừng bền vững
• Gia tăng lượng carbon trong các b cha carbon rừng
Các nước đang phát trin như Việt Nam có th đưa ra bằng chng của giảm phát thải (ER)/
loi bỏ phát thải (ER) từ thay đi sử dụng đất thông qua kết quả dựa vào các hành đng của
chương trình REED+. Hot đng đo lưng, báo cáo và thẩm định (MRV) quc gia có chc
năng như là mt bằng chng về giảm lượng kh thải hoặc tăng cưng loi bỏ các kh nhà

knh.
Theo Hiệp định khung của Liên Hiệp Quc về biến đi kh hu (UNFCCC), ngoài ra cn
nhiều các nhà tài trợ quc tế, đi hỏi thiết kế và thực hiện chương trình REDD+ đ thúc đẩy
và hỗ trợ sự tham gia đầy đủ và hiệu quả của tất cả các bên liên quan, đặc biệt là ngưi
dân bản địa và cng đng địa phương. Giám sát carbon có sự tham gia (PCM) - nơi thực
hiện REDD+ quc gia, các cơ quan có thẩm quyền, cơ quan lâm nghiệp nhà nước, ngưi
quản lý rừng và cng đng địa phương hợp tác đ thu thp, quản lý, kim tra, báo cáo và
phân tch dữ liệu về carbon được lưu trữ trong rừng - có th là mt trong những lựa chọn đ
chng minh sự tham gia của tất cả các bên liên quan.
Ba tài liệu hướng dẫn được chuẩn bị đ thúc đẩy sự tham gia của các bên liên quan trong
giám sát carbon. Hướng dẫn cho cán bộ kỹ thuật địa phương sử dụng cho các cán
b lâm nghiệp địa phương đ thiết kế và thực hiện các hot đng PCM trên hiện trưng
và phân tch dữ liệu PCM. Tài liệu th hai trong lot hướng dẫn này là Hướng dẫn cho
người dân địa phương đ thu thp và giám sát dữ liệu hiện trưng. Tài liệu th ba của
lot hướng dẫn này là Hướng dẫn trên hiện trường được đi kèm đ tham khảo nhanh khi
thực hiện trên hiện trưng. Trong các hướng dẫn này, các tiếp cn đ ước tnh sinh khi và
carbon rừng được áp dụng cho mt chương trình REDD +, và phân chia thành hai giai đon
sau đây:
• Điều tra rừng ti các đơn vị quản lý rừng
• Phân tch dữ liệu điều tra rừng - tnh toán sai s, và ước tnh sinh khi và lượng
carbon và sự thay đi ở từng vùng sinh thái về trng thái rừng và tng hợp các kết
quả ở cấp dự án, cấp tỉnh, cấp quc gia.
www.snvworld.org/redd7 SNV REDD+
Theo dự báo, dữ liệu thu thp từ PCM sẽ được tch hợp trong điều tra rừng quc gia NFI
ti Việt Nam theo mt khung đơn giản như th hiện trong hình 1.
Cấp quc gia, vùng:
Tng cục LN (NFI)
Chi cục LN
Chủ rừng: đo tnh hàng năm
Vùng, quc gia NFI 5 năm

Chủ rừng: đo tnh hàng năm
Vùng, quc gia NFI 5 năm
Thiết lp ô mẫu
Đo tnh các chỉ tiêu quy đi ra
trữ lượng, sinh khi cacsbon,
đng thực vt
Quản lý, giám sát chất lượng:
- Ni b: Chi cục LN, Chi cục
Kim lâm
- Đc lp: Viện trưởng đi học
Hệ thng theo dõi diễn biến tài
nguyên rừng quc gia: (S, M,
AGB, AGC, ĐTV)
Xã - huyện -tỉnh - Tng cục
Lâm nghiệp
Tng hợp thay đi dữ liệu theo
thi gian:
- Diện tch
- Thay đi b cha các-bon
- Thay đi M
- Thay đi ĐTV
Quản lý và giám sát
chất lượng
Cải tiến – quản lý- cp nht
dữ liệu trong hệ thng theo
dõi diễn biến tài nguyên
rừng của kim lâm
Phân chia trng thái/ khi rừng
Bản đ phân khi rừng
Xác định s ô mẫu cần thiết cho mỗi khi

Với P=95%, E=10%
Bản đ phân b ô mẫu ngẫu nhiên + GPS
Hình 1: Hệ thống đo tính, giám sát và báo cáo tài nguyên rừng, sinh khối và carbon
(kết hợp PCM với hệ thống quốc gia)
Trong khuôn kh mô tả trong Hình 1, kim kê rừng quc gia (NFI) cung cấp bản đ phân
loi rừng được giải đoán từ ảnh viễn thám và hệ thng công nghệ thông tin địa lý (GIS).
Thông tin NFI có th được sử dụng trong việc xác định s lượng và vị tr của ô mẫu cũng
như chuẩn bị các bản đ ô mẫu. Những bản đ này sẽ được cung cấp cho các chủ rừng và
cng đng và được thự hiện theo định kỳ đo mỗi năm năm.
H gia đình và cng đng đã được khoán bảo vệ hoặc được giao rừng đ quản lý, và các
t chc quản lý rừng (công ty lâm nghiệp, Ban quản lý rừng đặc dụng, Ban quản lý rừng
phng h) là những cá nhân đơn vị thực hiện giám sát carbon có sự tham gia. Các thông s
cơ bản như loài cây, đưng knh ngang ngực (DBH), chiều cao cây (H), các thông tin đng
thực vt được xác định đo lưng trong ô mẫu được xác lp bởi NFI theo ranh giới hành
chnh (tỉnh, huyện ở từng tiu vùng sinh thái , và kiu rừng). Sự thay đi về diện tch rừng
cũng được theo dõi thưng xuyên hàng năm hoặc định kỳ.
Bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng đo lưng trong ô mẫu và giám sát các thay
đi diện tch rừng được phân cấp đến cấp tỉnh. Các hot đng đảm bảo chất lượng có th
được tiến hành bởi các cơ quan ni b của ngành như Chi cục Lâm nghiệp hoặc Chi cục
Kim lâm; và bởi tư vấn đc lp như các trưng đi học và viện nghiên cu.
Theo dõi diễn biến tài nguyên rừng, và carbon sinh khối rừng: Hiện đã có th là mt
hệ thng giám sát cho sự thay đi diện tch rừng. Đ cho chương trình REDD +, các
thông s khác như sinh khi và carbon có th được thêm vào hệ thng giám sát hiện có.
www.snvworld.org/redd8 SNV REDD+
Tng hợp các dữ liệu và cp nht trong hệ thng giám sát theo phương pháp có sự tham
gia các bên liên quan từ các h gia đình, xã, huyện, tỉnh và cấp quc gia, trong đó cấp
huyện và cấp xã thu thp dữ liệu ban đầu, trong khi cấp tỉnh tng hợp chúng đ ước tnh
thay đi diện tch rừng, sinh khi, carbon, trữ lượng và hệ đng thực vt khác trước khi
chuyn cho hệ thng quc gia.
www.snvworld.org/redd9 SNV REDD+

2.1 Mục tiêu của tài liệu hướng dẫn
Tài liệu hướng dẫn kỹ thut này nhằm vào việc:
• Cung cấp cho cán b lâm nghiệp và ngưi dân địa phương, cng đng mt tiến trình kỹ
thut đơn giản đ giám sát sinh khi và carbon rừng và
• Hỗ trợ cho các cán b kỹ thut và h gia đình, cng đng cách điều tra sinh khi,
carbon, giám sát diện tch rừng và ước tnh sự thay đi sinh khi và carbon rừng theo
định kỳ.
2.2 Đối tượng sử dụng tài liệu
Đi tượng sử dụng hướng dẫn này là các cơ quan, t chc, cá nhân có liên quan đến
quản lý lâm nghiệp, tài nguyên rừng; họ cũng là những cán b thúc đẩy tiến trình thực hiện
chương trình REDD+. Bao gm:
• Cán b quản lý nhà nước liên quan đến lâm nghiệp các cấp đ theo dõi tiến trình thực
hiện chương trình, dự án REDD+ ti cấp đơn vị quản lý rừng
• Cán b kỹ thut lâm nghiệp của Sở NN & PTNT, Chi cục Kim lâm, Chi cục lâm nghiệp
và cán b kỹ thut ở các phng ban liên quan ở huyện xã như khuyến nông lâm huyện,
Ht kim lâm, cán b của Công ty lâm nghiệp, Vưn quc gia, Ban quản lý rừng đặc
dụng, Ban quản lý rừng phng h, Ban quản lý rừng cng đng, Ban Lâm nghiệp xã,
Khuyến nông lâm xã …
• Cng đng địa phương được thu hút tham gia trong thu thp dữ liệu hiện trưng.
Mục tiêu và đối tượng của
hướng dẫn
2
www.snvworld.org/redd10 SNV REDD+
Đ tiến hành đo tnh, giám sát tài nguyên rừng, sinh khi, carbon cho từng tỉnh, khu vực; hai
cơ sở dữ liệu cần được thiết lp đó là:
• Bản đ phân khi, trng thái rừng cho từng vùng sinh thái. Bản đ này cần phân chia
theo ranh giới hành chnh tỉnh, huyện, xã và chủ rừng.
• S lượng và vị tr ô mẫu trên các khi trng thái, sinh khi khác nhau cho từng vùng sinh
thái và phân chia đến đơn vị hành chnh như tỉnh,huyện, xã và chủ rừng.
Các cơ sở này cần được tiến hành bởi hệ thng điều tra rừng quc gia (NFI)hoặc phân cấp

đến cấp tỉnh, từ đó cung cấp cho chủ rừng, địa phương đ tiến hành PFM/PCM.
3.1 Bản đồ phân khối, trạng thái rừng
Ti thiu cần có bản đ phân loi diện tch đất thành sáu loi đất khác nhau theo IPCC (v
dụ, đất lâm nghiệp, đất trng trọt, đng cỏ, đầm lầy, khu định cư, và đất khác). Trong loi
đất rừng, kiu rừng khác nhau và trng thái cũng có th được phân chia. Bản đ phân loi
thảm phủ phải được xây dựng từ ảnh vệ tinh có đ phân giải cao đến trung bình. Các phân
loi nhỏ hơn trong đất lâm nghiệp phải được xác định dựa trên các kiu rừng, mt đ, trữ
lượng, các loài hoặc các nhóm loài đ có được sinh khi đng nhất.
Diện tch rừng cần được phân loi theo các đơn vị đng nhất hoặc trng thái dựa vào mt
s các tham s chnh sau:
• Kiu rừng: Cần phân biệt các kiu rừng khác nhau như rừng lá rng thưng xanh, rừng
hỗn giao lá rng lá kim, rừng hỗn giao gỗ và tre l ô, rừng tre l ô tre na, rừng khp,
rừng thông, rừng ngp mặn, rừng trng …
• Mc đ tác đng, suy thoái rừng: Các mc đ suy thoái của rừng do bị tác đng làm cho
trữ lượng, sinh khi thay đi; như rừng giàu, trung bình, nghèo, non.
• Nhóm loài cây ưu thế: Bao gm loài hoặc nhóm loài ưu thế cho từng lp địa. Áp dụng
chủ yếu cho rừng trng
• Mt đ cây rừng và trữ lượng: Khác nhau về lp địa thì cũng có sự sai khác về mt đ
trữ lượng. Phân tch viễn thám có th cho thấy sự khác nhau về mt đ cây. V dụ rừng
thưa hay dày cho rừng trng
• Tui rừng: Tui rừng chỉ áp dụng đi với rừng trng
Việc lp bản đ phân loi rừng cần được tiến hành ở cấp tỉnh và quc gia. Các bản đ này
được sử dụng giám sát sự thay đi diện tch rừng và sinh khi carbon rừng trong ni b mỗi
trng thái. Đng thi đ tnh toán sự biến đng trữ lượng, sinh khi cho mỗi trng thái làm
cơ sở xác định s lượng và b tr ô mẫu trên bản đ.
Hiện ti, bản đ quy hoch 3 loi rừng, theo dõi diễn biến tài nguyên rừng và cp nht thay
đi hàng năm được thực hiện bởi hệ thng ngành kim lâm, lâm nghiệp. Ngoài ra các dự án
khác cũng có các bản đ có đ tin cy có th sử dụng được cho PCM như hình 2.
Đ thực hiện PCM, các bản đ có đ tin cy từ NFI cần được sử dụng. Tuy nhiên, như mt
biện pháp trung gian trong trưng hợp chưa có bản đ chi tiết và chnh xác, bản đ phân

loi rừng hiện có th được sử dụng với điều kiện ô mẫu sẽ được xác định li và b sung khi
có được bản đ chnh xác hơn trong tương lai.
cơ sở dữ liệu cơ bản cần thiết lập,
chuẩn hóa để thu thập số liệu
3
www.snvworld.org/redd11 SNV REDD+
Hình 2: Bản đồ hiện trạng rừng 3 xã Lộc Bảo, Lộc Bắc và Lộc Lâm, huyện Bảo Lâm,
tỉnh Lâm Đồng
(Nguồn:Bảnđồquyhoạch3loạirừng,theodõidiễnbintàinguyênrừngcủangànhlâm
nghiệp,kiểmlâmtỉnhLâmĐồng.HệtọađộVN2000)
3.2 Xác định số ô mẫu cho mỗi trạng thái rừng và bố trí ngẫu
nhiên trên bản đồ, đưa vào GPS
3.2.1 Xác định số ô mẫu bảo đảm sai số cho phép
Công việc này được tiến hành bởi hệ thng quc gia. Mt đợt điều tra rút mẫu ban đầu cần
được tiến hành đ ước tnh sai tiêu chuẩn, biến đng của trữ lượng carbon trên mặt đất của
từng trng thái rừng, đ tnh toán s lượng ô mẫu cần thiết cho điều tra carbon rừng. Cần
điều tra ban đầu khoảng 10 – 15 ô mẫu ngẫu nhiên (ti ưu là 30 ô) cho mỗi khi trng thái
rừng trong phm vi của từng chủ rừng hoặc/và vùng sinh thái.
S ô mẫu theo IPCC (2006) cần bảo đảm đ ước lượng trữ lượng, sinh khi, carbon rừng
đt đ tin cy 95% ng với mc sai s cho phép dưới 10% trong mỗi lớp trng thái. Nếu sai
s lớn hơn 10% thì cần điều tra b sung cần được tiến hành. Hoặc phân chia khi trng thái
thành các lớp đng nhất hơn hoặc tăng thêm s lượng ô mẫu đ giảm sai s.
Tiến trình sau mô tả việc tiến hành xác định s ô mẫu cần thiết (s lượng ô mẫu định vị) đi
với điều tra sinh khi rừng trên mặt đất:
Bước 1. Xác định sai s theo yêu cầu là 10% ng với đ tin cy là 95% là yêu cầu cần
đt được.
www.snvworld.org/redd12 SNV REDD+
Bước 2. Lựa chọn địa đim đ lp 10 – 15 ô mẫu ban đầu (tt hơn là 30 ô) cho mỗi trng
thái. Các ô mẫu này hoặc được b tr ngẫu nhiên hoàn toàn hoặc được lựa chọn ngẫu
nhiên từ mng lưới ô mẫu b tr trước theo lưới ô hình học. Các ô mẫu b tr ngẫu nhiên

trong mỗi trng thái có th sử dụng phương pháp mẫu chuẩn hoặc phần mềm như của
Hawths’ Tool của ArcGIS (
Bước 3. Ước tnh trữ lượng, carbon từng cây, từng ô, quy ra trên ha cho từng ô mẫu và
trung bình carbon trên ha cho mỗi trn thái rút mẫu thử.
Bước 4. Tnh toán sai tiêu chuẩn về trữ lượng, sinh khi, carbon (tấn/ha) cho tất cả các ô
mẫu của từng trng thái.
Bước 5. Tnh toán s lượng ô mẫu cần thiết cho mỗi trng thái rừng dựa vào s lượng ô mẫu
ti đa của cả khu rừng (Ct1) và cho mỗi trng thái (Ct2). Tiếp đó, tng s lượng ô mẫu cần
thiết được xác định (Ct3). Cui cùng, s lượng ô mẫu cần có cho mỗi trng thái theo (Ct4):

Với:
N = S lượng ô mẫu ti đa trong vùng điều tra
N
i
= S lượng ô mẫu ti đa của trng thái i
n = Tng s ô mẫu trong vùng điều tra
n
i
= S ô mẫu cần thiết cho trng thái i
A = Tng diện tch của các trng thái (ha)
AP = Diện tch ô mẫu (ha)
i = Chỉ s của trng thái từ 1 đến L
Ai = Diện tch của mỗi trng thái i (ha)
L = Tng s trng thái
S
i
= Sai tiêu chuẩn của trng thái i
E = Sai s cho trước, được tnh :E = Sai s tương đi cho trước 10%*Xbq
Trong đó Xbq là trung bình chung sinh khi hoặc carbon/ha của tất cả các khi trng thái
Xbq =

xibq, với xibq là trung bình sinh khi/carbon/ha của trng thái i
V dụ trung bình chung sinh khi/ha Xbq của tất cả ô mẫu rút thử là 83.8 tấn/ha và sai s
tương đi là 10%; thì E = 83.8*0.1 = 8.38
t = Giá trị thng kê của hàm phân b t ở mc tin cy 95%, t thưng = 2 nếu kch thước mẫu
chưa biết.
Thông thưng, kết quả tnh s ô mẫu không phải là mt s nguyên. Trong trưng hợp đó, s
lượng yêu cầu của mẫu phải được điều chỉnh đến s nguyên gần nhất mà không phải là nhỏ hơn
so với giá trị ước tnh. V dụ, nếu ước tnh s ô mẫu là 62.04 ô, sau đó là s điều chỉnh phải là 63.
www.snvworld.org/redd13 SNV REDD+
Đôi khi ô mẫu không th tiếp cn được, bị mất, hoặc không th đo lặp li vì nhiều lý do. V dụ,
ô mẫu có th bị cun trôi bởi lũ lụt hoặc bị cháy hoặc nằm trên vách đá, trên địa hình quá dc,
trên sông sui. Vì vy tăng s lượng ô mẫu lên vài % có th giúp cho việc bảo đảm đủ ô s
lượng ô theo yêu cầu khi mà các ô mẫu xác định ban đầu có th không th điều tra được. Đề
nghị tăng t nhất 15% s lượng ô mẫu so với s lượng ô cần thiết đã ước tnh nói trên.
Bước 6. Điều tra hiện trưng đ đo tnh sinh khi trong các ô mẫu đã xác định ở bước 5.
Bước 7. Tnh toán mc sai s so với trung bình với yêu cầu phải đt dưới 10%. Nếu sự sai khác
10% là chưa đt được, hoặc là phân chia nhỏ hoặc gp các trng thái hoặc là b sung thêm s ô
mẫu đ đt được sai s cho phép. Lặp li bước 5 – 7 cho đến khi sự s đt được <10%
Sai s % so với trung bình (Precision level) lượng sinh khi, carbon cho mỗi trng thái được
tnh theo công thc sau (Ct5):

Với SE
ST
là sai s của s trung bình của mỗi trng thái, SE
ST
= Si/sqrt(ni), X
ST
là trung bình
của mỗi trng thái về sinh khi, carbon và n là s ô mẫu điều tra. Nếu sai s % đt được
<10%, việc rút mẫu có th kết thúc.

Ví dụ tính toán số ô mẫu theo trạng thái rừng
Cácthôngtinđầuvào:
Diện tch rừng A = 57,670 ha; Diện tch ô mẫu AP = 0.1 ha
Suy ra s ô mẫu ti đa N = A/AP = 576,704
Ai = Diện tch của mỗi trng thái i (ha): A
1
(Rừng trung bình) = 38,708 ha, A
2

(Rừng non) = 8.935 ha; A
3
(Rừng hỗn giao gỗ- l ô) = 10,027 ha.
Suy ra s lượng ô mẫu ti đa Ni cho mỗi trng thái i:
N
1
= A
1
/AP = 387,083; N2

= A
2
/AP = 89,351; N
3
= A
3
/AP = 100,270
Sốômẫuchotấtcảtrạngthái/khốirừng:
Trên cơ sở rút mẫu thử 26 ô, tnh toán tng s ô mẫu cần thiết theo công thc
(Ct6):

Trong đó sai tiêu chuẩn từng trng thái được tnh toán (Si) : S
1
= 59.699; S
2
=
62.354; S3 = 19.359. Việc tnh các Si được tiến hành trong Excel, dữ liệu các ô
mẫu được tnh ra sinh khi hoặc carbon/ha, mỗi mt trng thái to ra mt trưng
dữ liệu từ s liệu các ô mẫu. Sử dụng chc năng thng kê mẫu: Data/Data
Analysis/Descriptive Statistics và có được giá trị Si chnh là Standard Deviation.
www.snvworld.org/redd14 SNV REDD+
E = Xbq* 10% = 83.8*10% = 8.38; t = 2 (ng với P = 95%)
Tnh được n = 160 ô cho 3 trng thái rừng
Phânchiasốôchomỗitrạngtháirừng(ni):

Tnh được n1 = 121 ô; n2 = 29 ô và n3 = 10 ô.
Tinhànhđotínhtrêncácômẫuvàkiểmtrasốlượngômẫuchomỗitrạngtháirừng:
Tiến hành đo tnh trên các ô mẫu đã xác định trên, sau đó tnh toán sai s % sinh
khi/carbon so với trung bình ở mỗi trng thái, nếu sai s % < 10% thì s ô mẫu
đã đủ, nếu mt trng thái nào đó chưa đt thì cần rút thêm mẫu hoặc xem li việc
phân chia trng thái đ có th tách ra hay nhp vào mt trng thái gần với nó đ
đt được < 10%.
V dụ: Sau khi rút mẫu với n
2
= 29 ô ở trng thái i = 2 (rừng non), tnh được
SE
ST
= S
2
/sqrt(n
2

) = 2.94, X
ST
= 44.33 tấn C/ha và t = 2.
Sai s % so với trung bình = (SE
ST
*t/X
ST
)*100 = (2.94*2/44.33)*100 = 13.6%. Như
vy sai s chưa đt 10%, cần b sung thêm s ô mẫu cho trng thái này đ bảo
đảm sai s dưới 10%.
Với lý do bản đ hiện trng rừng hiện ti có đ chnh xác thấp nên chưa th sử dụng đ đ
tnh toán biến đng, sai tiêu chuẩn cho mỗi trng thái rừng; do đó chưa th tnh toán trước
s lượng ô mẫu cần thiết cho mỗi trng thái rừng. Trong trương hợp như vy, tiếp cn sau
đây được đề nghị áp dụng:
• Rút mẫu và đo tnh khoảng 30 ô cho mỗi trng thái rừng
• Tnh toán xác định s ô mẫu cần thiết cho mỗi trng thái trên bản đ hiện ti. Nếu s
lượng ô yêu cầu > 30 ô thì cần đo b sung.
3.2.2 Thiết kế các ô mẫu ngẫu nhiên trên bản đồ phân loại rừng
Đ bảo đảm tnh khách quan trong giám sát trữ lượng, carbon, các ô mẫu theo từng trng
thái cần được thiết kế b tr ngẫu nhiên trên bản đ, từ đây có tọa đ cụ th từng ô. Đây là
cơ sở cho việc xác định ô ngoài thực địa và tiến hành điều tra cây, sinh khi trong ô. Việc
thiết kế ô mẫu ngẫu nhiên cho từng trng thái rừng có th được tiến hành trong chc năng
to lp đim ngẫu nhiên “create random point” trong ArcGIS và chuyn tọa đ vào GPS đ
chủ rừng sử dụng trong xác định ô mẫu trên thực địa.
www.snvworld.org/redd15 SNV REDD+
Kết quả đạt được:
Thiết kế được mt mng lưới ô mẫu ngẫu nhiên cho từng chủ rừng, đơn vị quản lý rừng
trên bản đ đ điều tra giám sát tài nguyên rừng và carbon rừng.
Chuẩn bị,vt liệu:
- Bản đ phân loi trng thái rừng (Giải đoán từ ảnh vệ tinh).

- Phần mềm ArcGIS và phần mềm DNR Garmin
- Máy in màu bản đ.
Thực hiện:
i) Thiết kế hệ thống ô mẫu ngẫu nhiên theo trạng thái trên bản đồ
S lượng ô mẫu c định phụ thuc vào diện tch của trng thái rừng và kch thước của ô
mẫu. Kch thước và hình dng ô mẫu phải được thng nhất trong cả khu vực điều tra. Mt
bản đ s được sử dụng đ to các vị tr ô mẫu ngẫu nhiên theo phương pháp của Hawths
được chy trong phần mềm ArcGIS với công cụ “create random point”. Các bước sau đây
cần được tiến hành:
Bước 1: Gp các mảnh/lô trng thái thành khi trng thái đ b tr ô mẫu ngẫu nhiên:
To thành các khi trng thái đng nhất, nghĩa là gp các poligon có cùng trng thái với
nhau đ thiết kế vị tr các ô mẫu cho từng khi trng thái. Sử dụng chc năng Dissolve trong
ArcGIS:
• Chọn lớp dữ liệu cha các poligon trng thái rừng
• Sử dụng chc năng Dissvolve đ gp các lô có cùng trng thái được gp thành mt
khi chung:
- Chọn công cụ Dissolve
- Trong hp thoi: Input Features: Chọn lớp dữ liệu cha trng thái; Dissolve Field:
Chọn trưng trng thái rừng. Output Feature Class: Chọn địa chỉ và đặt tên le. OK
Hình 3. Gộp các mảnh/lô trạng thái rừng
Trong trưng hợp thiết kế ô mẫu cho từng lô trng thái hoặc h gia đình thì giữ nguyên lớp
bản đ phân chia lô trng thái hoặc h gia đình.
Bước 2: Thiết kế hệ thng ô mẫu ngẫu nhiên trên bản đ:
Từ kết quả Dissolve thành các khi trng thái, lp mng lưới ô mẫu ngẫu nhiên trên bản đ
www.snvworld.org/redd16 SNV REDD+
cho từng khi trng thái:
- Lp mt trưng dng s (eld) là s ô mẫu của từng khi trng thái, giá trị s ô nhp
theo s ô mẫu đã tnh toán cho từng khi trng thái của từng kiu rừng, vùng sinh thái;
theo công thc tnh s ô mẫu ni theo khi trng thái (Ct8)

Có trưng hợp s ô mẫu được xác định theo tỷ lệ % rút mẫu theo diện tch. V dụ tỷ lệ rút
mẫu là 1% diện tch của trng thái và diện tch ô mẫu là 0.1ha. Từ đây tnh toán s ô mẫu
cho từng khi trng thái là ni theo (Ct9).

1% * Diện tích trạng thái i (ha)
Diện tích ô màu (0.1 ha)
- S lượng ô mẫu cho mỗi khi trng thái được tnh toán trong chc năng Field Calculator
trong ArcGIS (Hình 4) và kết quả xác định s ô mẫu th hiện trang bảng dữ liệu le
shape trong hình 5.
Hình 4: Sử dụng chức năng Field Calculator để xác định số ô mẫu cho mỗi trạng thái rừng
Hình 5: Bảng dữ liệu số lượng ô mẫu theo từng khôi trạng thái đã được gộp trong
Dissolve
Bước 3: To đim của hệ thng ô mẫu ngẫu nhiên cho từng khi trng thái trong ArcGIS
theo trình tự sau:
- Trong ArcGIS, sử dụng Creat Random Points
- Chọn s ô: Number of Points chọn Field và chọn trưng dữ liệu xác định s ô mẫu cho
từng khi (nếu chọn giá trị của long là c định bao nhiêu thì có nghĩa mỗi khi trng thái
www.snvworld.org/redd17 SNV REDD+
có s ô bằng nhau, điều này hiếm xảy ra vì s ô mẫu của mỗi khi trng thái phụ thuc
và diện tch, sai tiêu chuẩn và biến đng của nó);
- Cự ly khoảng cánh ti thiu giữa 2 ô: Minimum Allowed Distance: có th chọn khoảng
cách ti thiu như là mt điều kiện (với việc b tr ô mẫu trn có bán knh 17.84m thì
khoảng cách ti thiu giữa hai ô nên là 50m).
Hình 6: Tạo điểm của các ô mẫu ngẫu nhiên trong ArcGIS
- Gán tọa đ cho các vị tr ô mẫu ngẫu nhiên:
Sử dụng chc năng của ArcGIS với lớp dữ liệu là các ô mẫu ngẫu nhiên đã lp: Add XY
Coordinates.
- To mt trưng đặt s hiệu cho ô mẫu: So_hieu_o = FID +1
Kết quả có được bản đ mng lưới và s hiệu ô mẫu ngẫu nhiên và tọa đ X/Y trên bản đ
Hình 7: Bản đồ thiết kế hệ thống ô mẫu ngẫu nhiên theo trạng thái rừng khu vực 3 xã

Lộc Bảo, Lộc Bắc và Lộc Lâm thuộc huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng
www.snvworld.org/redd18 SNV REDD+
Hình 8: Bảng dữ liệu ô mẫu bao gồm số hiệu ô, tọa độ X-Y của ô
ii) Chuyển tọa độ điểm các ô mẫu ngẫu nhiên vào GPS để xác định trên thực địa
Tọa đ các ô mẫu cần được chuyn vào trong máy GPS đ xác định chnh xác vị tr ô mẫu
trên thực địa. Theo các bước sau:
Bước 1: Chy chương trình DNR và kết ni máy tnh với GPS
Bước 2: Thiết lp hệ tọa đ
• Trong trưng hợp sử dụng hệ tọa đ VN2000, vì có sự chênh, do đó cần điều chỉnh tọa
đ ô mẫu trước khi chuyn vào GPS. Cách làm như sau:
- Trong ArcGIS, export le tọa đ ô mẫu sang dng dbf
- Mở le dbf trong excel và to hai ct tọa đ X/Y mới, với X= x + 194 và Y = y – 112,
trong đó x/y là tọa đ của ô mẫu, X/Y là tọa đ điều chỉnh đ chuyn vào GPS với hệ
chiếu VN2000
- Chuyn le này thành shape le trong ArcGIS
• Mở DNR và cài đặt hệ tọa đ: File/Set Projection. Vào Load PRJ và chọn le tọa đ ô
mẫu có đuôi *.prj có cha thông tin hệ tọa đ (v dụ Vn2000).
Bước 3: Mở le dữ liệu tọa đ trong DNR: File/Load from/File …. Chọn le dng shape và
mở le tọa đ ô đã lưu. Chọn ident là trưng So_hieu_o.

Hình 9: Mở le tọa độ ô mẫu trong DNR
www.snvworld.org/redd19 SNV REDD+
Bước 4: Kim tra tất cả dữ liệu tọa đ ô mẫu trong DNR
Khi le đã được load vào DNR, cần kim tra li s hiệu ô, tọa đ ô
Hình 10: Tọa độ và số hiệu ô mẫu trong DNR
Bước 5: Đưa dữ liệu từ le tọa đ ô mẫu vào GPS.

Hình 11: Đưa dữ liệu tọa độ ô mẫu vào GPS
Kết quả hệ thng ô mẫu ngẫu nhiên trên bản đ và tọa đ của nó đã được chuyn sang
GPS, từ đây sử dụng chc năng dẫn đưng (Go to) của GPS đ đi đến đúng tọa đ của

từng ô mẫu trên thực địa.

www.snvworld.org/redd20 SNV REDD+
Việc giám sát diện tch rừng, đo tnh các ô mẫu được thực hiện theo cách tiếp cn có sự
tham gia của h gia đình, cng đng, chủ rừng. Cho đến khi cng đng có đủ năng lực, thì
trong giai đon đầu họ cũng cần có sự hỗ trợ của cán b kỹ thut lâm nghiệp cấp cơ sở. Vì
vy cần thiết lp t kỹ thut đo tnh PFM/PCM trên hiện trưng
Thành phần và s lượng ngưi của 01 t kỹ thut PCM: Tng s 5 ngưi/t:
- 01 cán b lâm nghiệp cơ sở: Có trình đ trung cấp lâm nghiệp trở lên.
- 04 ngưi dân đi diện h gia đình: Bao gm trưởng thôn, buôn, làng; trưởng các nhóm
quản lý bảo vệ rừng, đi điện các h gia đình, phụ nữ. Những ngưi này cần am hiu về
rừng trong khu vực của thôn làng, biết đọc viết, có uy tn trong cng đng.
Tùy theo điều kiện địa hình, cự ly đến rừng trong vùng điều tra, thì mỗi t trung bình mt
ngày có th lp được 2 - 3 ô mẫu.
Tổ chức tổ kỹ thuật đo tính
hiện trường trong PFM/PCM
4
www.snvworld.org/redd21 SNV REDD+
Có hai nhóm dữ liệu cơ bản đ theo dõi tài nguyên rừng và biến đng carbon rừng:
• Đo tnh, giám sát, cp nht thay đi diện tch rừng, các trng thái rừng.
• Đo tnh các nhân t điều tra theo ô mẫu đ ước tnh trữ lượng, sinh khi, carbon rừng và
các nhân t tài nguyên rừng khác.
5.1 Giám sát thay đổi diện tích, trạng thái rừng của chủ rừng
Cng đng, chủ rừng, h gia đình, có th sử dụng GPS đ đo tnh diện tch rừng bị mất
hoặc thay đi và cung cấp dữ liệu cho cơ quan chuyên môn.
Cng đng, chủ rừng, h gia đình giám sát thưng xuyên sự thay đi diện tch rừng. Nếu
những ranh giới chủ rừng, h gia đình các trng thái có rừng được phát hiện có sự sai thì
việc khoanh vẽ các khu vực này cần được tiến hành. Cách tiến hành là sử dụng chc năng
khoanh vẽ các khu vực thay đi bằng chc năng Track của GPS.
Các khu vực rừng có thay đi đã được cng đng, chủ rừng khoang vẽ bẳng GPS sẽ được

cơ quan chuyên môn cp nht lên bản đ.
Kết quả:
• Ranh giới của của các chủ rừng khác nhau được xác định, tnh diện tch ranh giới và th
hiện trên bản đ.
• Theo dõi được thay đi trng thái rừng (v dụ rừng đã qua khai thác từ trng thái trung
bình xung nghèo) và mất rừng của đơn vị quản lý rừng khi rừng chuyn sang trng thái
không cn rừng. Các thay đi này được cp nht trên bản đ cùng với cơ sở dữ liệu
diện tch, trng thái.
Chuẩn bị, vật liệu:
• Bản đ hiện trng rừng, địa hình tỷ lệ 1:10.000 - 1:25,000 được giải đoán từ ảnh vệ tinh
hoặc ảnh hàng không. Hiện ti ở Việt Nam bản đ hiện trng rừng mới nhất là bản đ
rà soát quy hoch 3 loi rừng năm 2008, được thành lp trên cơ sở bản đ địa chnh
hệ tọa đ Vn2000 và kết quả giải đoán ảnh vệ tinh SPOT 5. Cho đến nay đã có những
thay đi về diện tch trng thái rừng trên thực tế. Cho đến khi có được bản đ chnh xác,
bản đ hiện ti có th được sử dụng. Tuy nhiên cần kim tra li diện tch rừng, trng thái
rừng trước khi sử dụng.
• Bản đ th hiện ranh giới chủ rừng
• Máy GPS đ kim tra đưng ranh giới của chủ rừng và thay đi diện tch rừng.
• Sunnto bao gm địa bàn đ định hướng, đo cao, và dc.
• Mẫu phiếu ghi chép thông tin về thay đi diện tch rừng (Phiếu 1 trong phụ lục 1)
Tiến hành:
Mỗi mt lô rừng của chủ rừng cần được s hóa trong các phần mềm như Mapinfo hoặc
ArcGIS. Dữ liệu đo vẽ bằng GPS có th chuyn thành dng shape le thông qua phần mềm
DNR Garmin. Diện tch các lô rừng sẽ được xác định sau khi s hóa các dữ liệu từ GPS.
Trên cơ sở đó giám sát sự thay đi diện tch rừng.
Bao gm các bước cụ th sau:
Bước 1: Khoanh vẽ sự thay đi diện tch, trng thái rừng trên thực địa. Sự thay đi diện tch
rừng được phản ảnh trên bản đ hiện trng. Công cụ sử dụng là GPS (sau đây giới thiệu sử
dụng mãy GPSmap 60CSx) đ thực hiện việc khoanh vẽ diện tch (Hình 12).
Điều tra trên hiện trường 5

www.snvworld.org/redd22 SNV REDD+
Sử dụng GPS đ khoanh vẽ:
• Vào Menu hai lần đ vào Tracks và bấm Enter.
• Sử dụng nút Clear đ xóa b nhớ Track cũ.
• Bấm Menu và chọn Area Calculation, Enter 2 lần đ bắt đầu track.
• Sử dụng GPS đang mở đ đi quanh khu vực cần khoanh vẽ diện tch.
• Khi kết thúc bấm enter 2 lần đ stop track; và lưu (Save) kết quả khoanh vẽ, đặt tên cho
khu vực đã khoanh vẽ và chọn OK đ kết thúc.
Lưu ý khi sử dụng Track, chỉ mở máy ở vùng khoanh vẽ và tắt máy khi kết thúc đ di chuyn
đến vùng khác, sau đó tiếp tục mở máy đ khoanh vẽ vùng khác. Nếu mở máy liên tục ngay
cả khi không khoanh vẽ thì các vùng sẽ bị ni vào nhau rất khó phân biệt trên máy tnh.
Việc sử dụng GPS đ khoanh vẽ diện tch rừng thay đi, giai đon đầu cán b kỹ thut làm
t trưởng sử dụng và hướng dẫn cho ngưi dân. Khi ngưi dân thành tho có th giao việc
này cho họ.

Hình 12. Hình máy GPS 60CSx (hình trái), chức năng khoanh vẽ diện tích (track) (hình
giữa), và lưu track (hình phải)
Bước 2: Ghi chép thông tin thay di diện tch rừng. Sử dụng phiếu 1 ở phụ lục đ ghi chép
các thông tin sau:
• Các thông tin chung về vị tr, chủ rừng, thi gian, ngưi đo vẽ
• Tọa đ VN2000 (X/Y) ở bn góc của mành rừng bị thay đi. Thông tin tọa đ cũng được
lưu trong GPS.
• Mô tả sự thay đi và lý do của nó.
Bước 3: Chuyn kết quả khoanh vẽ sự thay đi diện tch vào phần mềm GIS (cho cả hai hệ
tọa đ UTM và VN2000). Theo các bước sau:
www.snvworld.org/redd23 SNV REDD+
Đi với hệ tọa đ UTM: Sử dụng phần mềm DNR Garmin đ chuyn kết quả khoanh vẽ
track trong GPS vào phần mềm GIS:
• Kết ni GPS với máy tnh và mở phần mềm DNR Garmin
• Chọn GPS/Auto Connect to GPS

• Tải dữ liệu track: Download Track (Delineate variable areas in GIS) (Hình 13)
• Lưu le track dng shape le đ có th sử dụng trong các phần mềm GIS như Mapinfo,
ArcGIS: File/Save to (chọn kiu le là *shape le) (Hình 13).

TảidữliệutrackstừGPSthôngquaDNRLưuletrackdạngshapeletrongDNR
Hình 13: Minh họa lưu le track từ GPS vào chương trình GIS.
Đối với hệ tọa độ VN2000: Sử dụng phần mềm MapSource đ chuyn kết quả khoanh vẽ
track trong GPS vào phần mềm GIS:
- Mở máy GPS, gắn cáp truyền dữ liệu giữa máy GPS và máy tnh
- Khởi đng phần mềm Mapsource và vào Menu Transfer/Receive From Device, chọn
thiết bị GPS ở hp thoi Device, đng thi lựa chọn dữ liệu đ làm việc (trong trưng
hợp này thì chọn Tracks)/ kch Receive/OK. Lúc này dữ liệu Tracks xuất hiện trong
Mapsource.
- Đ bảo toàn hệ tọa đ VN 2000, lưới chiếu và trắc cầu chuẩn phải được lựa chọn như
sau: Vào Menu Edit/ Preferences. Chọn mục Position; trong hp thoi Grid và Datum,
lựa chọn lưới chiếu (Grid) và trắc cầu chuẩn (Datum) như hình 14 dưới đây:

Hình 14: Khai báo Grid và Datum trong MapSource mở track theo tọa độ VN2000.
www.snvworld.org/redd24 SNV REDD+
- Lưu dữ liệu đ chuyn vào phần mềm GIS Mapinfo: Click Save as trong menu File, chọn
định dng dữ liệu Save as type là “DXF”, đặt tên le và nhấn Save
- Chuyn dữ liệu track vào phần mềm Mapinfo: Khởi đng Mapinfo, vào menu Table/
Import le vừa được lưu trong MapSource: Kch Open, chọn loi dữ liệu đ hiện thị
(trong trương hợp này là Tracks) và chọn Projection theo hình 15.

Hình 15: Chuyển dữ liệu track vào Mapinfo
- Mở li le vừa lưu xong trong Mapinfo, Save Copy As và chọn phép chiếu theo hệ tọa
đ Vn2000.
Kết quả đã chuyn dữ liệu Tracks từ GPS sang Mapinfo theo đúng 7 thông s của hệ tọa đ
Vn2000. Từ đây cũng có th chuyn sang dng shape le đ đọc trong ArcGIS.

Bước 4: Tách phần diện tch thay đi trong GIS. Trong phần mềm GIS (Mapinfo, ArcGIS) tiến
hành chng lớp dữ liệu thay đi diện tch rừng lên bản đ trng thái của chủ rừng. Sử dụng
chc năng Split đ cắt phần diện tch thay đi của lô rừng (hình 16).
Hình 16: Sử dụng chức năng cắt (Split) để xác định diện tích rừng thay đổi
Hoàn thành bước này, các kết quả trên bản đ rừng sẽ chỉ ra sự thay đi diện tch các trng
thái rừng. Dữ liệu này cần được chuyn đến đơn vị quản lý đ cấp nhp và lưu trữ.
5.2 Thiết lập ô mẫu, đo đếm các thông số để chuyển đổi sang trữ
lượng, sinh khối/carbon trên mặt đất rừng
PCM tp trung đo đếm các thông s rừng đ ước tnh trữ lượng, sinh khi và carbon rừng
của thực vt thân gỗ phần trên mặt đất (AGB và AGC). Công việc này được tiến hành bởi chủ
rừng, h gia đình, cng đng hàng năm thông qua đo tnh trên các ô mẫu. Đng thi nó cũng
được sử dụng trong đo tnh định kỳ 5 năm của chương trình kim kê rừng quc gia. Trong ô
mẫu tm thi có th được sử dụng trong PCM, nhưng đ đơn giản, ô mẫu c định được đề
nghị sử dụng đ đo đếm theo định kỳ.
www.snvworld.org/redd25 SNV REDD+
5.2.1 Xác định vị trí ô mẫu trên thực địa
Kết quả:
• To lp được hệ thng ô mẫu ngẫu nhiên, c định trên thực địa đ s liệu thu thp có liên
quan nhằm quy đi ra trữ lượng rừng, carbon rừng và dữ liệu khác theo định kỳ.
Chuẩn bị và vật liệu:
• Bản đ thiết kế ô mẫu ngẫu nhiên.
• Sunnto bao gm địa bàn đ định hướng, đo cao, và dc
• GPS đã được cài đặt toàn b tọa đ ô mẫu ngẫu nhiên.
• Bảng ghi s hiệu, tọa đ ô mẫu.
• Bảng kim loi đ ghi s hiệu ô mẫu, tọa đ.
• Búa, đinh đ đóng bảng s hiệu cây.
• Sơn và cọ đ ghi s hiệu ô mẫu.
• Máy chụp ảnh s (nếu có)
Tiến hành:
Tọa đ các ô mẫu ngẫu nhiên được chuyn từ bản đ thiết kế ô mẫu ngẫu nhiên qua GPS

nh phần mềm DNR Garmin. Sử dụng chc năng dẫn đưng của GPS và địa bàn đ
xác định chnh xác vị tr trung tâm ô mẫu.
Sử dụng GPS: Bấm nút Find/Waypoint, sau đó chọn s hiệu ô mẫu cần đi đến và chọn Go to.
Đng thi to lp mt bảng dữ liệu tọa đ ô mẫu và các thông tin liên quan như trng thái, lô,
khoảnh, tiu khu, chủ rừng đ kim tra trên thực địa
• Bấm nút Find, sau đó enter đ vào Waypoint
• Chọn s hiệu ô mẫu cần đi đến đ điều tra
• Chọn Goto và chọn off Road đ đi thẳng đến ô mẫu trong rừng.
• Sử dụng GPS dẫn đưng, khi đến gần tâm ô mẫu thì GPS sẽ phát tiếng Bip đ báo hiệu.
• Ti vị tr tâm ô đã xác định, tiến hành kim tra tọa đ trên GPS với tọa đ đã được b
tr trên bản đ. Sai s cho phép về tọa đ tâm ô mẫu trên GPS với tọa đ đã b tr ngẫu
nhiên trong phm vi sai s của GPS.
• Nếu có máy ảnh, chụp mt hình máy GPS đang th hiện tọa đ ô mẫu.
• Kết thúc việc dẫn đưng, bấm vào Menu và
chọn Stop Nevigation.
Ti vị tr trung tâm ô mẫu c định, cần làm ct bê
tông hoặc ct gỗ có đóng bảng sắt ghi s hiệu ô
mẫu và tọa đ ô theo VN2000. Việc đánh dấu c
định ô mẫu trên thực địa sẽ hữu ch cho việc điều
tra lặp li hàng năm, vì chỉ dùng GPS thì lần điều tra
sau với sai s của GPS thì vị tr ô điều tra lần sau có
th sai khác vài mét so với điều tra lần trước.
Chụp mt hình ti vị tr trung tâm ô mẫu với bảng
hiệu ô có thông tin s hiệu ô, tọa đ VN2000 của
ô đó.
Hình 17: Xác định vị trí ô mẫu bố trí
ngẫu nhiên bằng GPS trên thực