Thực trạng và giải pháp nhằm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào VN từ 1988-2000

Lời mở đầu

Vốn nớc ngoài là một nhân tố cực kỳ quan trọng và cần thiết cho quá trình công nghiệp
hoá - hiện đại hoá ở bất kỳ một nớc hay một nền kinh tế đang phát triển nào. Đặc biệt là
trong giai đoạn hiên nay khi mà xu hớng mở cữa hội nhập quốc tế đã trở thành phổ biến.
Hơn nữa nớc ta là một nớc nông nghiệp lạc hẩu trình độ kỷ thuật thấp kém, năng suất lao
động thấp, tích luỹ nội bộ thấp, lại chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh. Do dó vấn đề về
vốn hiện nay đang là vấn đề nan giải và khó giai quyết nhất. Trớc tình hình đó Việt Nam đã
thực thi nhiều giải pháp để tạo nguồn vốn đặc biệt là các giải pháp nhằm thu hút nguồn vốn
đầu t nứơc ngoài. Tháng 12 năm 1987nớc ta đã ban hành luật đầu t nớc ngoài, từ đó đến
nay đã có trên 60 quốc gia, vùng lãnh thổ đã đầu t vào Việt nam , trong đó có những tập
đoàn lớn nh SONY, DEAWOO, FORD, HONDA .... Đầu t nớc ngoài đã góp phần không
nhỏ vào sự phát triển của nền kinh tế nớc ta trong hơn mời năm qua, nh giải quyết vấn đè
về vốn, công nghệ,nâng cao trình độ quản lý ....
Do nhận thức đợc tầm quan trọng của nguồn vốn đầu t nớc ngoài cũng nh sự đóng góp của
nó vào sự phát triển kinh tế xã hội của nớc ta trong những năm qua, cho nên em đã chọn đề
tài Thc trạng và giải pháp nhằm thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài vào Việt Nam
trong giai đoạn 1988 đến đầu năm 2000.
Với trình độ hiểu biết cũng nh thời gian nghiên cứu còn hạn chế cho nên bài viết không
tránh khỏi những thiếu só và sai lầm. Em rất mong đợc sự góp ý của thầy cô giáo để học
hỏi thêm và bổ sung cho bài viết đợc hoàn thiện hơn.
Hà nội, tháng 04 năm 2001
1
Phần I
lí luận chung
1. Các khái niệm về đầu t.
a. Đầu t.
Đầu t là một hoạt động kinh tế, là một bộ phận của sản xuất- kinh doanh của các doanh
nghiệp. Nó có ảnh hởng trực tiếp đến việc tăng tiềm lực của nền kinh tế nói chung của từng
doanh nghiệp nói riêng, là động lực để thúc đẩy xã hội đi lên. Do vậy, trứơc hết cần tìm
hiểu khái niệm về đầu t.

Khái niệm:
Đầu t là sự bỏ ra, sự hy sinh những nguồn lực ở hiện tại (tiền, sức lao động, của cải vật chất,
trí tuệ ...) nhằm đạt đợc những kết quả có lợi cho chủ đầu t trong tơng lai.
Về mặt địa lý, có hái loại hoạt động đầu t:
- Hoạt động đầu t trong nớc.
- Hoạt động đầu t nớc ngoài.
b. Đầu t nớc ngoài.
b.1. Khái niệm.
Đầu t nớc ngoài là phơng thức đầu t vốn, tài sản ở nớc ngoài để tiến hành sản xuất- kinh
doanh , dịch vụ với mục đích kiếm lợi nhuận và những mục tiêu kinh tế xã hội nhất định.
b.2 Bản chất và hình thức đầu t nớc ngoài.
Xét về bản chất, đầu t nớc ngoài là những hình thức xuất khẩu t bản, một hình thức cao
hơn xuất khẩu hàng hoá. Tuy nhiên, hai hình thức xuất khẩu này lại có mối quan hệ mật
thiết với nhau, hỗ trợ và bổ sung nhau trong chiến lợc xâm nhập, chiếm lĩnh thị trờng của
các nhà đầu t nớc ngoài. Hoạt động buôn bán hàng hoá ở nớc sở tại là bớc đi tìm kiếm thị
trờng, tìm hiểu luật lệ để có cơ sở ra quyết định đầu t. Ngợc lại, hoạt động đầu t tại các nớc
sở tại là điều kiện để các nhà đầu t nớc ngoài xuất khẩu máy móc, vật t, nguyên liệu và khai
thác tài nguyên thiên nhiên của nớc đó.
Hoạt động đầu t nớc ngoài diễn ra dới hai hình thức:
Đầu t trực tiếp ( Foreign- Direct- Investment: FDI ).
Đầu t gián tiếp (Portgalio - Investment : PI ).
Trong đó đầu t trực tiếp là hình thức chủ yếu còn đầu t gián tiếp là bớc đệm, tiền đề để
tiến hành đầu t trực tiếp.
Đầu t trực tiếp là một hình thức đầu t nớc ngoài trong đó chủ đầu t đầu t toàn bộ hay một
phần đủ lớn vốn đầu t vào các dự án nhằm dành quyền điều hành hoặc tham gia điều hành
các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, dịch vụ hoặc thơng mại.
b.3 Đặc điểm của hình thức đầu t trực tiếp nớc ngoài.
Thứ nhất, đây là hình thức đầu t mà các chủ đầu t đợc tự mình ra quyết định đầu t, quyết
định sản xuất kinh doanh và tự chịu trách nhiệm về lỗ, lãi. Hình thức đầu t này mang tính
khả thi và có hiệu quả cao, không có những ràng buộc về chính trị, không để lại gánh nặng

nợ nần cho nền kinh tế.
Thứ hai, chủ đầu t nứơc ngoài điều hành toàn bộ hoặc một phần công việc của dự án.
Thứ ba, chủ nhà tiếp nhận đợc công nghệ kỹ thuật tiên tiến, học hỏi kinh nghiệm quản lý
hiện đại... của nớc ngoài.
Thứ t, nguồn vốn đầu t không chỉ bao gồm vốn đầu t ban đầu mà còn có thể đợc bổ sung,
mở rộng từ nguồn lợi nhuận thu đợc từ chủ đầu t nớc ngoài.
2. Các hình thức đầu t trực tiếp nớc ngoài.
Theo xu hớng thế giới hiện nay, hoạt động đầu t nớc ngoài diễn ra chủ yếu dới các hình
thức:
- Hợp đồng hợp tác kinh doanh.
- Doanh nghiệp liên doanh.
- Doanh nghiệp 100% vốn nớc ngoài.
2
- Hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển (BOT), hợp đồng xây dựng - chuyển giao -
kinh doanh (BTO), hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT).
- Hợp đồng ký theo các hiệp định của chính phủ.
- Hợp đồng phân chia lợi nhuận, sản phẩm....
Theo qui định của Luật đầu t nớc ngoài tại Việt Nam năm 1996, hoạt động đầu t trực tiếp n-
ớc ngoài vào Việt Nam đợc diễn ra dới ba hình thức:
Mộtlà: Đầu t thông qua hợp đồng hợp tác kinh doanh là văn bản ký kết giữa hai bên hoặc
nhiều bên, gọi là các bên hợp doanh, qui định phân chia trách nhiệm và phân chia kết quả
kinh doanh cho mỗi bên để tiến hành đầu t kinh doanh ở Việt Nam mà không thành lập
pháp nhân.
Hai là: Doanh nghiệp liên doanh là doanh nghiệp do hai bên hoặc nhiều bên hợp tác thành
lập tại Việt Nam trên cơ sở hợp đồng liên doanh hoặc hiệp định ký kết giữa chính phủ Việt
Nam với Chính phủ nớc ngoài, hoặc là doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài hợp tác với
doanh nghiệp Việt Nam, hoặc do doanh nghiệp liên doanh hợp tác với nhà đầu t nớc ngoài
trên cơ sở hợp đồng liên doanh.
Ba là: Doanh nghiệp 100% vốn nớc ngoài là doanh nghiệp do nhà đầu t nớc ngoài đầu t
100% vốn tại Việt Nam.

Ngoài ra, các hình thức và môi trờng thu hút vốn đầu t là: khu công nghiệp, khu chế xuất,
khu công nghệ cao....
3. Tính tất yếu khách quan của hoạt động đầu t nớc ngoài.
a.Tính tất yếu khách quan của hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài.
Trong tiến trình phát triển của nền kinh tế thế giới, nhiều quốc gia đã đạt đợc nhiều thành
tựu to lớn trong việc xây dựng và phát triển nền kinh tế của mình. Những quốc gia này đã
có sự đầu t rất lớn vào sản xuất và khai thác các dạng tài nhuyên thiên nhiên. Khi trình độ
phát triển kinh tế đạt đến mức cao, nhu cầu về vốn ở trạng thái bão hoà, d thừa, cơ hội đầu
t ít, chi phí cao thì khi đó các quốc gia có nhu cầu đầu t vào các quốc gia khác trên thế giới
nhằm tậm dụng những lợi thế về lao động, tài nguyên thiên nhiên, thị trờng... của những n-
ớc đó. Mặt khác, các quốc gia có những lợi thế đó thì nhu cầu về vốn cho phát triển kinh tế
rất bức xúc. Vì vậy, họ đã có nhiều chính sách để thu hút những nhà đầu t nớc ngoài đầu t
vào. Có nhu cầu vốn, có nguốn cung cấp từ đó làm xuất hiện những dòng vốn qua lại giữa
các quốc gia. Các dòng vốn di chuyển tuân theo đúng qui luật từ nơi nhiều đến nơi ít một
cách khách quan, do vậy hoạt động đấu t ra nớc ngoài mang tính tất yếu khách quan.
Ngày nay, hoạt động đầu t nớc ngoài diễn ra một cách sôi nổi và rộng khắp trên toàn cầu.
Các luồng vốn đầu t không chỉ di chuyển từ các nớc phát triển, nơi nhiều vốn sang các nớc
đang phát triển, nơi ít vốn, mà còn có sự giao lu giữa các quốc gia phát triển vơi nhau. Hiện
tợng này xuất phát từ những nguyên nhân sau:
Thứ nhất, quá trình quốc tế hoá đời sống kinh tế đang diễn ra nhanh chóng với qui mô và
tốc độ ngày càng lớn tạo nên một nền kinh tế thị trờng toàn cầu trong đó tính phụ thuộc lãn
nhau của các nền kinh tế mỗi quốc gia ngày càng tăng. Quá trìng này diễn ra nhanh chóng
sau thời kỳ chiến tranh đã chi phối thế giới trong nửa thế kỷ, làm cho các nền kinh tế của
từng quốc gia đều theo xu hớng mở cửa và theo quĩ đạo của kinh tế thị trờng, bằng chứng là
phần lớn các quốc gia đã gia nhập tổ chức thơng mại thế giới (WTO), chấp nhận xu hớng tự
do hoá thơng mại và đầu t. Trong điều kiện trình độ phát triển sản xuất, khả năng về vốn và
công nghệ, nguồn tài nguyên thiên nhiên, mức độ chi phí sản xuất ... ở các nớc khác nhau
thì nguồn vốn đầu t nớc ngoài sẽ tuân theo những qui luật của thị trờng vốn là chảy từ nơi
thiều đến nơi thiếu vốn với mục tiêu lợi nhuận.
Mặt khác, cuộc cách mạng khoa học- công nghệ đã tạo nên sự biến đổi nhanh chóng và kì

diệu của sản xuất. Thời gian từ khâu nghiên cứu đến ứng dụng vào sản xuất rất ngắn, chu
kỳ sống của sản phẩm ngày càng ngắn lại, sản phẩm hàng hoá phong phú và đa dạng hơn.
Đối với doanh ngiệp, nghiên cứu và đổi mới thiết bị có ý nghĩa sống còn cho sự tồn tại và
phát triển. Còn đối với các quốc gia thì việc làm chủ và đi đầu trong khoa học - công nghệ
sẽ quyết định vị trí lãnh đạo chi phối hay phụ thuộc vào các nớc khác trong tơng lai. Chính
3
vì vậy, cuộc đua giữa các quốc gia đặc biệt là các nớc phát triển bên thềm thế kỷ XXI diễn
ra ngày càng quyết liệt. Bên cạnh đó, sự hát triển một cách nhanh chóng của cách mạng
thông tin, bu chính viễn thông, phơng tiện giao thông vận tải đã khắc phục sự xa cách về
không gian, giúp các chủ đầu t thu thập xử lý thông tin kịp thời, đa ra những quyết định
đầu t, điều hành sản xuất kinh doanh đúng đắn mặc dù ở xa hàng vạn km. Những điều này
đã tạo nên một sự dịch chuyển vốn giữa các quốc gia, mở rộng qui mô để chuyển vốn giữa
các quốc gia, mở rộng qui mô để chuyển vốn trên toàn cầu đến các địa chỉ đầu t hấp dẫn.
Tại các nớc công nghiệp phát triển, khi trình độ kinh tế phát triển ở mức cao đã góp phần
nâng cao mức sống và khả năng tích luỹ vốn của các nớc này. Điều đó, một mặt đẫn đến
hiện tợng thừa tơng đối vốn ở trong nớc, mặt khác làm cho chi phí tiền lơng cao, nguồn
tài nguyên thu hẹp và chi phí khai thác tăng đẫn đến giá thành sản phẩm tăng, tỷ suất lợi
nhuận giảm đần, sức cạnh tranh trên thị trờng yếu. Chính vì lẽ đó, các nhà đầu t trong nớc
tìm kiếm cơ hội đầu t ở nớc ngoài để giảm chi phí sản xuất, tìm kiếm thị trờng mới, nguồn
nguyên liệu mới nhằm thu lợi nhuận cao.
Hiện nay, trình độ phát triển kinh tế giữa các nớc công nghiệp phát triển và các nớc đang
phát triển ngaỳ càng giãn cách nhng sự phát triển của một nền kinh tế toàn cầu đang đòi hỏi
phải kết hợp chúng lại. Các nớc phát triển không chỉ tìm thấy ở các nớc đang phát triển
những cơ hội đầu t hấp dẩn do chi sản xuất giảm, lợi nhuận cao, thuận lợi trong việc dịch
chuyển thiết bị, công nghệ lạc hậu mà còn thấy rằng sự thịnh vợng của các nớc này sẽ nâng
cao sức mua và mở rộng thị trờng tiêu thụ sản phẩm. Ngợc lại, các nớc đang phát triển cũng
đang trông chờ và mong muốn thu hút đợc vốn đầu t, công nghệ của các nớc phát triển để
thực hiện công nghiệp hoá, khắc phục nguy cơ tụt hậu ngày càng xa.
b. Tính tất yếu khách quan phải thu hút đầu t trực tiếp nớc ngoài tại Việt Nam.
Ngày nay xu hớng quốc tế hoá toàn cầu hoá đang diễn ra một cách mạnh mẽ trên thế giới.

Các nền kinh tế tác động, bổ sung và phụ thuộc lẫn nhau. Các quốc gia bị cuốn vào vòng
xoáy của quá trình hội nhập kinh tế, chuyên môn hoá, hợp tác hoá nhằm tận dụng vốn,
công nghệ và trình độ quản lý của nhau.
Xuất phát điểm của nớc ta là một nớc nông nghiệp lạc hậu. Hơn 70% dân số hoạt động
trong lĩnh vực nông nghiệp: năng suất lao động thấp, trình độ kỹ thuật thấp, tích luỹ nội bộ
thấp, sử dụng viện trợ nớc ngoài không có hiệu quả. Ngoài ra, nớc ta vừa ra khỏi cuộc
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc nên những tàn d mà ta cha khắc phục đợc còn nhiều: cơ sở hạ
tầng thấp kém, đời sống nhân dân còn khó khăn, chính sách cha đồng bộ .... Vì vậy, nhiệm
vụ cấp bách của chúng ta hiện nay là phải phát triển kinh tế, nâng cao mức sống của nhân
dân, xây dựng cơ sở hạ tầng. Để thực hiện điều đó thì chúng ta cần một lợng vốn rất lớn.
Trong điều kiện khả năng đáp ứng của nền kinh tế là có hạn thì chúng ta không còn con
đuờng nào khác là thu hút sự hợp tác đầu t của nớc ngoài. Để thực hiện điều đó, tại đại hội
VI (12/1986), Đảng và Nhà nớc đã chủ trơng mở cửa nền kinh tế, đẩy mạnh hoạt động kinh
tế đối ngoại nhằm tận dụng những khả năng to lớn của nền kinh tế thế giới về di chuyển
vốn, mở rộng thị trờng, chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm để bổ sung và phát triển có
hiệu quả các lợi thế và nguồn lực trong nớc. Đảng chủ trơng Đa phơng hoá và đa dạng
hoá quan hệ kinh tế đối ngoại với quan điểm Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nớc
trên thế giới. Tại đại hội VIII, Đảng chủ trơng Vốn trong nớc là chính, vốn nớc ngoài
cũng quan trọng. Tất cả những t tởng đổi mới của Đảng và Nhà nớc đã tạo điều kiện thuận
lợi cho hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung, hoạt động đầu t nớc ngoài nói riêng.
Nh vậy, quá trình thu hút đầu t nớc ngoài vào Việt Nam là một xu thế tất yếu phù hợp với
xu thế của thế giới và yêu cầu phát triển của nền kinh tế Việt Nam.
4. Tác động của đầu t trực tiếp nớc ngoài đối với các nớc đang
phát triển.
Nguồn vốn đầu t trc tiếp nớc ngoài có tác động không nhỏ đối với các nớc nhận đầu t, đặc
biệt các nớc phát triển trên cả hai mặt ; tích cực và tiêu cực
a. Tác đông tích cực .
4
Thứ nhất, nguồn vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài đã bổ xung một nguồn quan trọng
Bù đắp sự thiếu hụt vốn đầu t cho phát triển kinh tế ở các nớc đang phát triển.

Thứ hai, đầu t trực tiếp đã góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hớng công nghiệp hoá
- hiện đại hoá. Để tham gia ngày càng nhiều vào quá trình phân công lao động quốc tế , thu
hút ngày càng nhiều vốn đầu t nớc ngoài đòi hỏi mỗi quốc gia phải thay đổi cơ cấu kinh tế
của mình cho phù hợp. Mặt khác, sự gia tăng của hoạt động đầu t nớc ngoài làm xuất hiện
nhiều ngàng mới, lĩnh vực mới
Góp phần thúc đẩy sự phát tiển nhanh chóng trình độ kĩ thuật-công nghệ của nhiều ngành
kinh tế thúc đẩy sự gia tăng năng suất lao động ở các ngành này và tăng tỷ phần của nó
trong nên kinh tế. Nhiều ngành đợc kích thích phát triển còn nhiều ngành bị mai một và đi
đến xoá sổ.
Thứ ba, hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài đã góp phần phát triển nguồn nhân lực, tạo việc
làm và tăng thu nhập cho ngời lao động. Các dự án đầu t trực tiếp nớc ngoài thờng đòi hỏi
nguồn lao động có chất lợng cao do đó sự gia tăng các dự án đầu t nớc ngoài đã đặt ở các n-
ớc sở tại trớc yêu cầu khách quan là phải nâng cao chất lợng, trình độ chuyên môn kỹ
thuật , trình độ ngoại ngữ... cho ngời lao động.
Thứ t, hoạt động của các dự án đầu t nớc ngoài đã góp phần tăng tỷ trọng xuất khẩu, hạn
chế nhập khẩu, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nớc .
Thứ năm, đầu t trực tiêp nớc ngoài thúc đẩy sự tăng trởng kinh tế ở các quốc gia này.
Tận dụng, tranh thủ vốn và kỹ thuật của nớc ngoài, các nớc đang phát triển đã sử dụng để
thực hiện các mục tiêu trong chiến lợc phát triển kinh tế nhằm đẩy mạnh tốc độ tăng trởng
kinh tế, thoát khỏi vòng luẩn quẩn của sự nghèo đói.
b. Tác động tiêu cực.
Bên cạnh những u điểm trên, hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài còn bộc lộ nhiều mặt hạn
chế.
Một là, đầu t nơc ngoài đã tạo ra một cơ cấu bất hợp lí. Mục đích của các nhà đầu t nớc
ngoài là tìm kiếm lợi nhuận ngày càng nhiều do đó họ chủ yếu đâù t vào các ngành công
nghiệp, dịch vụ nơi có mức tỷ suất lợi nhuận cao.
Hai là, hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài mang lại hiện tợng chảy máu chất xám. Các
nhà đầu t nớc ngoài đã tạo điều kiện thuận lợi về thu nhập, việc làm do đó đã lôi kéo một
bộ phận không nhỏ cán bộ khoa học, nhà nghiên cứu, công nhân lành nghề của nớc ta về
làm việc cho họ.

Ba là, chuyển giao công nghệ lạc hậu. Dới sự tác động của cuộc cách mạng khoa học - kỹ
thuật, quá trình nghiên cứu- ứng dụng ngày càng đợc rút ngắn, máy móc thiết bị nhanh
chóng trở nên lạc hậu. Để loại bỏ chúng, nhiều nhà đầu t đã cho chuyển giao sang các nớc
nhận đầu t nh một phần vốn góp . Việc làm đó đã làm cho trình độ công nghệ của các nớc
nhận đầu t ngày càng lạc hậu.
Bốn là, chi phí để tiếp nhận vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài lớn. Các nớc nhận đầu t đã phải áp
dụng nhiều u đãi cho các nhà đầu t nớc ngoài nh: giảm thuế, miễn thuế, giảm tiền thuê đất,
nhà xởng ....
Năm là, hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài đã tạo ra sự cạnh tranh với các doanh
nghiệp trong nớc. Với u thế về vốn, công nghệ, các dự án đầu t nớc ngoài đã đặt các doanh
nghiệp trong nớc vào vòng xoáy cạnh tranh khốc liệt về thị trờng, lao động và các nguồn
lực khác.
Sáu là, các tác động tiêu cực khác. Hoạt động đầu t trực tiép nớc ngoài còn có thể gây ra
những bất ổn về chính trị, mang theo nhiều tệ nạn xã hội mới xâm nhập vào nớc ta.
5. Các nhân tố ảnh hởng đến khả năng thu hút vốn đầu t trực tiếp
nớc ngoài.
Đầu t nớc ngoài là một hoạt động kinh tế có vai trò rất lớn đối với các nớc trên thế giới, đặc
biệt là các nớc đang phát triển. Tuy thế, việc thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài lại chịu
ảnh hởng của nhiều nhân tố chủ quan và khách quan.
5.1 Luật đầu t.
5
Nhân tố này sẽ kìm hãm hoặc thúc đẩy sự gia tăng của hoạt dộng đầu t trực tiếp nớc ngoài
thông qua cơ chế, chính sách, thủ tục, u đãi, đợc qui định trong luật.
5.2. Ôn định chính trị.
Đây là nhân tố không thể xem thờng bởi vì rủi ro chính trị có thể gây thiệt hại lớn cho các
nhà đầu t nớc ngoài.
5.3. Cơ sở hạ tầng.
Việc xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng nh giao thông, vận tải, thông tin liên lạc, điện nớc
... sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các dự án đầu t trực tiếp nớc ngoài.
5.4. Đặc điểm thị trờng của nớc nhận vốn.

Đây có thể nói là yếu tố hàng đầu ảnh hởng đến việc thu hút vốn đầu t nớc ngoài. Nó đợc
thể hiện ở qui mô, dung lợng của thị trờng, sức mua của các tầng lớp dân c trong nớc, khả
năng mở rộng qui mô đầu t ..., đặc biệt là sự hoạt động của thị trờng nhân lực. Mặt khác,
với giá nhân công rẻ sẽ là mối quan tâm hàng đầu của các nhà đầu t nớc ngoài, nhất là với
những dự án đầu t vào lĩnh vực sử dụng nhiều lao động. Ngoài ra trình độ chuyên môn kỹ
thuật, trình độ học vấn, khả năng quản lý... cũng có ý nghĩa nhất định. Bởi vậy, lợi thế về
thị trờng sẽ có sức hút rất lớn đối với vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài.
5.5. Khả năng hồi hơng của vốn
Mặt khác, khả năng hồi của vốn cũng sẽ ảnh hởng không nhỏ tơi khả năng thu hút đầu t
trực tiếp nớc ngoài nếu vốn và lợi nhuận đợc tự do qua lại biên giới.
5.6. Chính sách tiền tệ.
Mức độ ổn định của chính sách tiền tệ và mức độ rủi ro của tiền tệ ở nớc nhận vốn đầu t là
một nhân tố góp phần mở rộng hoạt động xuất khẩu của các nhà đầu t. Tỷ giá hối đoái cao
hay thấp đều ảnh hởng tới hoạt động xuất nhập khẩu. Mức độ lạm phát của nền kinh tế sẽ
ảnh hởng trực tiếp đến chi phí sản xuất, lợi nhuận thu đợc của các dự án có tỷ lệ nội địa hoá
trong sản phẩm cao.
5.7. Các chính sách kinh tế vĩ mô.
Các chính sách này mà ổn định sẽ góp phần thuận lợi cho hoạt động của các nhà đầu t nớc
ngoài. Không có những biện pháp tích cực chống lạm phát có thể làm các nhà đầu t nản
lòng khi đầu t vào các nớc này. Một chính sách thơng mại hợp lý với mức thuế quan, hạn
ngạch và các hàng rào thơng mại sẽ kích thích hoặc hạn chế đến việc thu hút vốn đầu t trực
tiếp nớc ngoaì.
Ngoài ra, hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài còn chịu ảnh hởng của nhiều nhân tố khác nh-
au: hiệu quả sử dụng vốn của nền kinh tế, bảo vệ quyền sở hữu ....
Vì vậy, để hoạt động thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài diễn ra một cách thuận lợi thì
chúng ta cần xem xét, đánh giá sự ảnh hởng của các nhân tố trên trong mối quan hệ biện
chứng nhằm tăng sức hấp dẫn của môi trờng đầu t trong nứơc.
6
Phần II
Tình hình thu hút và sử dụng vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài tại

việt nam từ 1988 đến đầu 2000
1. thực trạng thu hút và sử dụng vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài tại
việt nam từ 1988 đến đầu năm 2000.
Kể từ bắt đầu cuộc đổi mới đến nay, nền kinh tế nớc ta đã đạt đợc nhiều thành tựu to lớn:
tốc độ tăng trởng kinh tế liên tục cao và ổn định trong nhiều năm (bình quân thời kì 1991-
1995 là 8,1%/năm , năm 1996 là 9,3%/năm, năm 1997 là 8,15%/năm), cơ cấu kinh tế đang
từng bớc chuyển dịchtheo hớng công nghiệp hoá -hiện đại hoá, đời sống cùa ngời dân ngày
càng đợc nâng cao cả về vật chất và tinh thần, xã hội đang từng ngày thay đổi. Tất cả những
thành tựu trên cho thấy nền kinh tế nớc ta đã thoát khỏi tình trạng khủng hoảng và đang
từng bớc tiến vào thơì kỳ mới, thời kỳ công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
Một trong những nguyên nhân của thành tựu đó làchủ trơng mới của Đảng về hoạt động
kinh tế đối ngoại, trong đó có hoạt động thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài vào Việt
Nam. Qua hơn mời năm, kể từ khi có luật đầu t nớc ngoài vào Việt Nam (12/1987) đến hết
năm 1999, nớc ta đã cấp giấy phép cho 280 dự án đầu t nớc ngoài với tổng vốn đăng ký
36880 tr.USD.
Biểu đồ: vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài tại Việt Nam (1988 - 1999)
Nguồn tổng hợp từ:
Đầu t nớc ngoài 1988 -1997: Đánh giá tổng _Nguyễn Mại _ Tạp chí cộng sản số 2/1998
trang 22
vài nét về đầu t trực tiếp nớc ngoài tại Việt Nam _PTS. Phạm thị Thi _châu mỹ ngày náy số
2/1997 trang 24.
Tình hình thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài ở Việt Nam sau khủng hoảng kinh tế châu
á: Vấn đề và giải pháp _ Phạm thi Tuý _kinh tế châu á -Thái Bình Dơng số 2 tháng 6/1999
trang 9.
Qúa trình thu hút vốn đầu t và sử dụng vốn đầu t trực tiếp nớc ngoái vào Việt Nam đợc chia
làm ba thời kì:
a. Thời kì 1988-1990.
Đây đợc coi là thời kì khơi động cho qúa trình thu hút vốn đầu t nớc ngoài vào Việt Nam.
Ngày 19/12/1987, nớc ta đã chính thức ban hành luật đầu t nớc ngoài vàp Việt Nam, khủng
hoảng pháp lý quản lý và điều chỉnh hoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài tại Việt Nam. Năm

1988, năm đầu tiên thực hiện luật đầu t nớc ngoài, chúng ta đã cấp giấi phép đầu t cho 37
dự án với tổng vốn đăng ký là 336 tr. USD. Kết quả đó tuy nhỏ nhng có ý nghĩa rất quan
7
336
539
596
1294
2036
2652
4071
6616
8258
4445
4060
1477
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Năm
Vốn đăng ký (tr.USD)
trọng đối với nớc ta. Nó đánh dấu sự thành công ban đầu của công cuộc đổi mới, mở cữa
nền kinh tế, thực hiện đờng lối mở rộng và phát triển quan hệ kinh tế đối ngoại của Đảng và

Nhà nớc ta.
Sau ba năm tiến hành thu hút vốn đâu t trực tiếp nớc ngoài, chúng ta đã cấp giấy phép cho
218 dự án với tổng vốn đăng ký 1417 tr. USD. Tốc độ tăng trởng hàng năm đạt 255/năm.
Quy mô mổi dự án đạt khoảng 7tr.USD/dự án. lĩnh vực đầu t chủ yếu trong thời kì này là
thăm dò dầu khí 32,2%, khách sạn 20,6% và bu chính viễn thông, còn các lĩnh vực khác thì
rất íthầu nh cha đợc triển khai. Tổng số vốn thực hiện của cả thời kì đạt 40tr.USD băng
27%tổng vốn đăng kí.
Nguyên nhân của việc gia tăng vốn đầu t chậm do đây là một lĩnh vực còn rất mới đối với
nớc ta, chúng ta "vữa học, vừa làm", kinh nghiệm cha có nhiều. Mặt khác, đối với các nhà
đầu t nớc ngoài, nớc ta là một thị trờng mới mẻ vừa xa lạ, vừa hấp dẩn do đó họ thận trọng
không dám mạo hiểm, vừa làm vừa thăm dò.
Tuy thế những kết quả đạt đợc trên đây đã chứng minh triển vọng lạc quan của hoạt động
đầu t trực tiếp nớc ngoài tại việt nam trong thời gian tới.
b. Thời kì 1991-1996.
Trong thời kì nàyhoạt động đầu t trực tiếp nớc ngoài vào Việt Nam tăng trởng một cách
nhanh chóng và có sự thay đổi lớn về chất lợng. Tính từ năm 1991 đến năm 1996, chúng ta
đã cấp giấy phép đầu t cho 1765 dự án với tổng vốn đăng kí là 24927 tr.USD, trong đó chỉ
riêng năm 1991, năm thấp nhất của thời kì, cũng đạt 1294tr.USD gần bằng cả ba năm của
thời kì trớc cộng lại. Lợng vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài thu hút vào Việt Nam đạt mức cao
nhất vào năm 1996 là 8258tr.USD gấp 5,6 lần thời kì 1988-1990, gấp 24,5 lần 1988 và 6,3
lần năm 1991. Tốc độ tăng trởng vốn đầu t bình quân hàng năm đạt 45%/năm. Quy mô mổi
dự án không ngừng tăng lên qua các năm.
8
Biểu 1: Quy mô mổi dự án đầu t thời kì 1991-1996.
Đơn vị tính:tr.USD/dự án.
Tổng vốn thực hiện cả hời kì đạt 7341tr.USD bằng 30%tổng vốn đăng kí. Mức vốn thực
hiện không ngừng tăng lên qua các năm
Biểu 2: mức vốn thực hiện thời kì 1991-1996.
Đơn vị tính:tr.USD.
Năm 1991 1992 1993 1994 1995 1996

Tổng vốn thực hiện 220 663 1002 1500 2000 2156
Tốc độ tăng trởng 110,4 116,4 49,7 33,3 7,8
Nguồn: thực trạng thu hút FDI những năm qua và triển vọng 1997_Tạ thị Thu _tạp chí th-
ơng mại số 8/1997 trang3.
Thời kì này, các dự án đầu t nớc ngoài đợc phân bố rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của nền
kinh tế quốc dân. Nhiều ngành công nghiệp mới xuất hiện nh: công nghiệp điện tử, công
nghệ sinh học, chế tạo xe máy, ôtô .... Nhiều dự án có quy môlớn đã đợc triển khai nh:
Doanh nghiệp liên doanh Chrysler- Việt Nam với tổng vốn đầu t 190,526tr.USD,dự án liên
doanh giữa công ty bu chính viễn thông với tập đoàn Telstra (úc) với tổng vốn đầu t
287tr.USD,dự án đèn hình ORION-HANEL liên doanh giữa tập đoàn DEAWOO (Hàn
Quốc) với công ty điện tử Hanel có tổng vốn đầu t 178tr.USD. Đặc biệt, năm 1996, nớc ta
đã cấp giấy phép cho hai dự án có tổng vốn đầu t lớn nhất từ trớc đến nay. Đó là dự án xây
dựng khu đô thị nam Thăng Long-Hà Nội có tổng vốn đầu t 2,1 tỷ USDvà dự án xây dựng
khu đô thị An Phú-Thành Phố Hồ Chi Minh có tổng vốn đầu t 996tr.USD. Đây là một
nguyên nhân đa năm 1996 trở thành năm có mức thu hút vốn đầu t lớn nhất từ trớc đến nay.
Nhiều khu công nghiệp, chế xuất, khu công nghệ chế tạo đã đợc xây dựng nh: khu công
nghiệp Sài Đồng ở Hà Nội, khu công nghiệp Việt Nam -SINGAPORE ở Sông Bé ....
Nhiều dự án quan trọng đã đợc triển khai nh: Dự án BOT xây dựng cảng Sao Mai-Bến Đình
ở Vũng Tàu, Dự án khôi phục cải tạo quốc lộ 1, quốc lộ 5và nâng cấp một số tuyến đờng
quan trọng khác.
Sự hoạt động của các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài đã tạo ra nhiều sản phẩm mới có
chất lợng cao, giá thành hạ đáp ứng nhu cầu trong nớc và xuất khẩu.
Ngoài ra, các kết quả khả quan của các dự án thăm dò dầu khí đã tạo cơ sơ để phát triển
ngành công nghiệp lọc dầu, hoá dầu thành ngành công nghiệp mủi nhọn ở nớc ta.
c. Thời kì 1997-1999.
Thời kì này, tốc độ thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài có dấu hiệu chững lại và giảm dần.
Trong cả năm 1999, chúng ta đã cấp giấy phép cho 274 dự án với tổng vốn đăng kí
1477tr.USD, đa tổng số dự án cả thời kì đợc cấp giấy phép là 867 dự án 9982tr.USD. Quy
mô bình quân mổi dự án có sự giảm sút nghiêm trọng. Nếu đầu thời kì năm 1997, quy mô
bình quân mổi dự án là 13,34tr.USD/dự án (giảm từ 22,50tr.USD/dự án của năm1996) thì

qua hại năm sau, quy mô mổi dự án chỉ còn 5,3tr.USD/dự án thấp hơn so với mức bình
quân của năm 1998 là 9,08trUSD.
Giải thích sự giảm sút của hoạt động đầu t nớc ngoài trong thời kì này ta thấy nổi lên một
số nguyên nhân chủ yếu sau:
Do ảnh hởng của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ. Phần lớn vốn đầu tự trực tiếp nớc
ngoài là thu hút thu hút từ các nhà đầu t trong khu vực nên khi xảy ra khủng hoảng, các nhà
Năm 1991 1992 1993 1994 1995 1996
Quy mô bình quân dự án 8,86 10,33 9,57 11,09 16,21 22,5
9
đầu t trong khu vực gặp khó khăn về tài chính do đó họ giảm việc đầu t ra nớc ngoài dẩn
đến lợng vốn đầu t nớc ngoài vào Việt Nam giảm.
Do sức hấp dẩn của môi trờng đàu t nớc ta ngày càng giảm vì sự thay đổi của một số chủ tr-
ơng, chính sách cũng nh một sự biến động của tỉ giá hối đoái, giá cả, sức mua của thị trờng
trong nớc ....
Mắc dù có sự giảm mạnh về số lợng đăng kí nhngmức vốn vẩn không ngừng tăng lên
khoảng 50%/năm và đang có sự chuyển biến lớn trong xu hớng đầu t: từ đầu t theo chiều
rộng chuyển sang đầu t theo chiều sâu.
2. Tác động của đầu t trực tiếp nớc ngoài đối với sự phát triển kinh
tế x hộicủa Việt Nam.ã
Hơn mời năm qua, hoạt động đầu t nớc ngoài đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của
kinh tế- xã hội của Việt Nam.
Trớc hết, nguồn vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài đả bổ sung một phần quan trọng vào nguồn
vốn cho phát triển kinh tế của đất nớc ta, khắc phục tình trạng thiếu vốn của đất nớc ta thời
kì đổi mới. Vào thập kỉ 70 và đầu thập kỉ 80 nền kinh tế nớc ta đang vận hành theo cơ chế
kế hoạch hoá tập trung , tỉ lệ tiết kiệm thấp, thậm chí còn âm. Tuy nhiên, từ sau đổi mới tỉ
lệ tiết kiệm nớc ta đã tăng lên đáng kể nhng cha đáp ứng đủ nhu cầu về vốn cho phát triển
kinh tế trong nớc. Hơn nữa, nớc ta hàng năm phải trả nhiều nợ cho nớc ngoài trong khi
ngân sách nhà nớc luôn trong tình trạng thâm hụt. Chính vì vậy, nguông vốn đầu t trực tiếp
nớc ngoài trở thành một nguồn quan trọng cung cấp vốn cho sự nghiệp đổi mới ở nớc ta.
Biểu 3: Tổng vốn đầu t và FDI giai đoạn 1990-1995

Đơn vị tính: tỷ đồng (tính theo gí năm 1994).
Năm 1990 1991 1992 1993 1994 1995 Tổng
Tổng vốn đầu t 14917 16707 21248 34176 43100 57000 187148
Tổng vốn FDI 2226 2860 2885 12210 19492 22000 61673
Tỷ trong FDI (%) 14,9 17,1 13,5 35,7 45,2 38,5 32,29
Nguồn: đầu t nớc ngoài tính hai mặt của một vấn đề _Đỗ thị Thuý _tạp chí nghiên cứu
kinh tế số1/1998 trang 7.
Tính chung trong sáu năm từ 1990 đến 1995, vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài đã đóng góp
khoảng 30% tổng vốn đầu t cho phá triển kinh tế của nớc ta. Từ đó đến nay giao động
quanh mức 30%.
Thứ hai, nguồn vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài chủ yếu là ngoại tệ mạnh và máy móc thiết bị,
công nghệ hiện đại nên đã tạo ra cơ sở vật chất mới bổ sung và hoàn thiện hệ thống cơ sở
hạ tầng, tăng năng lực sản xuất của nền kinh tế quốc dân nhất là công nghiệp. Chúng ta đã
tiếp nhận một số kỉ thuật -công nghệ tiên tiến trong nhiều ngành kinh tế nh: công nghệ
thông tin, bu chính viễn thông, thăm dò dầu khí, công nghiệp điện tử , sản xuất lắp ráp ôtô,
xe máy, hoá chất ....
Phần lớn công nghệ -kỉ thuật du nhập vào nớc ta thuộc loại trung bình của thế giới nhng
vẩn tiên tiến hơn những công nghệ hiện có.
Ngoài ra, chúng ta còn tiếp thu học hỏi đợc nhiều kinh nghiệm quant lí tiên tiến của nớc
ngoài nên đã góp phần nâng cao chất lợng, đa dạng hoá mẩu mả sản phẩm do Việt Nam sản
xuất ra. Ba là, hạot động của các doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài đã tạo ra một khối l-
ợng hàng hoá và sản phẩm lớn cho xuâts khẩu từ đó góp phần tăng nhanh kim ngạch xuất
khẩu cho nớc ta.
Biểu 4: Doanh thu và xuất khẩu của khu vực đầu t nớc ngoài (1988 - 1996).
Đơn vị tính:tr.USD.
Năm 1988 -
1991
1992 1993 1994 1995 1996 Tổng số
Doanh thu 192 230 358 850 1277 1500 4407
Xuất khẩu 52 112 115 350 400 780 1809

10