SKKN Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh qua môn Ngữ văn lớp 12

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
"GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH QUA MÔN NGỮ
VĂN LỚP 12"
1
MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Ngữ văn là môn học về khoa học xã hội và nhân văn, bên cạnh việc hình thành và phát
triển ở học sinh năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực tiếp nhận văn bản và các văn bản
khác trong SGK ngữ văn 12. Môn ngữ văn còn là công cụ đắc lực giúp các em hiểu biết
về xã hội, văn hoá, văn học, lịch sử không chỉ trong nước mà còn hiểu biết rộng hơn về
các nước trên thế giới. Để giáo dục kĩ năng sống cho các em, đặc biệt là học sinh lớp 12,
lứa tuổi được xem là nhạy cảm nhất, một hành trang mới để các em bước vào cuộc sống
độc lập và có cách nhìn nhận đúng đắn về hiện thực xã hội. Giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh thông qua một số tác phẩm trong chương trình là giúp các em vận dụng kiến
thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn: tạo niềm tin, hứng
thú học tập. Từ đó hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất để đáp ứng những yêu cầu
của cuộc sống hiện tại và tương lai.
II. Nội dung
2.1. Cơ sở lý luận
Với tính chất là một môn học công cụ, môn Ngữ văn giúp các em có năng lực ngôn ngữ
để học tập, có khả năng giao tiếp, nhận thức về xã hội và con người, đặc biệt giúp các em
có đời sống nội tâm phong phú.
Với tính chất là môn học giáo dục thẩm mĩ, môn Ngữ văn giúp các em bồi dưỡng năng
lực tư duy, làm giàu cảm xúc thẩm mĩ và định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện
nhân cách.
2
Với những đặc trưng trên, Ngữ văn là môn học có những khả năng đặc biệt trong giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 12, lứa tuổi bắt đầu làm quen với
cuộc sống độc lập.
2.2. Thực trạng của vấn đề

Bởi từ trước đến nay chúng ta vẫn dạy học theo một khuôn mẫu có sẵn mà chưa có
sự thay đổi hay cải tiến, để giờ học văn trở thành một giờ học buồn tẻ, nặng nề. Đây cũng
là thực trạng chung đối với môn Ngữ văn và cần có sự thay đổi và đổi mới phương pháp
dạy học để các em ngày càng yêu thích môn văn hơn. Để thấy được điều này chúng tôi
nhìn nhận từ hai khía cạnh sau:
Đối với giáo viên: chưa đưa ra những nội dung giáo dục tiêu biểu cho các dạng bài
học, bên cạnh đó người thầy cũng chưa phát huy hết khả năng của mình trong việc vận
dụng các tình huống giáo dục, dẫn đến học sinh nghe mãi cũng nhàm chán và không yêu
thích môn văn, không khí lớp học trầm lặng buồn tẻ, nặng nề.
Đối với học sinh: chỉ nghe, chép và phát biểu theo những gì mà người thầy sắp đặt.
Học sinh không được tìm hiểu, khám phá và phát minh theo những gì các em biết.
Từ thực trạng trên, tôi thiết nghĩ cần phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
tích cực, nhất là đối với môn Ngữ văn lớp 12, giáo dục kĩ năng sống cho các em là việc
làm cần thiết. Mỗi bài văn trở thành một bài học bổ ích cho học sinh sau khi ra trường.
2.3. Giải pháp và cách thức tổ chức thực hiện.
- Giải pháp:
Để đổi mới phương pháp dạy học, góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng đào tạo
con người theo mục đích giáo dục. Giáo dục kĩ năng sống trong môn học Ngữ văn lớp 12,
3
theo đặc trưng của môn học là giáo dục theo con đường “Mưa dầm thấm lâu” nhẹ nhàng,
tự nhiên, không gượng ép.
- Cách thức tổ chức thực hiện:
Trong khuôn khổ của sách giáo khoa Ngữ văn 12 này, chúng tôi đi vào trọng tâm một số
tiết dạy để thấy được việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là việc rất cần thiết.
NỘI DUNG
1. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn học Ngữ văn lớp 12
Bất cứ môn học nào cũng đòi hỏi giữa kiến thức sách vở và thực tế đời sống, hay nói
cách khác lý thuyết phải gắn với thực hành. Vì vậy, đòi hỏi người học phải biết vận dụng
vào trong đời sống của mình. Môn Ngữ văn cũng vậy, giúp các em bồi dưỡng năng lực tư
duy, làm giàu cảm xúc thẩm mĩ và định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện nhân

cách.
Để thấy được điều này, chúng tôi mạnh dạn đưa ra một số ví dụ thông qua một số tiết dạy
trong chương trình Ngữ văn 12.
VD1: Bài Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
- Kĩ năng sống:
+ Tự nhận thức được sự trong sáng của tiếng Việt là một trong những phẩm chất của
tiếng Việt, là kết quả phấn đấu lâu dài của ông cha ta. Phẩm chất đó được biểu hiện ở
nhiều phương diện khác nhau.
4
+ Giao tiếp và trình bày ý tưởng: Thảo luận, trao đổi với thầy cô, bạn bè về việc giữ
gìn và phát huy sự trong sáng của tiếng Việt qua thực tiễn sử dụng, qua hệ thống các
chuẩn mực và quy tắc chung.
+ Ra quyết định: Xác định muốn giữ gìn sự trong sáng của TV, mỗi chúng ta cần phải
làm gì?
- Qua bài học lưu ý học sinh khi sử dung tiếng Việt trong giao tiếp.
VD2: Bài Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS
- Kĩ năng sống
+ Tự nhận thức được đây là căn bệnh thế kỷ có tính chất nóng bỏng toàn cầu. Từ đó xác
định được trách nhiệm của mỗi cá nhân khi tham gia vào cuộc chiến đấu này và có những
hành động thiết thực góp phần vào việc ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh thế kỷ.
+ Giao tiếp và trình bày ý tưởng: Thảo luận, trao đổi với bạn bè, thầy cô về hiện tượng
của căn bệnh và tham gia vào việc phòng chống AIDS hiện nay. Từ đó chỉ ra nguyên
nhân, tác hại và nguy cơ lây lan của căn bệnh thế kỷ, những giải pháp góp phần vào cuộc
chiến này.
+ Ra quyết định: Xác định đây là việc làm quan trọng và sự bức thiết của công cuộc
phòng chống HIV/ AIDS đối với toàn nhân loại và mỗi cá nhân, từ đó nhận thức rõ trách
nhiệm của mỗi quốc gia và từng cá nhân trong việc sát cánh, chung tay đẩy lùi hiểm hoạ.
- Phương pháp dạy học: ở bài này yêu cầu HS đọc hiểu, thảo luận và trình bày quan điểm.
2. Quan điểm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn học Ngữ văn lớp 12
Quan điểm của chúng tôi đặt ra ở đây là bám sát vào bài giảng để giáo dục kĩ năng sống

cho học sinh, nhưng vẫn đảm bảo mạch kiến thức và kĩ năng của giờ dạy theo phân phối
chương trình. Như vậy, học sinh cũng cảm thấy không bị áp lực, gò bó mà thoải mái tự
5
nhiên. Nghĩa là thông qua nội dung và phương pháp dạy học để giáo dục và rèn luyện kĩ
năng sống cho học sinh.
Ngữ văn là môn học được xem là nguồn tài nguyên vô cùng phong phú. Vì vậy, khi đưa
những nội dung giáo dục vào trong các dạng bài học, giáo viên cần phải lựa chọn những
nội dung tiêu biểu, có độ mở cao để phát huy tính linh hoạt trong việc vận dụng các tình
huống giáo dục như: nhẹ nhàng, tự nhiên, không gượng ép
Ngoài ra, giáo viên trang bị cho học sinh những kiến thức phổ thông, cơ bản, hiện đại, hệ
thống toàn bộ kiến thức về văn học và tiếng Việt.
Hình thành và phát triển ở các em: năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực tiếp nhận văn
học, năng lực cảm thụ thẩm mĩ, năng lực tự học và thực hành ứng dụng
Bồi dưỡng cho học sinh tình yêu tiếng Việt, văn hoá, văn học, tình yêu gia đình, thiên
nhiên, đất nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự lập, tự cường Nâng cao ý thức trách nhiệm
của một người công dân đối với đất nước, phát huy và bảo tồn các giá trị văn hoá của dân
tộc và nhân loại.
3. Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn học Ngữ văn lớp 12.
Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tích cực, chủ động, sáng tạo, khả
năng tự học của học sinh. Vì vậy, sau mỗi bài học học sinh cần phải đạt được những yêu
cầu về kiến thức, kĩ năng, thái độ.
Về kiến thức: nâng cao hiểu biết về các giá trị truyền thống của dân tộc cũng như các giá
trị tốt đẹp của nhân loại, cần góp phần cũng cố và bổ sung những kiến thức đã học về
quyền và trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội, về định hướng
nghề nghiệp.
6
Nhận thức được sự cần thiết của các kĩ năng sống thông qua các bài học để giúp cho bản
thân sống tự tin, phòng tránh những ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất, tinh thần
của bản thân và những người xung quanh mình.
Nhận thức được những giá trị cốt lõi làm nền tảng cho các kĩ năng sống trong các bài

học cụ thể, ví dụ như bài “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân
tộc”.
Về kĩ năng: tự làm chủ bản thân, có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình và xã hội, biết
ứng xử linh hoạt, hiệu quả, tự tin trong qúa trình sử dụng và giao tiếp tiếng Việt hàng
ngày. Có suy nghĩ và hành động tích cực, có những quyết định đúng đắn trong cuộc sống.
Có kĩ năng quan hệ tích cực và hợp tác, biết bảo vệ mình và người khác trước những cám
dỗ của đời sống, những nguy cơ ảnh hưởng đến sự an toàn, lành mạnh trong cuộc sống.
Ví dụ như bài “Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống HIV/AIDS”
Về thái độ: có hứng thú và nhu cầu qua các kĩ năng sống mà bản thân đúc rút và rèn
luyện được, đồng thời hướng những người khác cùng thực hiện các kĩ năng sống đó.
Hình thành và thay đổi hành vi, nhất là những hành vi liên quan đến lối sống lành mạnh,
có trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường và xã hội. Ví dụ như bài “Chiếc thuyền
ngoài xa”
Có ý thức về quyền và nghĩa vụ đối với người công dân, có ý thức định hướng nghề
nghiệp.
4. Giáo án minh hoạ
Bài : Người lái đò sông Đà
(Nguyễn Tuân)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
7
Giúp HS :
1. Về kiến thức:
- Nhận thức rõ và yêu quý hơn vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước và con người lao động
Việt Nam.
- Cảm phục, mến yêu tài năng sáng tạo của Nguyễn Tuân, người nghệ sĩ tài hoa, uyên bác
đã dùng văn chương để khám phá, ca ngợi vẻ đẹp của nhân dân và Tổ quốc.
2. Về kĩ năng:
- Nâng cao kĩ năng đọc – hiểu tác phẩm
- Rèn luyện kĩ năng tự đọc, tự học một cách chủ động, sáng tạo.
- Kĩ năng sống:

+ Giao tiếp: giữa Gv và HS, HS với văn bản, HS với HS
+ Tư duy sáng tạo: vận dụng hiểu biết của cá nhân về đặc trưng của thể loại để khai
thác vẻ đẹp của thiên nhiên và con người thông qua từ ngữ, hình ảnh được sử dụng trong
tác phẩm.
+ Tự nhận thức: Thông qua tác phẩm, Gv định hướng cho HS cảm nhận tình yêu
thiên nhiên, yêu đất nước và con người Việt Nam.
3. Về tư tưởng và thái độ:
- Hiểu và phân tích đúng giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
II. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH:
- GV tiến hành giờ dạy theo các phương pháp: Đọc sáng tạo, tái hiện, gợi tìm, thảo
luận, so sánh, thuyết giảng.
8
III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
- SGK, SGV, thiết kế bài giảng.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
- Tạo tâm thế cho HS thông qua lời giới thiệu bài mới hoặc đặt câu hỏi giúp HS tích hợp
kiến thức đã học để tìm hiểu nội dung bài học mới.
Hoạt động của
GV:
Hoạt động của
HS:
Nội dung cần đạt
• Hoạt động 1:
Hướng dẫn HS tìm
hiểu chung về tác
giả và tác phẩm
* GV tổ chức cho
HS nhớ lại và trình
bày những nét cơ
bản về tác giả NT

(đã được học ở
CTNV 11)
* Gọi 1 HS đọc
phần tiểu dẫn.
?. Cho biết thể loại
và xuất xứ tác
phẩm?
?. Người lái đò
* Tái hiện kiến
thức và trình
bày.
* 1 HS đọc, cả
lớp theo dõi.
* Nêu thể loại
và xuất xứ.
* Trình bày
hoàn cảnh sáng
I/ Tìm hiểu chung:
1. Tác giả Nguyến Tuân :
(Xem lại phần TD bài Chữ
người tử tù, SGK Ngữ văn
11, tập I, tr 107).
2. Tác phẩm Người lái đò
sông Đà:
+Xuất xứ: Bài tùy bút được in
trong tập Sông Đà (1960).
+Hoàn cảnh ra đời:Thành quả
thu hoạch được trong chuyến
đi gian khổ và hào hứng tới
miền Tây Bắc rộng lớn, xa

9
sông Đà được sáng
tác trong hoàn cảnh
nào?
?. Thiên tùy bút đã
kế thừa những nét
riêng biệt, đặc sắc
nào trong phong
cách nghệ thuật của
NgTuân về đề tài,
nguồn cảm hứng,
thể loại và ngôn
ngữ?
?. Vì sao có thể nói
rằng, so với những
tập tùy bút viết
trước CM, Người
lái đò sông Đà nói
riêng và tập Sông
Đà nói chung đã
cho thấy diện mạo
của 1 NT đã căn bản
đổi thay, để trở
thành một nhà văn
mới trong thời đại
tác.
* Nêu nét đặc
sắc trong
phong cách.
* Suy nghĩ trả

lời.
* Phát biểu
cảm hứng chủ
xôi.
+ Tiêu biểu cho phong cách
nghệ thuật độc đáo của NT:
uyên bác, tài hoa, không quản
nhọc nhằn để cố gắng khai
thác kho cảm giác và liên
tưởng phong phú, bộn bề,
nhằm tìm ra những chữ nghĩa
xác đáng nhất.
+ Cho thấy diện mạo của một
NT mới mẻ, khao khát được
hòa nhịp với đất nước và cuộc
đời (không giống với NT
trước CM, con người chỉ
muốn xê dịch cho khuây cảm
giác “thiếu quê hương”)
+ Cảm hứng chủ đạo: Nhiệt
tình ca ngợi Tổ quốc, ca ngợi
nhân dân của một nhà văn mà
10
mới?
?. Từ điều vừa tìm
hiểu thử phát biểu
cảm hứng chủ đạo
của tác phẩm?
đạo. trái tim đang tràn đầy niềm
hứng khởi khi thấy nay mình

đã có đất nước, mình đã
không còn “thiếu quê hương”.
• Hoạt động 2:
Hướng dẫn HS đọc
- hiểu văn bản
* Hướng dẫn HS
tìm hiểu hình tượng
con sông Đà hung
bạo:
* Gọi HS đọc các
đoạn văn ở trang
186,187.
* Tổ chức cho HS
thảo luận câu 2
SGK: Trong thiên
tùy bút, tác giả đã
dùng những BP
nghệ thuật nào để
khắc họa một cách
ấn tượng hình ảnh
con sông Đà hung
* 1-2 HS đọc,
cả lớp theo dõi.
* HS thảo luận
theo 4 nhóm; 2
nhóm thực
hiện 1 câu hỏi
gợi ý của GV.
II/ Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình tượng con sông Đà

a. Một con sông hung bạo:
- Quan sát công phu, tìm hiểu
kĩ càng để khắc họa sự hung
bạo trên nhiều dạng vẻ:
+ Trong phạm vi 1 lòng sông
hẹp, như chiếc yết hầu bị đá
bờ sông chẹt cứng.
+ Trong khung cảnh mênh
mông hàng cây số của một
thế giới đầy gió gùn ghè, đá
giăng đến chân trời và sóng
bọt tung trắng xóa.
+ Những cái hút nước xoáy tít
lôi tuột mọi vật xuống đáy
sâu.
+ Những trùng vi thạch trận
11
bạo? Gợi ý:
+ Tác giả đã khắc
họa sự hung bạo ấy
trên nhiều dạng vẻ.
Chỉ ra những dạng
vẻ đó?
+ Để diễn tả chính
xác và sinh động
những gì NT quan
sát thấy về sự hung
bạo của dòng sông,
tác giả đã sử dụng
nhiều chi tiết NT

độc đáo? Thử nêu
vài dẫn chứng minh
họa?
?. Nguyễn Tuân còn
* Nhóm 1 trình
bày kết quả
thảo luận,
nhóm 2 bổ
sung.
* Nhóm 3 trình
bày kết quả
thảo luận,
nhóm 4 bổ
sẵn sàng nuốt chết con thuyền
và người lái.
+ Âm thanh luôn thay đổi:
oán trách nỉ non  khiêu
khích, chế nhạo  rống lên.
- Vận dụng ngôn ngữ , kiến
thức của các ngành, các bộ
môn trong và ngoài nghệ
thuật để làm nên hàng loạt so
sánh liên tưởng, tưởng tượng
kì lạ, bất ngờ.
+ Hình dung một cảnh tượng
rất đỗi hoang sơ bằng cách
liên tưởng đến hình ảnh của
chốn thị thành, có hè phố, có
khung cửa sổ trên “cái tầng
nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt

đèn điện”.
+ Tả cái hút nước quãng Tà
Mường Vát:
o nước thở và kêu như
cửa cống cái
bị sặc.
12
cho ta thấy, bên
cạnh và cả bên trong
sự hung bạo ấy,
hình ảnh con sông
vẫn nổi bật lên như
một biểu tượng cho
điều gì?
?. Nếu phải cho một
lời nhận xét ngắn
gọn về khả năng sử
dụng ngôn từ của
NT, em sẽ nói thế
nào?
* GV chuyển ý.
* Hướng dẫn HS
tìm hiểu hình tượng
con sông Đà trữ
tình:
* Gọi 1 HS đọc các
đoạn văn ở trang
190, 191.
?. Chứng minh rằng
những đoạn văn viết

sung.
* Phát biểu
cảm nhận
* Nêu nhận
o ặc ặc lên như vừa rót
dầu sôi vào.
+ Lấy hình ảnh “ô tô sang số
nhấn ga” trên “quãng đường
mượn cạp ra ngoài bờ vực”
để ví von với cách chèo
thuyền …
+ Tưởng tượng về cú lia
ngược của chiếc máy quay từ
đáy cái hút nước cảm thấy
có một cái thành giếng xây
toàn bằng nước sông xanh ve
một áng thủy tinh khối đúc
dày.
+ Dùng lửa để tả nước.
->Biểu tượng về sức mạnh dữ
dội và
vẻ đẹp hùng vĩ của thiên
nhiên đất nước.
->Bậc kì tài trong lĩnh vực sử
dụng
ngôn từ (sự phá cách mà
ngoại trừ các tay bút thực sự
13
về vẻ trữ tình của
sông Đà cũng là kết

quả của những công
phu tìm tòi khó
nhọc của một người
nhất quyết không
bao giờ chịu bằng
lòng với những tri
thức hời hợt?
* Nêu vấn đề và tổ
chức cho HS thảo
luận: Cách viết của
nhà văn đã thay đổi
thế nào khi chuyển
sang biểu hiện sông
Đà như một dòng
chảy trữ tình? Dẫn
chứng minh hoạ?
(Câu 3, SGK)
* GV chốt lại ý
chính
* Chuyển ý
xét.
* Lắng nghe,
góp ý kiến trao
đổi
* Lắng nghe,
góp ý kiến trao
đổi thống
nhất* 1 HS
đọc, cả lớp
theo dõi.

* HS có thể
đơn cử 1 ví dụ:
Để chắc chắn
dòng Đà không
hề đen->mấy
lần bay tạt
ngang trên con
sông, quan sát
kĩ càng để đi
đến quả quyết:
+ Vào mùa
xuân: nước
sông Đà có sắc
xanh - xanh
tài hoa, không ai làm nổi)
b. Một con sông Đà trữ tình:
- Viết những câu văn mang
dáng dấp mềm mại, yên ả,
trải dài như chính dòng nước:
con sông Đà tuôn dài như một
áng tóc trữ tình,
- Dụng công tạo ra một
không khí mơ màng, khiến
người đọc có cảm giác như
được lạc vào một thế giới kì
ảo.
+ Con sông giống như một cố
nhân lâu ngày gặp lại.
+ Nắng cũng “giòn tan” và cứ
hoe hoe vàng mãi cái sắc

Đường thi “yên hoa tam
nguyệt”
+ Mũi thuyền lặng lẽ trôi trên
dòng nước lững lờ như
thương như nhớ.
+ Con hươu thơ ngộ trên áng
cỏ sương như biết cất lên câu
14
* Hướng dẫn HS
tìm hiểu hình tượng
người lái đò trong
cuộc chiến đấu với
con sông Đà hung
bạo:
* Gọi HS đọc đoạn
miêu tả 1 quãng
thuỷ chiến ở mặt
trận sông Đà.
* Tổ chức cho HS
thảo luận câu 4
SGK: Phân tích hình
tượng người lái đò
trong cuộc chiến với
con sông Đà hung
bạo?
Gợi ý:
+ Thoạt nhìn, em có
nhận xét gì về tính
chất của cuộc chiến?
+ Kết quả ra sao?

ngọc bích.
+ Mỗi độ thu
về: lừ lừ chín
đỏ như da mặt
người bầm đi
vì rượu bữa.
* Thảo luận
theo nhóm nhỏ
(2 HS) và trình
bày. Các nhóm
khác bổ sung
* Lắng nghe,
phát biểu ý
kién trao đổi
* 1 HS đọc, cả
lớp theo dõi.
* Thảo luận
theo nhóm nhỏ
(2 HS) dựa trên
hỏi không lời.
+ Bờ sông hoang dại và hồn
nhiên như một bờ tiền sử,
phảng phất nỗi niềm cổ tích.
 Sự tài hoa đã đem lại
cho áng văn
những trang tuyệt bút.
 Tạo dựng nên cả một
không gian
trữ tình đủ sức khiến người
đọc say đắm, ngất ngây.

2. Hình tượng người lái đò
trong cuộc chiến đấu với con
sông Đà hung bạo:
- Tính chất cuộc chiến: không
cân sức
+ Sông Đà: sóng nước hò reo
quyết vật ngửa mình thuyền;
thạch trận với đủ 3 lớp trùng
vi vây bủa, được trấn giữ bởi
những hòn đá ngỗ ngược, hỗn
hào và nham hiểm  dữ dội,
hiểm độc với sức mạnh được
15
+ Nguyễn Tuân cho
thấy nguyên nhân
làm nên chiến thắng
của con người có hề
bí ẩn không? Đó
chính là điều gì?
?. Hãy cắt nghĩa vì
sao, trong con mắt
của NT, thiên nhiên
Tây Bắc quý như
vàng nhưng con
người Tây Bắc mới
thật xứng đáng là
vàng mười của đất
nước ta?
* GV thuyết giảng
sự gợi ý của

GV và trình
bày. Các nhóm
khác bổ sung.
* Phát biểu
cảm nhận.
* Nêu kết quả.
* Nêu nguyên
nhân
* Cắt nghĩa
theo cách cảm
nhận của bản
thân.
* Lắng nghe và
ghi vở.
nâng lên hàng thần thánh.
+ Con người: nhỏ bé, không
hề có phép màu, vũ khí trong
tay chỉ là chiếc cán chèo trên
một con đò đơn độc hết chỗ
lùi.
- Kết quả: Thác dữ đã không
chặn bắt được con thuyền;
con người chiến thắng sức
mạnh thần thánh của tự nhiên.
+ Con người cưỡi lên thác
ghềnh, xé toang hết lớp này
đến lớp kia của trùng vi thạch
trận; đè sấn được sóng gió,
nắm chặt cái bờm sóng mà
thuần phục sự hung hãn của

dòng sông.
+ Những thằng đá tướng phải
lộ sự tiu nghỉu, thất vọng qua
bộ mặt xanh lè.
- Nguyên nhân làm nên chiến
thắng: sự ngoan cường, dũng
cảm, tài trí, chí quyết tâm và
16
? Thử phát hiện nét
độc đáo trong cách
khắc hoạ nhân vật
ông lái đò?
* Hướng dẫn HS
vận dụng phép so
sánh Người lái đò
sông Đà với tp Chữ
người tử tù viết
trước CM ở phương
diện khắc họa con
người.
* Phát hiện và
trả lời.
* Tái hiện kiến
thức cũ và so
sánh
(Gv: nhìn con
người ở
phương diện
tài hoa, nghệ
sĩ; tạo tình

huống đầy thử
thách để nhân
vật bộc lộ
phẩm chất.
- cái đẹp,
người tài
không còn
gắn với 1 số ít
con người đặc
tuyển trong xã
nhất là kinh nghiệm đò giang
sông nước, lên thác xuống
ghềnh.
* Nhận xét:
+ Thiên nhiên: vàng; con
người lao động: vàng mười
 trong cảm xúc thẩm mĩ
của tác giả, con người đẹp
hơn tất cả và quý giá hơn tất
cả.
+ Con người được ví với khối
vàng mười quý giá lại chỉ là
những ông lái, nhà đò nghèo
khổ, làm lụng âm thầm, giản
dị, vô danh.
+ Những con người vô danh
đó đã nhờ lao động, nhờ cuộc
đấu tranh chinh phục thiên
nhiên mà trở nên lớn lao, kì
vĩ, hiện lên như đại diện của

Con Người.
 Nét độc đáo trong
17
? Có thể xem
NLĐSĐ như một
khúc hùng ca, ca
ngợi điều gì?
hội)
* Suy nghĩ trả
lời.
cách khắc hoạ:
- Tô đậm nét tài hoa
nghệ sĩ.
- Tạo tình huống đầy thử
thách để
nhân vật bộc lộ phẩm chất.
- Sử dụng ngôn ngữ miêu
tả đầy cá
tính, giàu chất tạo hình.
=>Khúc hùng ca ca ngợi con
người,
ca ngợi ý chí của con người,
ca ngợi lao động vinh quang
đã đưa con người tới thắng lợi
trước sức mạnh tựa thánh
thần của dòng sông hung dữ.
Đó chính là những yếu tố làm
nên chất vàng mười của nhân
dân Tây Bắc và của những
người lao động nói chung.

• Hoạt động 3:
Hướng dẫn HS
III/ Tổng kết:
18
tổng kết bài học
?. Người lái đò
sông Đà ngợi ca
điều gì?
?. Qua tác phẩm, em
có thể rút ra được
điều gì về tác giả
Nguyễn Tuân?
• Hoạt động 4:
Hướng dẫn HS
luyện tập
• Hoạt động 5:
Củng cố
* Gọi HS đọc phần
Ghi nhớ
* Tổng kết bài
học theo những
câu hỏi của
GV.
* Lắng nghe
GV hướng dẫn;
luyện tập
* HS đọc
- Tác phẩm: Ngợi ca vẻ đẹp
vừa kì vĩ, hào hùng, vừa trữ
tình, thơ mộng của thiên

nhiên và nhất là của con
người lao động bình dị ở
miền Tây Bắc
- Tác giả Nguyễn Tuân:
+ Tình yêu đất nước say đắm,
thiết tha.
+ Lao động nghệ thuật
nghiêm túc, cần cù, công phu.
+ Tài hoa, uyên bác trong
việc dùng chữ nghĩa.
IV/ Luyện tập:
- Làm câu 5 phần Hướng dẫn
học bài ở lớp
- Làm bài tập 1,2 phần Luyện
tập ở nhà
19
Đây là một trong số những tác phẩm được xem là khó về mặt ngôn từ, HS đọc khó hiểu
và hầu như các em không yêu thích tác phẩm này. Nhưng, để thay đổi theo cách dạy này
thì các em cảm thấy ngôn từ của Nguyễn Tuân có nhiều nét khám phá.
Qua việc tìm hiểu nội dung của tác phẩm đã giúp HS giáo dục kĩ năng sống: giao tiếp, tư
duy sáng tạo.
5. Kết quả kiểm nghiệm:
Tác phẩm này được dạy thí điểm theo phương pháp tích cực ở lớp 12A và đã có
những thành công đáng kể, hầu hết các em đều có sự hứng thú với cách dạy này. Tuy
nhiên, dạy theo nhóm thì lớp hơi ồn, mất trật tự, nhưng các em đều cảm thấy giờ văn
không còn nhàm chán, buồn ngủ như trước. Và chúng tôi thống nhất áp dụng đổi mới
hình thức dạy học theo phương pháp này vào năm học tiếp theo.
KẾT LUẬN
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là việc làm cần thiết và cần phải đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng hiện đại hoá xã hội. Nhất là đối với học sinh lớp 12, lứa

tuổi được xem là nhạy cảm và bắt đầu cuộc sống độc lập. Vì vậy, thông qua các bài học
trong Ngữ văn lớp 12, giáo viên có thể vận dụng các tình huống giáo dục vào bài giảng
của mình thêm phong phú, lôi cuốn sự chú ý của học sinh và phát huy tinh thần tự học,
tính sáng tạo của học sinh.
20
21