Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành bộ môn hóa học lớp 8

- 1 -
I. TÊN ĐỀ TÀI:
“MỘT SỐ KINH NGHIỆM TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
THỰC HÀNH BỘ MÔN HÓA HỌC LỚP 8 ”
II/ ĐẶT VẤN ĐỀ:
Hóa học là bộ môn khoa học tự nhiên mà học sinh được tiếp cận muộn
nhất, nhưng nó lại có vai trò quan trọng trong nhà trường phổ thông. Môn hóa
học cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức phổ thông, rèn cho học
sinh óc tư duy sáng tạo và khả năng trực quan nhanh nhạy. Vì vậy giáo viên
bộ môn hóa học cần hình thành ở các em một số kĩ năng cơ bản, thói quen
học tập và làm việc khoa học, bên cạnh đó còn hình thành cho các em những
phẩm chất cần thiết như cẩn thận, kiên trì, trung thực, tỉ mỉ, chính xác đặc biệt
là kĩ năng thực hành bởi vì thông qua thí nghiệm tự làm mà học sinh có thể:
- Hình thành khái niệm, tính chất hóa học mới.
- Ôn tập, củng cố kiểm tra kiến thức thông qua thí nghiệm hóa học.
- Rèn luyện kĩ năng thực hành hóa học và áp dụng vào thực tế cuộc
sống một cách có khoa học.
Qua thực tế giảng dạy bộ môn hóa học khối 8,9 và hơn hai mươi mấy
năm qua, ngoài việc đảm bảo nghiệm ngặt đúng, đủ có chất lượng về nội
dung, chương trình, phương pháp bộ môn nhằm từng bước nâng cao chất
lương giảng dạy đại trà tôi đã bỏ ra biết bao công sức tìm tòi, phát hiện, tổ
chức bồi dưỡng đội ngũ học sinh năng khiếu hóa học nhất là học sinh giỏi
thực hành hóa học lớp 8 là môn học đầu tiên các em bắt đầu học tập, thực
hành hóa học bậc THCS khác với bộ môn khác như Ngữ Văn, Toán, Anh
Văn… học sinh có năng khiếu được phát hiện khá sớm ngay từ lớp 6 thậm chí
ở bậc tiều học còn hóa học đến năm lớp 8 các em mới được học tập. Hóa học
là môn khoa học thực nghiệm, việc dạy và học hóa ở trường phổ thông phải
gắn với thí nghiệm. Thông qua việc tổ chức dạy và học đầy đủ, có chất lượng
các bài thực hành nhất định học sinh sẽ hứng thú, ham thích kể cả say mê học
tập bộ môn hóa học, dù kiến thức mới mẻ nhưng các em tự tay thực hành,
nghiệm thu, đánh giá kết quả thí nghiệm, giải thích hiện tượng từ đó kiến

thức sẽ được khắc sâu. Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học
sinh giỏi thực hành bộ môn Hóa học lớp 8” được tôi nghiên cứu, thể nghiệm
từ năm học 2007-2008 đến 2012-2013 nhằm phục vụ 2 mục tiêu lớn trong
giảng dạy hóa học 8.
- Giúp học sinh tiếp cận ngay nội dung kiến thức, kĩ năng thực hành
hóa học 8 ngay từ đầu với niềm say mê, hứng thú làm cơ sở nâng cao chất
lượng bộ môn đại trà …
- Tổ chức phát hiện học sinh giỏi thực hành hóa học 8 là nền tảng hạt
nhân cho phong trào học tập của mỗi lớp, đồng thời định hướng giúp đỡ cho
bản thân học sinh giỏi có đủ mọi tố chất ban đầu để tự tu dưỡng rèn luyện
đam mê bộ môn ở các lớp 9, bậc THPT sau này, góp một phần nhỏ bé vào quá
trình đào tạo nhân tài cho đất nước mai sau.
- 2 -
Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành bộ
môn Hóa học lớp 8” được tôi thể nghiệm gần 6 năm học qua xuất phát từ một
số yêu cầu thực tế đã, đang diễn ra không những trong nhà trường, địa
phương nơi tôi công tác mà theo ý kiến chủ quan thực trạng này thật phổ biến
trên mọi miền đất nước đó là:
- Về mặt chương trình nội dung SGK mới ban hành từ năm học
2004-2005: Ngay từ tiết học đầu tiên, học sinh lớp 8 bậc THCS rất bỡ ngỡ,
chưa có sự chuẩn bị về tâm, thể để học tập, rèn luyện kĩ năng bộ môn hóa học
8 nên cần nhiều thời gian để thẩm định kết quả học tập cũng như phát hiện
học sinh năng khiếu.
- Về các điều kiện cơ sở vật chất hỗ trợ cho giảng dạy bộ môn: Đa số
các trường THCS thiếu phòng bộ môn, thiếu cán bộ chuyên trách phòng bộ
môn, trang thiết bị thí nghiệm vừa thiếu vừa lạc hậu, hóa chất, mẫu vật, chai
lọ cũng chẳng đảm bảo yêu cầu tối thiểu phục vụ các tiết thực hành.
- Về mặt giáo viên: một số bộ phận không nhỏ giáo viên bộ môn hóa
học còn ngại trong việc tiếp cận với đổi mới phương pháp giảng dạy theo
hướng: Dạy học tích cực: tích cực hóa hoạt động của học sinh, lấy học sinh

làm trung tâm của quá trình dạy học hoặc chưa tổ chức tốt các hoạt động
nhận thức giúp học sinh phát huy tích cực tính sáng tạo, kĩ năng tự học tập, kĩ
năng tìm tòi, phát hiện, tư duy kiến thức cũng như kĩ năng vận dụng kiến thức
hóa học để giải quyết một số vấn đề liên quan đến bộ môn.
- Kĩ năng thực hành của học sinh mới đảm bảo yêu cầu về mặt chương
trình, nội dung SGK quy định nên dẫn đến hệ quả rất lúng túng, thiếu cơ sở
khoa học từ khâu đánh giá kết quả học tập hóa học về kiến thức lẫn thực hành
của học đại trà từ đó công tác phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành
không vững chắc, thiếu độ tin cậy cao, đôi khi cứ chạy theo“bệnh thành
tích”cứ hẹn lại lên: chọn, thành lập đội tuyển để bồi dưỡng tham dự các đội
khảo sát cấp phòng, cấp sở nhưng với cách làm vội vàng như thế tất nhiên kết
quả sẽ không bao giờ cao, đôi khi gây tác dụng ngược lại phong trào học sinh
giỏi của đơn vị mình: ( chọn trùng lặp học sinh giỏi từ 2 môn văn hóa trở lên
mà không tính đến yếu tố chủ thể học sinh có thực sự say mê, hứng thú, tự
giác theo đuổi bộ môn tới cùng hay không?) . Đặc biệt qua thực tế nhiều năm
học được phân công phụ trách công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa
học 8 ( kể cả hóa 9) tôi rút ra được một số tồn tại khá lớn trong khâu bồi
dưỡng học sinh giỏi thực hành đó là :
+ Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi hóa học là một bộ phận hữu cơ
không thể tách rời trong việc đổi mới phương pháp dạy - học của thầy và chất
lượng học sinh giỏi thực hành hóa học 8, có thể nói: “ chất lượng học sinh
giỏi thực hành tỉ lệ thuận với chất lượng đại trà của bộ môn”. Nhiều giáo
viên chưa thực sự quan tâm đến yếu tố này.
+ Kế hoạch tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa học 8 chưa
được gia công đầu tư đúng mức ở các khâu xây dựng kế hoạch dài, tập trung,
ngắn hạn, giáo trình, giáo án, chuẩn bị mọi công cụ hỗ trợ dạy bồi dưỡng thực
- 3 -
hành, các hoạt động dạy theo góc , dạy theo nhóm, có thể thực hiện song hiệu
quả không cao, thực hiện kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng thực hành ( kể
cả kiến thức) còn mang đậm tính chủ quan của người thầy, thiếu sự đầu tư tạo

điều kiện để học sinh tự đánh giá chất lượng học tập, rèn luyện kĩ năng khâu
sàn lọc, chọn lựa đội tuyển chính thức rất khó khăn.
+ Chưa phát huy, tận dụng trang thiết bị, tư liệu, tài liệu nhằm phục vụ
công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa 8 trong điều kiện cụ thể của
đơn vị mình ( hầu hết các trường trung học cơ sỏ đều thiếu trang thiết bị
phục vụ thí nghiệm hóa 8,9 hoặc có với tình trạng hư hỏng).
+ Sự phối kết hợp với các lực lượng xã hội hóa trong và ngoài nhà
trường hỗ trợ công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành còn xem nhẹ đôi khi
khoán trắng cho giáo viên phụ trách.
- Về mặt học sinh giỏi thực hành: hạn chế lớn nhất của các em vẫn là
chưa xác lập con đường tự học, tự rèn luyện kĩ năng ở nhà, ở phòng bộ môn,
ở thư viện, trên mạng Internet … dẫn đến khá thụ động trong phát hiện vấn đề
, dự đoán hiện tượng, tính chất hóa học, quan sát, mô tả , giải thích, kết luận
chưa thật sự đậm nét chủ thể sáng tạo tự học ở mỗi em. Tự học còn lúng túng,
kĩ năng cách sử dụng hóa chất, một số quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm
còn vi phạm dù được giáo viên bồi dưỡng dặn dò thật chu đáo, kĩ lưỡng song
đó đây vẫn còn một số nhỏ học sinh giỏi nhầm lẫn nhưng tác hại ,không lớn.
Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành
bộ môn Hóa học lớp 8” ra đời, thể nghiệm tương đối dài cũng nhằm mục
đích hạn chế những tồn tại trong quá trình dạy học hóa học 8 tại lớp, quá trình
tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa 8. Từ đó khẳng định tác dụng
thực tế của đề tài đã được tôi tiến hành thể nghiệm. Đề tài chỉ giới hạn trong
lĩnh vực tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa học 8 và qua đó làm
rõ mối quan hệ giữa dạy chính khóa và tổ chức dạy – học bồi dưỡng học sinh
giỏi, năng khiếu trong xu thế chung của toàn ngành đối với phương pháp dạy
học hóa học bậc THCS theo tinh thần dạy học tích cực.
III/ CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành bộ
môn Hóa học lớp 8” xuất phát từ mục tiệu giáo dục - đào tạo của Đảng , nhà
nước , ngành đề ra trong thời kì đất nước đổi mới, tiến lên công nghiệp hóa –

hiện đại hóa và hội nhập quốc tế đó là : “ nâng cao dân trí , đào tạo nhân
lực , bối dưỡng nhân tài”, đáp ứng tốt nhất yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ
quốc và mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh. Ngoài
mục tiêu chung đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức ,
tri thức , sức khỏe , thẫm mĩ và nghề nghiệp trung thành với lí tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội , bồi dưỡng nhân cách , phẩm chất năng lực của
công dân… nhiệm vụ cao cả của ngành là tổ chức trường học, cán bộ, giáo
viên, nêu cao tinh thần trách nhiệm, nỗ lực phát hiện – bồi dưỡng khoa học
hiệu quả nhân tài cho tổ quốc mà công tác bồi dưỡng học sinh giỏi , năng
khiếu từ bậc trung học cơ sở mang giá trị nền tảng ban đầu, bước nhảy đà đầu
- 4 -
tiên càng được nâng niu , chăm sóc. Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi
dưỡng học sinh giỏi thực hành bộ môn Hóa học lớp 8” góp phần nâng cao
chất lượng dạy học hóa học 8 nói riêng bộ môn hóa 8,9 nói chung theo yêu
cầu dạy học tích cực mà ngành đã, đang thực hiện đồng thời tạo ra sự phối
hợp, bổ sung giữa dạy bồi dưỡng học sinh giỏi và dạy chính khóa đối tượng
đại trà giúp người thầy tự phấn đấu hoàn thiện tay nghề, đảm bảo yêu cầu đổi
mới phương pháp dạy học. Đề tài khơi gợi, định hướng, tổ chức các hoạt động
tự học, học nhóm, học hợp tác cho học sinh giỏi từ đó điều chỉnh và giúp các
em rèn luyện kĩ năng học tập tự giác, chủ động, sáng tạo làm hạt nhân nâng
cao chất lượng học tập bộ môn khối, lớp.
IV/ CƠ SỞ THỰC TIỄN: Qua trải nghiệm, thể hiện gần 6 năm học từ 2007-
2013. Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực
hành bộ môn Hóa học lớp 8” hẳng năm được bổ sung, đúc kết kinh nghiệm
đến nay có thể khẳng định đã đạt được một số kết quả khả quan và giải quyết
thỏa đáng nhiều tồn tại trong công tác dạy học bộ môn hóa cũng như bồi
dưỡng học sinh giỏi thực hành:
1) Chất lượng học tập bộ môn hóa 8 được nâng cao, giữ vững liên tục
trong 6 năm học qua:
2) Chất lượng bộ môn hóa 8 năm học 2007-2008:

Khối
lớp 8
Tổng
số
Giỏi Khá Trung bình Yếu
Giải
thích
SL TL SL TL SL TL SL TL
8
1
8
2
8
3
8
4
33
34
34
36
2
5
4
6
6.1
14.7
11.7
16.6
4
5

4
6
12.1
14.7
11.7
16.6
15
15
16
12
45.5
44.1
47.5
33.3
11
9
10
12
33.3
33.3
8
29.4
33.3
+ Tỉ lệ học sinh yếu trên 30 em.
+ Tỉ lệ học sinh khá, giỏi rất hạn chế.
* Chất lượng bộ môn hóa 8 năm học 2009-2010:
Khối
lớp 8
Tổng
số

Giỏi Khá Trung bình Yếu
Giải
thích
SL TL SL TL SL TL SL TL
8
1
8
2
8
3
8
4
32
32
34
32
8
6
6
6
25
18.8
17.6
18,8
5
8
8
4
15.6
25

23.5
12.5
15
15
17
21
46.9
46.9
50
65
4
3
3
1
12.5
9.4
8.8
3.1
- 5 -
- Tỷ lệ HS từ TB trở lên chiếm 91 % .
- HS giỏi, khá tăng lên rõ rệt, không có HS kém.
- Tỉ lệ HS yếu, thấp.
*Kết quả khảo sát học sinh giỏi thực hành trong những năm học đầu tiên:
Năm
học
Cấp thành
phố
Cấp tỉnh
Toàn đoàn cấp
tỉnh

Ghi chú
2008-
2009
1 giải ba
1giải kk
2009-
2010
1 giải nhì
1 giải kk
1giải ba
3) Đổi mới phương pháp dạy- học hóa học 8 theo tinh thần dạy- học
tích cực được xác lập ngày càng hoàn thiện ở GV chủ nhiệm đề tài, chứng
minh tính đúng đắn, thiết thực của mối quan hệ “tỉ lệ thuận” giữa dạy học
chính khóa với dạy học bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa 8.
4) Giải quyết có hiệu quả rõ nét tình trạng học sinh rất yếu trong khâu
tự học, tự nghiên cứu thực hành kể cả học sinh giỏi trong đội tuyển học sinh
giỏi thưc hành hóa 8. Đề tài đã từng bước tạo điều kiện để học sinh phát huy
tốt nhất tính tích cực học tập của học sinh đại trà đồng thời rèn luyện kĩ năng
tự học tập tích cực cho đội ngũ học sinh giỏi.
5) Đề tài mạnh dạn đưa ra hàng loạt biện pháp, giải pháp nhằm tháo
gỡ một số vấn đề lý luận cũng như thực tiễn đó là: “ Làm sao tổ chức triển
khai bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành có hiệu quả đạt yêu cầu tổ, trường,
ngành đề ra trong xu thế toàn ngành thực hiện đối với phương pháp dạy- học,
dạy và học tích cực ở nhà trường THCS”. Ngoài ra, những biện pháp khả thi
trong đề tài đã, đang giải quyết vấn nạn lớn trong dạy bồi dưỡng hóa thực
hành là cơ sở trường học rất thiếu từ cán bộ chuyên trách, phòng bộ môn đúng
chuẩn, trang thiết bị, hóa chất, mẫu vật, thiết yếu để phục vụ thí nghiệm cũng
như cảnh giác cao về phòng tránh cháy nổ, đảm bảo an toàn tuyệt đối khi tổ
Đổi mới phương
pháp dạy học

hóa học 8
Chất lượng bồi dưỡng
ddưỡng
Học sinh giỏi thực hành
HS đạt
giải
Chất lượng
bộ môn
HS đạt
giải
- 6 -
chức cho học sinh thí nghiệm nhất thiết không được lơ là chủ quan đối tượng
của mình là học sinh giỏi.
V/ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
Ngay từ đầu năm 2007-2008 sau khi được hiệu trưởng bổ nhiệm chức
danh Tổ Trưởng Chuyên môn Tổ: Hóa- Sinh- Thể dục, chịu trách nhiệm toàn
diện tổ, dạy hóa học khối 8, 9, bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành hóa học 8,
tôi bắt tay xây dựng, tổ chức, thể nghiệm đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức
bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành bộ môn Hóa học lớp 8” sau gần 6 năm
học với hàng chục lần bổ sung, điều chỉnh, đúc kết kinh nghiệm cả hai mặt lý
luận lẫn thực tiễn, đến tháng 4 năm học 2012-2013 có thể khẳng định đề tài
khá hoàn thiện hàng loạt biện pháp, giải pháp qua thể nghiệm đã được kiểm
chứng có hiệu quả đó là:
 Biện pháp 1: Nâng cao chất lượng dạy học bộ môn hóa học 8 tạo động
lực nâng cao hiệu quả trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thực hành
Hóa 8.
Với quan niệm muốn dạy học bồi dưỡng học sinh giỏi năng khiếu, thực
hành đạt yêu cầu cao trước hết người Thầy phải tự nỗ lực phấn đấu nâng cao
chất lượng dạy - học Hóa 8 đại trà, thường trực áp dụng đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh.Chọn lọc những

mặt tích cực nhất, tinh hoa nhất để tổ chức bồi dưỡng sau khi đúc kết nội
dung, chương trình SGK, đổi mới phương pháp dạy học từ đó hạn chế đến
mức thấp nhất các biểu hiện thường xảy ra ở nhóm đối tượng học sinh giỏi ở
các lớp, nhóm đối tượng trong đội tuyển hóa học 8 đang được bồi dưỡng:
không hứng thú trong các giờ học chính nội khóa, chưa thể hiện cánh chim
đầu đàn trong phong trào học tập, rèn luyện tại đơn vị mình. Nếu không kịp
thời chấn chỉnh sẽ dẫn đến thái độ tự mãn, chủ quan ở các em học sinh giỏi
nói chung và các em học sinh giỏi thực hành nói riêng.
Nâng cao chất lượng dạy học bộ môn hóa học 8 đòi hỏi người Thầy
thường xuyên, liên tục cải tiến phương pháp dạy học:Kết hợp sử dụng thiết bị
dạy học tối thiểu với việc ứng dụng công nghệ thông tin một cách linh hoạt,
phù hợp đảm bảo tính hiệu quả của việc dạy học tích cực
Ví dụ: Một số thí nghiệm hóa học có điều kiện GV làm hoặc HS thực hiện
được thì không nên sử dụng hình ảnh thí nghiệm trong bài.
Nên kết hợp phương pháp này với phương pháp khác như phương pháp
thí nghiệm, nêu vấn đề, học tập theo nhóm nhỏ, sơ đồ tư duy để tăng tính đa
dạng và hiệu quả. nhằm nâng cao đồng bộ chất lượng đại trà lẫn chất lượng
bồi dưỡng sẽ giúp người giáo viên không ngừng tự học, tự nâng cao tay nghề
và đây cũng là yếu tố thành công trong nghề dạy học….
 Biện pháp 2. Tạo cho học sinh yêu thích bộ môn thông qua các tiết dạy
thực hành theo phân phối chương trình để tuyển chọn đội tuyển.
- 7 -
a)Tạo cho học sinh yêu thích bộ môn hóa học:
Để tạo cho học sinh yêu thích môn hóa học nói chung và hóa học 8 nói riêng,
giáo viên cần giúp cho các em có sự định hướng về môn học, biết rõ mục
đích, yêu cầu môn học:là bộ môn khoa học gắn liền với tự nhiên, đi cùng đời
sống con người. Việc học tốt bộ môn hóa học trong nhà trường sẽ giúp các
em hiểu rõ về cuộc sống, những biến đổi vật chất trong cuộc sống hàng ngày.
Từ những hiểu biết này giáo dục học sinh ý thức bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên của tổ quốc, đồng thời biết làm những việc bảo vệ môi trường sống

trước những hiểm họa về môi trường do con người gây ra trong thời kì công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm tạo dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn. Có thể
nói môn hóa học trang bị cho các em những kiến thức cơ bản, tối thiểu để các
em khỏi bỡ ngỡ trong các tình huống gặp phải trong tự nhiên, trong cuộc
sống. Từ đó lý giải được các hiện tượng tự nhiên kì bí, bài trừ mê tín dị
đoan…
- Qua từng tiết học trong chương trình giáo viên khéo léo dẫn dắt các em
đến với các thí nghiệm do giáo viên biểu diễn và từ đó các em lại tự biểu
diễn các thí nghiệm từ đơn giản đến phức tạp thông qua 7 bài thực hành ở
SGK.
- Qua từng tiết học, giáo viên giúp các em việc vẽ hình, từ đó các em sẽ
yêu thích môn học hơn. Đây là cơ hội giáo viên phát hiện những học sinh
có năng khiếu vẽ hình đẹp là một tiêu chí cần phải có trong khi viết tường
trình và vẽ hình khi thực hành sau này .
b) Tổ chức tốt các tiết thực hành theo phân phối chương trình:
HS: Yêu cầu sự chuẩn bị của học sinh trước khi lên lớp phải đảm bảo:
- Bảng tường trình về nội dung thực hành, hóa chất, dụng cụ, cách tiến
hành. (nếu có thể tự kiếm những hóa chất tự có ở địa phương như vôi sống,
cát trắng, đường cát trắng, muối ăn…)
GV: - Phân nhóm học sinh ngay từ đầu năm học nhận lớp
- Chuẩn bị hóa chất, dụng cụ cho học sinh
- Lập kế hoạch cụ thể khi lên lớp(Giáo án)
- Dự đoán các tình huống có thể xảy ra trong quá trình thực hành
,GV: cần theo dõi từng nhóm, từng cá nhân để rèn luyện kỹ năng thực hành
và thao tác thực hành cho các em như: quan sát, biết nhận xét các hiện tượng
trong quá trình xảy ra và đặc biệt hơn cả các thí nghiệm biểu diễn phải thật sự
an toàn, tránh cháy, tránh nổ.
VD: Nếu thí nghiệm đốt cháy H
2
trong không khí hay trong khí O

2
phải an
toàn vì hỗn hợp H
2
và O
2
khi cháy, cháy rất nhanh và tỏa nhiều nhiệt. Nhiệt
- 8 -
này làm cho thể tích hơi nước tạo thành sau phản ứng tăng lên đột ngột nhiều
lần, do đó làm chấn động mạnh trong không khí, gây tiếng nổ.
- Muốn tránh nổ các em cần phải biết làm thế nào?
Từ các tiết học này giáo viên sẽ phát hiện những HS có kỹ năng thực hành tốt
để chọn vào đội tuyển
c)Tổ chức tuyển chọn HS để tiếp tục bồi dưỡng dự thi cấp thành phố:
- Đây là bước hết sức quan trọng, đòi hỏi giáo viên bồi dưỡng phải có sự
tập trung cao độ, xác định nội dung, thời lượng và qui trình bồi dưỡng sao cho
thích hợp? Chọn đối tượng nào để bồi dưỡng?
- Đối tượng HS cần tuyển chọn để tiến hành bồi dưỡng phải đảm bảo các
tiêu chí sau:
*Ham thích môn học, dạn dĩ, có kỹ năng tốt về thực hành, học lực từ khá
trở lên, hạnh kiểm tốt và có khả năng vẽ hình đẹp.
- Trong những năm qua HS tham gia khảo sát khá nhiều từ 20 em trở lên
việc này đòi hỏi GV phải dày công để chọn ra đối tượng HS bồi dưỡng cho
thật chính xác theo tiêu chí trên qua các lần tham gia khảo sát vòng1, vòng 2 .
. * Đề khảo sát GV ra phải đảm bảo 2 nội dung sau:
KỲ THI CHỌN HỌC GIỎI THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH (Vòng 1)
MÔN :Hoá học lớp 8 (2012-2013)
Thời gian :60 phút
ĐỀ CHÍNH THỨC
A)Phần lý thuyết : (30 phút, 5 đ)

1. Cho biết cách sử dụng đèn cồn ? (2,5đ)
2. Nêu công dụng của cốc thuỷ tinh, bình cầu đáy tròn và vẽ hình (2,5đ)
B) Phần thực hành : (30 phút, 5 đ)
Tách riêng từng chất ra khỏi hỗn hợp gồm muôi ăn và cát ?
Đáp án :
A) Phần lý thuyết :
1. Nêu đúng và đầy đủ các bước sử dụng đèn cồn (2,5 đ)
2. Nêu đúng và các công dụng của cốc thuỷ tinh (1,5 đ)
Vẽ hình đúng và đẹp (1 đ)
B) Phần thực hành :
- Thao tác an toàn (1 đ)
- Cho hỗn hợp vào nước khuấy đều (0,5 đ)
- Lọc bằng phễu, giấy lọc trên giá sắt (0,5 đ)
- Cô cạn dung dich bằng cốc sứ (1,0 đ)
- Sản phẩm muối tinh sạch, khô (1,0 đ)
- Sản phẩm cát khô, sạch (1,0đ)
Với bài khảo sát này giúp GV phát hiện ra các em có khả năng tư duy
cao, có kĩ năng về thực hành và vẽ hình đẹp, nếu còn yếu về mặt nào thì GV
- 9 -
có thể tiếp tục sửa sai cho các em trong quả trình bồi dưỡng tiếp theo….Từ
kết quả khảo sát, GV sẽ chọn 2 đến 4 em để bồi dưỡng và sau đó chọn lại còn
2 em tham gia dự thi cấp thành phố.
 Biện pháp 3. Tập trung nghiên cứu, tự kiểm tra, rà soát, đối chiếu với
chương trình giảm tải, chuẩn kiến thức bộ môn để thiết kế chương trình
bồi dưỡng thực hành Hóa 8 :
Trên cơ sở kinh nghiệm đúc kết qua từng năm học, ngay từ tháng 7( trong
thời gian nghỉ hè), tôi tập trung nghiên cứu toàn bộ nội dung chương trình
SGK hóa học 8 đối chiếu với chương trình cập nhật của bộ, chương trình
giảm tải, yêu cầu chuẩn kiến thức kỷ năng. Đặc biệt nghiên cứu 7 bài thực
hành để thiết riêng chương trình bồi dưỡng thực hành môn hóa học lớp 8

Thời
gian
Giáo
viên
Nội dung dạy Ghi chú
Tuần 1,2 1.Một số qui tắc an toàn trong PTN
2.Cách sử dụng hóa chất
3 Một số dụng cụ thí nghiệm
4.Một số thao tác thực hành
5.Một số biện pháp sơ cứu trong PTN
6. Lý thuyết cắt uốn ống thủy tinh
*7. Bài thực hành 1: Tách chất từ hỗn hợp
Viết bảng
tường trình
Tuần 3,4
8.Tách đường ra khỏi hỗn hợp đường và cát
9.Tách đường ra khỏi hỗn hợp đường và
tinh bột
10.Tách bột sắt ra khỏi bột sắt và lưu huỳnh
Viết bảng
tường trình
*11 Bài thực hành 2 : Sự lan tỏa cuachất
Viết bảng
tường trình
Tuần 5,6
8.Thí nghiệm chứng minh định luật bảo toàn
khối lượng
Vẽ hình,viết
bảng tường
trình

*9. Bài thực hành 3: Dấú hiệu của hiện
tượng và phản ứng hóa học
Viết bảng
tường trình
Tuần
7,8
10.Tính chất hóa học của Oxi

Viết bảng
tường trình
*11 .Bài thực hành 4: Điều chế - thu khí
Oxi và thử tính chất của Oxi
Vẽ hình,
bảng tường
- 10 -
trình
Tuần
9,10
12.Tính chất hóa học của Oxi:
-Sắt cháy trong khí Oxi
-Lưu huỳnh cháy trong khí Oxi
-Phot pho cháy trong khí Oxi
Vẽ hình,
bảng tường
trình
Tuần
11,12
*13.Bài thực hành 5: Điều chế - thu khí
Hidro và thử tính chất của Hidro
Vẽ hình,

bảng tường
trình
14.Tính chất hóa học của Hidro:
-Hidro tác dụng với Oxi
-Hidro tác dụng với đồng II Oxit
Vẽ hình,
bảng tường
trình
Tuần 13 *15.Bài thực hành 6:
Tính chất hóa học của nước
Viết bảng
tường trình
16.Cách bảo quản hóa chất
Tuần 14 *17.Bài thực hành 7:
Pha chế dung dịch theonồng độ
Viết bảng
tường trình
18. Ôn tổng hợp- Giải đề
 Biện pháp 4. Thiết kế bài giảng, tăng cường số lượng lẫn nội dung các
bài thực hành Hóa 8 để rèn luyện, củng cố, nâng cao chất lượng thực
hành thí nghiệm cho HS đội tuyển:
Mọi thành công trong giảng dạy bồi dưỡng HS giỏi thực hành nói riêng phải
xây dựng thật kĩ lưỡng, chu đáo thiết kế bài dạy trước khi lên lớp. Từ thực
tiễn, từ đối tượng HS cụ thể của mỗi đội tuyển qua mỗi năm học phải đúc kết
rút ra được những ưu, khuyết của giáo trình đồng thời có hướng bổ sung điều
chỉnh kịp thời.Tổ chức giảng dạy, bồi dưỡng HS giỏi thực hành hóa 8 đạt yêu
cầu cao.
Ví dụ: Khi dạy bài thực hành 3,5 tôi thiết kế bài dạy rất công phu, khoa học :
- Đảm bảo phương pháp bộ môn theo hướng tích cực .
- Chú ý đặt vấn đề để HS giải quyết vấn đề có liên quan đến thực hành .

- Áp dụng phù hợp các chuyên đề
- Ứng dụng công nghệ thông tin vào thực hành qua bản đồ tư duy:
Bài thực hành 3
DẤU HIỆU CỦA HIỆN TƯỢNG VÀ PHẢN ỨNG HÓA HỌC
I/ MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Phân biệt được hiện tượng vật lí và hiện tượng hóa học
- Nhận biết được dấu hiệu có phản ứng hóa học xảy ra
- 11 -
2. Kĩ năng
- Tiếp tục rèn luyện để thực hiện thành thạo các thao tác thí nghiệm như lấy
hóa chất, sử dụng dụng cụ, hòa tan chất rắn trong nước, đun nóng ống
nghiệm.
- Rèn luyện kĩ năng quna sát, nhận xét các hiện tượng thí nghiệm
II/ NỘI DUNG
1. Thí nghiệm hòa tan và đun nóng thuốc tím
2. Thí nghiệm thực hiện phản ứng với Canxihiđroxit.
III/ DỤNG CỤ VÀ HÓA CHẤT
1. Dụng cụ dùng cho mỗi nhóm
Ống nghiệm (6), ống dẫn bằng thủy
tinh hình chữ L (1), đũa thủy tinh (1),
kẹp ống nghiệm (1), giá để ống
nghiệm (1), giá để ống nghiệm (1),
đèn cồn (1)
2. Hóa chất
Kali pemanganat (thuốc tím) : 1 gam
Nước vôi trong : 10 ml
Cây hương (hoạc que đốm), nước cất
IV/ LƯU Ý VỀ AN TOÀN TRONG THÍ NGHIỆM
- Khi thực hiện phản ứng đun nóng ống nghiệm chứa hóa chất phải cẩn thận,

không cuối sát mặt vào miệng ống nghiệm, đề phòng hóa chất bắn vào người.
- Dùng ống dẫn thủy tinh hình chữ L thổi vào ống nghiệm đựng dung dịch
nước vôi trong, cần thổi nhẹ, thổi từ từ, không hít vào.
V/ PHIẾU THỰC HÀNH
Thứ ngày tháng năm
1. Phần đánh giá của thầy cô giáo
Nhận xét Điểm
Thao tác thí
nghiệm
(3đ)
Kết quả thí
nghiệm
(3đ)
Giải thích
kết quả
(3đ)
Ý thức thái
độ (1đ)
Tổng số
(10đ)
- 12 -
2. Phần thực hành
a) Thí nghiệm 1: Hòa tan và đun nóng kali pemanganat (thuốc tím)
Cách làm
Lấy một lượng nhỏ thuốc tím (khoảng 0,5 gam) chia làm 3 phần:
- Một phần giữ lại để làm đối chứng.
- Lấy một phần cho vào ống nghiệm (1), thêm khoảng 3 ml
nước, lắc đều cho thuốc tím tan hết, sao đó đặt ống nghiệm (1)
vào giá đựng ống nghiệm.
- Lấy một phần còn lại cho vào ống nghiệm khô (2) (lấy một tờ

giấy nhỏ, gấp đôi, đặt vào sát đáy ống nghiệm rồi rót nhẹ các
tinh thể thuốc tím xuống đáy ống nghiệm). Kẹp ống nghiệm
bằng kẹp gỗ hoặc kẹp trên giá thí nghiệm.
Dùng đèn cồn đun nóng ống nghiệm. Khi đưa cây hương (hoặc
que đóm) còn tàn đỏ vào miệng ống nghiệm, cây hương bùng
cháy (hình 14) (dấu hiệu có oxi thoát ra từ thuốc tím). Khi cây
hương không còn bùng cháy thì dừng đun. Để nguội, cho
khoảng 3 ml nước vào ống nghiệm (2) lắc mạnh. Quan sát màu
dung dịch. Trả lời câu hỏi 1,2,3.
Câu hỏi 1: Nêu các thao tác chính trong thí nghiệm này.
Trả lời:
………………………………………………………………………………
Câu hỏi 2: Mô tả các hiện tượng đã quan sát được. Cho biết sự khác
nhau khi cho nước vào bể hòa tan chất trong ống nghiệm (1) và ống nghiệm
(2)? Chất rắn trong ống nghiệm (2) có tan hết không?
Trả lời:
- Hiện tượng quan sát được:
Ống nghiệm (1) ………………………………………………Ống nghiệm (2)
………………………………………………………………………………
Cho thuốc tím vào ống nghiệm (2) nung nóng, thử bằng cây hương (đóm còn
tàn đỏ)
………………………………………………………………………………
Khi que hương không còn bùng cháy, để nguội rồi cho nước vào ống nghiệm
(2), lắc mạnh
………………………………………………………………………………
- Sự khác nhau khi hòa tan chất rắn trong ống nghiệm (1) và ống nghiệm (2).
Ống nghiệm (1) Ống nghiệm (2)
Màu dung
dịch

Chất rắn có
hòa tan hết
không?



- 13 -
Kết luận: Thuốc tím trong ông nghiệm 2 khi đun ra xảy ra hiện tượng:

Câu hỏi 3: Trong hai ống nghiệm ở thí nghiệm trên, ở ống nghiệm nào chỉ
xảy ra hiện tượng vật lí, ống nghiệm nào xảy ra hiện tượng hóa học?
Trả lời:
Ống nghiệm (1)
…………………………………………………………………………………
Ống nghiệm (2)
…………………………………………………………………………………
b) Thí nghiệm 2 : Thí nghiệm thực hành phản ứng với canxi hiđroxit
Cách làm:
- Cho vào ống nghiệm (1) khoảng 1ml nước cất, ống nghiệm (2) khoảng 1 ml
nước vôi trong. Dùng ống dẫn thủy tinh hình chữ L, cho một đầu ống dẫn cắm
vào phần chất lỏng và thổi hơi lần lượt vào ống nghiệm 1, 2 (hình 15). Khi ở
ống nghiệm (2) xuất hiện kết tủa thì ngừng thổi.
- Lấy tiếp hai ống nghiệm khác, đựng nước và dung dịch nước vôi trong như
trên. Lần này dùng ống nhỏ giọt cho tiếp vào mỗi ống nghiệm vài giọt dung
dịch natri cacbonat (Na
2
CO
3

) ( hình 16). Quan sát hiện tượng. Trả lời câu hỏi
4,5.
Câu hỏi 4:
Nêu thao tác chính của thí nghiệm này.
Trả lời:

Câu hỏi 5: Mô tả hiện tượng quan sát được. Dấu hiệu nào chứng tỏ có phản
ứng hóa học xảy ra.
Trả lời:
- Hiện tượng quan sát được:
Khi thổi hơi thở vào hai ống nghiệm:
Ống nghiệm(1) ………………………………………………………………
Ống nghiệm (2) ……………………………………………………………….
Khi cho dung dịch Na
2
CO
3
vào:
Ống nghiệm (1) ………………………………………………………………
Ống nghiệm (2) ………………………………………………………………
-Dấu hiệu có hiện tượng hóa học xảy ra:

Chú ý: Sau khi làm thí nghiệm phải thu dọn hóa chất, dụng cụ thí nghiệm, vệ
sinh phòng thí nghiệm sạch sẽ, gọn gàng theo sự hướng dẫn của thầy cô.
Bài thực hành 5
ĐIỀU CHẾ - THU KHÍ HIĐRO VÀ THỬ TÍNH CHẤT CỦA KHÍ
HIĐRO
I/ MỤC TIÊU
1. Kiến thức
Củng cố kiến thức về:

- 14 -
- Nguyên tắc điều chế khí hiđro trong PTN
- Tính chất vật lí và hóa học của khí hiđro.
2. Kĩ năng
- Tiếp tục rèn luyện các thao tác trong phòng thí nghiệm như sử dụng, lắp ráp
các dụng cụ thí nghiệm, lấy hóa chất thực hiện các phản ứng hóa học (kẽm tác
dụng với dung dịch axit, hiđro tác dụng với CuO và thu khí hiđro.
- Biết cách thử khí hiđro có tinh khiết không ( khí hiđro không lẫn với khí
Oxi).
II/ NỘI DUNG
1. Điều chế hiđro, đốt cháy hiđro trong không khí.
2. Thu khí hiđro bằng cách đẩy không khí. Thử độ tinh khiết của khí hiđro.
3. Thức hiện phản ứng hiđro khử đồng (II) oxit.
III/ DỤNG CỤ VÀ HÓA CHẤT
1. Dụng cụ dùng cho mỗi nhóm
Ống nghiệm (5), lọ thủy tinh (1), giá
thí nghiệm (1), giá thí nghiệm cải tiến
(1), ống dẫn thủy tinh hình chữ Z (1),
ống thủy tinh vút nhọn (1), kẹp gỗ
(1), nút cao su (2), đèn cồn (1), ống
nhỏ giọt (5).
2. Hóa chất
Kim loại kẽm (Zn): 4 viên
Đồng (II) oxit CuO: 1 gam
Dung dịch HCl loãng: 20 ml
Bông sạch, que đóm, diêm
IV/ LƯU Ý VỀ AN TOÀN TRONG THÍ NGHIỆM
- Thử phản ứng nổ hiđro- oxi phải làm thí nghiệm lượng nhỏ, phản ứng này
tuy không thât nguy hiểm nhưng phải thực hiện cẩn thận, tránh gây đổ vỡ.
- Để tránh hiện tượng nổ mạnh, trước khi đốt hiđro phải xem khí hiđro đó có

lẫn khí oxi không bằng cách thu khí H
2
đó vào ống nghiệm nhỏ rồi đốt ở
- 15 -
miệng ống nghiệm. Nếu H
2
là tinh khiết thì chỉ nghe tiếng nổ nhỏ, nếu H
2
có
lẫn O
2
( hoặc không khí) tiếng nổ mạnh.
- Làm thí nghiệm với axit phải cẩn thận, không để dây vào người.
V/ PHIẾU THỰC HÀNH
Thứ ngày tháng năm
1. Phần đánh giá của thầy cô giáo
Nhận xét Điểm
Thao tác thí
nghiệm
(3đ)
Kết quả thí
nghiệm
(3đ)
Giải thích
kết quả
(3đ)
Ý thức thái
độ (1đ)
Tổng số
(10đ)

2. Phần thực hành
a) Thí nghiệm 1: Điều chế hidro, đốt cháy
trong không khí
Cách làm
- Cho vào ống nghiệm khoảng 5 ml dung dịch
axit clohidric loãng, 4 – 5 viên kẽm (Zn), đặt
ống nghiệm trên giá để ống nghiệm. Đậy ống
nghiệm bằng nút cao su có dẫn khí vuốt nhọn
một đầu xuyên qua (hình 21a).
- Chờ khoảng nửa phút cho khí hidro đẩy hết
không khí ra khỏi ống nghiệm, không còn
hỗn hợp oxi và hidro trong ống nghiệm nữa,
cho que đóm đang cháy vào đầu ống dẫn khí
vuốt nhọn (hình 21b). Quan sát hiện tượng.
Trả lời câu hỏi 1,2.
Câu hỏi 1: Nêu các thao tác chính trong thí nghiệm này
Trả lời:
Câu hỏi 2: Nêu hiện tượng quan sát được.Các em hãy nêu nhận xét về
tính chất vật lí của khí hidro. Viết phương trình hóa học của phản ứng điều
chế khí hidro từ axit clohidric và kẽm.
Trả lời:
- Hiện tượng quan sát được:
- Tính chất vật lí của khí hidro:………………………………………………
- Phương trình hóa học của phản ứng điều chế khí hidro:


- 16 -
b) Thí nghiệm 2: Thu khí
hidro bằng cách đẩy không
khí. Thử độ tinh khiết của

khí hidro
Cách làm :
- điều chế hidro từ dung
dịch axit clohidric và kẽm
trong ống nghiệm (1)
(hình 22a).
- Lắp ốn nghiệm (2) lên đầu vuốt nhọn ống dẫn thủy tinh để thu khí hidro
(hình 22b). Giữ cho ống nghiệm đứng thẳng, miệng ống úp xuống dưới. Sau
khoảng nửa phút, đưa miệng ống nghiệm vào gần ngọn lửa đèn cồn (hình
22c), trả lời các câu hỏi 3,4.
Câu hỏi 3: Nêu các thao tác chính trong thí nghiệm này.
Trả lời:
Câu hỏi 4: Hãy nêu hiện tượng quan sát được. Viết phương trình hóa
học của phản ứng đốt khí hidro. Tại sao khi phản ứng giữa Zn và dung dịch
HCl xảy ra, phải sau khoảng nửa phút mới thu khí hidro vào ống nghiệm để
thử.
Trả lời:
- Hiện tượng quan sát được:
- Phương trình hóa học của phản ứng đốt cháy khí hidro:

- Khi phản ứng giữa Zn và dung dịch HCl xảy ra phải sau nửa phút mới thu
khí hidro để thử vì:

c) Thí nghiệm 3: Hidro khử đồng (II) oxit
Cách làm:
- Cho 4-5 hạt kẽm vào ống nghiệm chứa khoảng 10 ml dung dịch HCl. Sử
dụng nút cao su có ống dẫn khí hình chữ Z xuyên qua. Sục nhẹ một đầu ống
thủy tinh chữ Z vào bột đồng (II) oxit, rồi hướng miệng ống lên cho CuO rơi
vào đáy ống dẫn thủy tinh tạo thành một lớp mỏng.Đậy miệng ống nghiệm
bằng nút cao su trên. Kẹp ống nghiệm nằm nghiêng trên giá thí nghiệm cải

tiến, điều chỉnh sao cho phần đáy ống dẫn hình chữ Z chứa CuO được đặt vào
phần nóng nhất của ngọn lửa đèn cồn (hình 23).
- 17 -
- Sau khoảng nửa phút để khí hidro đẩy hết không khí ra khỏi ống nghiệm.
Dùng đèn cồn hơ nóng đầu ống dẫn thủy tinh, rồi đun nóng mạnh ở phần chứa
CuO. Quan sát hiện tượng xảy ra. Trả lời câu hỏi 5,6.
Câu hỏi 5: Nêu các thao tác chính trong thí nghiệm này
Trả lời:
Câu hỏi 6: Hãy nêu hiện tượng quan sát được. Viết phương trình hóa
học của hidro với CuO. Qua phản ứng này có thể kết luận như thế nào về tính
chất hóa học của hidro.
Trả lời:
- Hiện tượng quan sát được ở đoạn ống dẫn chứa CuO trước và sau khi nung:
Trước khi
nung:

Sau khi nung:
- Phương trình hóa học của phản ứng khử CuO bằng hidro:

- Qua thí nghiệm này có thể kết luận về tính chất hóa học của khí hidro là:

Chú ý: Sau khi làm thí nghiệm phải thu dọn hóa chất, dụng cụ thí
nghiệm, vệ sinh phòng thí nghiệm sạch sẽ, gọn gàng theo sự hướng dẫn của
thầy cô.
Tăng cường số lượng lẫn nội dung các bài thực hành chính khóa để rèn
luyện:
Ngoài các bài thực hành có trong chương trình hóa học cơ sở, phải được củng
cố, nâng cao cho đối tượng học sinh giỏi trong các tiết, buổi tổ chức bồi
dưỡng.
- Khi tổ chức ôn luyện các bài thực hành tôi thường đặt và yêu cầu rất cao về

các mặt.
- Tuyệt đối đảm bảo nghiêm ngặt quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm và
cách sử dụng hóa chất: bằng cách mỗi học sinh trong trang vở ghi chép đều có
dán tờ đánh vi tính về 2 nội dung yêu cầu trên dể không bao giờ quên- Qua tổ
- 18 -
chức thí nghiệm em nào vi phạm tôi đều có các hình thức xử phạt thích đáng
tùy theo mức lỗi vi phạm (phê bình, cho dừng tham gia thí nghiệm, chép phạt
nội qui an toàn thí nghiệm)
Trong suốt những năm học qua các thế hệ đội tuyển học sinh thực hành
của trường không có em nào vi phạm.
- Thường trực theo dõi, uốn nắn, bồi dưỡng để học sinh giỏi tích cực học tập,
tự học, tự giác, tự sáng tạo.
Đội tuyển học sinh giỏi ít từ 6 em đến 8 em (lần 1) qua thi rút lại còn 2
đến 4 em ( lần 2) và cuối cùng chọn lại 2 em để đi thi, nên có điều kiện để tôi
theo dõi uốn nắn kịp thời mọi biểu hiện .
Về phần tôi qua mỗi buổi bồi dưỡng quan sát các em và tôi luôn tự hỏi
mình, nhắc nhở bản thân :” học sinh có hứng thú say mê học tập, có tập trung
chú ý tới bài thực hành, có tự giác tìm tòi, có khám phá sáng tạo trong thực
nghiệm hay không? Các kỹ năng so sánh – phân tích – kiểm tra và tự đánh giá
kết quả học tập ở mỗi em thể hiện như thế nào? Ngoài việc ý thức thực hiện
các nhiệm vụ học tập được giao tinh thần hợp tác học tập ở nhóm, góc ra sao,
hiểu bài nhưng phải biết trình bày, biết báo cáo thực hành lại theo cách riêng
của mình một cách thuyết phục nhằm giải quyết các vấn đề thí nghiệm. Bên
cạnh đó tôi cũng không quên tìm hiểu cuộc sống, hoàn cảnh của các em ra
sao…”
- Với giải pháp này giúp tôi khẳng định kết quả của sự đổi mới, phương pháp
theo hướng tích cực hóa học tập của học sinh, bồi dưỡng quá trình diễn ra bên
trong của người học, hoạt động chủ thể một cách tích cực và tự giác từ đó mới
tạo ra sự hứng thú thực sự trong các em mà hứng thú tự giác là tiền đề tạo ra
nên tích cực. Bên cạnh đó chất lượng các bài thực hành được nâng cao rất rõ

nét, giải pháp còn giúp tôi chọn lọc trừ dẫn một số ít học sinh không đáp ứng
yêu cầu, tất nhiên có sự hỗ trợ khách quan qua các lần kiểm tra chọn lọc, vì
thế đội tuyển học sinh giỏi thực hành Hóa 8 do tôi phụ trách thường đạt giải
cao.
- 19 -
 Biện pháp 5. Rèn luyện năng lực sáng tạo cho học sinh trong thực
hành Hóa 8.
Câu 1: Tại sao lại có thể thu O
2
bằng cách dời chỗ nước hoặc dời chỗ
không khí?
Trong sách giáo khoa chỉ nếu thu khí oxi bằng hai cách là đẩy nước hoặc đẩy
không khí. Với những học sinh thụ động thì chỉ đơn giản là học thuộc điều
này nhưng không hiểu vì sao. Để tăng cường trí tò mò và rèn luyện tư duy cho
học sinh thì nên đặt câu hỏi trên. Qua câu hỏi này giáo viên giúp học sinh lớp
8 bước đầu có thể kết luận được chất khí nào thu bằng phương pháp đẩy
nước, chất nào thu bằng phương pháp đẩy không khí
Câu 2: Lắp dụng cụ điều chế và thu khí O
2
bằng phương pháp đẩy không khí
như sau:
Cách lắp dụng cụ trên có đúng không ? Tại sao?
Với câu hỏi này học sinh bình thường dễ bị lừa hoặc chỉ nhận xét được
là sai nhưng không biết tại sao. Chính vì vậy đây là câu hỏi giúp học sinh tăng
cường tư duy, khả năng suy luận: khí oxi nặng hơn không khí thì không thể
úp ống nghiệm thu khí được, làm như vậy oxi sẽ bay hết ra ngoài.
Năm học Cấp thành phố Cấp tỉnh
2007-2008 - 1 giải khuyến khích
- 1 giải ba
2008-2009 - 1 giải ba

- 1 giải khuyến khích
2009-2010 - 1 giải nhất
- 1 giải nhì
- 1 giải ba
2010-2011 - 2 giải nhất - 1 giải 3
2011-2012 - 1 giải nhất
- 1 giải nhì
- 1 giải nhất
- 1 giải khuyến khích
2012-2013 - 2 giải nhất - 1 giải nhất
- 20 -
Câu 3: Tại sao lại lắp một ít bông gòn miệng ống nghiệm KMnO
4
, trong thí
nghiệm điều chế O
2
?
Trong các thí nghiệm học sinh thường chỉ có thói quen cố gắng lắp theo
đúng mẫu chứ rất hiếm khi suy nghĩ kỹ tại sao lại làm như vậy. Câu hỏi này
giúp học sinh phải quan sát những chi tiết rất nhỏ và phán đoán về tác dụng
của nó.
Câu 4: Có thể lắp dụng cụ điều chế H
2
trong hình vẽ được không? Tại sao?

Câu hỏi này cũng tăng cường khă năng quan sát của học sinh để phát hiện ra
điểm sai. Bên cạnh đó để trả lời đúng và đầy đủ câu hỏi, học sinh phải dựa
vào kiến thức mấu chốt là hiđro là khí rất nhẹ, nhẹ hơn không khí, rồi vận
dụng kiến thức này để trả lời.
Câu 5: Nếu dẫn luồng khí H

2
qua FeO nung nóng thì hiện tượng có tương
tự như khi dẫn khí H
2
qua CuO nung nóng không?
Trong bài thực hành 5 của sách giáo khoa hoá học lớp 8 có yêu cầu học
sinh làm thí nghiệm hiđro khử CuO. Trên cơ sở của bài này giáo viên có thể
mở rộng kiến thức và phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh khi yêu cầu học
- 21 -
sinh suy nghĩ và trả lời câu hỏi trên. Để trả lời được học sinh phải suy nghĩ về
sự thay đổi hiện tượng trong quá trình phản ứng, về bản chất của phản ứng.
 Biện pháp 6. Học sinh tự giác đánh giá năng lực học tập thực hành
Hóa 8.
Một yêu cầu quan trọng trong học tập, rèn luyện chính bản thân mình. Đây
chính là một hình thức đánh giá mà học sinh tự liên hệ vào nhiệm vụ đã được
thực hiện với các mục tiêu xuyên suốt quá trình học tập. Học sinh sẽ học cách
đánh giá lại các nỗ lực và sự tiến bộ cá nhân, nhìn lại quá trình từ đó phát hiện
những điểm cần thay đổi để hoàn thiện bản thân, những đổi thay có thể là
cách nhìn tổng quan mới về nội dung thực hành các kĩ năng mới nhằm đạt đến
mức độ thuần phục ( mà học sinh giỏi, học sinh năng khiếu phải phấn đấu đạt
được). Hỗ trợ và định hướng cho các em tự đánh giá bản thân và tôi tiến hành
các công đoạn sau:
“ Hôm nay em đã học được gì?”, “ Em muốn tìm hiểu thêm về…”, “
Sẽ rất khó hay dễ nếu em làm tiếp những thí nghiệm mới ?…”. “ Bài thực
hành này theo em dễ …”. Những câu hỏi này đã được các em tự trả lời và
thực tiễn khối 8 do tôi phục trách dạy hóa đạt từ 85% -92% số học sinh mỗi
lớp đã hoàn thành khá vững chắc kĩ năng nhìn lại quá trình học tập của bản
thân. Riêng học sinh thuộc đội tuyển thực hành Hóa 8 hình thành , hoàn thiện
kĩ năng này từ đầu năm học: kỹ năng tự đánh giá năng lực bản thân cùng kỹ
năng tự điều chỉnh những sai phạm, đặc biết tính cẩn thận, gọn gàng, chịu

khó, thực hiện thí nghiệm theo đúng trình tự là những phẩm chất quan trọng
hàng đầu càng được hoàn thiện ở mỗi thành viên trong đội tuyển….
 Biện pháp 7. Huy động sức mạnh tổng hợp từ các lực lượng trong nhà
trường để hổ trợ nâng cao chất lượng, thành tích đội tuyển:
a) Tích cực tham mưu với lãnh đạo nhà trường, xây dựng kế hoạch bồi
dưỡng HS giỏi thực hành ngay từ đầu năm học:
Trước ngày tựu trường ( đầu tháng 8) hằng năm tôi đều tham mưu với lãnh
đạo nhà trường và trình dự thảo kế hoạch tổ chức bồi dưỡng HS giỏi thực
hành Hóa 8 để lãnh đạo duyệt, cho phép triển khai thực hiện đồng thời yêu
cầu bổ sung về nội dung, biện pháp tổ chức bồi dưỡng cũng như nắm bắt
những kiến nghị của tôi vể trang thiết bị, hóa chất, các điều kiện thiết yếu cần
tu bổ, mua sắm mới để phục vụ công tác dạy và học hóa 8,9 nói chung và dạy
bồi dưỡng nói riêng. Bằng văn bản trao đổi, năm học nào nhà trường cũng
mua sắm, tu bổ trang thiết bị cho phòng bộ môn cũng như quản lí sát sao công
tác bồi dưỡng HS giỏi hằng tuần, kịp thời hỗ trợ tôi tháo gỡ những khó khăn
- 22 -
nảy sinh. Đây là niềm động viên tinh thần đáng quí và đáng trân trọng giúp cô
trò chúng tôi ra sức phấn đấu đạt thành tích hơn nữa….
b)Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh, giáo viên chủ nhiệm HS được bồi
dưỡng:
- Bằng kinh nghiệm thực tiễn qua công tác bồi dưỡng HS giỏi nhiều năm
liền đạt thành tích cao cũng có phần đóng góp to lớncủa quí cha mẹ con em
tham gia bồi dưỡng. Trong những phiên họp tôi trình bày, phân tích cặn kẽ có
dẫn chứng cụ thể tất cả các ưu khuyết điểm trong học tập của HS, chỉ ra
hướng khắc phục, trong đó về trách nhiệm cha mẹ phải hỗ trợ nội dung nào?
- Vì bộ môn thực hành, đa số dụng cụ là thủy tinh, nhưng có một số dụng
cụ GV và HS phải tự làm: như muỗng đốt hóa chất rắn, cây nhọn gắp than,
hoặc các thỏi gỗ vuông để kê đèn cồn …., tôi thường được phụ huynh tận tình
giúp đỡ.
- Bên cạnh bản thân tôi luôn lắng nghe, ghi chép tất cả lượng thông tin từ học

trò ,cha mẹ để có hướng phát huy mặt mạnh, điều chỉnh mặt tồn tại, trao đổi
trực diện kỹ năng giáo dục ( điểm tốt, điểm chưa tốt) hoặc qua trao đổi trực
tiếp, qua thư tay, điện thoại
- Phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp có HS trong đội tuyển: là mắc
xích quan trọng, không thể thiếu trong việc nâng cao chất lượng bồi dưỡng
đồng thời nghe thông tin phản hồi ở hai mặt hạnh kiểm, học tập và thái độ học
tập.Sự phối kết hợp thường trực của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác
bồi dưỡng HS giỏi tất yếu sẽ mang lại nhiều kết quả khả quan…
VI. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
Sau gần 6 năm học 2007-2008 đến tháng 4 năm học 2012-2013 triển
khai và thể nghiệm đề tài “ Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh
giỏi thực hành bộ môn Hóa học lớp 8” đã đạt được kết quả rất tốt đẹp.
1. Chất lượng học tập bộ môn Hóa học 8 của học sinh khối 8 đạt và
vượt chỉ tiêu của nhà trường đề ra.
* Tháng 1/2013 (Cuối học kỳ I năm học 2012 - 2013)
_ Tỷ lệ HS từ TB trở lên chiếm 95% .
_ HS giỏi, khá tăng lên rõ rệt, không có HS kém.
_ Tỉ lệ HS yếu, thấp.
Lớp TS
Giỏi Khá TB Yếu Kém Ghi
chú
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
8/1 36 16 44.
4
8 22.
2
10 27.
8
2 5.6 0 0
8/2 37 16 43,

3
14 37,
8
7 18,
9
0 0 0 0
8/3 35 12 34. 11 31. 10 28. 2 2.9 0 0
- 23 -
3 4 6
8/4 37 18 48.
6
4 10.
8
14 37.
8
1 2.7 0
2. Thành tích đội tuyển HS giỏi thực hành Hóa 8 dự khảo sát cấp
tỉnh, cấp thành phố liên tục đạt các giải thưởng tập thể, cá nhân
Năm
học
Cấp thành
phố
Cấp tỉnh
Toàn đoàn cấp
tỉnh
Ghi chú
2008-
2009
1 giải ba
1giải kk

2009-
2010
1 giải nhì
1 giải kk
1giải ba
2010-
2011
2giải nhất 1giải ba
2011-
2012
1giải nhất
1 giải nhì
1giải nhất
1 giải kk
nhất toàn đoàn
2012-
2013
1 giải kk
1giai kk
1giải nhất Ba toàn đoàn
3.Đổi mới phương pháp dạy học hóa học 8 theo tinh thần dạy học tích
cực được xác lập ngày càng hoàn thiện ở GVCN, đề tài chứng minh
tính đúng đắn, thiết thực của mối quan hệ “ Tỉ lệ thuận giữa dạy học
chính khóa với dạy học bồi dưỡng HS giỏi thực hành Hóa 8”
- 24 -
Dạy học đại trà Hóa học 8 tốt, hiệu quả sẽ tác động tích cực to lớn đến chất
lượng dạy học bồi dưỡng HS giỏi thực hành Hóa 8 và ngược lại.
4. Qua thể nghiệm đề tài với thời gian khá dài đã giúp cho giáo viên bộ
môn Hóa học 8 đúc kết, bổ sung, nghiên cứu chọn ra nội dung, phương
pháp hiệu quả nhất áp dụng dạy học bộ môn nói chung dạy học bồi

dưỡng HS giỏi thực hành nói riêng:
- Có thể tự hào, hãnh diện trong quá trình thể nghiệm đề tài này cộng với
tinh thần trách nhiệm cao, lòng say mê cống hiến cho nghề, nỗ lực phấn đấu
nâng cao tay nghề tính đến năm học 2012-2013 bản thân đã:
- Đảm bảo tốt yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực
hóa các hoạt động học tập của HS ( Dạy học tích cực) vào thực tiễn dạy học
Hóa 8,9, dạy bồi dưỡng HS giỏi bộ môn được tổ viên và đồng nghiệp mến mộ
- Liên tục giữ vững các danh hiệu thi đua của Ngành .
Như vậy, thành tích thi đua cá nhân đạt được cũng có phần to lớn từ
thành tích, hiệu quả trực tiếp bồi dưỡng đội tuyển HS giỏi thực hành Hóa học
8 cuả nhà trường .
Truyền thụ kiến thức, đảm bảo chuẩn kiến thức kỹ năng hóa học 8, 9 cho
học sinh một cách khoa học và hiệu quả.
- Giáo viên đã hướng dẫn học sinh làm tốt các bài tập thực nghiệm hóa
học 8,9 và đạt được nhiều kết quả thực chất.
VII. KẾT LUẬN:
Đề tài “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi thực
hành bộ môn Hóa học lớp 8” được triển khai thể nghiệm liên lục gần 6 năm
học từ 2007 đến tháng 4/ 2013 trên đối tượng HS giỏi thực hành Hóa học 8
nhiều khóa lớp của nhà trường đồng thời có quan tâm bồi dưỡng các em trong
đội tuyển ngay tại lớp của mình các giờ nội ngoại khóa đạt kết quả cao nhờ
tính kiên trì, tinh thần trách nhiệm cao của giáo viên qua việc tổ chức các biện
pháp liên hoàn từ nổ lực nghiên cứu, nắm vững chuẩn kiến thức, rèn kỹ
năng ,năng lực sáng tạo cho HS trong thực hành Hóa học 8. Nắm vững nội
dung, hình thức đổi mới, đánh giá kết quả học tập Hóa 8 trong đó phải kể
đến tính khả thi của quá trình tổ chức hướng dẫn học sinh sau nhiều lần điều
chỉnh, bổ sung tính đến tháng 4/2013 đề tài chính thức đi vào nghiệm thu với
các kết quả như sau :
-Đúc kết được bài học kinh nghiệm lớn nhằm xóa tan nếp nghĩ- cách làm
ở một số bộ phận nhỏ GV dạy Hóa học 8,9 đồng thời phụ trách công tácbồi

dưỡng HS giỏi thực hành theo tỉ lệ thuận, không được sao lãng, xem nhẹ hoặc
tùy tiện cả hai loại hình dạy nội khóa lẫn bồi dưỡng.
-Tổ chức chu đáo, tỉ mỉ, khoa học từ thiết kế bài dạy ( nội dung- phương
pháp - chuẩn bị trang thiết bị ) đa dạng hóa các bài tập thực hành thí nghiệm
- 25 -
tại lớp, phòng thí nghiệm nhắm nâng cao kỹ năng thực hành sáng tạo tự chủ
cho HS giỏi thuộc đội tuyển cũng như giao thật nhiều bài tập thực hành về
nhà để các em tư duy thí nghiệm bằng các thao tác kỹ thuật chuẩn giúp các
em vững vàng khi tiến hành thí nghiệm tại phòng bộ môn, tham gia khảo sát
các cấp. Phương pháp tự làm thí nghiệm không những thuần thục thao tác mà
còn giải quyết nhiều bài tập thực hành bằng sự tự diễn đạt của mình.
-Liên tục, thường xuyên nâng cao tay nghề với tinh thần trách nhiệm cao
trước HS, đơn vị đã thôi thúc tôi nỗ lực lực không ngừng cải tiến phương
pháp dạy học Hóa học 8,9 theo hướng tích cực, áp dụng các loại hình chuyên
đề đã được tập huấn học tập quyết tâm nâng cao chất lượng bộ môn Hóa 8,9
nói chung giữ vững, nâng cao dần thành tích HS giỏi thực hành Hóa 8 nói
riêng hôm nay và những năm học sắp tới.
Đề tài được thể nghiệm khá thuận lợi: nhờ sự hỗ trợ tích cực của Ban Giám
hiệu, đồng nghiệp trong tổ chuyên môn và đồng nghiệp các trường bạn, trên
tinh thần sẵn sàng ghi nhận những đóng góp xác đáng của quý đồng nghiệp để
tôi bổ sung hoàn thiện thêm cho đề tài: “Một số kinh nghiệm tổ chức bồi
dưỡng học sinh giỏi thực hành bộ môn Hóa học lớp 8” hầu góp phần nhỏ bé
vào thời kỳ toàn ngành đang ra sức đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục
đào tạo nước nhà và làm tốt các bài thực hành theo phân phối chương trình ,
góp phần nâng cao chất lượng học tập đại trà của học sinh khối 8 toàn trường.
* Phần trình bày trên đây là một trong những kinh nghiệm bản thân đã
thu thập trong quá trình giảng dạy, với khả năng và kinh nghiệm có hạn chắc
rằng phần trình bày sẽ còn những thiếu sót, hạn chế. Rất mong sự đóng góp
của đồng nghiệp để việc giảng dạy thực hành môn Hóa học ngày càng đạt
được chất lượng cao hơn

VIII. ĐỀ NGHỊ.
Đối với đề tài này thực chất không phải là mới, nhưng để áp dụng có
hiệu quả xin có một số đề nghị sau:
+ Về phía nhà trường: Nhằm đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng dạy
học bộ môn Hóa học 8,9 nói chung, đội tuyển HS giỏi thưch hành nói riêng
cần cung cấp thêm những đầu sách tham khảo về bài tập trắc nghiệm Hóa học
nhà trường cần khẩn trương huy động nguồn kinh phí (Nhà nước – xã hội
hóa) để tu bổ sửa chữa trang thiết bị phòng bộ môn Hóa đã có hiện tượng
xuống cấp, mua sắm mới trang thiết bị- hóa chất phục vụ theo yêu cầu
chuyên sâu từ tổ nhóm Hóa, giáo viên Hóa hằng năm, mỗi học kỳ.
+ Về phía địa phương và phụ huynh cần tạo điều kiện cho các em có
thời gian học, theo dõi, giúp đỡ để các em có điều kiện tiếp xúc với nhiều
luồng kiến thức nhằm thúc đẩy quá trình học tập của các em tốt hơn.
+ Đối với cấp trên cần luôn tổ chức các đợt tập huấn về cách sử dụng
một số đồ dùng dạy học mới để từ đó các đồng nghiệp giáo viên giao lưu học