SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tích hợp Giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Khoa học lớp 5 (3)

Sáng kiến kinh nghiệm

1
I.

2012 - 2013

TÊN ĐỀ TÀI:

PHƯƠNG PHÁP SỬ DỤNG CÓ HIỆU QUẢ BỘ SƯU TẬP TRANH
TRONG DẠY HỌC NGỮ VĂN 6
II.

ĐẶT VẤN ĐỀ:

Môn Ngữ văn trong nhà trường THCS nói chung và phân mơn Đọc – Hiểu
văn bản Ngữ văn lớp 6 nói riêng trước hết là một môn học như tất cả các bộ môn
khoa học khác được quy định bởi chương trình giáo dục, có tác dụng góp phần
hình thành, phát triển và hồn thiện nhân cách học sinh theo mục tiêu giáo dục.
Hiện nay, để nâng chất lượng môn Ngữ Văn trong trường phổ thông, các nhà
giáo dục đưa ra các "phương pháp dạy học tích cực". Đó là một thuật ngữ được
dùng để chỉ những phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, tự
giác, chủ động, sáng tạo của người học, lấy người học làm trung tâm. Giáo viên
là "nhạc trưởng" dẫn lái, định hướng, hỗ trợ, giải đáp và khuyến khích học sinh
chiếm lĩnh tri thức.
Trong xu thế hiện nay, ứng dụng công nghệ vào dạy học Ngữ Văn đã tạo
nhiều hứng thú, những chuyển biến tích cực trong hoạt động dạy và học. Kênh
hình được chú ý sử dụng. Tiết học sinh động hơn bởi hiệu ứng cho các con chữ,
xuất hiện các hình ảnh, trình chiếu các đoạn phim. Cũng trong dung lượng thời
gian như thế, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh chiếm lĩnh nhiều kiến thức
hơn so với cách học truyền thống, với bảng và phấn. Tuy nhiên, nhiều bài học

nhiều giáo viên vẫn còn băn khoăn, trăn trở. Làm sao khi sử dụng kênh hình, có
thể mở rộng kiến thức, sự hiểu biết mà phải phát huy năng lực cảm thụ, cảm
hứng thẩm mĩ mà khơng đánh mất sự rung cảm vốn có ở học sinh, nhất là các
tiết đọc văn.
Trong thực tế ,việc giảng dạy ở trong trường phổ thông đã chứng tỏ rằng :
“ Nơi nào biết dùng đồ dùng một cách đúng đắn thì nơi đó cơng tác giảng dạy
đạt được năng xuất cao, học sinh học tập hào hứng, nắm vững kiến thức và
biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn”.


Sáng kiến kinh nghiệm

2

2012 - 2013

Trong thư viện, thiết bị của mỗi trường thiếu rất nhiều các đồ dùng dạy học.
Bên cạnh đó là sự chênh lệch về kênh hình trong sách giáo khoa không đáp ứng
đủ cho nội dung bài dạy. Nhằm giúp đồng nghiệp, học sinh có thêm tư liệu, bản
thân tôi đã tạo ra một sản phẩm “ Bộ sưu tập tranh Ngữ văn 6” để phục vụ cho
các bạn phần nào tháo gỡ những vướng mắc trong khi dạy học sinh các tác phẩm
văn chương 6.
* Giới hạn đề tài: Phân môn đọc hiểu văn bản Ngữ văn 6
* Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
a. Đối tượng: Học sinh lớp 6.
b. Phạm vi: Tích luỹ một số phương pháp sử dụng tranh được phát hiện trong
quá trình giảng dạy.
III. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Với “bức tranh ngôn ngữ” của tác giả đã gợi lên mà chưa nói hết được. Mơn
Ngữ văn trong nhà trường bậc THCS nói chung và phân mơn Đọc – Hiểu văn

bản Ngữ văn lớp 6 nói riêng trước hết là một mơn học như tất cả các bộ môn
khoa học khác được quy định bởi chương trình giáo dục, có tác dụng góp phần
hình thành, phát triển và hồn thiện nhân cách học sinh theo mục tiêu giáo dục.
Các văn bản thuộc chương trình Ngữ văn lớp 6 là những tác phẩm được chọn lọc
trong kho tàng văn học dân tộc và nhân loại. Việc dạy học phần Đọc – Hiểu văn
bản trong nhà trường chịu sự chi phối của phương thức phản ánh bằng hình
tượng ngơn ngữ được thể hiện qua sự sáng tạo độc đáo của các tác giả. Xét về
cấu tạo, hình tượng bao hàm cái riêng và cái phổ biến, cái cụ thể và cái trừu
tượng, khái quát và sinh động, xúc động cảm tính và ý nghĩa tư tưởng, nội dung
và hình thức... Chính sự thống nhất của các mặt đối lập ấy đã tạo ra sức mạnh
riêng biệt của văn chương nghệ thuật.
Đề cập tới vấn đề phương pháp dạy học Văn, đã từ lâu người ta thường nghĩ
đến phương pháp chủ yếu thiên về bình giảng, diễn giải. Cơng bằng mà nói, đây
là một phương pháp có nhiều tích cực. Song trải qua một q trình dài trong


Sáng kiến kinh nghiệm

3

2012 - 2013

công tác dạy học, môn Văn đã có những cải biến quan trọng cả về nội dung
chương trình cũng như phương pháp và hình thức dạy học. Đặc biệt trong giai
đoạn hiện nay, Nhà nước và Bộ GD&ĐT đã tiến hành cải cách mạnh mẽ, tồn
diện chương trình giáo dục thơng qua việc thực hiện thay sách giáo khoa đối với
các cấp học trên phạm vi tồn quốc, trong đó có mơn Ngữ văn. Trong việc đổi
mới sách giáo khoa lần này, các nhà nghiên cứu làm sách quan tâm tới vấn đề:
đổi mới phương pháp dạy và học. Điều này được thể hiện khá rõ trong việc biên
soạn sách giáo khoa Ngữ văn lớp 6. Bên cạnh kênh chữ, kênh hình cũng có nhiều

thay đổi phù hợp với sự đa dạng của các tranh ảnh minh họa phù hợp với nội
dung bài học, có giá trị nghệ thuật,... góp phần tạo sự lơi cuốn, hấp dẫn đối với
học sinh. Những thay đổi đó địi hỏi người giáo viên cũng phải có những đổi mới
trong phương pháp dạy học. Khi soạn – giảng, giáo viên khơng chỉ cần chú ý đến
vấn đề dạy cái gì (nội dung dạy), mà còn rất cần chú đến vấn đề dạy như thế nào
(phương pháp dạy) và cả vấn đề dạy bằng phương tiện nào, theo hình thức nào...
để nhằm một mục đích cuối cùng: Bằng mọi cách giúp học sinh có sự đam mê,
chủ động, tích cực lĩnh hội kiến thức, cảm thụ văn học bằng nhiều con đường,
hình thức khác nhau.
Để đạt được điều đó, cùng một lúc khi giảng dạy, đòi hỏi người giáo viên
phải thực hiện nhiều phương pháp, thao tác với những hoạt động cụ thể trong tiết
dạy như: Đọc văn bản, tìm hiểu chú thích, phân tích các chi tiết, hình ảnh, hệ
thống câu hỏi, lời giảng bình,... làm nổi bật nội dung ý nghĩa văn bản. Nhưng
theo tôi, một thao tác khá quan trọng, khơng thể thiếu và góp phần khơng nhỏ
khi dạy tiết Đọc - Hiểu văn bản là sử dụng kênh hình (tranh, ảnh minh họa...)
giúp học sinh dễ dàng quan sát tưởng tượng, chủ động rút ra những suy nghĩ
đúng đắn, sâu sắc về bài học. Vì theo quan niệm biện chứng thì q trình nhận
thức nói chung của con người là đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng
rồi quay lại thực tiễn và ngược lại. Theo quy luật đó, muốn nhận thức được phải


Sáng kiến kinh nghiệm

4

2012 - 2013

trải qua quá trình phản ánh (nhận biết) và khơng có sự nhận biết nào sinh động,
toàn diện hơn khi được trực tiếp tiếp xúc với kênh hình. Thơng qua bức hình
minh hoạ, học sinh có thể nhận biết nội dung và vẻ đẹp của tác phẩm văn học.

Do đó, việc sử dụng kênh hình là việc làm cần thiết cho bài giảng phân môn Đọc
- Hiểu văn bản Ngữ văn 6.
IV. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Trên thực tế, nhiều học sinh THCS nói chung và học sinh ở khối lớp 6 nói
riêng rất ngại học mơn Ngữ văn, từ đó dẫn tới tình trạng khả năng tiếp nhận, cảm
và hiểu giá trị tư tưởng tác phẩm văn học của các em có nhiều hạn chế. Đặc biệt
đối với các em học sinh lớp 6 thì việc học văn cịn khó khăn hơn nữa. Các em
mới chuyển từ bậc Tiểu học lên lớp đầu bậc THCS nên khơng khỏi có nhiều vấn
đề mới mẻ, bỡ ngỡ. Vì vậy nên yêu cầu: phải làm như thế nào để tiết dạy học
Đọc - Hiểu văn bản đạt hiệu quả cao nhất và tạo được hứng thú học tập cho học
sinh vừa là niềm băn khoăn trăn trở vừa là trách nhiệm nặng nề đối với người
giáo viên dạy bộ môn Ngữ văn.
Thực tiễn cho thấy, một tiết dạy Đọc - Hiểu văn bản sẽ phong phú, sinh
động hơn, lôi cuốn được hứng thú học tập của học sinh nhiều hơn nếu như người
dạy biết sử dụng một cách hợp lí kênh hình khi khai thác văn bản. Vì tranh ảnh
tác động trực tiếp và sinh động tới các giác quan của học sinh, các em có thể
nhận biết được ngay vấn đề qua trực giác chứ không như việc tiếp cận “ngôn từ”
trong tác phẩm mà các em phải đọc, phải phân tích nghĩa, suy luận rồi mới rút ra
nội dung ý nghĩa.
Ngày nay, do sự phát triển chung, nhận thức của học sinh ngày càng cao
và nhanh nhạy. Đứng trước tình hình đó, trong mỗi giờ dạy Văn, giáo viên
không nhất thiết lúc nào cũng phải phân tích để rút ra nội dung bài học mà chỉ
cần thông qua hệ thống câu hỏi gợi mở giúp các em tự phân tích, đánh giá, rút ra
những cái hay cái đẹp, những tình cảm ý tưởng được thể hiện qua bức tranh. Học


Sáng kiến kinh nghiệm

5

2012 - 2013

sinh có thể có những phát hiện mới qua việc tìm hiểu các đường nét, hoạ tiết,
màu sắc của bức tranh, tấm ảnh. Qua quan sát tranh ảnh, học sinh sẽ có những
suy nghĩ, cảm nhận một cách mới mẻ và toàn diện về tác phẩm văn chương.
V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Với ý tưởng trên, bản thân tôi đã sưu tầm các tranh ảnh từ nguồn In-ter-net
làm thành “ Bộ sưu tập tranh” hỗ trợ phần nào cho Giáo viên cũng như học sinh
trong khi giảng dạy.
Hình thức thiết kế vừa dùng Powerpoint, kết hợp với chất liệu quen thuộc từ
cuộc sống: giấy A3 và kỹ thuật in màu làm thành bộ tranh lật (vừa dùng được cho
dạy học thường và dạy học có ứng dụng CNTT) .
Khi sử dụng kênh hình, chúng ta cần kết hợp chặt chẽ và tiến hành song
song nhiều hoạt động, nhiều phương pháp một lúc để khai thác nội dung bài học
bằng cách đưa ra hệ thống câu hỏi gợi mở, những lời bình, đan xen phân tích...
nhằm phát huy tối đa khả năng khám phá, tìm tịi phát hiện của học sinh. Có như
vậy giờ Đọc - Hiểu văn bản Ngữ văn mới trở nên sinh động, hấp dẫn, lơi cuốn
học sinh.
* Kênh hình được sử dụng trong hoạt động nào?
Cũng như các môn Lịch sử, Địa Lý, Sinh học và một số mơn khác thì kênh
hình trong môn Ngữ văn được:
1. Sử dụng để giới thiệu bài.
2. Sử dụng để minh họa, tìm hiểu một chi tiết, một nội dung.
3. Sử dụng để củng cố bài.
1. Sử dụng kênh hình để giới thiệu vào bài mới.
Khi dạy bài “ Bánh chưng, bánh giầy”, GV cho học sinh quan sát kênh hình


Sáng kiến kinh nghiệm

6

2012 - 2013

GV đặt câu hỏi: Em nhìn thấy những gì trong bức tranh trên?
HS trả lời.
GV dẫn vào bài:

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh

Bánh chưng, bánh giầy là hai thứ bánh không thể thiếu trong hương vị ngày
Tết. Hai thứ bánh ấy không chỉ rất ngon, rất bổ mà cịn mang bao ý nghĩa sâu xa,
lí thú. Các em có biết hai thứ bánh ấy bắt nguồn từ một truyền thuyết nào từ thời
vua Hùng không? Chúng ta cùng tìm hiểu.
2. Sử dụng kênh hình để minh hoạ, tìm hiểu một chi tiết, một nội dung.
* Ví dụ: Khi dạy tiết 35, hướng dẫn đọc thêm truyện “Ông lão đánh cá và
con cá vàng”, với bức tranh minh họa chi tiết cuối truyện, giáo viên có thể vừa


Sáng kiến kinh nghiệm

7

2012 - 2013

cho học sinh quan sát tranh vừa đặt các câu hỏi gợi mở, phân tích như sau: n


Sáng kiến kinh nghiệm

8

GV: (?) Bức tranh minh họa cho chi tiết nào trong truyện?

2012 - 2013


Sáng kiến kinh nghiệm

9

2012 - 2013

HS: + Bức tranh minh họa cho chi tiết kết thúc truyện: trước mắt ông lão
là “túp lều nát ngày xưa và trên bậc cửa, mụ vợ đang ngồi trước cái máng lợn
sứt mẻ.”
GV: (?) Hãy cho biết ta đã bắt gặp hình ảnh này ở phần nào của truyện?
HS: + Đó là những hình ảnh được lặp lại ở phần đầu của truyện.
GV: (?) Bức tranh vẽ gì?
HS: + Một túp lều nhỏ rách nát bên bờ biển, mụ vợ ông lão ngồi trước
một cái mạng lợn sứt,...
GV: (?) Qua đó, em có nhận xét gì về cách kết thúc của truyện?
HS: + Truyện kết thúc theo lối vòng tròn. Trước đây gia cảnh nhà ơng lão
như thế nào thì nay lại trở về như thế. (Khơng theo lối kết có hậu thơng thường
như nhiều truyện cổ tích khác).
GV: (?) Tại sao mụ vợ trong truyện dù tham lam bội bạc nhưng không bị
trừng phạt (như bị chết, bị biến thành súc vật,...)? Còn ông lão tốt bụng, nhân
hậu lại không được hưởng cuộc sống giàu sang?
Để dẫn dắt học sinh trả lời câu hỏi này, giáo viên có thể hướng dẫn

các em nhận xét bức tranh:
- Trước mắt ông lão là ngôi nhà đơn sơ, là chiếc thuyền nhỏ, là lưới là
chài và xa xa là mặt biển xanh mênh mông với đàn chim đang sải cánh tự do
chao liệng trên bầu trời... Tất cả đều gợi một khung cảnh yên bình, tự do tự tại.
- Trong bức tranh cịn có hình ảnh mụ vợ. Mụ đang đắng cay ngồi trơ
khấc trước cái mạng lợn sứt mẻ và phải đối diện với cảnh cơ hàn nghèo khổ
thuở xưa...
Từ những nhận xét trên, học sinh sẽ dễ dàng trả lời được câu hỏi giáo viên
đặt ra:
- Đối với ơng lão: Ơng khơng được gì và cũng chẳng mất gì. Nhưng điều
có ý nghĩa nhất là ông được trở lại với cuộc sống tuy vất vả nghèo khổ nhưng


Sáng kiến kinh nghiệm

10

2012 - 2013

rất bình yên thanh thản. Sau “cơn ác mộng” mà ông lão vừa trải qua thì cuộc
sống tự do, thanh bình ấy càng trở nên quý báu và có giá trị hơn bất cứ thứ gì
trên đời.
- Đối với mụ vợ: Đang từ đỉnh cao của quyền lực và giàu sang, phút chốc
mụ chỉ còn lại một mình với cái máng lợn sứt. Đây chính là sự trừng phạt thích
đáng, bởi với mụ, trở về cuộc sống nghèo khổ thật chẳng dễ dàng chút nào. Mụ
trở về cuộc sống như xưa nhưng thực chất là khổ cực gấp trăm lần. Mặt khác,
mụ không chết mà phải sống, sống để suy nghĩ, để hối cải về những tội lỗi của
mình. Đây là sự trừng phạt nặng nề nhất đối mụ.
Như vậy, qua sự kết hợp giữa việc quan sát nhận xét tranh và tìm hiểu
phân tích, chúng ta sẽ dễ dàng giúp học sinh vừa khám phá được ý nghĩa của kết

thúc truyện “Ông lão đánh cá và con cá vàng” vừa giúp các em nắm bắt được
tác dụng của lối kết “vòng tròn” lặp lại của tác phẩm.
3. Sử dụng kênh hình để củng cố kiến thức:
Trong quá trình của một tiết Đọc – Hiểu văn bản thì củng cố là một phần
rất quan trọng không thể bỏ qua. Hoạt động này nhằm phát huy khả năng khái
quát tổng hợp kiến thức toàn bài, song điều cốt yếu nhất là làm nổi bật nội dung
tư tưởng bao trùm. Với yêu cầu đó, giáo viên phải biết tổ chức cho học sinh
phương pháp hoạt động hiệu quả nhất, giúp các em nhanh chóng nắm bắt được
vấn đề tư tưởng trọng tâm khái quát của bài. Thực tế cho thấy sau khi đã nghe
giới thiệu, phân tích, tìm hiểu, nhận xét, lí giải,... ở phần tìm hiểu bài, đến phần
củng cố, nếu giáo viên khéo léo dùng tranh ảnh, băng hình để học sinh quan sát
tưởng tượng lại một cách khái quát, đúng hướng về mọi giá trị cần ghi nhớ trong
văn bản, kênh hình sẽ giúp các em giữ lại những ấn tượng tốt đẹp về sự vật, sự
việc, về thiên nhiên và con người được đề cập trong tác phẩm.


Sáng kiến kinh nghiệm

11

2012 - 2013


Sáng kiến kinh nghiệm

12

2012 - 2013

Sáng kiến kinh nghiệm

13

2012 - 2013


Sáng kiến kinh nghiệm

14

2012 - 2013

* Ví dụ: Khi dạy tiết 21+ 22: truyện cổ tích Thạch Sanh, sau khi dạy xong,
GV cho học sinh quan sát kênh hình ( GV đã chuẩn bị) và yêu cầu học sinh nhìn
tranh để tóm tắt lại câu chuyện. Thực hiện được cơng việc này thì tiết học Tập
làm văn sau, học sinh sẽ tự kể lại được một câu chuyện đã học bằng lời văn của
mình. Như vậy, GV khai thác tốt kênh hình thì phần nào đã tác động đến nhận
thức, tư duy giúp học sinh nhớ lại nội dung câu chuyện.
*Ví dụ:
Trong truyện cổ tích “Thạch Sanh” (Tiết 21, 22 – Bài 6), trọng tâm của
bài học là ca ngợi những chiến công và phẩm chất cao quý của Thạch Sanh
(Chàng dũng sĩ dân gian chém mãng xà, bắn đại bàng cứu công chúa...). Ở phần
củng cố bài, chúng ta treo (hoặc chiếu) các bức tranh minh họa những cảnh đó
lên. Bức tranh sẽ giúp học sinh thấy được một cách khái quát, đầy đủ về hình
ảnh một dũng sĩ dân gian “bách chiến bách thắng”. Đó là vẻ đẹp đường hoàng, tự


Sáng kiến kinh nghiệm

15

2012 - 2013

tin, đầy hiên ngang, kiêu hãnh. Vẻ đẹp ấy của nhân vật chính là ước mơ đạo lí
của người dân lao động, thiện thắng ác, chính thắng tà, hồ bình thắng chiến
tranh và ước mơ hồ bình của nhân dân ta.
Điều quan trọng trong phần này là giáo viên phải biết cách giúp học sinh
phân tích nhìn nhận khái qt vấn đề qua kênh hình. Ở đó, mỗi đường nét, chi
tiết đều có tác dụng gợi sự suy tưởng về một vấn đề. Giáo viên cần giúp học sinh
cụ thể hố cái nhìn hội họa bằng ngơn ngữ văn học tổng hợp, để từ đó các em sẽ
có cái nhìn tồn diện mang tính khái quát về tác phẩm.
* Thêm một ví dụ nữa: ( tích hợp theo chiều dọc) Khi dạy tiết 48 bài Thành
ngữ , để giúp học sinh tìm được thành ngữ trong cuộc sống, chẳng hạn, GV cho
học sinh quan sát kênh hình của bài: “ Con Rồng,cháu Tiên”, “ Ếch ngồi đáy
giếng”, “ Thầy bói xem voi” rồi đặt câu hỏi liên quan đến nội dung của thành
ngữ ấy thì học sinh dễ dàng tìm ra được thành ngữ, từ đó GV nhấn mạnh khái
niệm thành ngữ.


Sáng kiến kinh nghiệm

16

2012 - 2013

VI. KẾT QUẢ:
Qua thực tế giảng dạy cùng với việc sử dụng kênh hình trong các giờ Đọc Hiểu văn bản Ngữ văn 6 do mình phụ trách trong năm học: 2012 - 2013, tơi nhận
thấy việc áp dụng đề tài “Phương pháp sử dụng có hiệu quả bộ sưu tập tranh
trong dạy học Ngữ văn 6” đã giúp cho công tác giảng dạy các tác phẩm văn

chương thuận lợi hơn, từ đó dễ dàng dẫn dắt HS cách cảm, cách hiểu văn học tốt
hơn. Năm học 2004 - 2005, khi việc sử dụng kênh hình cịn hạn chế thì học sinh
học có phần kém hào hứng sôi nổi, nhiều em ngại học môn Ngữ văn, tiết Đọc Hiểu văn bản chưa thực sự tạo được sức cuốn hút vào việc tìm hiểu khám phá
từng văn bản. Từ đó dẫn tới kết quả dạy – học Văn chưa đạt kết quả như mong
muốn. Đến năm học 2012 - 2013, khi tơi tích cực kết hợp sử dụng kênh hình


Sáng kiến kinh nghiệm

2012 - 2013

17

cùng với những phương pháp dạy học phù hợp, thầy trị chúng tơi đã thu được
kết quả đáng mừng. Nhiều em từ chỗ ngại học Văn đã trở nên u thích bộ mơn
này; khơng khí giờ Đọc - Hiểu văn bản sôi nổi hơn rất nhiều; học sinh say mê
học tập, hăng hái phát biểu xây dựng bài, tích cực tìm hiểu khám phá kiến thức
trong văn bản... Chính vì thế tỉ lệ học sinh đạt trung bình bộ mơn Ngữ văn 6 loại
khá được nâng lên rõ rệt.
• Kết quả cụ thể:
Năm học

2004-2005
2012-2013

Việc sử
dụng
kênh hình

Số lượng

HS khảo
sát

Giỏi

Khá

Trung bình
SL
%

SL

%

SL

%

Chưa tích
cực
Tích cực

35

01

2.9

5

14.2

29

30

03

10.0

08

26.7

19

82.9
63.3

VII. KẾT LUẬN VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI SỬ DỤNG
Hình tượng nghệ thuật có khả năng gợi liên tưởng bất tận. Nghệ thuật văn học
bao giờ cũng mang tính đa nghĩa. Nó như khối diện nhiều màu, tuỳ theo chỗ
đứng, cách nhìn của người tiếp nhận mà phát hiện ra những vẻ đẹp khác nhau
của nó. Vì vậy, khi dạy phân mơn Đọc - Hiểu văn bản, người giáo viên vừa phải
là một nhà sư phạm, vừa phải là một người nghệ sĩ để cố gắng làm nổi bật được
sự rung động thẩm mỹ sâu sắc của tác phẩm khiến cho học sinh say mê, thích
thú.
Trong q trình dạy học, khơng phải bất cứ bài nào, tiết nào ta cũng sử dụng
kênh hình ở tất cả các phần các bước, mà tùy từng bài ta sẽ lựa chọn tranh ảnh để

minh họa cho bài giảng ở từng hoạt động sao cho phù hợp nhất và đạt được hiệu
quả cao nhất.


Sáng kiến kinh nghiệm

18

2012 - 2013

VIII. ĐỀ NGHỊ :
Phạm vi đề tài này nhằm phục vụ cho việc dạy học phân môn Đọc hiểu văn
bản Ngữ văn 6; một số tranh có thể ứng dụng cho dạy học tích hợp theo chiều
ngang, chiều dọc ở một số tiết Tiếng Việt 7 như “ Thành ngữ”, Tập làm văn 6:
Kể lại câu chuyện đã học bằng lời văn của em, Thứ tự kể trong văn bản tự sự;
Tập làm văn 8: Tóm tắt văn bản tự sự...
Nhà trường cần có những hỗ trợ thêm về phương tiện, trang thiết bị dạy học
để học sinh có điều kiện học tốt hơn.
Giáo viên cần có sự định hướng rõ ràng, lựa chọn tranh ảnh phù hợp cho
từng nội dung, kiểu bài lên lớp.
Học sinh cần chủ động, tự giác trong khi trực tiếp tiếp xúc kênh hình.
IX. KINH NGHIỆM RÚT RA:
Để ứng dụng phương pháp sử dụng kênh hình trong các tiết Đọc - Hiểu văn
bản Ngữ văn 6 đạt kết quả cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta cần chú ý đảm
bảo một số điều kiện sau:
- Không phải tiết Đọc - Hiểu văn bản nào cũng bắt buộc phải sử dụng
kênh hình hay muốn sử dụng như thế nào cũng được, mà giáo viên phải lựa chọn
các hình ảnh sao cho phù hợp với nội dung văn bản.
- Để có được những tranh ảnh đẹp, đủ điều kiện đưa vào bài giảng, địi hỏi
người dạy phải có một chút kiến thức về hội họa để có thể phân tích, bình giá

đường nét, màu sắc thể hiện trong bức tranh theo nội dung bài dạy.
- Khi sử dụng kênh hình, giáo viên phải thao tác thành thạo, tránh lúng
túng trước học sinh. Đồng thời phải có những phương án dự phịng nhằm phát
huy khả năng tập trung của học sinh, tránh để xẩy ra tình trạng làm các em phân
tán tư duy khỏi nội dung văn bản, để mục đích cuối cùng là học sinh tiếp thu bài
một cách tích cực và hiểu bài một cách sâu sắc.


Sáng kiến kinh nghiệm

19

2012 - 2013

Tóm lại: Tuỳ điều kiện và tình hình thực tế, chúng ta cần tích cực tăng
cường sử dụng kênh hình trong dạy học Đọc – Hiểu văn bản Ngữ văn 6 theo
phương châm phục vụ thiết thực nhất, hiệu quả nhất cho mỗi giờ học với tư cách
là phương tiện nhận thức chứ không đơn thuần chỉ là sự minh họa. Từ đó hướng
tới sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại, nhằm ngày càng nâng cao
tác động của kênh chữ cũng như kênh hình tới tư duy trí tuệ của học sinh.


Sáng kiến kinh nghiệm

20

2012 - 2013

X. TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1, 2. Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên) - SGK Ngữ văn 6 (Tập I, II) - NXB
Giáo dục - 2002.
3, 4. Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên) - SGV Ngữ văn 6 (Tập I, II) - NXB
Giáo dục - 2002.
5. Nguyễn Văn Đường, Hoàng Dân - Thiết kế bài giảng Ngữ văn 6 - NXB Hà
Nội - 2003.
6. Trần Đình Chung - Hệ thống câu hỏi Đọc - Hiểu Ngữ văn 6 - NXB Giáo dục
- 2005.
7, 8. Trịnh Ngọc Ánh, Đặng Thị Nghĩa, Hoàng Phương Ngọc - Bổ trợ kiến thức
Ngữ văn 6 (Tập I, II) - NXB Thuận Hóa - 2005.
9. Vũ Nho,... – Một số vấn đề về phương pháp dạy Văn trong nhà trường
phổ thông - NXB Giáo dục - 1998.


Sáng kiến kinh nghiệm

21

2012 - 2013

XI. MỤC LỤC

Phần
I
II
III
IV
V
VI
VII

VIII
IX
X

Nội dung
Tên đề tài
Đặt vấn đề
Cơ sở lý luận
Cơ sở thực tiễn
Nội dung nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu
Kết luận
Đề nghị
Kinh nghiệm rút ra
Tài liệu tham khảo

Trang
01
01 – 02
02 – 04
04 – 05
05 – 14
14 – 15
15
16
16 - 17
18