kinh tế phát triển

KINH TẾ PHÁT TRIỂN
Th.S Nguyễn Đức Thành
Khoa KT&PT
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
TỔNG QUAN VỀ
PHÁT TRIỂN KINH TẾ
TỔNG QUAN VỀ
PHÁT TRIỂN KINH TẾ
Tăng
trưởng
kinh tế
Chuyển
dịch cơ
cấu
kinh tế
Tiến bộ
xã hội
NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH
Thương mại và cán cân thanh toán quốc tế
TÀI LIỆU
Giáo trình:

Nguyễn Ngọc Sơn, Bùi Đức Tuân (chủ biên, 2012), Giáo trình
Kinh tế phát triển (Dùng cho sinh viên ngoài chuyên ngành),
NXB Tài chính;
Tài liệu tham khảo:

Ngô Thắng Lợi (chủ biên, 2012), Giáo trình Kinh tế phát triển,
NXB ĐH KTQD;


Michael D.Todaro (1998), Kinh tế học cho thế giới thứ ba, NXB
Giáo dục;

Dwight H. Perkins, Steven Radelet, David L.Lindauer (2006), Kinh
tế học phát triển, NXB Thống kê (sách dịch);

E.Wayne Nafziger (1998), Kinh tế học của các nước đang phát
triển, NXB Thống kê.
ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC

Dự lớp, thảo luận trên lớp: 10%

Bài kiểm tra, thảo luận: 20%

Thi kết thúc học phần: 70%
GIỚI THIỆU MÔN HỌC

Tại sao chúng ta cần nghiên cứu Kinh tế
Phát triển?

Đối tượng và nội dung nghiên cứu của
kinh tế học phát triển là gì?

Phương pháp nghiên cứu?
Tại sao một số
nước có tốc độ
tăng trưởng kinh
tế nhanh trong khi
nước khác có tốc
độ tăng trưởng

chậm?
Các nước
thuộc thế giới
thứ ba có thể
đạt được các
mục tiêu kinh
tế - xã hội
Tại sao sự
giàu có
sung túc lại
cùng tồn
tại với đói
nghèo?
Có cách nào để các
xã hội lạc hậu, năng
suất lao động thấp,
có mức sống tối thiểu
lại có thể trở thành
các quốc gia hiện
đại, có thu nhập cao,
sản xuất phát triển?
Làm thế nào
để cải thiện
các dịch vụ
phục vụ con
người?
CÂU HỎI THƯỜNG GẶP
KINH TẾ PHÁT TRIỂN NGHIÊN CỨU GÌ?
Đầu vào
(K,L,R,T)

PL
Y
AD
AS
Mô hình AD- AS
E
đầu ra
- Qr
- Un
- ∏
- TMQT
Hộp đen kinh tế vĩ mô
(Qf)
Kinh tế học truyền thống
Q
f
Q
r
Các nước đang phát triển
Các nước đang phát triển
Các nước phát triển
Các nước phát triển
Q
f
Q
r
KINH TẾ PHÁT TRIỂN NGHIÊN CỨU GÌ?
Q
Q
f

f


≈
≈
Q
Q
r
r
Q
Q
f
f


>>
>>
Q
Q
r
r
Kinh tế chính trị
Kinh tế chính trị liên quan với mối quan hệ giữa
kinh tế và chính trị, với quan tâm đặc biệt tới vai
trò của quyền lực trong việc đưa ra các quyết
định về kinh tế.
KINH TẾ PHÁT TRIỂN NGHIÊN CỨU GÌ?
Nội
dung
nghiên

cứu
Nội
dung
nghiên
cứu

Chuyển từ một nền kinh tế
tăng trưởng thấp sang một
nền kinh tế tăng trưởng cao sử
dụng hiệu quả các nguồn lực

Chuyển từ một xã hội nghèo
đói, bất bình đẳng, con
người phát triển ở trình độ
thấp sang xã hội có các tiêu
chí phát triển cao hơn
KINH TẾ PHÁT TRIỂN NGHIÊN CỨU GÌ?
Kinh tế học phát triển: là một môn trong hệ thống các môn kinh
tế học, nghiên cứu nguyên lý phát triển kinh tế trong các điều kiện
kém phát triển (áp dụng cho các nước đang phát triển)
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Phương pháp nghiên cứu thực chứng và chuẩn
tắc của Kinh tế học

Phương pháp phân tích so sánh

Phương pháp định lượng:
- lnYi = α + β1 Si + β2 EXPi + β3 EXPi2 + εi
- lnYi = α + β1 PRIMi + β2 LSECi + β3 USECi + β4 UNIVi + β5

VOCi + β6 EXPi + β7 EXPi2 + β8 lnHi + εi

Phương pháp phân tích các mô hình lý thuyết và
thực tiễn (kinh nghiệm thực tiễn đúc kết thành
mô hình)
CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN TRONG HỆ THỐNG
KINH TẾ THẾ GIỚI

Sự ra đời và phát triển của thế giới thứ ba

Phân chia các nước theo mức thu nhập

Phân chia các nước theo trình độ phát
triển con người (HDI)

Phân chia các nước theo trình độ phát
triển kinh tế
PHÂN LOẠI CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI

Thế giới thứ nhất

Thế giới thứ hai

Thế giới thứ ba
PHÂN CHIA CÁC NƯỚC THEO THU NHẬP
Hệ thống phân loại của WB:

Các nước có thu nhập cao (HIC): $12,276

Các nước có thu nhập trung bình cao (UMC): $3,976 - $12,275


Các nước có thu nhập trung bình thấp (LMC): $1,006 - $3,975

Các nước có thu nhập thấp (LIC): Nhỏ hơn hoặc bằng $1,005

Việt Nam: $1,100
PHÂN CHIA CÁC NƯỚC THEO THU NHẬP
PHÂN CHIA CÁC NƯỚC THEO TRÌNH ĐỘ PHÁT
TRIỂN CON NGƯỜI
Hệ thống phân loại của UN:

Nhóm nước có HDI rất cao: HDI 0,793 trở lên

Nhóm nước có HDI cao: HDI từ 0,698 đến 0,792

Nhóm nước có HDI trung bình: HDI từ 0,522 đến
0,698

Nhóm nước có HDI thấp: Dưới 0,522

Việt Nam: 0,593 (xếp thứ 128 trong số 187 nước
tham gia xếp loại chính thức)
PHÂN CHIA CÁC NƯỚC THEO HDI
HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CỦA WB

Các nước công nghiệp phát triển – DCs – Trên 40 nước

Các nước công nghiệp mới – NICs – trên 11 nước (Hy Lạp,
Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ, Braxin, Mexicô,
Achentina, Ixraen, Hồng Kông, Đài Loan, Singapo, Hàn Quốc


Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) - (Iran, Irắc, Arập
Seut, Kata, Coet, Nigeria, Venesuela)

Các nước đang phát triển – trong đó có các nước kém phát
triển (LCDs)
Khoảng 130 nước, có diện tích tự nhiên chiếm khoảng 2/3 tổng
diện tích toàn thế giới, tương ứng, tỷ lệ dân số chiểm trên
80%
HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CỦA WB
ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN

Mức sống thấp;

Nền kinh tế chịu sự chi phối nhiều bởi nông nghiệp;
-
Tỷ lệ tích lũy thấp
-
Trình độ kỹ thuật của sản xuất thấp
-
Năng suất lao động thấp

Tốc độ tăng dân số cao và khả năng bảo đảm các nhu
cầu xã hội cho con người thấp;

Nền kinh tế phụ thuộc rất lớn bởi nước ngoài: vốn,
công nghệ - kỹ thuật và lao động có trình độ cao ở
nước ngoài, thị trường
VÒNG LUẨN QUẨN CỦA SỰ NGHÈO KHỔ
Thu nhập thấp

Thu nhập thấp
Tỷ lệ tích luỹ thấp
Tỷ lệ tích luỹ thấp
Trình độ kỹ thuật thấp
Trình độ kỹ thuật thấp
Năng suất thấp
Năng suất thấp
TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Bản chất, nội dung của phát triển kinh tế

Các giai đoạn phát triển kinh tế (lý thuyết
phân kỳ của Rostow)

Lựa chọn con đường phát triển theo quan
điểm tăng trưởng và phát triển kinh tế
Là s gia tăng thu ự
nh p c a n n kinh ậ ủ ề
t trong m t kho ng ế ộ ả
th i gian nh t đ nh ờ ấ ị
(thư ng là 1 năm)ờ
Cách tính
100
Y
g
Y
∆
= ×
∆ Y
t

= Y
t
– Y
t-1
∆ Y
t
= Y
t
– Y
t-1
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

Thu nhập của nền kinh tế có thể biểu hiện dưới dạng
hiện vật hoặc giá trị;

Sử dụng đơn vị tiền tệ để tính thu nhập bằng giá trị:
-
Thu nhập tính theo đơn vị đồng tiền nội địa của
mỗi quốc gia
-
Thu nhập tính theo phương pháp quy đổi ngoại tệ
trực tiếp
-
Thu nhập tính theo ngang giá sức mua (PPP-
Purchanging Power Parity)
PHÁT TRIỂN KINH TẾ

KHÁI NIỆM: Phát triển nền kinh tế, đó là quá trình tăng tiến,
toàn diện và về mọi mặt kinh tế - xã hội của một quốc gia hoặc

môt địa phương.

THEO NỘI DUNG:
PT NỀN KT= PTLVKT + PTLVXH
PTLVKT = TTKT + CDCCKT
PTLVXH = SỰ TIẾN BỘ XÃ HỘI CHO CON NGƯỜI
PT NỀN KT = TTKT + CDCCKT+ TBXH

THEO QUAN ĐIỂM TRIẾT HỌC:
PTNỀN TT = THAY ĐỔI VỀ LƯỢNG + BIẾN ĐỔI VỀ
CHẤT

VAI TRÒ CỦA MỖI YẾU TỐ TRONG CÔNG THỨC
PHÁT TRIỂN