Luận Văn Nhật Bản tìm kiếm vị thế chính trị mới trong thế kỷ 21

KILOBOOKS.COM
M u
1. Lý do chn ti
Quan h quc t vo cui nhng nm 1990 ca th k 20 v nhng nm
u th k 21 cú nhng din bin bt ng. Vic xỏc lp v th chớnh tr bng
chin tranh truyn thng ó khụng c u tiờn s dng nh trc. Cỏc ch th
tham gia quan h quc t trong thi gian ny khụng n thun tỡm kim v th
bỏ ch th gii bng con ng quõn s m cú s kt hp vi cỏc sc mnh
khỏc. Nht Bn vn l mt cng quc quõn s trong chin tranh th gii th
hai, gi õy lc lng quõn s y khụng th tin hnh cỏc hot ng quõn s
theo ý mỡnh m phi trong khuụn kh phỏp lý quc gia v quc t. Vỡ vy, thay
i cỏc phng thc v iu chnh chin lc l nhim v cc k quan trng
t ra i vi hu ht cỏc quc gia, trong ú cú Nht Bn.
Sau chin tranh, Nht Bn l nc bi trn, kinh t b kit qu, v th
chớnh tr b suy gim. Cm nhn thm thớa c nhng mt mỏt, do chin tranh
mang li,v buc phi tuõn theo cỏc cam kt quc t, k t sau i chin th gii
hai, Nht Bn ó chn con ng phỏt trin t nc theo ng li ho bỡnh.
Nc Nht cam kt t b chin tranh, khụng duy trỡ quõn i, m ch duy trỡ lc
lng phũng v. Theo ng hng ny, nhng thp k sau Nht Bn ó vn
lờn tr thnh mt cng quc kinh t, tr thnh mt trong ba trung tõm - ti
chớnh ln nht th gii cựng vi M v liờn minh chõu u (EU). Tuy nhiờn Nht
Bn li khụng cú c v th chớnh tr tng xng vi tim lc kinh t hựng
mnh ca mỡnh. Vỡ vy, trong thi gian gn õy, Nht Bn ó v ang n lc
tr thnh quc gia bỡnh thng nh cỏc nc khỏc trờn th gii.
Ti sao khi Nht Bn ó l mt chng khng l v kinh t m v
phng din chớnh tr li l chỳ lựn? V khc phc c tỡnh trng ny,
Nht Bn ó v ang cú chin lc gỡ? Ti sao Nht Bn phi tỡm kim v th
chớnh tr mi? tỡm kim v th ú, Nht Bn ó s dng cỏc phng thc
no? Trong bi cnh quc t ho bỡnh, hp tỏc, cỏc quc gia khụng ngng tp
trung phỏt trin kinh t. Vic Nht Bn tỡm kim v th chớnh tr mi cú tỏc ng

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
nh th no ti quan h quc t v c bit ti s phỏt trin ca Vit Nam? ú
l nhng vn ln ang t ra i vi cỏc nh nghiờn cu, cỏc nh hoch nh
chớnh tr v nhng ngi lm cụng tỏc i ngoi ũi hi cn cú s gii quyt
tho ỏng.
Trờn thc t ó cú rt nhiu cụng trỡnh nghiờn cu v con ng chớnh tr
quc t, cng nh cỏc chớnh sỏch v phng thc Nht Bn ang ỏp dng nh:
Trờn bỏo Si Gũn Gii phúng s ra ngy 23/11/2000 cú ng bi Nht Bn tr
thnh u viờn thng trc ca Hi ng Bo an Liờn Hp Quc ca tỏc gi
Mai Ngc. Bi bỏo ó cp thi im Nht Bn th hin rừ mong mun nõng
cao vai trũ ca mỡnh v phng thc hnh ng, cng nh thỏi ca mt s
nc v t chc trc n lc ca Nht Bn trong vic tr thnh y viờn thng
trc ca Hi ng Bo an Liờn Hp Quc. Hay nh trờn bỏo tin tc, trong mc
Th gii s kin vi tiờu Nht Bn tỡm kim v th cng quc trong th k
21 vi ba s lin ra cỏc ngy 19, 21, 22/1/2002 ó nờu lờn khỏi quỏt cỏc
phng thc Nht Bn ó v ang tin hnh tỡm kim v th cng quc
trong th k mi. c bit sau s kin khng b tn cụng vo nc M cú rt
nhiu bi vit, bi nghiờn cu v chớnh sỏch i ngoi v mc tiờu ca Nht Bn
trong th k mi. in hỡnh l cun Trt t th gii sau 11-9 ca Nh xut bn
Thụng tn, H Ni, nm 2002 cng ó phõn tớch vic Nht Bn tỡm kim v th
cng quc trong mụi trng an ninh quc t mi. Hoc bi vit ca TS. Ngụ
Xuõn Bỡnh - Trung tõm nghiờn cu Nht Bn vi tiờu iu chnh chớnh sỏch
i ngoi ca Nht Bn v tỏc ng ti quan h Vit Nam - Nht Bn ng trờn
tp chớ Nghiờn cu Nht Bn v ụng Bc ỏ, s 4, nm 2003. Bi vit ó cp
ti phm vi iu chnh ca chớnh sỏch i ngoi ca Nht Bn v tỏc ng ca
nú.
Ngoi ra cũn cú nhiu bi nghiờn cu khỏc nh: Xu hng phỏt trin
chin lc ngoi giao Nht Bn trong th k mi ca Thụng tn xó Vit Nam,
trong ti liu tham kho c bit s ra thỏng 2/2005. Bi vit ó phõn tớch mt

cỏch chi tit bi cnh, cng nh cỏc hnh ng c th ca Nht Bn nh: Vỡ

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
sao Nht Bn tng cng m rng trang b quân s?” Tài liu tham kho đc
bit ra ngày 16-9-2005 ca Thông tn xã Vit Nam. Trong tài liu tham kho
đc bit ra ngày 27/10/2005 ca Thông tn xã Vit Nam có bài “Nht Bn vi
chin lc “nc bình thng”, nhn mnh đn mc tiêu ca Nht Bn trong th
k mi.
Bên cnh đó trong Tp chí Nghiên cu Nht Bn và và ông Bc á, s 1
(55) 2-2005 có đng bài nghiên cu ca TS. Trn Anh Phng di tiêu đ
“Tìm hiu chính sách ca Nht Bn t sau chin tranh th gii th 2 đn nay”.
Nhìn nhn t góc đ lch s, TS. Trn Anh Phng đã làm rõ chính sách đi
ngoi ca Nht Bn sau đi chin th gii hai đn nay. Hay nh bài dch ca
Thanh Hà - Hc viên Khoa hc quân s đã đt ra mt vn đ rng: “Trong tng
lai Nht Bn có th tr thành mt cng quc quân s - chính tr đc không?
(Tp chí Nghiên cu ông Bc á, s 7, tháng 9/2006). Cng trong tp chí này
tháng 12/2006 li có tip bài vit ca PGS.TS Nguyn Duy Dng v vic “iu
chnh chin lc đi ngoi ca Nht Bn trong bi cnh Quc t mi”. c bit
ngay sau khi tr thành Th tng Nht Bn, ông Shinzo Abe đã có bài phát biu
ti phiên khai mc thng niên và ni dung này đc đng ti trong tài liu
tham kho đc bit ra ngày 3/3/2007 vi tiêu đ “Nht Bn vi chính sách ngoi
giao tích cc”… và còn rt nhiu bài vit khác nh “Nht Bn trên con đng
tr thành quc gia bình thng” ca tác gi Khng Th Bình đng trên Tp chí
Nghiên cu Quc t s 66(2006)… đ cp ti quan đim ca cu Tng thng
th ký LDP - ông Ozawa v “Nc Nht bình thng” là th nào?…
Có th nói nhng bài vit và các công trình trên đã lý gii mt cách khá
thuyt phc v vic xây dng chin lc phát trin nói chung, cng nh chính
sách đi ngoi nói riêng ca Nht Bn. c bit các công trình đã ch ra phng
thc mà Nht Bn đang tin hành đ đt đc mc tiêu chin lc trong th k

mi. Tuy nhiên vn cha nhiu công trình nghiên cu nào cp nht và làm rõ
chin lc điu chnh ca Nht Bn nhm nâng cao v th chính tr trong bi
cnh mi. Vì th, tôi đã la chn đ tài này, vi mong mun góp phn làm rõ

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.COM
hn cách thc Nht Bn tìm kim v th mi và có th d báo v trí chính tr ca
Nht trong tng lai.
2. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu ca khố lun là chính sách đi ngoi và phng
thc tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn.
Phm vi và thi gian nghiên cu ca khố lun t sau khi kt thúc chin
tranh lnh đn nay.
3. Ngun tài liu:
 tài này đc hồn thành trên c s tham kho t nhiu ngun tài liu
khác nhau:
-Sách ca mt s nhà xut bn (Nxb) khác nhau nh: Nxb Thơng tn, Nxb
Khoa hc xã hi, Nxb Thng kê Hà Ni, Nxb i hc Quc gia Hà Ni …
-Các tp chí: Tp chí nghiên cu Quc t, tp chí Nghiên cu Nht Bn và
ơng Bc á, Tp chí Nghiên cu Trung Quc, tp chí Kinh t Th gii…
-Tài liu tham kho đc bit
-Tin tham kho th gii
-Và mt s trang wed đin t…
4. Cu trúc khố lun:
Khố lun đc c cu làm ba phn chính: m đu, ni dung và kt lun.
Phn m đu nêu khái qt v ngun nhân, mc tiêu, c s và ni dung
mà khố lun thc hin v vic Nht Bn tìm kim v th chính tr mi. ng
thi ch rõ đi tng phm vi nghiên cu, cu trúc khố lun và ngun tài liu
làm c s nghiên cu ca khố lun.
Phn ni dung gm có 3 chng: Chng 1: Phân tích các ngun nhân

bên trong và bên ngồi, và ni dung v chin lc tìm kim v th chính tr mi
ca Nht Bn trong bi cnh mi; Chng 2 trình bày phng thc hành đng
tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn đc th hin qua các phng din

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
khác nhau; Chng 3 là mt s d báo v v th chính tr ca Nht Bn trong th
k 21, cng nh nhng tác đng ca ca nó ti Nht Bn và khu vc.
Phn kt lun nêu lên nhng nét khái quát cách thc Nht Bn tìm kim
v th chính tr mi và nhng bài hc kinh nghim đi vi quá trình hi nhp
ca Vit Nam.

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
KILOBOOKS.COM
Chng 1: chin lc tìm kim v th chính tr mi ca Nht Bn.
1.1. Ngun nhân ch yu thúc đy Nht Bn tìm kim v trí chính tr
mi.
1.1.1. Ngun nhân bên ngồi.
Chin tranh lnh kt thúc làm cho tính cht ca quan h quc t thay đi.
Th gii chuyn t xu th đi đu sang xu th hp tác, cnh tranh phát trin.
Kéo theo đó xu th tồn cu hố và khu vc hố din ra ngày càng mnh m và
sâu sc, đc bit là tồn cu hố v kinh t. Tồn cu hố đã to c hi thun li
cho nhiu quc gia phát trin, nh cu tng th ký Liên Hp Quc, ơng Kofi
Annan đã nói: “Các nc nghèo vn nghèo khơng phi bi h có q nhiu tồn
cu hố mà bi vì h có q ít tồn cu hố” . Là quc gia bi trn trong chin
tranh th gii hai, b thit hi nng n, nhng đc s giúp đ ca M và n lc
ca mình, Nht Bn đã tr thành mt trong ba trung tâm kinh t, tài chính ln
trên th gii. Nht Bn đc mnh danh là mt “chàng khng l” v kinh t.
Sut nhiu thp k qua Nht Bn tp trung vào phát trin kinh t, đa đt nc
phát trin theo con đng hồ bình… Nh vy Nht Bn có c hi đ tng

cng vai trò và nh hng chính tr trên trng quc t. c bit sau chin
tranh lnh, kinh t càng có vai trò quan trng, và vi u th vt tri, Nht Bn
n lc đóng góp cho cng đng quc t,điu đó tt yu đt ra u cu đòi hi v
v th chính tr xng đáng cho Nht Bn.
Mơi trng quc t nhng nm 1990, đã đem li cho Nht Bn khơng ít
thun li, bng thc lc kinh t và sc mnh phát trin khoa hc và k thut
Nht Bn có điu kin đ thâm nhp và m rng nh hng ca mình. Tồn cu
hố v kinh t đã to điu kin thun li cho các nc tng cng hp tác vi
nhau. Vn là quc gia nghèo tài ngun, nhng li có trình đ cơng ngh cao,
Nht Bn đã tn dng li th đó ca mình đ tìm kim các hình thc hp tác
kinh t. Nh nhng nh hng v kinh t mà Nht Bn dn m rng đc quan
h trên mi mt, nht là v phng din chính tr.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
Chin tranh lnh kt thúc làm cho tng quan lc lng trên th gii thay
đi. Liên Xơ tan rã, M tr thành siêu cng duy nht trên th gii. Song vi s
bin đi mnh m ca tình hình th gii, s vt tri ca xu th hồ bình, hp
tác và tồn cu hố, nhiu quc gia đã vn lên tr thành đi th cnh tranh vi
M trên nhiu lnh vc. Thm chí nhiu quc gia vt M v nhiu ngành, nh
trong lnh vc cơng ngh cao, chng hn nh sn xut rơbt ca Nht Bn đã
vt M… Vì th, kh nng duy trì vai trò lãnh đo tuyt đi ca M nh trc
kia chc chn khơng d dàng. Cùng vi đó xu th đa cc hố trong nn chính tr
th gii càng đc biu hin rõ, là tin đ quan trng đ các nc, trong đó có
Nht Bn đc lp hn trong hành đng, nht là trong hot đng đi ngoi và
chính tr, Nht Bn dn dn thốt khi s ph thuc vào M, t đó nâng cao v
th và vai trò chính tr ca mình trong các hot đng quc t.
Mc dù sau chin tranh lnh, xu th hồ bình hp tác là ch yu, nguy c
chin tranh th gii nhìn chung b đy lùi. Song  nhiu ni trên th gii nhng
cuc xung đt sc tc, tơn giáo vn din ra. c bit, trong nhng nm đu th

k 21, nhân loi đã chng kin nhiu s kin gây chn đng ln, có tác đng và
nh hng mnh ti quan h quc t. in hình là s kin nhng k khng b
tn cơng vào nc M 11-9-2001. Ngay sau đó, mt lot các v khng b đã
din ra  nhiu ni gây bt n ti nhiu quc gia và khu vc đin hình là v
khng b  đo Bali (Inđơnêsia), v thm sát ti Beslam (Nga); v khng b tn
cơng vào ga tu đin ngm  Th đơ London (Anh)… khng b đã gây nên
nhng thit hi nghiêm trng v ngi và ca, đc bit nh hng ln ti đi
sng sinh hot thng nht ca nhng thng dân vơ ti và gây mt n đnh 
nhiu ni… Vì vy, ngay sau v 11-9, M đã phát đng mt cuc chin chng
khng b trên quy mơ tồn th gii và đã đc nhiu quc gia và t chc quc
t, khu vc ng h. Bi nguy c khng b đe do khơng loi tr quc gia nào,
nên trong cuc chin này Nht Bn đã nhanh chóng ng h M. Ngay sau khi
M phát đng cuc chin chng khng b, đn ngày 29/10/2001 Quc hi Nht
Bn đã thơng qua o lut đc bit chng khng b, theo đo lut này Nht Bn
có th h tr hu cn cho qn M trong các trng hp khn cp…

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
Tuy nhiờn, mc dự ng h M, song do b hn ch trong khuụn kh Hin
phỏp ho bỡnh nm 1946, Nht Bn cam kt t b chin tranh, khụng duy trỡ lc
lng quõn s, m ch cho phộp i phũng v lm nhim v an ninh v khụng
c trc tip tham chin. Vỡ vy, vic cha c phộp a quõn i ra nc
ngoi l hn ch m Nht Bn ang tỡm cỏch khc phc cú v th bỡnh
thng nh cỏc quc gia khỏc trong vic bo v hỡnh nh ca mỡnh v tham gia
cỏc ngha v quc t. Bờn cnh ch ngha khng b, xung t sc tc, tụn giỏo
ang din ra khỏ ph bin v ngy cng trm trng hn. Sau mt thp k phỏt
trin, nhiu vn ton cu c t ra: ụ nhim mụi trng, bnh tt him
nghốo, ph bin v khớ ht nhõn hu dit, khong cỏch phỏt trin, giu nghốo,
cn kit ti nguyờn ang tr thnh mi quan tõm ca ton nhõn loi. gii
quyt nhng vn ny cn cú s hp tỏc ca nhiu quc gia, nht l ca cỏc

nc phỏt trin, trong ú cú Nht Bn. õy l mt iu kin thun li Nht
Bn cú th tham gia sõu rng hn vo vic gii quyt cỏc vn quc t vi t
cỏch l mt cng quc kinh t. T ú Nht Bn cú th phỏt huy c vai trũ
chớnh tr ca mỡnh trong vic úng gúp gii quyt cỏc vn ton cu.
Hn na vi s ra i ca nhiu t chc khu vc v ton cu: ASEM,
APEC, ARF, ASEAN + 1, ASEAN + 3, ADB, WTO Nht Bn cú c hi
th hin vai trũ ca mỡnh thụng qua vic úng gúp ti chớnh, v cỏc sỏng kin
c bit, trong nhng nm u th k 21, ln u tiờn cỏc nc ụng ỏ ó t
chc Hi ngh thng nh ụng ỏ, vo thỏng 12-2005 ti Kualalumpua
(Malaysia) nhm hng ti s hp tỏc ton din nh kiu liờn minh chõu õu
(EU). Hi ngh ny, cựng cỏc th ch a phng k trờn ó to c hi cho Nht
Bn ho nhp hn na vi khu vc v thụng qua nhng úng gúp cho cỏc th
ch ny phỏt huy vai trũ chớnh tr ca mỡnh.
Sau mt lot cỏc s kin din ra vo u th k 21, chỳng e do ti an
ninh, n nh v phỏt trin ca ton th gii. Cng ng quc t cng bn lun
nhiu ti vn ci t Liờn Hp Quc, nht l ci t Hi ng Bo an Nht Bn
c coi l ng c viờn cú kh nng tr thnh u viờn thng trc. Bi vỡ mt

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
trong các ngun tc ca chng trình ci t đc ơng Kofi Annan – cu tng
th ký Liên Hp Quc đa ra nm 1997, nc mun tr thành u viên thng
trc phi có đóng góp nhiu cho Liên Hp Quc v tài chính, qn s, ngoi
giao. ây là điu kin thun li đi vi Nht Bn. Vì Nht Bn hin đang là
quc gia có đóng góp ln th hai, sau M (25%). Hin nay tng mc đóng góp
tài chính ca Nht Bn cho Liên Hp Quc chim hn 20% ngân sách ca Liên
Hp Quc. Mc đóng góp y ca nc Nht ln hn c mc đóng góp tài chính
ca Anh (5,1%), Nga (1,1%), Pháp (6,5%)
, Trung Quc (
1%

)
cng li [65]. Nht
Bn có kh nng nhn đc s ng h ca 4 nc thuc u viên thng trc có
quyn ph quyt là anh, M, Pháp, Nga (tr Trung Quc cha có thái đ rõ
ràng). ây thc s là mt c hi thun li đ Nht Bn nâng cao và khng đnh
v trí chính tr ca mình.
Sau chin tranh lnh, quan h Nht - M có bc chuyn bin mi phù
hp vi s thay đi ca quan h quc t. Vn vi phng châm đi ngoi ly
quan h vi M làm hòn đá tng. song hin nay, Nht Bn ngày càng có bc đi
đc lp hn vi M trong các vn đ tồn cu và ch đng tích cc tham gia các
s mnh quc t. Trên lnh vc chính tr, tuy có s ràng buc bi hip c an
ninh Nht - M đc ký kt nm 1951, nhng Nht Bn dn th hin đc s
đc lp t ch trong hành đng, vic Nht Bn ni li vin tr cho Vit Nam
vào tháng 11-1992, mc dù ti tháng 2- 1994 M mi tun b hu b cm vn
cho Vit Nam là mt ví d v s đc lp trong hành đng đi ngoi vi M. Mt
s kin khác cng chng t ngày càng có bc đi đc lp trong quan h vi M.
Nm 2002, Nht Bn đã th hin s đc lp và ch đng trong vic gii quyt
vn đ ht nhân trên bán đo Triu Tiên, vi chuyn thm Bình Nhng ca
Th tng Nht Bn khi đó là Kozumi, hai nc đã ra tun b chung Nht -
Triu (17-9-2002) v vic bình thng hố quan h hai nc. Hành đng này
ca Nht Bn khin M khơng hài lòng. D lun M coi đó là tín hiu Nht Bn
mun “đc lp” vi M v đi ngoi và an ninh.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
Trờn lnh vc an ninh: Nht Bn cho rng h l i tỏc an ninh chin lc
khụng tỏch ri ca M ụng ỏ. Hai nc nhn thy rng, trong bi cnh quc
t mi cn thit phi cựng phi hp hnh ng. c bit M ng h Nht Bn
phỏt trin hn na lc lng phũng v ca mỡnh, m rng kh nng tỏc chin
cựng M chia s trỏch nhim quc t. Trong th k 21, nhng mi e do mi

li xut hin nh ch ngha khng b quc t, ph bin v khớ ht nhõn hu dit,
xung t sc tc, tụn giỏo Thờm vo ú l s tri dy c v kinh t v quõn s
ca Trung Quc trong nhng nm gn õy khin c M v Nht u lo ngi
Vỡ vy, hai nc ó cú s hp tỏc ngy cng cht ch hn. Trong cuc hp 2 +
2 gia Ngoi trng v B trng quc phũng M vi Ngoi trng v Cc
trng Cc phũng v Nht Bn din ra ngy 23-11-2005, hai nc ó ra thụng
cỏo chung ng minh Nht - M: vỡ ci cỏch v t chc li trong tng lai.
Thụng cỏo khng nh trỏch nhim cựng chia s phũng v v tỏc chin ca hai
bờn khi chin s xy ra Theo ú Nht Bn s cựng M phi hp hnh ng vỡ
li ớch hai nc v th gii. õy l c s phỏp lý thun li Nht Bn cú th
cựng M can d hn na vo cụng vic an ninh quc t.
Nh vy trong quan h vi M, Nht Bn va cú bc i ch ng, c
lp, ng thi va cú hp tỏc cht ch vi M trờn lnh vc an ninh Trờn con
ng tỡm kim a v chớnh tr mi, nc Nht ó nhn c s ng h ca M
v vic sa i hin phỏp, nht l s ng h Nht Bn phỏt trin lc lng
phũng v lờn tm cao mi, cú th phi hp vi M mt cỏch d dng trong
trng hp khn cp.
Hin nay, Nht Bn l quc gia hng u v cung cp vin tr ODA cho
th gii, nht l cho cỏc nc ASEAN, n , v mt s nc Trung ỏ, Trung
ụng v c Chõu Phi Mt s úng gúp ỏng chỳ ý gn õy ca Nht Bn l
vic gii quyt khng hong ht nhõn trờn bỏn o Triu Tiờn. Nhm thỏo g s
b tc trong cỏc cuc m phỏn a phng, Nht Bn ó ch ng tin hnh cỏc
cuc m phỏn song phng vi CHDCND Triu Tiờn v vic bỡnh thng hoỏ
quan h Nht - Triu. Trong cỏc cuc m phỏn ny, Nht Bn luụn nờu iu

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
kin CHDCND Triu Tiờn phi t b chng trỡnh phỏt trin v khớ ht nhõn v
gii quyt vn cỏc con tin Nht Bn b bt cúc, thỡ mi bỡnh thng hoỏ.
Chớnh ỏp lc ny t phớa Nht Bn buc CHDCND Triu Tiờn phi xem xột li

thỏi ca mỡnh. V vic cỏc bờn ngi li tho lun a ra cỏch gii quyt
chung phự hp vi quy tc quc t cho thy vi trũ tớch cc ca Nht Bn trong
vic gii quyt cỏc vn khu vc núi chung v cuc khng hong ht nhõn trờn
bỏn o Triu Tiờn núi riờng.
Nh vy, bi cnh quc t v khu vc sau chin tranh lnh ó to iu
kin cho Nht Bn cú th tham gia rng rói hn na trong vic gii quyt cỏc
vn chung. Qua ú Nht Bn cú th phỏt huy c nhng li th ca mỡnh
nhm y mnh vic xỏc lp v trớ chớnh tr mi. Nht Bn sm tỡm c cho
mỡnh ting núi trong cỏc quan h quc t ln.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
1.1.2. Nguyờn nhõn bờn trong.
Mc dự sau chin tranh lnh kinh t Nht Bn bc vo thi k suy thoỏi,
nn tht nghip gia tng, s v ca nn kinh t bong búng, tỡnh trng thiu
n nh ca ng Yờn Song, Nht Bn vn c coi l mt trong ba trung tõm
ti chớnh ln ca th gii. Trong nhng nm u th k 21, kinh t Nht Bn cú
mc tng trng õm, nu nm 2001 GDP ca Nht Bn l (-2,4%), nm 2002 cú
tng nhng vn ch s õm (-0,8%) [7, Tr.30]Nhng di s dn dt ca Th
tng Kozumi, vi cỏc chớnh sỏch mi v ci cỏch c cu kinh t - ti chớnh, ci
cỏch hnh chớnh v ci cỏch c cu xó hi in hỡnh l ci cỏch ngnh Bu
chớnh - Vin thụng, kinh t Nht Bn ó cú bc phc hi kh quan. iu ú
chng t sc mnh kinh t ln ca Nht Bn. S thnh vng v n nh ca
Nht Bn khụng b e do, m trỏi li ang dn c hi sinh v phỏt trin. Ci
cỏch kinh t l vic lm cn thit a t nc thoỏt ra khi tỡnh trng suy
thoỏi. Qua ú, Nht Bn cú th gi vng v trớ cng quc kinh t, tip tc cú
úng gúp hn na vo cỏc cụng vic quc t, dn khng nh c a v chớnh
tr ca mỡnh.
T sau chin tranh lnh n nhng nm u th k 21, Nht Bn ó tr
thnh nc cung cp ODA ln nht th gii. Nm 1998 tng kim ngch vin tr

ODA ó thc thi ca Nht Bn l 10,68 t USD, ng u th gii 8 nm lin [
63, tr.6]. Vi sc mnh kinh t, Nht Bn ngy cng cú nhiu úng gúp cho
cng ng quc t. Nh cu Th tng Kaifu ó khng nh Nht Bn dựng
cỏc ngun k thut, cụng ngh, kinh t v vn kinh nghim ca nc mỡnh lm
c s úng gúp mt vai trũ tớch cc trong cỏc c gng quc t nhm to nờn mt
trt t mi[ 7, tr.30]. Nh vy, kinh t l c s vt cht vng chc Nht Bn
tng cng nh hng, m rng phm vi hot ng quc t.
Bờn cnh tin kinh t, k thut, trong vic tỡm kim v th chớnh tr mi
Nht Bn cũn cú c s tinh thn, xó hi. ú chớnh l s thay i trong nhn thc
ca ngi dõn v gii lónh o Nht Bn.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
D lun dõn chỳng ng h vic Nht Bn phi cú a v chớnh tr tng
xng vi tim lc kinh t. Trc th k mi, vi nhiu bin i ca tỡnh hỡnh th
gii ó tỏc ng nhiu chiu ti quc gia mt tri mc. Dõn chỳng Nht Bn
cho rng: nc Nht cn tham gia nhiu hn vo cỏc cụng vic quc t. H
(Nht Bn) khụng ch úng gúp v mt ti chớnh ri núi ó lm c nhiu vic
cho ho bỡnh th gii [7, tr.31]. Theo iu tra s ngi ng h Nht Bn tham
gia vo cỏc cụng vic quc t ngy cng nhiu. tham gia úng gúp hn na
cho ho bỡnh th gii thỡ vic lm quan trng hng u ca Nht Bn l sa i
hin phỏp. Nu trc õy vn ny u b phn i mnh m, nay d lun cú
thiờn hng ng h nhiu hn. Vớ d vic tỏn thnh D lut mi cho phộp lc
lng phũng v ca Nht Bn tng cng sc mnh, tham gia nhiu hn na
trong vic m bo an ninh quc t v khu vc, theo iu tra ca bỏo Yoniuri
thc hin nm 2002 cho thy: cú ti 48% dõn Nht ng h D lut ny, v ch
cú 21% phn i
[
67
]

.
Khụng nhng d lun dõn chỳng Nht Bn cú s thay i, m ngay trong
gii lónh o cng cú tham vng nõng cao kh nng chớnh tr ca t nc
mỡnh. a s cỏc nh lónh o Nht Bn hin nay l nhng ngi sinh ra sau
chin tranh, hoc ớt cú dớnh lớu ti chin tranh. Thờm na h li cú tỡnh thn dõn
tc ch ngha khỏ cao. Mt nhõn vt tiờu biu l ụng Ichiro Ozawa, tng l B
trng ph trỏch cỏc vn trong nc di thi Th tng Nakasone (1985),
ng thi l Tng th ký ng Dõn ch t do - LDP (1989). Vi tỏc phm
ng hng v mt nc Nht Bn mi ụng ó kờu gi Nht Bn thc tnh
trc nhng thay i ca th gii, tin hnh ci t chớnh tr, phỏp lý quõn s,
tin ti tr thnh quc gia bỡnh thng. tr thnh quc gia bỡnh
thngtheo ụng Ozawa, Nht Bn phi th ch ng, ngha l tham gia tớch
cc hn vo cỏc cụng vic quc t. Nht Bn khụng ch dng li vic vin tr
kinh t, m cũn phi úng gúp m bo an ninh ca th gii.
ng thi tng cng tham gia cỏc cụng vic quc t thỡ Nht Bn cn
phi sa i Hin phỏp. Mong mun ny thc s c bt u trin khai di

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
nhim k ca th tng Kozumi. Ni cỏc Kozumi ó a ra cỏc d lut sa i
Hin phỏp, tht cht liờn minh mi M, v xõy dng lc lng phũng v mnh.
S nghip ny li c ngi k nhim ụng - tõn Th tng Shinzo Abe tip tc
thc hin, khi ụng Abe lờn cm quyn vo nm 2006. ễng Abe ó tuyờn b mt
trong nhng vn trng tõm ca ụng l xem xột li bn Hin phỏp. ễng núi
rng: iu 9 cn c xem xột li trờn quan im bo v Nht Bn v nhm
ỏp ng s mong i ca cng ng quc t mun Nht Bn - nn kinh t ln
th hai trờn th gii, cú nhng úng gúp ln hn cho an ninh quc t [ 32, tr.6].
Tt c nhng quan im trờn cho thy cỏc nh lónh o Nht Bn cú tham vng
a nc mỡnh tr thnh quc gia cú nh hng ln trong cỏc vn ton cu.
Mt khỏc, sau nhiu ln phn i, n nay ng Dõn ch Nht Bn

(DPJ), mt ng i lp cng tỏn thnh vic sa i Hin phỏp, lm cho tin
trỡnh tr thnh quc gia bỡnh thng ca Nht Bn c thun li hn. Vn
sa i Hin phỏp tng cng sc mnh hot ng ca lc lng phũng v Nht
Bn c coi trng hn. Nh vy, tr lc trờn con ng tỡm kim v th chớnh
tr mi trong th k 21 ca Nht Bn ó gim i phn no. õy l c hi tt
cỏc nh lónh o Nht Bn cú th t c mc tiờu xõy dng mt nc Nht
bỡnh thng.
Mc dự cũn cú mt s khú khn, song sau chin tranh lnh tỡnh hỡnh th
gii v trong nc cú nhiu thun li cho Nht Bn. phỏt huy c nhng
thun li, tng cng sc mnh ni lc, tớch cc úng gúp cho cng ng quc
t ũi hi Nht Bn phi cú nhng chin lc v phng thc hnh ng phự
hp. ú l vn rt quan trng nc Nht cú th tng cng hn na hỡnh
nh ca mỡnh trong lũng cng ng quc t v lm cho ting núi ca nc Nht
ngy cng cú trng lng ln hn trong vic gii quyt cỏc vn chung ca
quc t v khu vc.
1.2. Chin lc tỡm kim v th chớnh tr mi ca Nht Bn.
Ti liu tham kho c bit ra ngy 08-12-2005 ca Thụng tn xó Vit
Nam, cú ng bi Xung quanh k hoch c cu li chin lc ca Nht Bn,

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
trong ú cú on vit: Vi mc ớch, ng lc v ch ngha tng trng khụng
th sai lm, cỏc nh lp chớnh sỏch ca Nht Bn ó bt tay vo nhng bin phỏp
ch cht mi trong tin trỡnh ỏnh giỏ li chin lc ca mỡnh. Nhng bin phỏp
chc chn ang a Nht Bn ni lờn nh mt cng quc bỡnh thng. Tng
t nh vy, nh chớnh tr gia Ozawa ó khng nh: Nht Bn ó tr thnh nc
ln kinh t, vỡ vy cn tr thnh nc quc t vi tin trc tiờn phi tr
thnh nc bỡnh thng. Nh vy, theo hai quan im ny cú th nhn thy,
chin lc quc gia ca Nht Bn l a t nc phỏt trin thnh nc bỡnh
thng nh cỏc quc gia c lp khỏc. Vy th no l nc bỡnh thng.

Theo hỡnh dung ca Ozawa, nc Nht bỡnh thng phi l quc gia cú tinh
thn t ch, c lp hn trong chớnh sỏch an ninh i ngoi. M biu hin c th
chớnh l s tham gia tớch cc hn ca Nht Bn trong cỏc cụng vic quc t,
khụng ch dng li vic vin tr kinh t, m cũn úng gúp cho an ninh th gii
, c lp trong hnh ng.
Nhng ti sao chin lc ca Nht Bn li l nc bỡnh thng? Vỡ
nc Nht sau chin tranh th gii th hai vi tht bi nng n, h ó la chn
cho mỡnh phỏt trin t nc theo con ng ho bỡnh v tuõn theo cỏc cam kt
quc t. Nht Bn ó cam kt t b chin tranh, khụng duy trỡ hi, lc, khụng
quõn vic m bo an ninh quc gia Nht Bn da vo quõn i M. Hn th
na, cam kt ny ó c ghi trong Hin phỏp ra i nm 1946 v cho ti nay
nú vn nguyờn giỏ tr.
Ngy nay, vi cc din th gii thay i, thỡ nhng rng buc trờn ó cn
tr con ng tr thnh nc ln chớnh tr ca ca Nht Bn. Vỡ vy, Nht Bn
mun thay i nú cho phự hp vi tỡnh hỡnh mi. c bit, khi v th kinh t
Nht Bn c khng nh, Nht Bn tt yu cú nhu cu bo v mỡnh hn v
tng cng sc mnh chớnh tr ca mỡnh hn na. Vỡ vy, vi vic sa i Hin
phỏp, Nht Bn cú th mun trin khai quõn khi cn thit bo v mỡnh v
úng gúp cho cng ng quc t.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
Nh vy, mc tiờu chung nht ca t nc Mt tri mc ny l tr
thnh nc bỡnh thng. L mt ch th c lp trong quan h quc t, Nht
Bn cng mong mun cú quyn c hnh ng bỡnh thng nh cỏc ch th
khỏc. Mt khỏc vi vai trũ l nc ln kinh t, Nht Bn tt yu mong mun
mt v th chớnh tr xng ỏng. Mt khi Nht Bn t c mong mun l quc
gia bỡnh thng thỡ v th chớnh tr mi ca Nht Bn trong th k ti s c
nh hỡnh rừ hn.
Tuy nhiờn, núi n chin lc quc gia ngoi mc tiờu chin lc, cũn cú

cỏc bin phỏp chin lc v cỏch thc c th t c mc tiờu ra.
thc hin c mc tiờu chin lc, Nht Bn s cú nhng bin phỏp chin lc
no? Hin nay Nht Bn ó v ang tin hnh nhiu bin phỏp a t nc
thnh mt quc gia bỡnh thng hay nc ln quõn s. Nht Bn ó thc
hin chớnh sỏch ngoi giao tớch cc: tng cng quan h vi cỏc nc trờn th
gii. Hin nay, Nht Bn ó thc hin chớnh sỏch quay tr li chõu ỏ, ci thin
quan h vi cỏc nc lỏng ging. Thc hin ngoi giao tớch cc nhm úng gúp
thc s cho ho bỡnh chõu ỏ v th gii. Ct lừi ca ngoi giao Nht Bn l
Liờn minh Nht - M vỡ th gii v chõu ỏ [33, tr.2].
t c mc ớch tr thnh quc gia bỡnh thng, mc tiờu trc
mt ca Nht Bn l tr thnh U viờn thng trc ca Hi ng Bo an Liờn
Hp Quc, v phi c lp v chớnh tr, i ngoi. õy thc s l chin lc y
tham vng ca Nht Bn. V ci thin c v th chớnh tr hin thi, bin
mc ớch chin lc y thnh hin thc, Nht Bn s cú nhiu phng thc hnh
ng.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
Chng 2. Phng thc hành đng nhm tìm kim v th chính tr mi ca
Nht Bn.
2.1. Nâng cao sc mnh kinh t, qn s, vn hố ngoi giao.
2.1.1. Tng cng sc mnh kinh t.
Sau chin tranh th gii th hai, vi nhng điu kin thun li, cùng vic
thc hin chính sách t b chin tranh, đa đt nc phát trin theo con đng
hồ bình, kinh t Nht Bn đã phát trin vt bc. c bit là trong hai thp k
1970 và 1980, là thi k kinh t Nht Bn “ct cánh” mnh m tr thành hin
tng “thn k” ca nn kinh t th gii vi mc tng trng GDP đt 10,8%,
[9, tr.296]. Nht Bn đc xp vào hàng th hai nc ln v kinh t. Kinh t ln
mnh đng nhiên thúc đy Nht Bn tìm kim v th chính tr, thc hin mc
tiêu tr thành “quc gia bình thng”. Tuy nhiên bc vào thp k 1990, kinh t

Nht Bn ri vào tình trng đình tr ti hn 10 nm, mà ngi ta thng gi là
“10 nm mt trng”. Cùng vi s tn ti nhng vn đ mang tính lch s gia
Nht Bn vi các quc gia châu á cha đc gii quyt tho đáng, nên n lc tr
thành “nc ln chính tr” ca Nht Bn vn cha thành hin thc.
Bc sang th k 21, Nht Bn vn theo đui mc tiêu tr thành “nc
ln chính tr”.  tìm kim v th chính tr mi, phng thc đu tiên Nht Bn
tin hành là phi chn hng kinh t. Trong nhng nm 1990 nn kinh t “bong
bóng” ca Nht Bn đ v và đình tr. u t t nhân gim sút, n xu khó đòi
cao nm 1998, khon n xu lên ti 10% GDP
[
54, Tr.30
]
, tác đng ti tng
trng kinh t. GDP ca Nht Bn nm 1990 là dng 3%, đn nhng nm cui
thp k gim xung ti mc âm 2%. GDP nm 1997 là -0,7%, nm 1998 là -
1,8%[ 53, tr.44]. T l tht nghip khá cao, nht là  gii tr, nm 1991 là 2,1%

[54, Tr.30]. Cho đn nm 1999 kinh t Nht Bn có bc phc hi. Song, s
phc ni này ca nn kinh t kéo dài khơng lâu. n tháng 10-2000, nn kinh t
Nht Bn chm dt s phc hi. ây đc coi là giai đon phc hi ngn nht
trong lch s kinh t Nht Bn (kéo dài t tháng 4/1990 đn tháng 10/2000). Sau
đó, kinh t Nht Bn li bc vào giai đon khó khn, m đm.

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
Trc thc trng trên ca nn kinh t, vn đ đt ra đi vi Nht Bn là
phi ci cách li c cu kinh t. Vi th ch và c cu kinh t theo mơ hình
“đui và vt” đc hình thành t sau chin tranh th gii mơ hình này còn kìm
hãm s phát trin kinh t ca Nht Bn trong th k 21. Vì th ngay sau khi lên
cm quyn, Th tng Kozumi đã nhn mnh ti ci cách kinh t. Vi khu

hiu “khơng có tng trng, nu khơng có ci cách”, chính quyn Kozumi đã
tin hành ci cách c cu kinh t tồn din và sâu rng nhm to ra nhng thay
đi c bn cho nn kinh t. Th tng Kozumi đã tin hành ci cách h thng
thu, ci cách nơng nghip,… áng chú ý nht trong mt lot ci cách ca ơng
Kozumi là ch trng ci cách ngành bu chính. Ci cách này đc coi là khâu
then cht, mt đòn by đ m đng cho nn kinh t Nht Bn đi lên.
Ngành Bu chính  Nht Bn có mt đc đim đc bit, đây là ni thc
hin các dch v bu chính, đng thi còn kiêm c dch v ngân hàng tip nhn
tin gi và thc hin dch v bo him ca dân chúng. Ngành này có s nhân
viên làm vic ti hn 100.000 ngi và có doanh thu ti 3000 t USD mi nm

[
25, Tr.12
]
khơng nhng th, đây là ngành mà t lâu đã thuc đc quyn kinh
doanh ca Nhà nc. Vì vy, tình trng trì tr ca ngành này là khó tránh khi,
nên ơng Kozumi đã tin hành ci t ngành bu chính theo hng t nhân hố. Mc dù,
ban đu gp phi s phn đi t nhiu phía, song cuc ci cách ngành này đã mang li
hiu qu tích cc cho nn kinh t Nht Bn .
Vi nhng ci cách đúng hng, ơng Kozumi đã đem li sinh lc mi cho
nn kinh t Nht Bn. Tính đn tháng 7-2005 t l tht nghip ca Nht Bn gim
xung còn 4,2% đây là mc thp nht trong vòng 7 nm qua.
Trc đó, phi k đn vic ci cách h thng tin t di thi Th tng
Hashimoto. Nh chúng ta đã bit, lu thơng tin t  Nht Bn theo li gián
tip, ngha là các ngân hàng nhn tin gi t các cá nhân, ri t đó cho các xí
nghip vay… chính ph khuyn khích các cá nhân gi tin vào các ngân hàng
vi lãi sut khá hp dn. Trong thi k sau chin tranh th gii hai mơ hình này

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM

rt cú hiu qu. Vỡ nú em li ngun vn cn thit phỏt trin kinh t. Tuy
nhiờn, t cui thp k 1980, vi vic s dng khon tin d tha ngõn hng
u t vo ngnh nh t, trong khi trỡnh v k nng qun lý ngnh ny cũn
thiu ó gõy nờn s tng trng khụng bn vng cho nn kinh t. Vỡ vy ci
cỏch ti chớnh - tin t c coi l quan trng v cn thit.
Thỏng 11 nm 1996, ni cỏc Hashimoto a ra k hoch i bựng n
tin t thụng qua cỏc bin phỏp ni lng qun lý. ng thi Nht Bn ó tin
hnh t chc li h thng tin t. Nhng do cuc khng hong ti chớnh tin t
chõu ỏ vo cui thp k 1990, khin cho n lc ci cỏch ca Nht Bn gp nhiu
khú khn.
Hn na, cng vo thi im ú, cỏc xớ nghip Nht Bn ri vo tỡnh
trng sn xut tha, trong khi nhu cu tiờu dựng xó hi gim. Vỡ vy, mt trong
cỏc bin phỏp nõng cao sc mnh kinh t, Nht Bn phi ci cỏch cỏc xớ
nghip. Vic ci cỏch cỏc xớ nghip c thc hin theo hng iu chnh c
cu v nõng cao kh nng cnh tranh ca cỏc ngnh. Cỏc nh hoch nh chớnh
sỏch kinh t ca Nht Bn ó ch ra rng mt trong nhng nguyờn nhõn lm cho
kinh t Nht Bn ỡnh tr trong thp niờn 1990 l s yu kộm trong lnh vc
cụng ngh thụng tin, m quan trng nht l k thut tin hc, khụng theo kp tc
phỏt trin ca th gii.
Nhn thc c tm quan trng ca k thut tin hc, Nht Bn ó ch
trng to iu kin thỳc y phỏt trin ngnh ny v cỏc ngnh liờn quan
a kinh t phỏt trin v vt c qua thi k suy thoỏi. Trong din vn nhm
chc ca cu Th tng Mori (2000) ó coi k thut tin hc l tr ct quan
trng nht a i ngoi hi sinh. ng thi ni cỏc Nht Bn cũn thụng qua
Lut c bn thỳc y hỡnh thnh xó hi tin hc - Thụng tin cao tc, v thnh
lp U ban chin lc thỳc y hỡnh thnh xó hi thụng tin cao tc phỏt
trin ngnh tin hc. khc phc tỡnh trng yu kộm v kinh t, vc dy nn kinh

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

t, ngay khi tr thnh Th tng, ụng Kozumi ó a ra chớnh sỏch i ni, trong ú
ụng ch trng dnh u tiờn s mt cho vic phc hi kinh t. Trc tiờn l thc
hin tip cỏc i sỏch kinh t m cu Th tng Mori a ra.
Vi mc tiờu, ly sc mnh kinh t khụi phc a v chớnh tr, ni cỏc
Kozumi ó tin hnh ba cuc ci cỏch: mt l ci cỏch c cu kinh t ti chớnh.
Trong ú ụng chỳ trng ti vic loi b cỏc khon n xu, khú ũi; Th hai l
xõy dng h thng kinh t cú sc cnh tranh trong th k 21. thc hin ch
trng ny, Nht Bn s xỳc tin to ra cỏc ngnh cụng ngh mi, to thờm c
hi vic lm cho ngi lao ng; Ba l tip tc chớnh sỏch coi phỏt trin tin hc
l tr ct trong s vc dy nn kinh t do cu Th tng Mori a ra nh ó
trỡnh by trờn, Nht Bn t mc tiờu trong 5 nm a nc ny thnh nc
hng u v cụng ngh thụng tin. Hin nay, Nht Bn l nc ng u th gii
v mng internet khụng dõy.
gii quyt tỡnh trng tht nghip, Nht Bn ó ban hnh lut thuờ cụng
nhõn mi, cú nhiu im thay i so vi trc kia. Nc Nht thi xa c
bit n nh l quc gia ca ch vic lm sut i. Bờn cnh nhng u
im, to lũng trung thnh, hỡnh thnh xó hi tng i bỡnh ng, nú cng to
ra s thiu nng ng, chi phớ doanh nghip ln nh hng ti sc cnh tranh
ca doanh nghip. Bi vy k t nm 2003, lut phỏp Nht Bn ó cho phộp
thc hin cỏc hp ng tm thi, theo ú cỏc doanh nghip c quyn thuờ lao
ng theo gi. Bin phỏp ny ó tng khon li nhun cho cỏc cụng ty, trong khi
chi phớ cho lao ng gim bt. Nu nm 1998, khon tin m cỏc doanh nghip
tr lng cho cụng nhõn chim khong 73% thu nhp cựa doanh nghip, thỡ n
nm 2004 khon tin ny gim xung cũn 64 % thu nhp ca doanh nghip.
ng thi, vi lut mi ny giỳp cho cỏc doanh nghip thanh toỏn cỏc khon n
vi ngõn hng. Nu nm 2001, khon n ca cỏc doanh nghip vi ngõn hng
lờn ti 43000 t, thỡ n nay cỏc khon n y gim xung cũn 20000 t Yờn (nm

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM

2004 là nm 23000 t n) [ 28, tr.17]. Chính bin pháp ci cách này là mt
đim ta quan trng thúc đy kinh t Nht Bn vng bc.
Bng nhng bin pháp ci cách kp thi, nhng nm đu th k 21, th
gii li chng kin s vc dy ca kinh t Nht Bn. Thi đim đánh du kinh
t Nht Bn tip tc ct cánh là vào nm 2004, ti mc tng trng GDP là
2,7%, nm 2005 đt 2,6%, vi tng sn phm GDP đt 4,9 nghìn t USD; t l
tht nghip gim xung còn hn 4%. Trong hot đng ngoi thng Nht Bn
đã đt thng d thng mi nm 2004 cao nht trong 5 nm qua. Trong đó kim
ngch xut khu nm 2004 là 61.180 t n, kim ngch nhp khu đt 49.170 t
n. Thng d thng mi nm 2004 là 11.010 t n
[
70
]
. Thng d thng
mi ca Nht Bn vi các đi tác thng mi ln nm 2004 là: trong hot đng
ngoi thng vi liên minh châu Âu (EU) đt 344,9 t n; vi M là 663,8 t
n. Hin nay Nht Bn là nc có mc d tr ngoi t ln nht th gii vi
826,6 t USD. Ngồi ra, Nht Bn còn phn đu nâng mc t túc lng thc t
40% hin nay lên mc 45% trong nhng nm ti
[
58, Tr.14
].
c bit trong
nhng nm gn đây, nhn thy vai trò quan trng ca các hip đnh thng mi
t do song phng (FTA), Nht Bn đã chú trng m rng FTA vi nhiu nc.
Hip đnh FTA đu tiên mà Nht Bn ký kt là hip đnh gia Nht Bn và
Singapore vì mt đi tác kinh t trong thi đi mi, gi tt (JSEPA). ây là hip
đnh hp tác kinh t tồn din, nó khơng ch phá b hàng rào thu quan và phi
thu quan, mà còn là s hp tác kinh t và cơng ngh, t do hố đu t trc tip
nc ngồi… Tip sau FTA vi Singapore, Nht Bn xem xét m rng FTA vi

nhiu quc gia khác  ơng á, M La tinh… Nht Bn rt coi trng FTA vi
ơng á, mc dù vai trò kinh t ca Nht Bn đi vi khu vc này khơng còn ln
nh trc. Song Nht Bn vn tranh th mi thi c thun li đ phát huy vai
trò ch đo trong hp tác phát trin kinh t trong nc và khu vc. Vì s tng
trng  ơng á s góp phn vào s tng trng kinh t ca Nht Bn, cng nh
s n đnh chính tr, xã hi ơng á. Hin nay, tân Th tng Shinzo Abe đã tin
hành nhiu bin pháp ci cách, tip tc đng li ca ngi tin nhim nhm

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
đa kinh t Nht Bn phát trin vi tc đ cao và n đnh trong nn kinh t th
gii.
Nht Bn đang tích cc tham gia xây dng trt t kinh t quc t mi.
Phát huy vai trò quan trng ca mình trong các t chc quc t và khu vc nh
trong WTO, IMF, Hi ngh các nc cơng nghip phát trin (G7), ADB… Nht
Bn khơng ngng gia tng nh hng vi vai trò nc ln v kinh t. Nht Bn
tng cng thúc đy hn na t l s dng đng n trên th gii. Vic 10 nc
ASEAN đã gn d tr ngoi t ca h vi Nht Bn, nh mt phn ca khn
kh trao đi tin t theo sáng kin Ching Mai (5/2000) là mt minh chng.
Mt cơng c quan trng trong vic phát huy nh hng chính tr ca
mình, Nht Bn đã s dng chính sách vin tr phát trin chính thc (ODA).
Hin nay Nht Bn là nc cung cp ODA ln nht th gii, 8 nm lin đng
đu th gii. ODA là bin pháp quan trng đ Nht Bn đóng góp cho cng
đng quc t. Vì trong các khon ODA có khon vin tr khơng hồn li, nhm
giúp các nc tái thit đt nc, vt qua đc nhng khó khn. Hin nay, Nht
Bn dùng vin tr kinh t phc v mc đích đi ngoi. Thơng qua chính sách
này, hình nh nc Nht đc tng cng hn, là cơng c gây nh hng đi
vi th gii và nâng cao vai trò ca Nht Bn trong các quan h quc t.
Trong th k mi, Nht Bn đang tin hành nhiu bin pháp ci cách đ
vc dy nn kinh t trong nc vt qua đc thi k suy thối. Hin nay,

nhng bin pháp tng cng sc mnh kinh t ca Nht Bn đang mang li hiu
qu tích cc. V th kinh t hàng đu ca Nht Bn  khu vc tip tc đc gi
vng. ây là cách thc quan trng thúc đy Nht Bn có th thc hin mc tiêu
nâng cao v th chính tr trong khu vc và trên trng quc t.
2.1.2. Nht Bn tng cng sc mnh qn s, sa đi Hin pháp,
thốt khi s ràng buc sau chin tranh.
Nm 1954, lc lng phòng v Nht Bn đc thành lp. K t đó đn
nay đi phòng v y đc tin hành hin đi hố đm bo tác chin trong điu

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
kin chin tranh hin i. Tuy nhiờn, do Hin phỏp ho bỡnh nm 1946 ca
Nht Bn, trong khon 2 iu 9 quy nh: 1- Khao khỏt ho bỡnh th gii da
trờn trt t v cụng bng ngi Nht Bn s mói mói t b chin tranh nh mt
quyn ti cao ca quc gia v t b vic s dng v lc hoc e do s dng v
lc lm phng tin gii quyt cỏc tranh chp quc t; 2 - t c mc
ớch khon 1 thỡ vic duy trỡ cỏc lc lng lc quõn, hi quõn, khụng quõn
cng nh cỏc tim nng chin tranh khỏc s khụng c phộp. Quyn tham
chin ca gii quyt khụng c tha nhn. Vi quy nh ny ca Hin phỏp
khụng ch ngn cn Nht Bn s dng v lc gii quyt cỏc tranh chp quc
t m cũn ngn cm Nht Bn duy trỡ lc lng quõn s hi, lc, khụng quõn.
S rng buc trờn ca Hin phỏp cú nh hng ti s phỏt trin ca nc
Nht. nh hng tớch cc ca iu 9 Hin phỏp, Nht Bn khụng phi tp trung
vo phỏt trin quõn s, chi phớ quc phũng gim. Nh ú Nht Bn cú iu kin
tp trung phỏt trin kinh t. Chớnh õy l c hi a Nht Bn t nc b kit
qu sau chin tranh, tr thnh quc gia hựng mnh v kinh t, vi tc tng
trng thn k. Tuy nhiờn, bờn cnh ú, iu 9 ny cng cú nhng nh hng
tiờu cc, l mt tr lc, cn tr Nht Bn tr thnh mt quc gia bỡnh thng
v lm cho Nht Bn thiu tớnh c lp trong hnh ng. ú cng l lý do vỡ sao
Nht Bn mun sa i Hin phỏp tr thnh mt nc ln bỡnh thng.

ng thi, to c s phỏp lý cho Nht Bn trong vic thnh lp quõn i, c
lp, ch ng trong vn m bo an ninh quc gia v úng gúp cho cỏc hot
ng gỡn gi ho bỡnh ca Liờn Hp Quc.
Sau khi chin tranh lnh kt thỳc, tỡnh hỡnh th gii cú thay i ln, ng
thi sc mnh kinh t ca Nht Bn c tng cng, ý thc tr thnh nc
ln chớnh tr v cng quc quõn s cng theo ú tng lờn. S kin khng b
xy ra M ó trc tip tr thnh mi e do i vi an ninh ca Nht Bn. M
- nh bo tr an ninh ca Nht Bn ó b tn cụng, khin cho ý thc phỏt trin
hn na lc lng quõn s ca Nht Bn tng lờn. õy cng l mt trong nhng
lý do khin cỏc nh lónh o Nht Bn xem xột li sc mnh phũng v ca

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
KILOBOOKS.COM
mình, và cng là lý do đ Nht Bn có thêm c s đ tin hành sa đi Hin
pháp, trc tiên là sa đi điu 9.
Nh vy, trên con đng tìm kim v th chính tr mi, vic đu tiên Nht
Bn phi làm là sa đi Hin pháp. Vn đ sa đi Hin pháp ngày càng tr
nên cn thit đi vi các nhà lãnh đo Nht Bn. Nu nh trc đây, ngi Nht
rt dè dt trong vn đ sa đi Hin pháp và bt c chính tr gia nào đ cp ti
vn đ sa đi Hin pháp thì coi nh chm dt s nghip chính tr ca mình. Ví
d: nm 1978, ch tch Hi đng liên qn Hiromi Kurisu đã b cách chc vì
cho rng lc lng phòng v Nht Bn có th áp dng nhng bin pháp “ngồi
Hin pháp” nu đt nc b tn cơng bt ng. iu này, ý mun nói có nhng
ngoi l ngồi Hin pháp, phi sa đi nó hay là s vn dng Hin pháp mt
cách linh hot cho phù hp vi điu kin quc t mi. Thì ngày nay, đc bit
di s điu hành đt nc ca Th tng Kozumi, vn đ sa đi Hin pháp
li đc thúc đy mnh m. Cơng vic này đc ngi k nhim ơng Kozumi,
tân Th tng Shinzo Abe tip tc thc hin. Ơng Abe tun b, mt trong
nhng vn đ trng tâm ca ơng là xem xét li bn Hin pháp, trong đó trng
tâm ca vic sa đi này là điu 9.

Do quy đnh ca Hin pháp, nên quyn t v tp th ca Nht Bn b hn
ch, vì vy đ đm bo đc an ninh trong bi cnh mi Nht Bn phi đm bo
3 yu t “1- Sa đi Hin pháp, ghi rõ Nht Bn có th s dng quyn t v tp
th và tham gia hot đng hp tác an ninh Liên Hp Quc, ch yu phi sa đi
hoc xố b mc 2, điu 9 trong Hin pháp hin hành.
2-nh ra đo lut c bn v đm bo an ninh. Thơng qua lup pháp gii
thích li Hin pháp, nêu rõ có th thc hin quyn t v tham gia hp tác Liên
Hp Quc trong khn kh Hin pháp hin hành… Ch trng s dng quyn
t v tp th có gii hn.
3-Th h ngi Nht Bn ra đi sau chin tranh th gii th hai là ch xã
hi, là nhng ngi có tinh thn dân tc, ngày càng có nhiu ngi ng h vic
sa đi Hin pháp. Theo điu tra ca Nht báo Nikkei, (8-1995) thì 50% ngi

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
KILOBOOKS.COM
đc hi ý kin u cu sa đi Hin pháp, đn tháng 4 nm 2000 con s này đã
lên ti 60,5% s ngi ng h sa đi” [6, tr.34].
Nh vy vic sa đi Hin pháp s đc thc hin theo hng tng cng
kh nng hot đng ca lc lng phòng v, to c s pháp lý thun li đ lc
lng này có đóng góp nhiu hn na cho các hot đng quc t trong khn
kh hot đng hp tác an ninh ca Liên Hp Quc.
Li dng nhng điu kin thun li trong nc và quc t, ngay t nhng
nm đu thp k 1990, Nht Bn đã to c s pháp lý cho đi phòng v ca
mình ra nc ngồi. Nm 1992, Nht Bn đã thơng qua “Lut phi hp hành
đng gìn gi hồ bình vi Liên Hp Quc” (PKO) đ hp thc hố vic đa
qn ra nc ngồi. c bit đu nm 2000, Quc hi Nht Bn đã thành lp U
ban điu tra Hin pháp, bt đu tho lun cơng khai v Hin pháp. Ht nhân ca
cuc tho lun là điu 9. Theo các chun gia phân tích các vn đ quc t, điu
9 dù có sa đi hay khơng, thì Nht Bn vn tip tc m rng vai trò trong lnh
vc an ninh khu vc và quc t. iu này phn ánh rõ trong k hoch chn

chnh lc lng phòng v trung hn giai đon 2001 - 2005 đc thơng qua vào
tháng 12-2000. K hoch nêu ra kh nng phòng khơng và đm bo an tồn giao
thơng trên bin, nâng cao đ tin cy ca th ch an ninh Nht - M, nghiên cu
k hoch xây dng hp tác khi có s c ti các vùng quanh Nht Bn.
Tip đó Nht Bn có mt lot hành đng to c s pháp lý hn na đ
đa qn ra nc ngồi. Nm 2001, Nht Bn thơng qua “Lut bin pháp đc
bit chng khng b”. Nm 2003, Nht Bn thơng qua mt lot sc lut nh:
“Lut tình hung tn cơng v lc”, “Lut bin pháp đc bit chi vin tái thit
Iraq”, “Lut sa đi Hin pháp đc bit chng khng b”… to điu kin xây
dng lc lng qn đi, hồn thin v mt pháp lý đ Nht Bn tham gia hot
đng qn s  nc ngồi… Bc tin quan trng trong tin trình sa đi Hin
pháp là vic ngày 22-11-2005, đng dân ch t do (LDP) ca Nht Bn đã thơng
qua “Lut xây dng đi quc phòng”. Trong đó đáng lu ý, là vic đi tên “i

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN