Chuyên đề 4 Ba đoạn trích Truyện Kiều.Pdf

CHUYÊN  4: Ba đon trích “Truyn Kiu”

Theo admin Hc vn lp 9 – CH -


A. Kin thc trng tâm:

1. Cm nhn v đp ca ch em Thúy Kiu trong đon trích “Ch em Thúy Kiu”.
2. Cm nhn bc tranh cnh ngày xuân trong đon trích “ Cnh ngày xuân”.
3. Phân tích din bin tâm trng ca Thúy Kiu trong đon trích “Kiu  lu Ngng
Bích”.
B. Phân tích:

* Khái quát v tác gi, tác phm:
- Nguyn Du là thiên tài vn hc, là nhà nhân đo ch ngha ln.
- “Truyn Kiu” ca ông đc coi là kit tác ngàn đi trong kho tàng vn chng dân
tc.
1. V đp ca ch em Thúy Kiu trong đon trích “Ch em Thúy Kiu”
- Di cái nhìn trân trng và mn thng, đon trích “Ch em Thúy Kiu” đã gi t đc
v đp đc sc ca hai cô con gái nhà h Vng.V đp ca ch em Thúy Kiu cng nh
v đp ca tng ngi đã đc Nguyn Du khc ha mt cách rõ nét bng bút pháp c
l tng trng.
a. Gii thiu khái quát nhân vt:
- M đu đon th, Nguyn Du gii thiu chung v hai ch em trong gia đình, li gii
thiu c đin, trang trng rng h là “t nga”, đp và trong sáng:
u lòng hai  t nga
Thúy Ầiu là ch em là Thúy Vân.
- Tip đn, tác gi gii thiu mt cách khái quát nét đp chung và riêng ca hai ch em:
Mai ct cách tuyt tinh thn
Mi ngi mt v mi phân vn mi.
+ Vi bút pháp c l tng trng, tác gi đã gi t v đp duyên dáng, thanh tao, trong

trng ca ngi thiu n  hai ch em Thúy Kiu: “Mai ct cách, tuyt tinh thn”. Vóc
dáng mnh mai, tao nhã nh mai; tâm hn trng trong nh tuyt. ó là v đp hài hòa
đn đ hoàn m c hình thc ln tâm hn, c dung nhan và đc hnh.
+ Hai ch em đu tuyt đp, không tì vt “mi phân vn mi”, song mi ngi li
mang nét đp riêng khác nhau “mi ngi mt v”.
-> Bn câu th đu là bc tranh nn đ t đó tác gi dn ngi đc ln lt chiêm
ngng sc đp ca tng ngi.
b. V đp ca Thúy Vân:
- Gi t v đp ca Thúy Vân, tác gi vit:
Vân xem trang trng khác vi
Ầhuôn trng đy đn nét ngài n nang
Hoa ci ngc tht đoan trang,
Mây thua nc tóc, tuyt nhng màu da.
+ Ch hai ch “trang trng” đã gi t  Vân mt v đp cao sang, quí phái. V đp y
đc so sánh vi cái đp chun mc ca thiên nhiên
nh “trng”,”hoa”,”mây”,”tuyt”,”ngc”. Di ngòi bút cu thi nhân, chân dung Thúy
Vân hin ra toàn vn t khuôn mt, nét ngài, làn da, mái tóc đn n ci ging nói.
Khuôn mt đy đn, ti sáng nh trng đêm rm, lông mày sc nét nh mày ngài, ming
ci ti thm nh hoa, ging nói trong tro tht ra t hàm rng ngc ngà là nhng li
đoan trang, ý t. Mái tóc ca nàng đen mt hn mây, da trng mn màng hn tuyt. Vân
đp hn nhng gì m l ca thiên nhiên – mt v đp to s hòa hp, êm đm vi xung
quanh. T thông đip ngh thut này, t hn Vân s có cuc đi bình yên, không sóng
gió.
c. V đp ca Thúy Kiu:
- Gi t v đp ca Thúy Kiu, tác gi đã khái quát:
Ầiu càng sc so mn mà
So b tài sc li là phn hn.
Nh vy, Nguyn Du đã miêu t Thúy Vân trc đ làm ni bt Thúy Kiu theo th pháp
ngh thut đòn by. T k, t đp đ Vân tr thành tuyt th giai nhân, đ ri khng đnh
Kiu còn hn hn. T “càng” đng trc hai t láy liên tip “sc so”,”mn mà” làm ni

bt v đp ca Kiu: sc so v trí tu, mn mà v tâm hn.
- Vn là nhng hình tng ngh thut c l đc nhà th s dng đ gi t nhan sc
nàng Kiu:
ầàn thu thy, nét xuân sn,
Hoa ghen thua thm liu hn kém xanh
Mt hai nghiêng nc, nghiêng thành,
Sc đành đòi mt tài đành ha hai
Song thi nhân không thiên v c th nh t Thúy Vân mà  đây, ông ch đc t đôi mt
theo li “đim nhãn”– v hn ca chân dung. “Làn thu thy nét xuân sn” – nhng hình
nh n d gi đôi mt trong sâu thm nh làn nc mùa thu; đôi lông mày thanh tú nh
dáng núi mùa xuân. Cô Kiu hin lên vi v đp khin hoa phi ghen, liu phi hn, nc
phi nghiêng, thành phi đ. Thi nhân không t trc tip v đp mà t s đ k, ghen ghét
vi v đp y,t s ngng m, mê say trc v đp y. “Nghiêng nc nghiêng
thành” là cách nói sáng to đin c đ cc t giai nhân. Rõ ràng, cái đp ca Kiu có
chiu sâu, có sc quyn r làm mê mn lòng ngi.
- To hóa không ch ban cho nàng v đp tuyt vi mà còn phú cho nàng trí tu thông
minh tuyt đi:
Thông minh vn sn tính tri
Pha ngh thi ha đ mùi ca ngâm
Cung thng lu bcng âm
Ngh riêng n đt h cm mt trng.
Ầhúc nhà tay la nên chng.
Mt thiên Bc mnh li càng não nhân.
Tài nng ca Kiu đt ti mc lý tng theo quan nim thm m phong kin, đ c cm –
kì – thi – ha. Ch riêng tài th ca nàng cng đã làm nhiu ngi khâm phc. Chng
hn, lúc đi to m “Vch da cây vnh bn câu ba vn”, hay khi buc phi cm bút đ th
trc ca quan lin đc khen ngi “Tài này sc y nghìn vàng cha cân”. c bit, tài
đàn ca nàng vt tri hn c “ làu bc ng âm”. Nàng đã son riêng mt khúc Bc mnh
mà ai nghe cng não lòng. ây chính là biu hin ca mt con ngi có trái tim đa su,
đa cm.

=> T sc, tài ca Thúy Kiu là Nguyn Du mun ngi ca cái tâm đc bit ca nàng.
V đp ca Kiu là s kt hp: sc – tài – tình đu đt đn mc tuyt vi.
=> Chân dung ca Thúy Kiu cng là chân dung mang tính cách s phn. Ngòi bút
Nguyn Du đã nhum màu đnh mnh. V đp ca Kiu làm cho to hóa phi ghét, phi
ghen, các v đp khác phi đ k. Sc đp và tài nng ca Kiu ni tri quá mà thiên
nhiên, to hóa thì:
ầ gì b sc t phong
Tri xanh quen thói má hng đánh ghen
ây cng là đim báo trc v cuc đi đy sóng gió, chông gai ca nàng.
d.Nhn xét chung v cuc sng hai ch em Thúy Kiu.
Bn câu cui cùng, tác gi ca ngi đc hnh ca hai ch em trong mt gia đình danh giá,
nn np. Kiu và Vân đu là “khách hng qun” li đã đn tui ly chng “Xuân xanh
xp x ti tun cp kê”. Câu th có ph âm đu lp li theo tng cp to cm giác nh hi
h, gic giã ca tui xuân nhng c hai ch em vn gi đc nn np gia đình:
Êm đm trng r màn che,
Tng đông ong bm đi v mc ai.
=> Ngi ca v đp ca ch em Thúy Kiu, Nguyn Du đã trân trng, đ cao giá tr,
phm giá ca con ngi nh nhan sc, tài hoa, phm hnh;qua đó, d cm v kip
ngi tài hoa bc mnh. S ngng m, ngi ca ngi ph n trong xã hi “trng
nam khinh n” chính là biu hin sâu sc ca cm hng nhân vn trong ngòi bút
Nguyn Du.
=> on th miêu t ch em Thúy Kiu là mt mu mc v vn miêu t, có gii
thiu chung, có t riêng tng ngi t tài, sc đn đc hnh, bng ngôn ng cô đúc,
li th giàu cht xúc cm. Các phép tu t n d, so sánh, nhân hóa, đòn by…đc
Nguyn Du vn dng mt cách tài tình. Vì th dù Nguyn Du s dng ngôn ng
hình nh c l, tng trng nhng bc chân dung ca Thúy Kiu và Thúy Vân
vn hin lên mt cách c th, hp dn, lôi cun ngi đc.

2. Cm nhn bc tranh cnh ngày xuân trong đon trích “ Cnh ngày xuân”.

- V trí đon trích: on trích “Cnh ngày xuân” nm  phn đu “Truyn Kiu”. Sau khi
gii thiu gia cnh và tài sc ch em Thúy Kiu, Nguyn Du trình bày bi cnh Thúy
Kiu gp nm m m Tiên và gp Kim Trng. ó là cnh ngày xuân trong tit Thanh
minh,ch em Kiu đi chi xuân. Cnh ngày xuân c hin dn ra theo trình t cuc “b
hành chi xuân” ca ch em Thúy Kiu.
a. M đu là cnh đp ca mùa xuân đc gi t qua khung cnh thiên nhiên:
Ngày xuân con én đa thoi
Thiu quang chín chc đã ngoài sáu mi.
+ Hai câu đu là hình nh khái quát v mt ngày xuân ti đp vi hình nh cánh én chao
ling trên bu tri tràn ngp ánh xuân ti tn, trong sáng. ng thi, thông qua bút pháp
ngh thut n d tinh t, nhà th cng ng ý thi gian trôi nhanh quá nh “con én đa
thoi”, chín mi ngày xuân mà nay “đã ngoài sáu mi” ( (tc là đã qua tháng giêng,
tháng hai và đã bc sang tháng ba). Cách tính thi gian, s cm nhn v thi gian ca
thi nhân tht sâu sc, tinh t và thi v. Hai ch “thiu quang” không ch gi lên cái màu
hng ca ánh xuân, cái m áp ca khí xuân mà còn gi lên cái mênh mông bao la ca đt
tri mùa xuân. Cnh ngày xuân hin nên trong th Nguyn Du va bình d va sng
đng.
+ Có l đây là thi đim đp nht:
C non xanh tn chân tri,
Cành lê trng đim mt vài bông hoa
Cách vit ca Nguyn Du khin ta không phân bit đc đâu là th, đâu là ha na.Thm
c non tri rng ti tn chân tri là gam màu nn cho bc tranh xuân. im xuyt, chm
phá trên nn xanh bt tn y là sc tinh khôi, thanh khit ca hoa lê n lác đác khoe sc,
khoe hng. Ly cm hng t hai câu th c Trung Quc: “Phng tho liên thiên bích –
Lê chi s đim hoa”, Nguyn Du ch thêm mt ch “trng” cho cành lê mà bc tranh mùa
xuân đã khác. Không gian nh khoáng đt,trong tro và nh nhàng hn, cnh đp mà có
hn, ch không tnh ti, cht đng. Bng ngh thut đo ng “trng đim”, thi nhân đã
to nên mt đim nhn cho bc tranh, tô đm sc trng ca hoa lê ni bt trên nn xanh
non ca c. Màu sc có s hài hòa ti mc tuyt diu. Tt c đu gi lên v đp riêng ca
mùa xuân: mi m, tinh khôi, giàu sc sng ; khoáng đt, trong tro ; nh nhàng, thanh

khit . Nguyn Du qu là bc thy v s dng ngôn ng. Ch vi hai câu th, bng mt
vài nét chm phá, mà thi nhân đã phác ha nên mt bc tranh thiên nhiên ti sáng, dim
l và hp dn lòng ngi. n sau nhng vn th là c mt tâm hn nhy cm ca tác gi
trc v đp tinh t ca thiên nhiên, là nim say mê yêu đi, yêu cuc sng đn tha thit!
b. Trong tit Thanh minh đy cht th y xut hin khung cnh l hi tng bng
rn rã:
Thanh minh trong tit tháng ba
ầ là to m hi là đp thanh
Gn xa nô nc yn anh
Ch em sm sa b hành chi xuân
Dp dìu tài t giai nhân
Nga xe nh nc, áo qun nh nêm
- Mt bc tranh có l, có hi, có gn, có xa, có s tham gia ca rt nhiu ngi, nht là
nam thanh, n tú “nô nc yn anh”. Tác gi va s dng cách nói n d, hoán d va s
dng hàng lot đng t, danh t, tính t ghép láy hai âm tit: “gn xa”, “yn anh”, “ch
em”, “giai nhân”, “nô nc”, “sm sa”, “dp dìu”, “ngn ngang”ầ làm cho không khí l
hi tr nên sng đng, rn ràng.
- Bc tranh mùa xuân trong tit Thanh minh đã gi lên nét đp truyn thng ca vn hóa
l hi ngày xa. Các trang tài t giai nhân vui xuân m hi nhng không quên nhng
ngi đã mt:
Ngn ngang gò đng kéo lên
Thoi vàng vó rc tro tin giy bay.
c. Cuc vui ri cng đn hi kt thúc. Sáu câu th cui là cnh ch em Thúy Kiu du
xuân tr vê. Bc tranh t cnh ng tình mu mc, c đin trong “Truyn Kiu”, mi bc
tranh thiên nhiên còn là mt bc tranh tâm tình đy xúc đng.
- ây là cnh chiu xuân rt đp nhng thoáng bun. Cnh vn mang cái thanh, cái du
ca mùa xuân: nng nht,khe nc nh, mt nhp cu nh bc ngang.Mi chuyn đng
đu nh nhàng: mt tri t t ng bóng v tây, bc chân ngi th thn, dòng nc un
quanh. Tuy nhiên, không khí nhn nhp , rn ràng ca l hi không còn na, tt c đang
nht dn, lng dn.

- Nhng t láy “tà tà”, “thanh thanh”,”nao nao”ầ không ch biu đt sc thái cnh vt
mà còn bc l tâm trng con ngi. Hai ch "nao nao" (Nao nao dòng nc un quanh)
đã nhum màu tâm trng lên cnh vt. Dòng nc nao nao, trôi chm lu luyn bên chân
cu nho nh, phi chng cng là ni lu luyn, tic nui ca lòng ngi khi ngày vui
chóng qua? Nguyn Du đã tng vit: "Ngi bun cnh có vui đâu bao gi?". Vì vy, khi
vào l hi, ngi vui thì cnh sc rn ràng ti mi. Lúc l hi tan ri, ngi v sao tránh
khi s xao xuyn, cnh sc sao tránh khi màu m đm! Dng nh có mt ni nim
man mác, bâng khuâng thm sâu, lan ta trong tâm hn vn đa tình, đa cm nh Thúy
Kiu. Và  sáu dòng cui này, Nguyn Du không ch nhm nói tâm trng bun tic khi l
hi va tàn, mà hình nh, ông chun b đa nhân vt ca mình vào mt cuc gp g
khác, mt th gii khác. Nh ta đã bit, ngay sau bui Thanh minh, Nguyn Du đã sp
đt đ Thúy Kiu gp m Tiên và Kim Trng. Vì th, cnh vt trong hoàng hôn này
cng là mt d báo, mt linh cm cho đon trng mà đi kiu sp phi bc qua. T
cnh, t tình nh th tht khéo, cách chuyn ý cng tht tinh t, t nhiên.
=> Bng kt cu hp lý, ngôn ng giàu cht to hình, kt hp gia bút pháp t vi
bút pháp gi có tính cht đim xuyt chm phá…đon th “Cnh ngày xuân” đã v
nên bc tranh thiên nhiên, l hi mùa xuân ti đp, trong sáng. Qua đon trích
mt ln na khng đnh tài nng ngh thut và vic s dng ngôn ng bc thy ca
Nguyn Du.

3. Phân tích din bin tâm trng ca Thúy Kiu trong đon trích “Kiu  lu Ngng
Bích”.
- Mng Liên ng đã tng nói: “Nguyn Du có con mt nhìn thu c sáu cõi, tm lòng
ngh sut c nghìn đi”. Và vi con mt tinh t, nhy cm nht, Nguyn Du đã nhìn thu
tâm hn Thúy Kiu đ ri thu hiu mi tâm t, ni lòng ca nàng bng c trái tim yêu
thng và trân trng. on trích “Kiu  lu Ngng Bích” đã rt thành công trong vic
miêu t tâm trng nàng Kiu vi nhng din bin tâm lí đc sc, gây n tng mnh m
cho ngi đc.
- Thúy Kiu là mt cô gái tài sc vn toàn nhng nàng phi nm tri mt cuc đi đy
sóng gió, chìm ni. Ngi con gái gia tui thanh xuân ti đp y phi hi sinh mi tình

đu dang d đ làm tròn ch hiu. Khi bit mình b la vào chn lu xanh đy cay đng
và ti nhc, nàng đã đnh t vn kt liu cuc đi mình nhng Tú Bà đc ác đã giam lng
nàng  lu Ngng Bích. Thúy Kiu đã phi mt mình đi chi vi s cô đn, trng
tri đn tuyt vng gia không gian mênh mông, hoang vng  ni đây:
Trc lu Ngng Bích khóa xuân
V non xa tm trng gn  chung
Bn b bát ngát xa trông
Cát vàng cn n, bi hng dm kia
B bàng mây sm đèn khuya
Na tnh na cnh nh chia tm lòng.
+ “Khóa xuân” ngha là khóa kín tui xuân, chôn vùi tui thanh xuân ti đp  ni đây.
 lu Ngng Bích lúc này Kiu ch có mt mình, qunh hiu và tr tri, ch bit làm bn
vi ánh “trng gn” và thiên nhiên quanh lu Ngng Bích mà thôi. Nhìn ra xung quanh là
c mt không gian bao la xa vi. “Bn b” là “cát vàng”, là “bi hng”, không mt np
nhà, không mt bóng ngi. Dng nh cnh vt b bao trùm bi mt ni bun nng tru,
u ut. Ni bun đau trong Kiu đang thm vào cnh vt, hòa vào cnh sc thiên nhiên.
Cuc sng ca Kiu nh b tách khi th gii bên ngoài, không mt ch đng, ch v, l
lng trên mt tòa lu cao ngt. Kiu c đa ánh mt nhìn ra xung quanh, mong ngóng tìm
thy bóng dáng ca con ngi nhng vô vng. Trc mt nàng ch là cn cát hoang vu,
bi đng gió cun mt mùng. Không gian dng nh tri dài vô tn, rt hoang vng,
qunh hiu, bun thng nh chính tâm trng ca Kiu vy!
+ Tháng ngày đng đng trôi qua, trang tri vi dòng thi gian tun hoàn khép kín: sm
làm bn vi mây tri, đêm đn làm bn vi ánh đèn khuya leo létầcuc đi dài cô đc,
mòn mi, không sc sng, không mt nim tin hi vng. Không mt ai hiu đc tâm
trng ca nàng, chia s vi ni bun đau trong nàng, ch có mt mình nàng đi din vi
chính bn thân mình. Ni bun vì th mà ngày càng ging xé, không khi nào cn vi và
dng nh m ra vô cùng vi không gian, cnh vt. Thúy Kiu bng thy mình tht nh
bé, đáng thng, khác chi ht cát, ht bi nh nhoi ngoài kia? Khung cnh nhum màu
tâm trng càng khc sâu ni cô đn, bun ti ca Thúy Kiu. Bn ch “nh chia tm
lòng” đc t mt ni nim, mt ni lòng tan nát, đau đn. Ta nh đng cm vi Thúy

Kiu, bun chung ni bun trong lòng nàng. Mt đi tài sc, hiu ngha, thy chung b
giam hãm, còn gì đáng thng, đáng tic hn th?
- Không tìm đc nim an i ni cnh vt, nàng tr v vi lòng mình: ni nh nhà,
nh ngi yêu dày vò tâm can không khi nào nguôi.
+ Nàng nh đn chàng Kim – ngi mà mi đây thôi nàng nng lòng th nguyn:
Tng ngi di nguyt chén đng
Tin sng lung nhng rày trông mai ch
Thúy Kiu đang hi tng li quá kh ti đp, hnh phúc bên ngi mình yêu thng.
Chén ru th nguyn di ánh trng gia nàng vi Kim Trng vn còn đang hin hu
mn mt trong tâm trí nàng. Tình yêu đp đ, trong sáng va ny n bng nhiên b chia
phôi. Nàng nh Kim Trng, nh li li th c nhng chính nàng đã ph li th, ph
chàng Kim. Ch “tng”  đây có th xem là mt nhãn t. Nguyn Du không dùng ch
“nh” mà dùng ch “tng”. Tng va là nh, va là hình dung, tng tng ra ngi
mình yêu. Thúy Kiu nh tng tng thy,  ni xa kia, ngi yêu mình cng đang
hng v mình, đang ngày đêm đau đáu ch tin nàng. Nhng chàng đâu có hay bit,
Thúy Kiu đã thuc v ngi khác, t bán thân vào ni hang hùm, ming rn, đang mt
mình b v ni góc b chân tri ngày ngày ngóng trông:
Bên tri góc b b v
Tm son gt ra bao gi cho phai
“Tm son”  đây là tm lòng thy chung, son st ca nàng đi vi Kim Trng. Nhng
gi đây đâu còn nguyên vn nh trc na!Tình yêu mà nàng danh cho chàng Kim s
mãi mãi không thay đi, không bao gi phôi pa, m nht, th nhngầtm lòng son st
trong trng đã b vùi dp, hoan , không bit bao gi gt ra cho sch. ó chính là điu
khin nàng đau đn, xót xa nht, trái tim nàng đã nát tan. Nàng thy mình không còn
xng đáng vi Kim Trng na, không xng đáng vi tình yêu by lâu chàng dành cho
mình. Ni ân hn, đng cay đang trào dâng trong nàng, dày vò, ct rt lng tâm ngi
con gáiầCác đng t “tng”,”trông”,”ch”,”b v”,”gt ra”,”phai” đã liên kt thành
mt h thng ngôn ng đc thoi đc sc cc t tâm trng Thúy Kiu. Cái tình trong ngòi
bút ca Nguyn Du đã chm ti cái hn sâu thm trong Kiuầ
+ Nh chàng Kim ri Kiu xót thng cha m ni quê nhà:

Xót ngi ta ca hôm mai
Qut nng p lnh nhng ai đó gi?
Sân ầai cách my nng ma
Có khi gc t đã va ngi ôm
Ch “xót” din t tm lòng Kiu dành cho đng sinh thành. Nàng xót xa vô hn ngh đn
hình bóng ti nghip ca cha m, khi sáng sm, lúc chiu hôm ta ca ngóng tin con, hay
mong ch con đn đ đn. Nàng lo lng không bit gi đây ai là ngi “qut nng p
lnh” chm sóc cha m khi thi tit đi thay. Tác gi đã s dng các thành ng “rày trông
mai ch”, “qut nng p lnh”, “cách my nng ma” và các đin tích, đin c “sân
Lai,gc T” đ nói lên tâm trng nh thng, lo lng và tm lòng hiu tho ca Kiu
dành cho cha m. Thúy Kiu vô cùng day dt, ân hn vì đã ph công dng dc, sinh
thành ca cha m. Nhng lúc cha m cn chm sóc, cn đ đn nht thì mình li không
có  bên đ phng dng. iu đó khin nàng ct rt bit bao nhiêu.
+ Lu lc, b v, trm cay nghìn đng, nhng Kiu vn nh thng, lo lng cho cha m,
cho ngi mình yêu. Tình cm y tht thit tha, nhân hu, đáng quý, đáng trng bit
nhng nào! Ti sao Nguyn Du li đ nàng Kiu nh đn ngi yêu trc ch không
phi là nh đn cha m trc tiên? Bi vì, Thúy Kiu cho rng, vic nàng bán mình
chuc cha và em cng là mt phn đáp đn ch hiu cho cha m. Nhng đi vi chàng
Kim, nàng cha đáp đn đc tình cm cho nàng mà còn ph li c nguyn, ph tình
yêu đu đp đ. Nh vy, Thúy Kiu là mt ngi con gái thu tình đt lí, hiu tng tn
lí l  đi. Nàng va là ngi con hiu tho, va là ngi tình thy chung. Nguyn Du đã
s dng nhng ngôn ng đc thoi kt hp hài hòa gia phong cách c đin và nét riêng
đc đáo trong miêu t tâm trng nhân vt to nên nhng vn th biu cm, thm thía
ngha tình mà tràn ngp nim xót thng vô hn.
- Sau ni nh thng là ni bun đau tê tái, s hoang mang và lo s trin miênầ Ni
bun đau nh ging xé tâm can, c xit cht ly tâm hn nàng:
Bun trông ca b chiu hôm
Thuyn ai thp thoáng cánh bun xa xa?
Bun trông ngn nc mi sa
Hoa trôi man mác bit là v đâu?

Bun trông ni c ru ru
Chân mây mt đt mt màu xanh xanh
Bun trông gió cun mt dunh
m m tiêng sóng kêu quanh gh ngi.
Bc tranh phong cnh nhum màu bun tê tái. Nguyn Du đã ly khung cnh thiên nhiên
làm nn cho s vn đng ni tâm ca nhân vt tr tình. Cnh vt đm bun mt v thê
lng, chia lìa tan tác bi nó đc nhìn qua tâm trng ca Thúy Kiu. Ni bun mi lúc
mt thm thía, ni bun vi vi mênh mông gi đã đng thành khi trong lòng Kiu.
“Bun trông” là bun mà nhìn xa, bun mà trông ngóng mt cái gì đó m h s đn làm
thay đi cuc sng hin ti. Nhng trông mà vô vng:
Bun trông ca b chiu hôm
Thuyn ai thp thoáng cánh bun xa xa?
Thúy Kiu trông v “ca b chiu hôm”. Bu tri đã dn ti, ti nh chính cuc đi nàng
Kiu – ti tm, u ám, không li thoát. Trên cái nn trng vng y xut hin mt chic
thuyn “thp thoáng”, “xa xa” lc lõng, cô đn. Cánh bum m m, o o, cht n, cht
hin không rõ, m h nh o nh  phía cui chân tri. Con thuyn y cng cô đn, cng
lu lc mt mình, lc lõng gia đt tri mênh mông. Con thuyn y có khác chi cuc đi
Kiu đn đc, vô đnh, lng l trôi gia dòng đi trôi niầ
Bun trông ngn nc mi sa
Hoa trôi man mác bit là v đâu?
Trc mt Kiu là dòng nc chy trôi vô đnh. Nc chy làm cánh hoa “trôi man
mác”, bng bnh, lng l, bun bã, không phng hngầ Cuc đi Kiu nào có khác
th? Cuc đi Kiu gi đây cng mng manh tan tác, vô đnh nh cánh hoa kia, không
bit phiêu dt đn phng tri xa xm nào naầLòng đã bun, cnh li quá đi bun
thngầ
Bun trông ni c ru ru
Chân mây mt đt mt màu xanh xanh
Li mt cnh mênh mông hoang vngầ “ni c ru ru” dàn tri típ tp ti tn chân tri
xa. Vn không có mt bóng cây, chng mt bóng nhà đ phá bt cái màu xanh đn điu
y. Màu c không phi là màu xanh ti tt mà “ru ru” bun bã, héo ht không chút

sc sng. y th mà màu xanh y c tri rng ra mãi, ni tip vi vùng tri mênh mang
m mt. Màu xanh y nht nht,xa xôi làm gi lên mt ni nim ngao ngán t nht vô
cùng. Và có l, màu xanh y là màu ca tâm trng đc nhìn t đôi mt đm t kh đau
ca Thúy Kiu. Tng lai ca nàng cng m mt,  ê nh chính sc c vyầkhông sc
sng, không nim tin, vô vng và đy ngao ngánầ
Bun trông gió cun mt dunh
m m tiêng sóng kêu quanh gh ngi
Dng nh đn đây, ni bun đã dâng cao đn đnh đim, đang trào dâng mnh m nh
v ra trong lòng Kiu. Gió cun ào ào khin mt bin ni đy sóng ln, trng xóa mt
màu. Sóng gào thét “m m” nh chc cun phng đi tt c mi th hin hu, k c Kiu.
Nàng cm nhn thy ting sóng đang ba vây xung quanh, nh bao bc ly nàng, xit
cht, gào thét trong tâm hn nàng. Thúy Kiu dng nh không còn li thoát. Tng lp
sóng nh mun nhn chìm nàng xung vc thm đáng s! Chi tit này đã d báo trc
cuc đi nàng s vn còn nhiu sóng gió, him ha phía trc. Kiu đã phi gánh chu
quá nhiu thng đau, mt mát vy mà vn cha đ, dòng đi vn cun nàng đi, xô đy,
vùi dp s phn mong manh nh bé ca nàngầ
Mt ln na, Nguyn Du đã chm ngòi bút đn đáy sâu tâm hn Thúy Kiu. Mi câu th,
mi hình nh, ngôn ng miêu t ngoi cnh đu mang ý ngha và giá tr nh mt n d,
mt tng trng v tâm trng đau kh và bt hnh ca mt ngi con gái tài sc. Nguyn
Du đã s dng hàng lot nhng t láy “thp thoáng”,”xa xa”, “man mác”,”ru ru”,”xanh
xanh”,”m m” to nên âm điu trm bun ghê s. “Bun trông” đc lp li bn ln 
đu câu nh ct lên ting kêu ai oán, đau thng não n. Tám câu th kh cui nh mt
bài ca bun ct lên thn thc khin ngi đc rng rng xúc đng. Ngh thut miêu t
tâm lí nhân vt ca Nguyn Du vô cùng đc sc và tinh t đã khc ha lên bc tranh tâm
trng Thúy Kiu va có màu sc, va có âm thanh. Ngh thut t cnh ng tình ca
Nguyn Du rt điêu luyn. Cnh mang hn ngi, cnh và tình hòa hp, sng đng, giàu
tr biu cm. Tám câu th cui là linh hn ca c đon th, đ li trong lòng ngi đc
nhng âm vang mnh m nht!
=> on trích “Kiu  lu Ngng Bích” đã th hin đc tài nng miêu t, phân
tích tâm lí nhân vt bc thy ca Nguyn Du. on trích cng th hin đc t

tng nhân đo sâu sc ca Nguyn Du, nhà th đã bày t s đng cm, chia s vi
s phn bt hnh ca nhng con ngi tài hoa, bc mnh.

C.  bài thng gp:
Ngoài ba kin thc trng tâm trên, các em cn lu ý các dng đ
sau:
 1: Cm nhn v tm lòng nhân đo ca Nguyn Du qua đon trích “Ch em Thúy
Kiu”.
 2: Ngh thut t cnh ng tình trong tám câu th cui đon trích “Kiu  lu Ngng
Bích”.
D. Cha đ: Theo cô Hoàng Th Vnh – GV trng THCS ng Hi – Hi Phòng.
 1:
I. M bài:
Nguyn Du là thiên tài vn hc, là nhà nhân đo ch ngha ln. “Truyn Kiu” ca ông
đc coi là kit tác ngàn đi trong kho tàng vn chng dân tc. Mt trong nhng yu t
làm nên giá tr ca tác phm chính là giá tr nhân đo.  v trí m đu ca tác phm, đon
trích “Ch em Thúy Kiu” đã th hin sâu sc tm lòng nhân đo ca đi thi hào Nguyn
Du.
II. Thân bài
1. Khái quát:
- Trong đon trích “Ch em Thúy Kiu”, tm lòng nhân đo ca Nguyn Du đc th
hin qua s ngng m v đp ca hai ngi con gái đu lòng h Vng; đc bit là s
trân trng v đp tinh thn, tài nng ca Thúy Vân,Thúy Kiu. Tm lòng nhân đo y còn
đc th hin trong d cm v s phn nàng Kiu qua bc chân dung đc khc ha.
2. Ca ngi v đp ,tài nng ca con ngi:
- Vi bút pháp c l tng trng, tác gi đã gi t v đp duyên dáng, thanh tao, trong
trng ca ngi thiu n  hai ch em ThúyKiu: “Mai ct cách, tuyt tinh thn”.
- Vóc dáng mnh mai, tao nhã nh mai, tâm hn trong trng nh tuyt. ó là v đp hoàn
ho c hình thc ln tâm hn. Hai ch em đu tuyt đp vi v đp “Mi phân vn
mi” song mi mi ngi li mang nét đp riêng khác nhau:

+ Gi t v đp ca Thúy Vân, tác gi vit:
“Vân xem trang trng khác vi
Ầhuôn trng đy đn nét ngài n nang
"Hoa ci ngc tht đoan trang,
Mây thua nc tóc, tuyt nhng màu da,”
Ch hai ch “trang trng” đã gi t  Vân mt v đp cao sang, quí phái. V đp y đc
so sánh vi cái đp chun mc ca thiên nhiên
nh “trng”,”hoa”,”mây”,”tuyt”,”ngc”. Di ngòi bút c thi nhân, chân dung Thúy
Vân hin ra toàn vn t khuôn mt, nét ngài, làn da, mái tóc đn n ci ging nói.:
khuôn mt đy đn, ti sáng nh trng đêm rm, lông mày sc nét nh mày ngài, ming
ci ti thm nh hoa, ging nói trong tro tht ra t hàm rng ngc ngà là nhng li
đoan trang. Mái tóc ca nàng đen mt hn mây, da trng mn màng hn tuyt. Vân đp
hn nhng gì m l ca thiên nhiên – mt v đp to s hòa hp, êm đm vi xung
quanh. T thông đip ngh thut này, t hn Vân s có cuc đi bình yên, không sóng
gió.
+ Gi t v đp ca Thúy Kiu, tác gi đã khái quát:
“Ầiu càng sc so mn mà
So b tài sc li là phn hn.”
Nh vy, Nguyn Du đã miêu t Thúy Vân trc đ làm ni bt Thúy Kiu theo th pháp
ngh thut đòn by. T k, t đp đ Vân tr thành tuyt th giai nhân, đ ri khng đnh
Kiu còn hn hn. T “càng” đng trc hai t láy liên tip “sc so”,”mn mà” làm ni
bt v đp ca Kiu: sc so v trí tu, mn mà v tâm hn.
+ Vn là nhng hình tng ngh thut c l đc nhà th s dng đ gi t nhan sc
nàng Kiu:
“ầàn thu thy, nét xuân sn,
Hoa ghen thua thm liu hn kém xanh
Mt hai nghiêng nc, nghiêng thành,
Sc đành đòi mt tài đành ha hai”
Song thi nhân không thiên v c th nh t Thúy Vân mà  đây, ông ch đc t đôi mt
theo li “đim nhãn”– v hn ca chân dung. “Làn thu thy nét xuân sn” – nhng hình

nh n d gi đôi mt trong sáng, lóng lánh, thm thm nh làn nc mùa thu; đôi long
mày thanh tú nh dáng núi mùa xuân. ôi mt – ca s tâm hn th hin phn tinh anh
ca trí tu, ca tâm hn.V đp ca Kiu khin hoa phi ghen, liu phi hn, nc phi
nghiêng, thành phi đ. Thi nhân không t trc tip v đp mà t s đ k, ghen ghét vi
v đp y,t s ngng m, mê say trc v đp y. “Nghiêng nc nghiêng thành” là
cách nói sáng to đin c đ cc t giai nhân. Rõ ràng, cái đp ca Kiu có chiu sâu, có
sc quyn r làm mê mn lòng ngi.
+ To hóa không ch ban cho nàng v đp tuyt vi mà còn phú cho nàng trí tu thông
minh tuyt đi:
“Thông minh vn sn tính tri
Pha ngh thi ha đ mùi ca ngâm
Cung thng lu bcng âm
Ngh riêng n đt h cm mt trng.
Ầhúc nhà tay la nên chng.
Mt thiên Bc mnh li càng não nhân.”
Tài nng ca Kiu đt ti mc lý tng theo quan nim thm m phong kin, đ c cm –
kì – thi – ha. c bit, tài đàn ca nàng vt tri hn c “ làu bc ng âm”. Nàng đã
son riêng mt khúc Bc mnh mà ai nghe cng não lòng. ây chính là biu hin ca mt
con ngi có trái tim đa su, đa cm. T sc, tài ca Thúy Kiu là Nguyn Du mun ngi
ca cái tâm đc bit ca nàng. V đp ca Kiu là s kt hp: sc – tài – tình đu đt đn
mc tuyt vi.
- Thúy Vân, Thúy Kiu di ngòi bút ca Nguyn Du không ch nhan sc tuyt vi mà
còn đc hnh khuôn phép. Dù đã đn tui cài trâm, búi tóc nhng hai ch em vn:
“Êm đm trng r màn che,
Tng đông ong bm đi v mc ai”.
-> Ngi c v đp ca ch em Thúy Kiu, Nguyn Du đã trân trng, đ cao giá tr phm
giá con ngi nh nhan sc, tài hoa, phm hnh. S ngng m, ngi ca ngi ph n
trong xã hi “trng nam khinh n”chính là biu hin sâu sc ca cm hng nhân đo.
3. D cm v cuc đi tài hoa:
- Di ngòi bút ca đi thi hào Nguyn Du, chân dung Thúy Kiu là bc chân dung mang

tính cách s phn. V đp “chim sa cá ln” ca nàng khin cho to hóa ghen hn, đ k.
Tài hoa, trí tu thiên bm và tâm hn đa su, đa cm khin nàng khó tránh khi đnh
mnh nghit ngã. Thi nhân d báo s phn Thúy Kiu s phi chu nhiu éo le, đau kh
bi “L gì b sc t phong/Tri xanh quen thói má hng đánh ghen”. Nht là cung bàn
bc mnh đy kh đau, su não do Kiu son riêng cho mình nh báo trc cuc đi
hng nhan, bc phn. D cm v kip ngi tài hoa, bc mnh cng là biu hin ca tm
lòng thng cm sâu sc đi vi con ngi, là biu hin ca cm hng nhân vn mà
Nguyn Du dành cho nhân vt Thúy Kiu ngay t nhng vn th m đu tác phm –
đon trích “Ch em Thúy Kiu”.
III. Kt bài:
- Nguyn Du – nhà th thiên tài ca dân tc ta đã dành toàn b tâm huyt, sc lc tài
nng đ sáng to bc chân dung ch em Thúy Kiu. Vi s kt hp tài tình gia bút pháp
c l tng trng, s dng sáng to ngh thut so sánh, nhân hóa và ngôn ng th tinh
luyn, t ít gi nhiu, T Nh đã v nên bc chân dung toàn m v “hai  t nga” bng
th sáng giá nht trong nn vn hc trung đi đ biu hin sâu sc cm hng nhân đo
ca mình. Cm hng nhân đo trong đon trích “Ch em Thúy Kiu” đã góp phn đem
đn giá tr t tng đc sc và giá tr nhân bn ca kit tác “Truyn Kiu”. c đon
trích,đc tác phm chúng ta t hào v Nguyn Du, v mt trái tim chan cha yêu thng,
đng cm vi tâm t s phn con ngi, mt tài nng v thi ca rng r vn hc nc nhà.

 2:
I. M bài:
- “Truyn Kiu” đc ngi đi tôn vinh là “khúc nam âm tuyt xng”, là ni kt tinh
tài nng ca đi thi hào dân tc – Nguyn Du. Kit tác này hp dn ngi đc không ch
 ni dung mà còn  ngh thut k chuyn linh hot, sáng to, xây dng nhân vt phong
phú , đa dngầ Bút lc ca Nguyn Du còn đc khng đnh  ngh thut t cnh ng
tình tài hoa, điêu luyn. Tám câu th cui trích đon “Kiu  lu Ngng Bích”đc coi là
nhng câu th t cnh ng tình hay nht trong tác phm “Truyn Kiu” ca ông. on
th vit:
“Bun trông ca b chiu hôm

Thuyn ai thp thoáng cánh bun xa xa?
Bun trông ngn nc mi sa
Hoa trôi man mác bit là v đâu?
Bun trông ni c ru ru
Chân mây mt đt mt màu xanh xanh
Bun trông gió cun mt dunh
m m tiêng sóng kêu quanh gh ngi.”
II. Thân bài:
1. Gii thích: Bút pháp t cnh ng tình là gì?
- T cnh ng tình là bút pháp quen thuc trong vn hc thi trung đi. Ngi ngh s
s dng ngôn t miêu t bc tranh v thiên nhiên to vt đ thông qua đó gi gm tâm t,
tình cm con ngi ( nhân vt trong tác phm hay chính tâm trng ca tác gi).  bút
pháp ngh thut này, cnh và tình hòa quyn khó có th tách ri, song yu t ng tình
mi là cái ch đích ca ngi ngh s. Nhng t th xuân ca Nguyn Trãi,“Qua èo
Ngang” ca Bà huyn Thanh Quan, chùm th thu ca Nguyn Khuynầ đu đã rt thành
công  ngh thut này.
- Bút pháp t cnh ng tình đc Nguyn Du s dng rt tài hoa, điêu luyn trong tác
phm “Truyn Kiu”.  đó, tt c bc tranh v thiên nhiên to vt đu đc khúc x qua
cái nhìn, cách nhìn ca tâm trng; qua cnh ng và ni nim ca nhân vt. Vì th, to vt
trong “Truyn Kiu” lúc nào cng có mt linh hn, mt tình cm. ó là linh hn ca
Nguyn Du hòa quyn vào đó to cho tác phm tr thành mt khi tình cm duy nht.
- Chính Nguyn Du trong “Truyn Kiu” đã khng đnh mi quan h gn bó gia cnh và
tình:
“Cnh nào cnh chng đeo su
Ngi bun cnh có vui đâu bao gi?”
Búc tranh cnh ngày xuân khi ch em Thúy Kiu khi du xuân tr v, bc tranh mùa thu
lúc Thúy Kiu và Thúc Sinh chia tay nhau hay thiên nhiên trc lu Ngng Bích khi
Thúy Kiu b giam lng ni đây đu là “tình trong cnh y, cnh trong tình này”.
2. Bút pháp t cnh ng tình trong tám câu th cui đon trích “Kiu  lu Ngng
Bích”:

- Tám câu th đt trong mch 22 câu th ca đon trích “Kiu  lu Ngng Bích” là khi
Thúy Kiu tr v vi chính lòng mình, đi din vi chính mình. T thng ngi đã tr
thành ni thng mình xót xa. ây là nhng câu th t cnh ng tình đc sc nht – là
thc cnh mà cng là tâm cnh. Mi cnh vt khi gi  Kiu nhng ni bun khác nhau
vi nhng lí do bun khác nhau đ ri tình bun tác đng li cnh khin cnh mi lúc
mt bun hn và ni bun c dâng lên nh lp lp sóng trào.
* Ni bun ca Kiu trc khung cnh ca b chiu hôm:
Bun trông ca b chiu hôm
Thuyn ai thp thoáng cánh bun xa xa?
- M đu đon th là không gian ni ca b và thi gian là chiu hôm – mt không gian,
thi gian ngh thut vn rt quen thuc trong vn th c. “Chiu hôm” là thi đim đm
bun li đc đt trong không gian rng ln “ca b” càng gi v hiu qunh, thê lng.
Trong không gian bn b xa trông y, gia trùng khi sóng nc ch thy thp thoáng n
hin nh h, nh thc ai đó ni xa. Hình nh con thuyn và cánh bum thp thoáng xa
xa, ri khut hn gia mênh mông sóng nc gi hành trình m mt không bit đâu là
bn b, ni cô đn, lc lõng b v. Cnh tha hng gi ni nh gia đình, quê hng và hi
vng v cuc đoàn viên đn nao lòng.
* Ni bun ca Kiu khi nhìn cánh hoa trôi man mác trên ngn nc mi sa:
- Tri lòng mình trc không gian ni lu Ngng Bích, t thân trong lòng mang nng ni
bun, Thúy Kiu trông ra ngoi cnh. im nhìn t xa đn gn, t bao quát đn c th.
Lúc này, trc mt nàng là ngn nc triu cng và hình nh cánh hoa trôi ni gia
bin khi vô đnh:
“Bun trông ngn nc mi sa
Hoa trôi man mác bit là v đâu?”
-  đây, thi hào Nguyn Du đã cc t, đc t tâm trng bi thng ca Kiu qua nhng
hình nh n d giàu giá tr biu cm. “Dòng nc mi sa” hay chính là dòng đi, b đi
vô đnh; hình nh “hoa trôi man mác” phi chng là thân phn ngi con gái đang trôi
dt, đang b vùi dp trc sóng gió cuc đi? Câu hi tu t “bit là v đâu?”ct lên nh
mt ting than din t tâm trng xót xa, hoang mang, lo s ca Kiu: không bit cuc đi
s trôi ni đn đâu, tng lai ri s th nào hay li tan tác, b dp vùi nh cánh hóa mng

manh kia.
* Ni bun ca Kiu khi nhìn cnh ni c nht nhòa, mênh mông “ru ru”:
“Bun trông ni c ru ru
Chân mây mt đt mt màu xanh xanh”
-Hình nh “ni c ru ru” héo úa vi màu xanh nht nhòa tri dài t mt đt đn chân
mây là hình nh ca thiên nhiên héo úa, tàn phai.Thiên nhiên y gi  Kiu ni chán
ngán, vô vng, tái tê v cuc sng vô v, t nht, cô qunh không bit kéo dài đn tn bao
gi. Tht là “c bên tri xanh mt sc m Tiên” ( Ch Lan Viên)
* Cao trào bi kch ca ni tâm Thúy Kiu:
“Bun trông gió cun mt dunh”
m m ting sóng kêu quanh gh ngi”
- Mt cn gió cun trên “mt dunh” làm cho ting sóng bng ni lên “m m” nh ba
vây quanh gh Kiu ngi. Ting sóng nh báo trc sóng gió d di ca cuc đi hay
cng là ting kêu đau đn ca Kiu đng vng vi thiên nhiên. Kiu không ch bun mà
còn lo s, kinh hãi nh đang đng trc bão táp cuc đi, trc nhng tai ng đang rình
rp, ba vây. Câu th kt đon là s hòa tu sóng bin – sóng đi, không ch vang lên
ting gõ ca ca đnh mnh mà còn rung chuyn ting gm gào ca him ha mun ht
tung ngi con gái đn côi, yu đui trên đim ta chic gh đi mong manh.
-> Có th nói, thiên nhiên chân thc, sinh đng nhng cng rt o. ó là thiên nhiên
đc nhìn qua tâm trng – đc nhìn t xa đn gn, màu sc t nht đn đm, âm
thanh t tnh đn đng đ din t ni bun t man mác, mông lung đn lo âu, hãi
hùng, dn đn cn bão táp ca ni tâm, cc đim ca cm xúc trong lòng Kiu.
Toàn là hình nh v s vô đnh, mong manh, s dt trôi, b tc, s chao đo nghiêng
đ d di. Lúc này, Kiu tr nên tuyt vng, yu đui nht, vì th nàng đã mc la
S Khanh đ ri dn thân vào cuc đi ô nhc.
-> Bn câu th lc bát đc liên kt bi đip ng “bun trông” ngha là bun mà
nhìn xa, mà trông ngóng mt cái gì m h s đn làm thay đi hin ti, nhng trông
mà vô vng. "Bun trông" có cái thong tht lo âu, có cái xa l cun hút tm nhìn,
có c s d cm hãi hùng ca ngi con gái ln đu lc bc gia cuc đi ngang
nga. ip ng kt hp vi các hình nh n d đng sau, câu hi tu t cùng các t

láy “thp thoáng”,”xa xa”,”ru ru”,”m m” đã din t ni bun nhiu b trong
Kiu vi nhiu sc đ khác nhau, trào dâng lp lp nh nhng con sóng lòng. Tt
c to nên âm hng trm bun, tr thành đip khúc đon th, cng là đip khúc
ca tâm trng.
III. Kt bài:
- Tám câu th- bn cp lc bát cui đon trích “Kiu  lu Ngng Bích” to thành bc
tranh t bình tâm trng có cu trúc cân đi hài hòa đã khin cho bút pháp t cnh ng tình
ca Nguyn Du đc nâng lên mu mc c đin.
- ng sau s thành công y là mt trái tim yêu thng vô hn, là s đng cm, xót
thng cho mt kip hng nhan bc mnh và ngm t cáo xã hi bt công đã chà đp lên
quyn sng và nhân phm con ngi.