Chăm sóc trẻ sơ sinh sau sinh, ThS. Lê Minh TâmBộ môn Phụ Sản Trường Đại học Y Khoa Huế

CHĂM SĨC TRẺ SƠ SINH
SAU SINH

ThS. Lê Minh Tâm
Bộ mơn Phụ Sản Trường Đại học Y Khoa Huế


Mục tiêu học tập
1. Phân loại được trẻ sơ sinh.
2. Trình bày được sự thích nghi của trẻ sơ sinh với
cuộc sống bên ngồi tử cung.
3. Trình bày được các bước thăm khám và lập kế
hoạch chăm sóc trẻ sơ sinh.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Các khái niệm:
- Giai đoạn sơ sinh: từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 28 sau sinh
+ Giai đoạn sơ sinh sớm: ngày thứ 1 đến ngày thứ 7
sau sinh
+ Giai đoạn sơ sinh muộn: từ ngày thứ 8 đến ngày 28
sau sinh

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College

Phân loại trẻ sơ sinh

Theo tuổi thai
- Ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối.
+ Sơ sinh đủ tháng: 37 - 42 tuần (259 - 293 ngày)
+ Sơ sinh non tháng: < 37 tuần (≤ 258 ngày)
+ Sơ sinh già tháng: ≥ 42 tuần (≥ 294 ngày)

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh

- Siêu âm sớm.
- Đặc điểm hình thái (Tiêu chuẩn Farr)
- Đặc điểm thần kinh

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh
Những chỉ số ở trẻ sơ sinh bình thường
- Tuổi thai 37-42 tuần
- Cân nặng 2500 - 3500 g
- Chiều cao trung bình 50 cm
- Vịng đầu trung bình 35 cm.
- Vịng ngực 33cm

- Da hồng, ơng tơ ít

- Sụn vành tai dày, đứng
- Móng tay cứng, phủ ngón
- Nếp nhăn lịng bàn tay đầy đủ
- Bộ phận sinh dục hoàn chỉnh

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh

Theo tuổi thai và tình trạng dinh dưỡng
- Bình dưỡng: cân nặng tương ứng với
tuổi thai (giữa 10 và 90 percentiles so với tuổi thai)
- Thiểu dưỡng: cân nặng thấp hơn so
với tuổi thai (dưới 10 percentile so với tuổi thai)
- Tăng dưỡng: cân nặng lớn hơn cân
nặng của tuổi thai (hơn 90 percentile so với tuổi thai)

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh
Theo tuổi thai và dinh dưỡng
- Sơ sinh đủ tháng:
+ Bình dưỡng
+ Thiểu dưỡng
+ Quá dưỡng
- Sơ sinh non tháng:
+ Bình dưỡng
+ Thiểu dưỡng

- Sơ sinh già tháng:
Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh

Độ già tháng

Độ 1

Độ 2

Độ 3

Da

Bong

Bong từng Bong
diện
mảng
tích rộng

Cuống rốn

Héo

Vàng úa

Xanh thẫm

phân su

Dài, vàng

Dài,
xanh
thẫm
màu
phân su

Móng tay chân Dài

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Phân loại trẻ sơ sinh
Phân độ già tháng theo Clifford:
1. Da khô nhăn nheo
2. Chân tay khẳng khiu, cơ nhão
3. Tăng kích thích
4. Sọ cứng, có dấu chồng sọ
5. Cuống rốn vàng úa
6. Móng tay chân dài, nhuộm xanh
7. Ngực nhơ, bụng lép
8. Da bong mảng lớn
9. Tồn thân nhuốm vàng

Độ 1: 1+2+3
Độ 2: 16
Độ 3: Tất cả

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi với cuộc sống bên
ngồi tử cung

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi

Giai đoạn phụ thuộc  giai đoạn độc lập:
- Hệ tuần hồn thích nghi
- Hơ hấp hiệu quả
- Thận điều hịa mơi trường nội mơ
- Tự điều hịa thân nhiệt
- Tự điều hòa mức đường máu

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi của hệ thống tuần hồn

Tuần hồn bào thai:

- Máu được oxy hóa từ nhau thai.
- Lỗ bầu dục.
- Ống động mạch.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi của hệ thống tuần hồn

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi của hệ thống tuần hồn
Sau sinh:
- Hơ hấp  phổi dãn ra  giảm sức cản tuần hồn
phổi
- Cuống rốn kẹp  tăng sức cản tuần hịan hệ thống
 tăng cung lượng máu ở phổi,
 giảm áp lực buồng tim phải,
 tăng áp lực buồng tim trái.
 đóng dần lỗ bầu dục và ống động
mạch.
- Hai thất lúc này hoạt động phối hợp nhau
- Ấp lực tuần hồn phổi cao  tím tái
Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi về hơ hấp

Sổ thai  lồng ngực bị ép  thốt phần lớn dịch.

Tiếng khóc đầu tiên:
- Kích thích giác quan
- Mơi trường dịch sang mơi trường khơ
- Kích thích hóa học sau khi kẹp rốn.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi về hơ hấp

Động tác thở  phế nang giãn nở.
Surfactan  sức căng bề mặt.
Ổn định dung tích phế nang, tạo ra dung tích cặn, và
phịng chứng xẹp phổi.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thích nghi của thận

Cầu thận và ống thận tiếp tục hồn thiện
Đảm bảo được sự cân bằng nội mơi

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Điều hịa thân nhiệt

Trung tâm điều hồ thân nhiệt trẻ sơ sinh chưa hồn
thiện

Có thể bị rối loạn thân nhiệt, nguy cơ hạ thân nhiệt
cao.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Điều hòa đường máu

Sau sinh, dinh dưỡng qua nhau thai bị cắt đứt.
Sản xuất glucose nhờ sự phân hủy glycogene ở gan.
Bú sữa mẹ  duy trì đường trong máu.
Chức năng tiêu hóa (nhu động và hấp thu) trưởng
thành dần dần trong những tuần đầu của đời sống.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Khai thác tiền sử và bệnh sử

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Tiền sử và bệnh sử

Tiền sử gia đình
- Bệnh di truyền có tính chất gia đình.
- Những trường hợp tử vong thời kỳ sơ sinh không
rõ nguyên nhân.
Tiền sử mẹ
- Những yếu tố trước khi mang thai

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Tiền sử và bệnh sử

Quá trình thai nghén
- Tuổi khi mang thai
- Số lần sinh
- Bệnh lý của mẹ: Cao huyết áp, tiểu đường,
nhiễm trùng...
- Bất đồng nhóm máu
- Thuốc sử dụng trong thai kỳ

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College