Phát triển bền vững các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh thái nguyên

Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
phan mạnh cờng
Phát triển bền vững các khu công nghiệp
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên
Chuyên ngành : Quản lý kinh tế
Mã số : 62 34 01 01
luận án tiến sĩ kinh tế
Ngời hớng dẫn khoa học:
PGS. TS. Trần Thị Minh Châu
H NI - 2015
L󰗝I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c󰗪u c󰗨a
riêng tôi. Các s󰗒 li󰗈u, k󰗀t qu󰖤 nêu trong lu󰖮n án là trung
th󰗲c, có ngu󰗔n g󰗒c rõ ràng và 󰗤c trích d󰖬n 󰖨y 󰗨 theo
quy 󰗌nh.
Tác gi󰖤
Phan M󰖢nh C󰗞ng
M󰗥C L󰗥C
Trang
M󰗟 󰖧U
1
Chng 1: T󰗕NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C󰗩U LIÊN QUAN 󰖿N
PHÁT TRI󰗃N B󰗁N V󰗯NG CÁC KHU CÔNG NGHI󰗇P
TRÊN 󰗋A BÀN T󰗉NH THÁI NGUYÊN
9
1.1. Nh󰗰ng nghiên c󰗪u lý thuy󰗀t v󰗂 quá trình hình thành và phát tri󰗄n các
khu công nghi󰗈p
9
1.2. Nh󰗰ng nghiên c󰗪u v󰗂 phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công nghi󰗈p 󰗠 các
n󰗜c và Vi󰗈t Nam
18

1.3. 󰗌nh h󰗜ng nghiên c󰗪u trong lu󰖮n án
22
Chng 2: C S󰗟 LÝ LU󰖭N VÀ TH󰗱C TI󰗅N V󰗁 PHÁT TRI󰗃N B󰗁N
V󰗯NG CÁC KHU CÔNG NGHI󰗇P
24
2.1. Khái ni󰗈m phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng khu công nghi󰗈p và các tiêu chí ánh giá
24
2.2. N󰗚i dung, các y󰗀u t󰗒 󰖤nh h󰗠ng 󰗀n phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công nghi󰗈p
43
2.3. Kinh nghi󰗈m phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công nghi󰗈p c󰗨a m󰗚t s󰗒 qu󰗒c
gia và 󰗌a phng
56
Chng 3: TH󰗱C TR󰖡NG PHÁT TRI󰗃N B󰗁N V󰗯NG CÁC KHU CÔNG
NGHI󰗇P TRÊN 󰗋A BÀN T󰗉NH THÁI NGUYÊN
71
3.1. Thu󰖮n l󰗤i và khó khn v󰗂 môi tr󰗞ng 󰖨u t kinh doanh t󰗊nh Thái Nguyên
71
3.2. Th󰗲c tr󰖢ng phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng khu công nghi󰗈p trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên
74
3.3. Th󰗲c tr󰖢ng t󰗖 ch󰗪c b󰗚 máy c󰗨a ban qu󰖤n lý các khu công nghi󰗈p Thái Nguyên
93
3.4. ánh giá m󰗪c 󰗚 phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công nghi󰗈p trên 󰗌a bàn
t󰗊nh Thái Nguyên
96
Chng 4: QUAN I󰗃M, M󰗥C TIÊU, PHNG H󰗛NG VÀ GI󰖣I
PHÁP TI󰖿P T󰗥C PHÁT TRI󰗃N B󰗁N V󰗯NG CÁC KHU
CÔNG NGHI󰗇P TRÊN 󰗋A BÀN T󰗉NH THÁI NGUYÊN
119
4.1. D󰗲 báo nh󰗰ng thu󰖮n l󰗤i, khó khn 󰗄 phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công
nghi󰗈p giai o󰖢n 2015-2020

119
4.2. Quan i󰗄m, m󰗦c tiêu, phng h󰗜ng phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công
nghi󰗈p trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên th󰗞i gian t󰗜i
120
4.3. Gi󰖤i pháp ti󰗀p t󰗦c phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công nghi󰗈p trên 󰗌a bàn
t󰗊nh Thái Nguyên 󰗀n nm 2020
124
4.4. Ki󰗀n ngh󰗌 󰗂 xu󰖦t v󰗜i Qu󰗒c h󰗚i, Chính ph󰗨, Th󰗨 t󰗜ng chính ph󰗨, các
B󰗚, ngành Trung ng, T󰗊nh 󰗨y, H󰗚i 󰗔ng nhân dân và 󰗧y ban nhân
dân t󰗊nh
139
K󰖿T LU󰖭N
144
DANH M󰗥C CÔNG TRÌNH NGHIÊN C󰗩U C󰗧A TÁC GI󰖣 LIÊN QUAN
󰖿N 󰗁 TÀI LU󰖭N ÁN
146
DANH M󰗥C TÀI LI󰗇U THAM KH󰖣O
147
DANH M󰗥C CÁC CH󰗯 VI󰖿T T󰖯T TRONG LU󰖭N ÁN
BQL các KCN
BVMT
CNH, HH
CN
TNN
GTSX
HND
KCN
KCX
KKT
KTXH

NSL
Nxb
PTBV
UBND
XHCN
: Ban qu󰖤n lý các Khu công nghi󰗈p
: B󰖤o v󰗈 môi tr󰗞ng
: Công nghi󰗈p hóa, hi󰗈n 󰖢i hóa
: Công nghi󰗈p
: 󰖨u t n󰗜c ngoài
: Giá tr󰗌 s󰖤n xu󰖦t
: H󰗚i 󰗔ng nhân dân
: Khu công nghi󰗈p
: Khu ch󰗀 xu󰖦t
: Khu kinh t󰗀
: Kinh t󰗀 - xã h󰗚i
: Nng su󰖦t lao 󰗚ng
: Nhà xu󰖦t b󰖤n
: Phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng
: 󰗧y ban nhân dân
: Xã h󰗚i ch󰗨 ngha
DANH M󰗥C CÁC B󰖣NG, BI󰗃U 󰗓, HÌNH TRONG LU󰖭N ÁN
Trang
B󰖤ng 3.1:
T󰗒c 󰗚 tng tr󰗠ng GDP bình quân nm c󰗨a Thái Nguyên
72
B󰖤ng 3.2:
Chuy󰗄n d󰗌ch c c󰖦u kinh t󰗀 󰗠 Thái Nguyên
73
B󰖤ng 3.3:

V󰗌 trí c󰗨a các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên
97
B󰖤ng 3.4:
Tình hình GPMB c󰗨a KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên
98
B󰖤ng 3.5:
T󰗸 l󰗈 l󰖦p 󰖨y các KCN Thái Nguyên
99
B󰖤ng 3.6:
ánh giá k󰗀t qu󰖤 thu hút v󰗒n 󰖨u t và s󰖤n xu󰖦t kinh doanh
c󰗨a các DN trong các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên
100
B󰖤ng 3.7:
Giá thuê 󰖦t có c s󰗠 h󰖢 t󰖨ng/m2/50 nm t󰖢i m󰗚t vài
KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh nm 2013
103
B󰖤ng 3.8:
Thu nh󰖮p và vi󰗈c làm trong các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh
Thái Nguyên
107
Bi󰗄u 󰗔 3.1:
GDP trên 󰖨u ng󰗞i c󰗨a t󰗊nh Thái Nguyên nm 2010-2013
73
Bi󰗄u 󰗔 3.2:
V󰗒n 󰖨u t tr󰗲c ti󰗀p n󰗜c ngoài vào các khu công
nghi󰗈p t󰗊nh Thái Nguyên
78
Bi󰗄u 󰗔 3.3:
ánh giá doanh thu xu󰖦t kh󰖪u trên m󰗚t ha 󰖦t công
nghi󰗈p trong giai o󰖢n 2011-2014

101
Bi󰗄u 󰗔 3.4:
T󰗖ng giá tr󰗌 s󰖤n xu󰖦t công nghi󰗈p tính theo giá hi󰗈n
hành t󰖢i các KCN t󰗊nh Thái Nguyên t󰗬 nm 2011-2014
104
Bi󰗄u 󰗔 3.5:
M󰗪c óng n󰗚p ngân sách t󰗬 các khu công nghi󰗈p trên
󰗌a bàn t󰗊nh trong các nm 2011-2014
105
Hình 3.1:
Các khu công nghi󰗈p t󰗊nh Thái Nguyên
75
1
M󰗟 󰖧U
1. Tính c󰖦p thi󰗀t c󰗨a 󰗂 tài
Quá trình hình thành, xây d󰗲ng các Khu công nghi󰗈p, Khu kinh t󰗀, Khu
ch󰗀 xu󰖦t (KCN, KKT, KCX) là 󰗚ng l󰗲c quan tr󰗎ng 󰖪y m󰖢nh công nghi󰗈p
hoá, hi󰗈n 󰖢i hoá (CNH, HH), thu hút 󰖨u t nói chung và 󰖨u t n󰗜c
ngoài nói riêng. Nhi󰗂u qu󰗒c gia, vùng lãnh th󰗖 trên th󰗀 gi󰗜i ã g󰖸t hái 󰗤c
nh󰗰ng thành công trong phát tri󰗄n kinh t󰗀 nh󰗞 phát tri󰗄n các KCN.
󰗟 Vi󰗈t Nam, 󰖤ng và Nhà n󰗜c ta ã có ch󰗨 trng phát tri󰗄n ngành
công nghi󰗈p khá s󰗜m. Tr󰗜c khi th󰗲c hi󰗈n công cu󰗚c 󰗖i m󰗜i n󰗜c ta ã có
m󰗚t s󰗒 i󰗄m công nghi󰗈p (CN) t󰖮p trung nh khu Gang - thép Thái Nguyên,
i󰗄m công nghi󰗈p t󰖮p trung 󰗠 Biên Hòa Tuy nhiên, ch󰗊 t󰗬 th󰖮p niên 90 tr󰗠
l󰖢i ây, cùng v󰗜i quá trình 󰖪y m󰖢nh CNH, HH, 󰗠 n󰗜c ta m󰗜i th󰗲c s󰗲 xu󰖦t
hi󰗈n các KCN. Ngay trong Ngh󰗌 quy󰗀t H󰗚i ngh󰗌 gi󰗰a nhi󰗈m k󰗴 khoá VII
(nm 1994) 󰖤ng ta ã nh󰖦n m󰖢nh: c󰖨n quy ho󰖢ch các vùng, tr󰗜c h󰗀t là các
󰗌a bàn tr󰗎ng i󰗄m, các khu ch󰗀 xu󰖦t (KCX), khu kinh t󰗀 (KKT) 󰖸c bi󰗈t,
KCN t󰖮p trung [1]. Chi󰗀n l󰗤c phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i 2001-2005 do 󰖢i
h󰗚i 󰖤ng toàn qu󰗒c l󰖨n th󰗪 IX thông qua, ã ti󰗀p t󰗦c kh󰖴ng 󰗌nh: c󰖨n quy

ho󰖢ch phân b󰗖 h󰗤p lý CN trên c󰖤 n󰗜c. Phát tri󰗄n có hi󰗈u qu󰖤 các KCN,
KCX, xây d󰗲ng m󰗚t s󰗒 khu công ngh󰗈 cao (KCNC), hình thành các c󰗦m công
nghi󰗈p l󰗜n (CCN) và khu kinh t󰗀 m󰗠 (KKTM).
Th󰗲c hi󰗈n 󰗞ng l󰗒i c󰗨a 󰖤ng, Nhà n󰗜c ã ban hành nhi󰗂u c ch󰗀
chính sách liên quan 󰗀n phát tri󰗄n các KCN. 󰖨u tiên là Ngh󰗌 󰗌nh s󰗒
36/1997/N-CP, sau ó là Lu󰖮t 󰖨u t nm 2005, Lu󰖮t doanh nghi󰗈p nm
2005, Ngh󰗌 󰗌nh s󰗒 108/2006/N-CP, Ngh󰗌 󰗌nh s󰗒 29/2008/N-CP c󰗨a
Chính ph󰗨 quy 󰗌nh v󰗂 KCN, KCX và KKT, Ngh󰗌 󰗌nh s󰗒 164/2013/N-CP
ngày 12/11/2013 s󰗮a 󰗖i, b󰗖 sung m󰗚t s󰗒 i󰗂u c󰗨a Ngh󰗌 󰗌nh s󰗒 29/2008/N-
2
CP c󰗨a Chính ph󰗨. C ch󰗀 qu󰖤n lý theo tinh th󰖨n Ngh󰗌 󰗌nh 29/2008/N-CP
ã phân c󰖦p và 󰗨y quy󰗂n nhi󰗂u ch󰗪c nng qu󰖤n lý nhà n󰗜c cho BQL các
KCN(BQL KCN) 󰗄 tng c󰗞ng hi󰗈u l󰗲c, hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a các DN
trong KCN, tích c󰗲c c󰖤i cách hành chính theo c ch󰗀 "m󰗚t c󰗮a, m󰗚t d󰖦u, t󰖢i
ch󰗘" [23; 24].
Nh󰗞 các chính sách 󰗖i m󰗜i thích h󰗤p, các KCN 󰗠 Vi󰗈t Nam ã phát
tri󰗄n nhanh chóng và t󰗬ng b󰗜c kh󰖴ng 󰗌nh v󰗌 trí, vai trò c󰗨a chúng trong s󰗲
nghi󰗈p phát tri󰗄n kinh t󰗀 qu󰗒c dân nói chung, phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i t󰖢i các
󰗌a phng nói riêng. Tính 󰗀n 2014, c󰖤 n󰗜c ã có 289 KCN, KCX và KKT
󰗤c thành l󰖮p t󰖢i 63 t󰗊nh, thành ph󰗒 trên c󰖤 n󰗜c v󰗜i t󰗖ng di󰗈n tích 󰖦t t󰗲
nhiên 81.000ha (di󰗈n tích 󰖦t công nghi󰗈p 52.838ha, chi󰗀m 65,17%/t󰗖ng di󰗈n
tích 󰖦t t󰗲 nhiên), trong ó có 191 KCN (󰖢t 66,09%) ã i vào ho󰖢t 󰗚ng v󰗜i
di󰗈n tích 󰖦t ã cho thuê 23.770ha, t󰗸 l󰗈 l󰖦p 󰖨y 󰖦t công nghi󰗈p 󰖢t 45% và
98 KCN ang trong giai o󰖢n b󰗔i th󰗞ng gi󰖤i phóng m󰖸t b󰖲ng và xây d󰗲ng h󰖢
t󰖨ng; t󰗖ng s󰗒 d󰗲 án ã thu hút, bao g󰗔m: 5.463 d󰗲 án 󰖨u t trong n󰗜c v󰗜i
t󰗖ng s󰗒 v󰗒n ng ký 524.213 t󰗸 󰗔ng và 5.075 d󰗲 án có v󰗒n 󰖨u t tr󰗲c ti󰗀p
n󰗜c ngoài v󰗜i v󰗒n ng ký 75,87 t󰗸 USD. T󰗖ng doanh thu xu󰖦t kh󰖪u và
doanh thu tiêu th󰗦 n󰗚i 󰗌a quy 󰗖i 90,76 t󰗸 USD, giá tr󰗌 nh󰖮p kh󰖪u 44,89 t󰗸
USD, giá tr󰗌 xu󰖦t kh󰖪u 50,32 t󰗸 USD, gi󰖤i quy󰗀t vi󰗈c làm cho trên 2 tri󰗈u
ng󰗞i, n󰗚p ngân sách 35.427 t󰗸 󰗔ng [15; 16].

Trong xu th󰗀 chung ó, là m󰗚t t󰗊nh trung du, mi󰗂n núi giáp v󰗜i Th󰗨 ô
Hà N󰗚i, Thái Nguyên có nhi󰗂u i󰗂u ki󰗈n thu󰖮n l󰗤i cho phát tri󰗄n các KCN.
Nh󰖲m phát huy th󰗀 m󰖢nh này, t󰗊nh Thái Nguyên ã thành l󰖮p m󰗚t s󰗒 KCN 󰗄
thu hút 󰖨u t nói chung, v󰗒n 󰖨u t tr󰗲c ti󰗀p n󰗜c ngoài (FDI) nói riêng, coi
ó là ngu󰗔n l󰗲c t󰗒t 󰗄 th󰗲c hi󰗈n th󰖰ng l󰗤i m󰗦c tiêu a Thái Nguyên tr󰗠 thành
t󰗊nh công nghi󰗈p theo h󰗜ng hi󰗈n 󰖢i tr󰗜c nm 2020 nh Ngh󰗌 quy󰗀t 󰖢i h󰗚i
󰖤ng b󰗚 t󰗊nh l󰖨n th󰗪 XVIII ã 󰗂 ra. Nh󰖲m t󰖢o i󰗂u ki󰗈n cho Thái Nguyên
3
phát huy các th󰗀 m󰖢nh c󰗨a mình, Ngh󰗌 quy󰗀t s󰗒 37/NQ-TW ngày 01/7/2004
c󰗨a B󰗚 Chính tr󰗌 ã xác 󰗌nh: "Phát tri󰗄n Thái Nguyên thành m󰗚t trong nh󰗰ng
trung tâm kinh t󰗀 c󰗨a vùng Trung du mi󰗂n núi B󰖰c B󰗚".
Trong nh󰗰ng nm qua, 󰗤c s󰗲 quan tâm 󰖨u t c󰗨a Chính ph󰗨, kinh t󰗀
Thái Nguyên có m󰗪c tng tr󰗠ng khá cao, t󰗒c 󰗚 tng giá tr󰗌 s󰖤n xu󰖦t trên 󰗌a
bàn t󰗊nh tng liên t󰗦c 󰗠 m󰗪c 12-13%/nm, c c󰖦u kinh t󰗀 chuy󰗄n d󰗌ch theo
h󰗜ng tích c󰗲c: tng t󰗸 tr󰗎ng các ngành CN, xây d󰗲ng, d󰗌ch v󰗦 và gi󰖤m t󰗸
tr󰗎ng ngành nông nghi󰗈p. Trong thành qu󰖤 chung ó có s󰗲 óng góp tích c󰗲c
c󰗨a các KCN.
Tính 󰗀n nm 2014, trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên ã có 06 KCN 󰗤c
quy ho󰖢ch chi ti󰗀t v󰗜i quy mô di󰗈n tích 󰖦t t󰗲 nhiên 1.420ha, bao g󰗔m: KCN
Sông Công 1: 195ha, KCN Sông Công 2: 250ha, KCN i󰗂m Th󰗦y: 350ha,
KCN Nam Ph󰗖 Yên: 120ha, KCN Yên Bình: 400ha và KCN Quy󰗀t Th󰖰ng:
105ha. Các KCN c󰗨a t󰗊nh ã thu hút 󰗤c 118 d󰗲 án 󰖨u t, trong ó: 47 d󰗲
án FDI v󰗜i v󰗒n 󰖨u t ng ký 7 t󰗸 USD, 72 d󰗲 án 󰖨u t trong n󰗜c v󰗜i v󰗒n
ng ký 8.700 t󰗸 󰗔ng; 󰗀n nay ã có 60 d󰗲 án i vào ho󰖢t 󰗚ng v󰗜i m󰗚t s󰗒
ch󰗊 tiêu chính: v󰗒n 󰖨u t ã gi󰖤i ngân 3.6 t󰗸 USD và trên 4.000 t󰗸 󰗔ng;
doanh thu xu󰖦t kh󰖪u nm 2014 󰖢t 10 t󰗸 USD và doanh thu tiêu th󰗦 n󰗚i 󰗌a
󰖢t trên 6.000 t󰗸 󰗔ng, gi󰖤i quy󰗀t vi󰗈c làm cho 30.000 lao 󰗚ng và óng n󰗚p
ngân sách trên 300 t󰗸 󰗔ng; nm 2018 khi các d󰗲 án i vào ho󰖢t 󰗚ng 󰗖n 󰗌nh
và gi󰖤i ngân 100% v󰗒n 󰖨u t ng ký, s󰖾 gi󰖤i quy󰗀t vi󰗈c làm cho 150.000 lao
󰗚ng, kim ng󰖢ch xu󰖦t kh󰖪u 󰖢t 45 t󰗸 USD, doanh thu tiêu th󰗦 n󰗚i 󰗌a 󰗜c 󰖢t

trên 10.000 t󰗸 󰗔ng, n󰗚p ngân sách trên 4.000 t󰗸 󰗔ng [4; 7; 8].
M󰖸c dù các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh ã mang l󰖢i nh󰗰ng k󰗀t qu󰖤 nh󰖦t 󰗌nh,
song quá trình xây d󰗲ng và phát tri󰗄n các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên
ã b󰗚c l󰗚 nh󰗰ng h󰖢n ch󰗀 nh: v󰗌 trí quy ho󰖢ch m󰗚t vài KCN cha h󰗤p lý, t󰗸 l󰗈
l󰖦p 󰖨y 󰖦t công nghi󰗈p t󰖢i m󰗚t s󰗒 KCN còn th󰖦p, nhi󰗂u d󰗲 án thu hút 󰖨u t
4
󰗠 giai o󰖢n 󰖨u xây d󰗲ng KCN có ch󰖦t l󰗤ng th󰖦p (quy mô 󰖨u t nh󰗐, công
ngh󰗈 l󰖢c h󰖮u, phng pháp qu󰖤n lý 󰖨u t xây d󰗲ng và s󰖤n xu󰖦t kinh doanh
còn h󰖢n ch󰗀 d󰖬n 󰗀n ho󰖢t 󰗚ng s󰖤n xu󰖦t kinh doanh c󰗨a m󰗚t s󰗒 doanh nghi󰗈p
cha 󰖢t hi󰗈u qu󰖤, còn lãng phí tài nguyên 󰖦t), m󰗚t s󰗒 d󰗲 án còn gây ô nhi󰗆m
môi tr󰗞ng, k󰗀t c󰖦u h󰖢 t󰖨ng trong hàng rào và ngoài hàng rào m󰗚t vài KCN
cha 󰗤c 󰖨u t 󰗔ng b󰗚, hi󰗈u qu󰖤 kinh t󰗀 - xã h󰗚i t󰖢o ra t󰗬 m󰗚t vài KCN
cha tng x󰗪ng v󰗜i m󰗪c 󰗚 s󰗮 d󰗦ng tài nguyên, 󰖸c bi󰗈t là tài nguyên 󰖦t,
02 KCN cha có nhà máy x󰗮 lý n󰗜c th󰖤i t󰖮p trung, các Khu tái 󰗌nh c ph󰗦c
v󰗦 cho b󰗔i th󰗞ng gi󰖤i phóng m󰖸t b󰖲ng KCN 󰖨u t cha 󰗔ng b󰗚, nhi󰗂u
KCN cha xây d󰗲ng 󰗤c khu nhà 󰗠 cho công nhân lao 󰗚ng, ã phát sinh
nhi󰗂u v󰖦n 󰗂 v󰖦n 󰗂 xã h󰗚i xung quanh khu v󰗲c d án KCN, Nh󰗰ng h󰖢n ch󰗀
ã b󰗚c l󰗚 v󰗂 kinh t󰗀, xã h󰗚i và môi tr󰗞ng nói trên, òi h󰗐i ph󰖤i có gi󰖤i pháp
kh󰖰c ph󰗦c ngay.
Là ng󰗞i ã theo dõi các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên nhi󰗂u nm,
có s󰗲 am hi󰗄u nh󰖦t 󰗌nh v󰗂 lnh v󰗲c này, v󰗜i mong mu󰗒n góp ph󰖨n bé nh󰗐 c󰗨a
mình vào s󰗲 nghi󰗈p phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các KCN trên 󰗌a bàn, a Thái
Nguyên s󰗜m tr󰗠 thành trung tâm công nghi󰗈p c󰗨a vùng Trung du mi󰗂n núi
B󰖰c b󰗚, nghiên c󰗪u sinh ã l󰗲a ch󰗎n 󰗂 tài: "Phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu
công nghi󰗈p trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên" làm 󰗒i t󰗤ng nghiên c󰗪u trong
lu󰖮n án.
2. M󰗦c ích nghiên c󰗪u c󰗨a lu󰖮n án
Phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng (PTBV) các KCN bao g󰗔m nhi󰗂u n󰗚i dung phong
phú, trong khuôn kh󰗖 c󰗨a lu󰖮n án này, m󰗦c tiêu nghiên c󰗪u ch󰗊 gi󰗜i h󰖢n 󰗠 các
khía c󰖢nh sau:

- H󰗈 th󰗒ng hóa c s󰗠 lý lu󰖮n và kinh nghi󰗈m th󰗲c ti󰗆n PTBV các KCN
t󰖢i m󰗚t s󰗒 qu󰗒c gia, vùng lãnh th󰗖, các 󰗌a phng và rút ra bài h󰗎c kinh
nghi󰗈m cho PTBV các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên.
5
- Phân tích th󰗲c tr󰖢ng quá trình hình thành và phát tri󰗄n các KCN trên
󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên trong giai o󰖢n v󰗬a qua theo các tiêu chí c󰗨a PTBV
các KCN v󰗂 kinh t󰗀, v󰗂 xã h󰗚i và môi tr󰗞ng.
- 󰗂 xu󰖦t phng h󰗜ng, gi󰖤i pháp PTBV các KCN v󰗜i ba n󰗚i dung
chính: PTBV các KCN v󰗂 kinh t󰗀, xã h󰗚i và môi tr󰗞ng trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái
Nguyên 󰗀n nm 2020.
3. 󰗒i t󰗤ng và ph󰖢m vi nghiên c󰗪u lu󰖮n án
3.1. 󰗒i t󰗤ng nghiên c󰗪u
󰗒i t󰗤ng nghiên c󰗪u 󰗂 tài lu󰖮n án là quá trình phát tri󰗄n các KCN trên
󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên theo quan i󰗄m b󰗂n v󰗰ng. N󰗚i hàm c󰗨a phát tri󰗄n
b󰗂n v󰗰ng các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên 󰗤c xác 󰗌nh trên ba tr󰗦
c󰗚t chính: b󰗂n v󰗰ng v󰗂 kinh t󰗀, t󰗪c m󰗪c 󰗚 tng tr󰗠ng kinh t󰗀 liên t󰗦c trong
các KCN và s󰗮 d󰗦ng hi󰗈u qu󰖤 các ngu󰗔n l󰗲c; b󰗂n v󰗰ng v󰗂 xã h󰗚i 󰗤c xem
xét trên giác 󰗚 các KCN ã t󰖢o vi󰗈c làm, thu nh󰖮p và phân ph󰗒i công b󰖲ng
cho công nhân lao 󰗚ng và c dân trên 󰗌a bàn; b󰗂n v󰗰ng v󰗂 môi tr󰗞ng 󰗤c
xem xét v󰗂 m󰖸t tác 󰗚ng c󰗨a KCN 󰗀n môi tr󰗞ng sinh thái trong KCN và
các Khu v󰗲c li󰗂n k󰗂 KCN.
3.2. Ph󰖢m vi nghiên c󰗪u
Ph󰖢m vi n󰗚i dung: KCN 󰗤c xem xét nh m󰗚t ch󰗊nh th󰗄 g󰗔m v󰗌 trí,
di󰗈n tích, ch󰗪c nng, vai trò trong phát tri󰗄n kinh t󰗀 c󰗨a t󰗊nh, các doanh
nghi󰗈p (DN) ho󰖢t 󰗚ng trong KCN, ng󰗞i lao 󰗚ng làm vi󰗈c trong KCN,
BQL các KCN, h󰗈 th󰗒ng các chính sách v󰗂 qu󰖤n lý các KCN, các thành ph󰖨n
kinh t󰗀 tham gia 󰖨u t xây d󰗲ng k󰗀t c󰖦u h󰖢 t󰖨ng k󰗺 thu󰖮t trong hàng rào và
ngoài hàng rào các KCN, các nhà 󰖨u t th󰗪 c󰖦p có ho󰖢t 󰗚ng 󰖨u t trong
KCN, s󰖤n xu󰖦t kinh doanh và cung 󰗪ng d󰗌ch v󰗦 trong các KCN. Ngoài ra, các
lnh v󰗲c qu󰖤n lý Nhà n󰗜c v󰗂 quy ho󰖢ch, xây d󰗲ng, môi sinh, môi tr󰗞ng,

thng m󰖢i, xu󰖦t - nh󰖮p kh󰖪u, lao 󰗚ng trong KCN và nhi󰗂u lnh v󰗲c khác
cng 󰗤c xem xét v󰗜i t󰗬ng khía c󰖢nh qu󰖤n lý.
6
Ph󰖢m vi th󰗞i gian: kh󰖤o sát th󰗲c tr󰖢ng quá trình xây d󰗲ng, hình thành và
phát tri󰗄n các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên t󰗬 nm 2010 󰗀n nay.
Ph󰖢m vi v󰗂 ánh giá tác 󰗚ng: gi󰗜i h󰖢n nghiên c󰗪u s󰗲 tác 󰗚ng c󰗨a phát
tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các KCN 󰗒i v󰗜i phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a t󰗊nh Thái Nguyên.
4. C s󰗠 lý lu󰖮n và phng pháp nghiên c󰗪u c󰗨a lu󰖮n án
4.1. C s󰗠 lý lu󰖮n
Quá trình nghiên c󰗪u 󰗂 tài 󰗤c ti󰗀n hành d󰗲a trên các lu󰖮n i󰗄m và
phng pháp lu󰖮n c󰗨a ch󰗨 ngha Mác - Lênin, t t󰗠ng H󰗔 Chí Minh và
󰗞ng l󰗒i quan i󰗄m c󰗨a 󰖤ng, chính sách, pháp lu󰖮t c󰗨a Nhà n󰗜c Vi󰗈t Nam
liên quan 󰗀n PTBV các KCN k󰗀t h󰗤p v󰗜i các tri th󰗪c hi󰗈n 󰖢i c󰗨a khoa h󰗎c
qu󰖤n lý và kinh t󰗀 h󰗎c, có tính 󰗀n các i󰗂u ki󰗈n c󰗦 th󰗄 c󰗨a t󰗊nh Thái Nguyên.
4.2. Phng pháp ti󰗀p c󰖮n
Phng pháp ti󰗀p c󰖮n theo chuyên ngành qu󰖤n lý kinh t󰗀, t󰗪c coi PTBV
các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên v󰗬a là 󰗒i t󰗤ng tác 󰗚ng c󰗨a các c
quan qu󰖤n lý kinh t󰗀 c󰗨a Nhà n󰗜c và các chính sách phát tri󰗄n KCN, qu󰖤n lý
c󰗨a Nhà n󰗜c 󰗒i v󰗜i các KCN; PTBV các KCN Thái Nguyên v󰗬a là k󰗀t qu󰖤
c󰗨a nh󰗰ng tác 󰗚ng ó. 󰗔ng th󰗞i, PTBV các KCN cng là k󰗀t qu󰖤 n󰗘 l󰗲c c󰗨a
các ch󰗨 th󰗄 trong KCN d󰗜i s󰗲 qu󰖤n lý c󰗨a các c quan nhà n󰗜c, nhà n󰗜c
󰗤c hi󰗄u ch󰗨 y󰗀u là chính quy󰗂n 󰗌a phng t󰗊nh Thái Nguyên và BQL các
KCN, các S󰗠, Ngành và s󰗲 tham gia c󰗨a các 󰗒i t󰗤ng có liên quan là các DN
KCN, nhân dân trong vùng d󰗲 án có KCN.
4.3. Phng pháp nghiên c󰗪u
Lu󰖮n án s󰗮 d󰗦ng nhi󰗂u phng pháp nghiên c󰗪u, trong ó ch󰗨 y󰗀u là t󰗖ng
k󰗀t ho󰖢t 󰗚ng th󰗲c ti󰗆n thông qua kinh nghi󰗈m cá nhân c󰗨a nghiên c󰗪u sinh,
qua phân tích, t󰗖ng h󰗤p và ánh giá các công trình nghiên c󰗪u, tài li󰗈u, t li󰗈u
ã có k󰗀t h󰗤p v󰗜i phân tích các s󰗒 li󰗈u th󰗒ng kê, các báo cáo t󰗖ng k󰗀t th󰗲c ti󰗆n
c󰗨a B󰗚, Ngành Trung ng, UBND t󰗊nh, BQL các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái

Nguyên, báo cáo c󰗨a các c quan ban ngành thu󰗚c t󰗊nh Thái Nguyên.
7
5. Nh󰗰ng óng góp khoa h󰗎c c󰗨a lu󰖮n án
T󰗖ng quan, phân tích, ánh giá làm rõ thêm m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 v󰗂 lý thuy󰗀t
phân tích PTBV các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh, trong ó nh󰖦n m󰖢nh n󰗚i dung
PTBV và tiêu chí ánh giá PTBV.
ánh giá 󰗤c th󰗲c tr󰖢ng PTBV các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên
theo các tiêu chí và n󰗚i dung PTBV các KCN và ch󰗊 rõ nh󰗰ng y󰗀u t󰗒, nguyên
nhân ã 󰖢t và cha 󰖢t trong phát tri󰗄n các KCN trên 󰗌a bàn t󰗊nh theo m󰗦c
tiêu PTBV các KCN.
Lu󰖮n án xây d󰗲ng 󰗤c khái ni󰗈m v󰗂 PTBV các KCN, khái ni󰗈m v󰗂
qu󰖤n lý nhà n󰗜c KCN. T󰗬 ánh giá th󰗲c tr󰖢ng PTBV các KCN trên 󰗌a bàn
t󰗊nh, Lu󰖮n án ã 󰗂 xu󰖦t 󰗤c quan i󰗄m, m󰗦c tiêu, phung h󰗜ng, các nhóm
gi󰖤i pháp và các 󰗂 xu󰖦t ki󰗀n ngh󰗌 󰗄 ti󰗀p t󰗦c PTBV các KCN trên 󰗌a bàn
t󰗊nh Thái Nguyên trong giai o󰖢n 󰗀n nm 2020, trên các giác 󰗚: kinh t󰗀
trong các KCN tng tr󰗠ng liên t󰗦c và 󰗖n 󰗌nh, hi󰗈u qu󰖤 huy 󰗚ng và s󰗮 d󰗦ng
các ngu󰗔n l󰗲c v󰗂 v󰗒n, công ngh󰗈, 󰖦t ai và l󰗲c l󰗤ng lao 󰗚ng; xây d󰗲ng
m󰗒i quan h󰗈 l󰗤i ích hài hòa gi󰗰a Nhà n󰗜c, các doanh nghi󰗈p trong KCN và
ng󰗞i dân trong vùng d󰗲 án các KCN, m󰗪c 󰗚 ph󰗖 bi󰗀n v󰗂 ti󰗀p c󰖮n và s󰗮
d󰗦ng các d󰗌ch v󰗦 ti󰗈n ích xã h󰗚i c󰗨a ng󰗞i lao 󰗚ng và nhân dân trong vùng
d󰗲 án các KCN; môi sinh, môi tr󰗞ng s󰗒ng, môi tr󰗞ng làm vi󰗈c c󰗨a công
nhân và nhân dân trong vùng d󰗲 án 󰗤c c󰖤i thi󰗈n rõ r󰗈t.
6. Ý ngha lý lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n c󰗨a lu󰖮n án
6.1. Ý ngha lý lu󰖮n
B󰗖 sung thêm khung lý thuy󰗀t phân tích các KCN trên 󰗌a bàn T󰗊nh theo
quan i󰗄m PTBV, xây d󰗲ng khái ni󰗈m qu󰖤n lý Nhà n󰗜c 󰗒i v󰗜i KCN.
Nh󰗰ng lý lu󰖮n 󰗤c làm rõ, b󰗖 sung thêm có th󰗄 s󰗮 d󰗦ng 󰗄 nghiên c󰗪u các
KCN 󰗠 các t󰗊nh khác.
6.2. Ý ngha th󰗲c ti󰗆n
󰗂 xu󰖦t các phng h󰗜ng, gi󰖤i pháp sau có th󰗄 áp d󰗦ng 󰗠 t󰗊nh Thái Nguyên.

8
- B󰖤o 󰖤m ch󰖦t l󰗤ng ngu󰗔n nhân l󰗲c cho các KCN, 󰗔ng th󰗞i có 󰗌nh
h󰗜ng và gi󰖤i pháp g󰖰n k󰗀t gi󰗰a c s󰗠 ào t󰖢o v󰗜i ng󰗞i s󰗮 d󰗦ng lao 󰗚ng.
- C ch󰗀 cho phép BQL các KCN 󰗤c phép v󰖮n 󰗚ng, s󰗮 d󰗦ng, kh󰖦u
tr󰗬 kinh phí 󰗪ng tr󰗜c ti󰗂n thuê 󰖦t có h󰖢 t󰖨ng n󰗚p m󰗚t l󰖨n 50 nm cho BQL
các KCN 󰗄 b󰗔i th󰗞ng gi󰖤i phóng m󰖸t b󰖲ng và 󰖨u t xây d󰗲ng k󰗀t c󰖦u h󰖢
t󰖨ng 󰗔ng b󰗚 t󰖢i KCN 󰗄 thu hút 󰖨u t, 󰖸c bi󰗈t là thu hút FDI.
- Tiêu chu󰖪n hóa ho󰖢t 󰗚ng qu󰖤n lý hành chính nhà n󰗜c 󰗒i v󰗜i KCN,
nh󰖦t là v󰗂 t󰗖 ch󰗪c b󰗚 máy, phng th󰗪c ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a BQL các KCN, có c
ch󰗀 phân công, phân c󰖦p và ph󰗒i h󰗤p th󰗒ng nh󰖦t t󰗬 c quan qu󰖤n lý 󰗠 Trung
ng 󰗀n các c quan qu󰖤n lý 󰗠 󰗌a phng, nh󰖦t là gi󰗰a BQL các KCN v󰗜i các
c quan chuyên môn c󰗨a UBND t󰗊nh và các huy󰗈n, thành ph󰗒, th󰗌 xã có KCN.
- Nghiên c󰗪u xây d󰗲ng c ch󰗀 chính sách u ãi, khuy󰗀n khích 󰖨u t 󰗄
t󰖢o i󰗂u ki󰗈n thu󰖮n l󰗤i thu hút 󰖨u t vào KCN, k󰗀t h󰗤p v󰗜i c ch󰗀 l󰗲a ch󰗎n
nhà 󰖨u t g󰖰n v󰗜i b󰖤o lãnh ho󰖸c ký qu󰗺 th󰗲c hi󰗈n d󰗲 án 󰖨u t 󰗄 tri󰗄n khai
th󰗲c hi󰗈n d󰗲 án 󰖨u t m󰗚t cách hi󰗈u qu󰖤.
7. K󰗀t c󰖦u c󰗨a lu󰖮n án
Ngoài ph󰖨n m󰗠 󰖨u, k󰗀t lu󰖮n và danh m󰗦c tài li󰗈u tham kh󰖤o, n󰗚i dung
c󰗨a lu󰖮n án g󰗔m 4 chng, 14 ti󰗀t.
9
Chng 1
T󰗕NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C󰗩U LIÊN QUAN 󰖿N
PHÁT TRI󰗃N B󰗁N V󰗯NG CÁC KHU CÔNG NGHI󰗇P
TRÊN 󰗋A BÀN T󰗉NH THÁI NGUYÊN
1.1. NH󰗯NG NGHIÊN C󰗩U LÝ THUY󰖿T V󰗁 QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
VÀ PHÁT TRI󰗃N CÁC KHU CÔNG NGHI󰗇P
Quá trình hình thành và tác 󰗚ng c󰗨a các KCN 󰗀n phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã
h󰗚i c󰗨a m󰗘i qu󰗒c gia, vùng lãnh th󰗖 là ch󰗨 󰗂 ã 󰗤c nhi󰗂u nhà khoa h󰗎c
nghiên c󰗪u và công b󰗒 trong nhi󰗂u công trình khác nhau. 󰗄 có th󰗄 làm rõ h󰗈
th󰗒ng tri th󰗪c khoa h󰗎c ã có liên quan 󰗀n 󰗂 tài 󰜝Phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các

Khu công nghi󰗈p trên 󰗌a bàn t󰗊nh Thái Nguyên󰜞, nghiên c󰗪u sinh xin 󰗤c
trình bày thành qu󰖤 nghiên c󰗪u trong lnh v󰗲c này theo các v󰖦n 󰗂 sau ây:
1.1.1. Các lý thuy󰗀t v󰗂 phát tri󰗄n công nghi󰗈p
1.1.1.1. Lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 công nghi󰗈p
Lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 công nghi󰗈p (l󰗲a ch󰗎n v󰗌 trí phân b󰗒 công nghi󰗈p) lý
gi󰖤i s󰗲 hình thành các KCN d󰗲a trên nguyên t󰖰c ti󰗀t ki󰗈m chi phí v󰖮n chuy󰗄n.
Lý thuy󰗀t này do nhà kinh t󰗀 Alfred Weber xây d󰗲ng v󰗜i n󰗚i dung c b󰖤n là mô
hình không gian v󰗂 phân b󰗒 công nghi󰗈p trên c s󰗠 nguyên t󰖰c t󰗒i thi󰗄u hóa chi
phí và t󰗒i a hóa l󰗤i nhu󰖮n. M󰗦c tiêu c󰗨a lý thuy󰗀t này là gi󰖤m t󰗒i a chi phí v󰖮n
chuy󰗄n trong t󰗖ng chi phí giá thành s󰖤n xu󰖦t toàn b󰗚 󰗄 th󰗲c hi󰗈n m󰗦c tiêu t󰗒i a
hóa l󰗤i nhu󰖮n c󰗨a các nhà 󰖨u t. C s󰗠 c󰗨a lý thuy󰗀t này là: chi phí v󰖮n chuy󰗄n
chi󰗀m ph󰖨n khá l󰗜n trong c󰖦u thành chi phí s󰖤n xu󰖦t vì liên quan 󰗀n v󰖮n chuy󰗄n
󰖨u vào, 󰖨u ra c󰗨a nhà s󰖤n xu󰖦t. Vì th󰗀, c󰖨n l󰗲a ch󰗎n v󰗌 trí xây d󰗲ng c s󰗠 s󰖤n
xu󰖦t sao cho ti󰗀t ki󰗈m chi phí v󰖮n chuy󰗄n 󰗠 m󰗪c cao nh󰖦t.
Ngoài vi󰗈c a ra mô hình b󰗒 trí t󰖮p trung các c s󰗠 s󰖤n xu󰖦t có m󰗒i
quan h󰗈 g󰖨n gi v󰗜i nhau v󰗂 không gian và g󰖨n v󰗜i th󰗌 tr󰗞ng tiêu th󰗦, Afred
10
Weber còn 󰗂 c󰖮p t󰗜i nh󰗰ng u i󰗄m và h󰖢n ch󰗀 c󰗨a vi󰗈c t󰖮p trung CN t󰖢i
m󰗚t v󰗌 trí.
V󰗂 u i󰗄m, ông cho r󰖲ng, t󰖮p trung phát tri󰗄n CN theo v󰗌 trí s󰖾 tng
c󰗞ng ngu󰗔n l󰗲c cho nh󰗰ng vùng 󰗤c h󰗚i t󰗦 nhi󰗂u y󰗀u t󰗒 thu󰖮n l󰗤i cho s󰗲
phát tri󰗄n. S󰗲 t󰖮p trung nhi󰗂u DN t󰖢i m󰗚t 󰗌a bàn có gi󰗜i h󰖢n h󰖺p v󰗂 không
gian s󰖾 t󰖢o i󰗂u ki󰗈n thu󰖮n l󰗤i 󰗄 các nhà 󰖨u t chia s󰖼 chi phí do s󰗮 d󰗦ng
k󰗀t c󰖦u h󰖢 t󰖨ng chung, thúc 󰖪y gi󰖤m giá thành s󰖤n ph󰖪m do gia tng kh󰖤
nng c󰖢nh tranh, tng c󰗞ng s󰗲 phân công chuyên môn hóa s󰖤n xu󰖦t theo c
c󰖦u ngành và ki󰗀n t󰖢o các liên k󰗀t s󰖤n xu󰖦t.
Song Theo Alfred Weber [95], h󰖢n ch󰗀 là t󰖮p trung quá nhi󰗂u DNCN vào
m󰗚t không gian h󰖺p cng gây lên nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 khó khn cho x󰗮 lý môi
tr󰗞ng, t󰖢o lên áp l󰗲c l󰗜n 󰗒i v󰗜i h󰗈 th󰗒ng k󰗀t c󰖦u h󰖢 t󰖨ng chung k󰗀t n󰗒i v󰗜i
khu v󰗲c li󰗂n k󰗂, gây ra n󰖢n khan hi󰗀m v󰗂 ngu󰗔n nhân l󰗲c trong m󰗚t 󰗌a bàn

h󰖺p, gia tng chi phí v󰖮n chuy󰗄n khi ph󰖤i áp 󰗪ng kh󰗒i l󰗤ng l󰗜n các y󰗀u t󰗒
󰖨u vào cho các 󰗒i t󰗤ng DN trong khu v󰗲c có t󰗒c 󰗚 tng tr󰗠ng cao [95].
Nhìn chung, lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 CN ã làm sáng t󰗐 lý do hình thành và
phát tri󰗄n các KCN d󰗲a trên các l󰖮p lu󰖮n v󰗂 t󰖮p trung hóa s󰖤n xu󰖦t CN theo
lãnh th󰗖, coi quá trình hình thành các KCN là m󰗚t quá trình tích t󰗦 s󰖤n xu󰖦t,
thúc 󰖪y quá trình t󰖮p trung các c s󰗠 s󰖤n xu󰖦t CN vào khu v󰗲c nh󰖦t 󰗌nh.
Tuy nhiên, lý thuy󰗀t này cha ch󰗊 ra 󰗤c nh󰗰ng 󰖤nh h󰗠ng c󰗨a h󰗈 th󰗒ng c
ch󰗀, chính sách 󰗀n PTBV các KCN, 󰖤nh h󰗠ng c󰗨a các c quan qu󰖤n lý Nhà
n󰗜c tr󰗲c ti󰗀p 󰗒i v󰗜i PTBV các KCN.
1.1.1.2. Lý thuy󰗀t v󰗂 phát tri󰗄n công nghi󰗈p theo l󰗤i th󰗀
Lý thuy󰗀t v󰗂 c󰖢nh tranh vùng hay qu󰗒c gia là m󰗚t trong nh󰗰ng lý thuy󰗀t
quan tr󰗎ng 󰗤c s󰗮 d󰗦ng làm lu󰖮n c󰗪 ch󰗪ng minh s󰗲 h󰗤p lý cho vi󰗈c hình
thành các KCN t󰖮p trung.
Chính Adam Smith trong 󰜝Ngu󰗔n g󰗒c c󰗨a c󰖤i c󰗨a các dân t󰗚c󰜞 [94] ã
a ra quan i󰗄m l󰗤i th󰗀 giao thông góp ph󰖨n t󰖢o nên các khu kinh t󰗀 ô th󰗌
11
t󰖮p trung, trong ó CN và thng m󰖢i là ngành chính. Ông vi󰗀t: 󰜝b󰗞 bi󰗄n
và các b󰗞 sông cho phép giao thông th󰗨y thu󰖮n l󰗤i là ni các ngành s󰖤n
xu󰖦t khác nhau b󰖰t 󰖨u chia nh󰗐 m󰗚t cách t󰗲 nhiên và t󰗲 c󰖤i ti󰗀n, d󰖨n dà
không bao lâu sau chính nh󰗰ng c󰖤i ti󰗀n ó ã t󰗲 lan r󰗚ng vào nh󰗰ng vùng
󰖦t li󰗂n c󰗨a 󰖦t n󰗜c󰜞. Theo quan i󰗄m này, s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀 c󰗨a m󰗘i
qu󰗒c gia trong giai o󰖢n 󰖨u có xu h󰗜ng i theo nh󰗰ng vùng mi󰗂n có ti󰗂m
nng ti󰗀p c󰖮n th󰗌 tr󰗞ng l󰗜n nh󰖦t và nh󰗞 ó t󰖢o i󰗂u ki󰗈n ti󰗀p c󰖮n 󰗀n
nh󰗰ng ni có m󰖮t 󰗚 dân c cao. Adam Smith tin r󰖲ng, l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh
c󰗨a vùng trong m󰗚t qu󰗒c gia xu󰖦t phát t󰗬 i󰗂u ki󰗈n l󰗤i th󰗀 v󰗂 kh󰖤 nng ti󰗀p
c󰖮n th󰗌 tr󰗞ng th󰗀 gi󰗜i (trong giai o󰖢n này là h󰗈 th󰗒ng giao thông 󰗞ng
th󰗨y, 󰗞ng sông). Nh󰗰ng vùng có l󰗤i th󰗀 này là nh󰗰ng vùng có i󰗂u ki󰗈n
tng tr󰗠ng m󰖢nh m󰖾. Các c s󰗠 s󰖤n xu󰖦t CN không d󰗬ng 󰗠 s󰗪c b󰖮t v󰗂 tng
tr󰗠ng cho chính vùng, mà còn có tác 󰗚ng lan t󰗐a t󰗬 vùng này sang các
vùng khác trong c󰖤 n󰗜c. Cng theo quan i󰗄m c󰗨a Adam Smith, trong giai

o󰖢n 󰖨u c󰗨a s󰗲 phát tri󰗄n, 󰗄 t󰖢o ra nh󰗰ng i󰗂u ki󰗈n thu󰖮n l󰗤i cho n󰗂n
kinh t󰗀 phát tri󰗄n, c󰖨n khai thác tri󰗈t 󰗄 l󰗤i th󰗀, ti󰗂m nng c󰗨a nh󰗰ng vùng
thu󰖮n l󰗤i [94].
M. Porter [105] a ra quan i󰗄m hình thành các vùng kinh t󰗀 d󰗲a trên
l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh. Theo M. Porter, kh󰖤 nng c󰖢nh tranh c󰗨a m󰗚t qu󰗒c gia ph󰗦
thu󰗚c vào kh󰖤 nng sáng t󰖢o và s󰗲 nng 󰗚ng c󰗨a qu󰗒c gia ó. Khi xu h󰗜ng
kinh t󰗀 mang tính toàn c󰖨u hóa thì c󰖢nh tranh cng mang tính ch󰖦t toàn c󰖨u
hóa và nh󰗰ng l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh tuy󰗈t 󰗒i hay l󰗤i th󰗀 so sánh mang tính t󰗲
nhiên nh󰗞ng ch󰗘 cho nh󰗰ng l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh qu󰗒c gia 󰗤c t󰖢o ra do s󰗲
sáng t󰖢o và s󰗲 nng 󰗚ng c󰗨a DN trên tr󰗞ng qu󰗒c t󰗀. Khi n󰗂n t󰖤ng c󰖢nh
tranh chuy󰗄n d󰗌ch sang s󰗲 sáng t󰖢o, nng 󰗚ng và tri th󰗪c m󰗜i thì v󰗌 th󰗀 và vai
trò c󰗨a qu󰗒c gia tng lên. L󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh qu󰗒c gia 󰗤c t󰖢o ra và thông
qua quá trình ô th󰗌 hóa cao 󰗚.
12
S󰗲 khác bi󰗈t gi󰗰a các qu󰗒c gia v󰗂 giá tr󰗌, vn hóa, c󰖦u trúc kinh t󰗀, thi󰗀t
ch󰗀 và l󰗌ch s󰗲 s󰖾 t󰖢o lên u th󰗀 quy󰗀t 󰗌nh cho s󰗲 thành công c󰗨a qu󰗒c gia ó.
Nhi󰗂u qu󰗒c gia thành công 󰗠 m󰗚t s󰗒 ngành kinh t󰗀 trên th󰗌 tr󰗞ng th󰗀 gi󰗜i b󰗠i
vì th󰗌 tr󰗞ng trong n󰗜c nng 󰗚ng, i tiên phong và ph󰖤i ch󰗌u nhi󰗂u s󰗪c ép
c󰖢nh tranh th󰗌 tr󰗞ng. Các công ty c󰗨a nh󰗰ng qu󰗒c gia thành công này có
󰗤c l󰗤i th󰗀 so v󰗜i các 󰗒i th󰗨 qu󰗒c t󰗀 nh󰗞 có 󰗚ng l󰗲c là các 󰗒i th󰗨 m󰖢nh
trong n󰗜c v󰗜i s󰗲 liên k󰗀t ch󰖸t ch󰖾 v󰗂 kinh t󰗀 và th󰗌 tr󰗞ng khách hàng ti󰗂m
nng k󰗀t h󰗤p v󰗜i các nhà cung c󰖦p trong n󰗜c m󰖢nh.
Theo M. Porter, l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh 󰗤c hi󰗄u là nh󰗰ng ngu󰗔n l󰗲c, l󰗤i th󰗀
ngành, qu󰗒c gia mà nh󰗞 ó nh󰗰ng DN kinh doanh trên th󰗌 tr󰗞ng th󰗀 gi󰗜i s󰖾
t󰖢o ra m󰗚t s󰗒 u th󰗀 v󰗤t tr󰗚i hn, u vi󰗈t hn so v󰗜i nh󰗰ng 󰗒i th󰗨 c󰖢nh
tranh tr󰗲c ti󰗀p khác. L󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh qu󰗒c gia b󰖰t ngu󰗔n t󰗬 l󰗤i th󰗀 so sánh
ch󰗪 không ch󰗊 là l󰗤i th󰗀 so sánh thu󰖨n túy. L󰗤i th󰗀 so sánh ch󰗊 là nh󰗰ng i󰗂u
ki󰗈n 󰖸c thù c󰗨a m󰗚t qu󰗒c gia, ngành t󰖢o ra nh i󰗂u ki󰗈n t󰗲 nhiên, tài
nguyên khoáng s󰖤n, ngu󰗔n nhân l󰗲c,. Nh󰗰ng i󰗂u ki󰗈n này ch󰗊 là c s󰗠 󰗄 t󰖢o
ra m󰗚t l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh t󰗒t ch󰗪 cha ph󰖤i là m󰗚t l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh mà c󰖨n có

s󰗲 sáng t󰖢o và nng 󰗚ng m󰗜i t󰖢o ra l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh 󰗄 thành công trên th󰗌
tr󰗞ng qu󰗒c t󰗀. B󰖤n ch󰖦t c󰗨a l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh qu󰗒c gia hay c󰖢nh tranh DN là
ph󰖤i cung c󰖦p giá tr󰗌 gia tng cho các 󰗒i t󰗤ng có liên quan nh: qu󰗒c gia
khác, nhà 󰖨u t, khách hàng, các 󰗒i tác và tác 󰗚ng t󰖢o giá tr󰗌 gia tng cho
các 󰗒i tác này.
Lý thuy󰗀t c󰖢nh tranh c󰗨a M.Porter cung c󰖦p các lu󰖮n c󰗪 󰗄 gi󰖤i thích t󰖢i
sao các qu󰗒c gia l󰖢i t󰖮p trung phát tri󰗄n m󰗚t s󰗒 ngành nào ó và t󰖢i sao các
DN l󰖢i có vai trò quan tr󰗎ng trong quá trình hình thành các trung tâm CN có
tính c󰖢nh tranh toàn c󰖨u. Lý thuy󰗀t này cng g󰗤i m󰗠 nh󰗰ng ý t󰗠ng v󰗂 thu hút
󰖨u t vào KCN d󰗲a trên l󰗤i th󰗀 c󰖢nh tranh c󰗨a DN ch󰗪 không ph󰖤i ch󰗊 là l󰗤i
th󰗀 c󰖢nh tranh c󰗨a b󰖤n thân KCN [105].
13
1.1.1.3. Lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 trung tâm
Lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 trung tâm 󰗤c các nhà khoa h󰗎c ng󰗞i 󰗪c là
W.Christaller và A.Losch a ra vào nm 1933. S󰗲 ra 󰗞i c󰗨a lý thuy󰗀t này
ã góp ph󰖨n quan tr󰗎ng vào vi󰗈c tìm ki󰗀m nh󰗰ng quy lu󰖮t v󰗂 b󰗒 trí không
gian cho s󰗲 phát tri󰗄n l󰗲c l󰗤ng s󰖤n xu󰖦t.
Lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 trung tâm th󰗬a nh󰖮n nh󰗰ng u th󰗀 c󰗨a t󰖮p trung hóa
theo lãnh th󰗖 v󰗜i các l󰗤i ích ngo󰖢i 󰗪ng, t󰖢o cho các DN s󰖤n xu󰖦t s󰗲 g󰖰n k󰗀t
phù h󰗤p v󰗜i quy mô th󰗌 tr󰗞ng tng 󰗪ng v󰗜i s󰗲 t󰖮p trung khi󰗀n các DN phân
b󰗖 g󰖨n nhau t󰖢i trung tâm th󰗌 tr󰗞ng. S󰗲 t󰖮p trung này, giúp các DN có th󰗄
chia s󰖼 nh󰗰ng gánh n󰖸ng v󰗂 chi phí s󰗮 d󰗦ng h󰖢 t󰖨ng chung (trong ó 󰖸c bi󰗈t
là h󰗈 th󰗒ng giao thông, c󰖦p i󰗈n, c󰖦p n󰗜c, thông tin liên l󰖢c,󰜧), t󰗬 ó các
DN có th󰗄 liên k󰗀t, h󰗘 tr󰗤 l󰖬n nhau trong ho󰖢t 󰗚ng s󰖤n xu󰖦t kinh doanh, góp
ph󰖨n tng nng su󰖦t lao 󰗚ng, th󰗲c hi󰗈n phân công chuyên môn hóa, h󰗤p tác
hóa nh󰖲m gi󰖤m giá thành s󰖤n ph󰖪m, s󰗮 d󰗦ng h󰗤p lý và ti󰗀t ki󰗈m ngu󰗔n
nguyên li󰗈u, nng l󰗤ng và các y󰗀u t󰗒 󰖨u vào khác.
S󰗲 phân chia các 󰗌a i󰗄m không gian cho các nhà s󰖤n xu󰖦t khác nhau s󰖾
t󰖢o lên m󰗚t tr󰖮t t󰗲 th󰗪 b󰖮c c󰗨a các v󰗌 trí trung tâm. Lý thuy󰗀t 󰗌nh v󰗌 trung tâm
có i󰗄m áng lu ý là xác 󰗌nh quy lu󰖮t phân b󰗒 không gian tng quan gi󰗰a

các i󰗄m dân c, 󰗄 có th󰗄 quy ho󰖢ch các i󰗄m cân c và các vùng m󰗜i khai
thác m󰗚t cách h󰗤p lý. Lý thuy󰗀t này mang ý ngha th󰗲c ti󰗆n và là c s󰗠 cho b󰗒
trí và xây d󰗲ng KCN, t󰖢o n󰗂n t󰖤ng h󰖢t nhân hình thành các khu dân c, khu
ô th󰗌 m󰗜i t󰖢i các khu 󰖦t còn tr󰗒ng li󰗂n k󰗂 KCN.
1.1.1.4. Lý thuy󰗀t C󰗲c phát tri󰗄n
Lý thuy󰗀t C󰗲c phát tri󰗄n do nhà kinh t󰗀 h󰗎c ng󰗞i pháp Francois Peroux
a ra vào nm 1950 và sau ó 󰗤c Albert Hirshman, Myrdal, Fridman và
Harry Richardson [104] ti󰗀p t󰗦c nghiên c󰗪u và phát tri󰗄n.
Lý thuy󰗀t c󰗲c phát tri󰗄n cho r󰖲ng, m󰗚t vùng không th󰗄 phát tri󰗄n kinh t󰗀
󰗔ng 󰗂u 󰗠 t󰖦t c󰖤 các khu v󰗲c trên lãnh th󰗖 c󰗨a nó theo cùng m󰗚t không gian
14
kinh t󰗀, 󰗔ng 󰗂u 󰗠 t󰖦t c󰖤 các khu v󰗲c trên lãnh th󰗖 theo cùng m󰗚t th󰗞i gian,
mà luôn có xu h󰗜ng phát tri󰗄n m󰖢nh nh󰖦t 󰗠 m󰗚t vài khu v󰗲c trong khi các
vùng khác l󰖢i phát tri󰗄n ch󰖮m ho󰖸c kém phát tri󰗄n hn.
Lý thuy󰗀t kinh t󰗀 này cng cho r󰖲ng vai trò c󰗨a CN và d󰗌ch v󰗦 có vai trò
l󰗜n 󰗒i v󰗜i s󰗲 tng tr󰗠ng c󰗨a vùng. S󰗲 t󰖮p trung CN và d󰗌ch v󰗦 t󰖢i các ô th󰗌
t󰖢o ra h󰖢t nhân phát tri󰗄n c󰗨a vùng. i kèm v󰗜i c󰗲c phát tri󰗄n là 󰜝h󰖢t nhân󰜞
CN. H󰖢t nhân CN 󰗤c hi󰗄u là s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a m󰗚t t󰖮p h󰗤p các ngành CN
có kh󰖤 nng t󰖢o ra 󰗚ng l󰗲c tng tr󰗠ng kinh t󰗀 và có quan h󰗈 tng tác, g󰖰n
bó ch󰖸t ch󰖾 v󰗜i nhau thông qua m󰗒i liên h󰗈 󰖨u vào - 󰖨u ra xung quanh
ngành CN mi nh󰗎n. Ngành CN mi nh󰗎n, nh󰗞 u th󰗀 v󰗂 công ngh󰗈 hi󰗈n 󰖢i,
t󰗒c 󰗚 󰗖i m󰗜i cao, s󰖤n ph󰖪m có 󰗚 co giãn theo thu nh󰖮p cao và có ph󰖢m vi
th󰗌 tr󰗞ng r󰗚ng l󰗜n, s󰖾 phát tri󰗄n nhanh và tác 󰗚ng kéo theo các ngành có
liên quan 󰗀n nó phát tri󰗄n, t󰖢o ra tác 󰗚ng lan t󰗐a 󰗒i v󰗜i các b󰗚 ph󰖮n khác
c󰗨a vùng kinh t󰗀. S󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a m󰗚t ngành CN mi nh󰗎n nh v󰖮y s󰖾 làm
cho lãnh th󰗖 ni ó phân b󰗖 s󰗲 phát tri󰗄n và theo ó s󰗒 l󰗤ng vi󰗈c làm m󰗜i
tng lên, thu nh󰖮p tng, d󰖬n 󰗀n chi tiêu tng. Nh󰗞 ó, các ngành CN m󰗜i g󰖰n
v󰗜i các ho󰖢t 󰗚ng d󰗌ch v󰗦 và các lo󰖢i hình 󰖨u t m󰗜i 󰗤c thu hút vào ni ó
ngày m󰗚t nhi󰗂u hn. S󰗲 t󰖮p trung phát tri󰗄n CN trên m󰗚t khu v󰗲c lãnh th󰗖,
khi 󰖢t 󰗀n m󰗪c 󰗚 nh󰖦t 󰗌nh, s󰖾 t󰖢o hi󰗈u 󰗪ng lan t󰗐a có tác d󰗦ng nh 󰜝󰖨u

tàu󰜞 lôi kéo theo s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a các vùng khác, t󰖢o ra i󰗂u ki󰗈n cho n󰗂n
kinh t󰗀 các n󰗜c phát tri󰗄n m󰖢nh m󰖾.
Ti󰗀p t󰗦c lý thuy󰗀t này, Myrdal (1957), Hirshman (1958), Salvatore
(1972), Harry Richardson (1976,1979) [104] ã a ra tác 󰗚ng c󰗨a s󰗲 phát
tri󰗄n t󰖢i m󰗚t i󰗄m c󰗲c 󰗤c xác 󰗌nh b󰗠i c󰖤 nh󰗰ng hi󰗈u 󰗪ng lan t󰗐a và hi󰗈u
󰗪ng thu hút hay hi󰗈u 󰗪ng phân c󰗲c t󰗜i tng tr󰗠ng kinh t󰗀, gia tng thu nh󰖮p
bình quân 󰖨u ng󰗞i và t󰖢o ra c h󰗚i phát tri󰗄n kinh t󰗀 c󰗨a vùng xung quanh
nó. Theo nh󰗰ng tác gi󰖤 này, k󰗀t qu󰖤 tác 󰗚ng lan t󰗐a c󰗨a m󰗚t c󰗲c bao g󰗔m
15
m󰗚t di󰗈n r󰗚ng nh sau: t󰖢o nên m󰗚t môi tr󰗞ng trao 󰗖i hàng hóa sôi 󰗚ng
v󰗜i t cách là ngu󰗔n cung c󰖦p l󰗜n hay th󰗌 tr󰗞ng tiêu th󰗦 l󰗜n; chuy󰗄n giao và
󰗖i m󰗜i công ngh󰗈, nâng c󰖦p c s󰗠 v󰖮t ch󰖦t và thúc 󰖪y nghiên c󰗪u phát tri󰗄n
khoa h󰗎c công ngh󰗈 và 󰗪ng d󰗦ng khoa ho󰖢c công ngh󰗈; t󰖢o ra s󰗲 thay 󰗖i v󰗂
nh󰖮n th󰗪c, v󰗂 sinh ho󰖢t vn hóa, v󰗂 giáo d󰗦c ào t󰖢o, v󰗂 xây d󰗲ng th󰗄 ch󰗀 và
nh󰗰ng 󰗖i m󰗜i khác v󰗂 tâm lý c󰗨a ng󰗞i s󰖤n xu󰖦t và ng󰗞i tiêu dùng; t󰖢o môi
tr󰗞ng h󰖦p d󰖬n thu hút 󰖨u t thông qua thi󰗀t l󰖮p nh󰗰ng ho󰖢t 󰗚ng m󰗜i trên
c s󰗠 ó thúc 󰖪y 󰖨u t phát tri󰗄n k󰗀t c󰖦u h󰖢 t󰖨ng kinh t󰗀 - xã h󰗚i, 󰖨u t
phát tri󰗄n ô th󰗌, 󰜧
Nh v󰖮y, lý thuy󰗀t c󰗲c phát tri󰗄n là lý thuy󰗀t ph󰗦c v󰗦 tr󰗲c ti󰗀p cho vi󰗈c
l󰗲a ch󰗎n lãnh th󰗖 tr󰗎ng i󰗄m 󰗄 phát tri󰗄n. S󰗲 hình thành lãnh th󰗖 phát tri󰗄n
nh là các c󰗲c phát tri󰗄n s󰖾 t󰖢o 󰗚ng l󰗲c cho toàn b󰗚 n󰗂n kinh t󰗀 phát tri󰗄n và
là phng th󰗪c l󰗲a ch󰗎n phát tri󰗄n phù h󰗤p v󰗜i i󰗂u ki󰗈n và ngu󰗔n l󰗲c c󰗨a
các n󰗜c ang phát tri󰗄n. Nhng h󰖢n ch󰗀 c󰗨a lý thuy󰗀t này là nó kéo theo s󰗲
chênh l󰗈ch GDP bình quân 󰖨u ng󰗞i c󰗨a nh󰗰ng vùng lãnh th󰗖 phát tri󰗄n so
v󰗜i nh󰗰ng vùng còn l󰖢i và cha ch󰗊 ra 󰗤c gi󰖤i pháp b󰖤o 󰖤m cho PTBV v󰗂
xã h󰗚i [104].
1.1.2. Nh󰗰ng nghiên c󰗪u v󰗂 i󰗂u ki󰗈n phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu
công nghi󰗈p
1.1.2.1. Nh󰗰ng nghiên c󰗪u phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các khu công nghi󰗈p
v󰗂 kinh t󰗀, xã h󰗚i và môi tr󰗞ng

󰗀n nay, ã xu󰖦t hi󰗈n nhi󰗂u công trình nghiên c󰗪u v󰗂 các tác 󰗚ng hai
chi󰗂u c󰗨a KCN k󰗄 c󰖤 trong n󰗜c và n󰗜c ngoài. i󰗄n hình là m󰗚t s󰗒 công
trình nh Báo cáo nghiên c󰗪u v󰗜i ch󰗨 󰗂 󰜝Chinese Science And Technology
Industrial Parks󰜞 c󰗨a Susan M. Walcott [107], sách: "M󰗚t s󰗒 gi󰖤i pháp nh󰖲m
phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng nông thôn vùng 󰗔ng b󰖲ng B󰖰c b󰗚 trong quá trình xây
d󰗲ng, phát tri󰗄n các KCN" c󰗨a 󰗘 󰗪c Quân [59].
16
Trong các công trình này các tác gi󰖤 ã bàn 󰗀n tác 󰗚ng có l󰗤i c󰗨a các
KCN trên các m󰖸t sau ây: KCN có vai trò quan tr󰗎ng trong thu hút các nhà
󰖨u t có v󰗒n l󰗜n, công ngh󰗈 hi󰗈n 󰖢i, tiên ti󰗀n 󰗄 s󰖤n xu󰖦t hàng hóa ch󰖦t
l󰗤ng cao a ra th󰗌 tr󰗞ng trong n󰗜c và qu󰗒c t󰗀; các KCN óng góp ph󰖨n
l󰗜n vào tng tr󰗠ng kinh t󰗀, chuy󰗄n d󰗌ch c c󰖦u kinh t󰗀 theo h󰗜ng hi󰗈n 󰖢i,
t󰖢o vi󰗈c làm và tng ngu󰗔n thu ngân sách nhà n󰗜c (NSNN); các DN trong
KCN, nh󰖦t là DN FDI t󰖢o i󰗂u ki󰗈n 󰗄 ng󰗞i lao 󰗚ng ti󰗀p c󰖮n phng pháp
qu󰖤n lý tiên ti󰗀n, hi󰗈n 󰖢i, thúc 󰖪y chuy󰗄n giao công ngh󰗈 và 󰖨u t 󰗖i m󰗜i
công ngh󰗈 s󰖤n xu󰖦t; xây d󰗲ng KCN s󰖾 t󰖢o i󰗂u ki󰗈n thúc 󰖪y 󰖨u t s󰖤n xu󰖦t
trong các KCN và thông qua ó có tác 󰗚ng lan to󰖤 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n các khu
v󰗲c lân c󰖮n và toàn b󰗚 n󰗂n kinh t󰗀 qu󰗒c dân.
Các nhà khoa h󰗎c cng ch󰗊 rõ tác 󰗚ng tiêu c󰗲c c󰗨a các KCN 󰗀n các
v󰖦n 󰗂 xã h󰗚i và môi tr󰗞ng nh sau: tng nhanh s󰗒 l󰗤ng các ch󰖦t th󰖤i ra
môi tr󰗞ng, trong ó có nhi󰗂u ch󰖦t th󰖤i gây h󰖢i cho s󰗪c kh󰗐e và môi tr󰗞ng
n󰗀u không 󰗤c x󰗮 lý t󰗒t; các KCN c󰖢nh tranh v󰗜i ngành nông nghi󰗈p trong
lnh v󰗲c 󰖦t ai khi󰗀n m󰗚t b󰗚 ph󰖮n nông dân b󰗌 m󰖦t 󰖦t, không có vi󰗈c làm,
làm phát sinh các v󰖦n 󰗂 xã h󰗚i ph󰗪c t󰖢p 󰗠 nông thôn; các KCN không 󰖤m
ng t󰗒t các công trình d󰗌ch v󰗦 xã h󰗚i nh nhà 󰗠, b󰗈nh vi󰗈n, tr󰗞ng h󰗎c, khu
vn hóa, gi󰖤i trí khi󰗀n i󰗂u ki󰗈n s󰗒ng c󰗨a nh󰗰ng ng󰗞i làm vi󰗈c trong các
KCN g󰖸p khá nhi󰗂u khó khn󰜧 Song nh󰗰ng công trình này cng cha a ra
󰗤c nh󰗰ng gi󰖤i pháp c󰗦 th󰗄 󰗄 kh󰖰c ph󰗦c nh󰗰ng h󰖢n ch󰗀, 󰖸c bi󰗈t là các gi󰖤i
pháp huy 󰗚ng ngu󰗔n l󰗲c cho 󰖨u t xây d󰗲ng các h󰖢 t󰖨ng thi󰗀t y󰗀u ngoài
hàng rào KCN nh nhà 󰗠 cho công nhân KCN, tr󰗞ng h󰗎c, nhà tr󰖼, trung tâm

chm sóc s󰗪c kh󰗐e, và các công trình này cng cha ch󰗊 ra 󰗤c các gi󰖤i
pháp huy 󰗚ng ngu󰗔n l󰗲c 󰗄 th󰗲c hi󰗈n các bi󰗈n pháp kh󰖰c ph󰗦c các 󰖤nh
h󰗠ng v󰗂 môi tr󰗞ng nh rác th󰖤i công nghi󰗈p và rác th󰖤i sinh ho󰖢t c󰗨a KCN
cng nh khu v󰗲c dân c li󰗂n k󰗂.
17
1.1.2.2. Nh󰗰ng nghiên c󰗪u v󰗂 i󰗂u ki󰗈n, xu h󰗜ng và các y󰗀u t󰗒 phát
tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng khu công nghi󰗈p
V󰖦n 󰗂 phát tri󰗄n các KCN t󰖮p trung 󰗄 thu hút 󰖨u t và qu󰖤n lý ho󰖢t
󰗚ng 󰖨u t s󰖤n xu󰖦t c󰗨a các nhà 󰖨u t trong m󰗚t không gian chung 󰗤c
xem nh m󰗚t xu h󰗜ng v󰖮n 󰗚ng mang tính qui lu󰖮t và phù h󰗤p v󰗜i m󰗦c tiêu
phát tri󰗄n kinh t󰗀 nhanh g󰖰n v󰗜i quá trình CNH c󰗨a nhi󰗂u n󰗜c trên th󰗀 gi󰗜i.
M󰗚t s󰗒 công trình khoa h󰗎c ã bàn lu󰖮n v󰗂 các i󰗂u ki󰗈n phát tri󰗄n tri󰗄n KCN
m󰗚t cách b󰗂n v󰗰ng "d󰖬n theo" nghiên c󰗪u c󰗨a World Bank (2005) ã bàn
lu󰖮n v󰗂 nhu c󰖨u tài chính phát tri󰗄n h󰖢 t󰖨ng thông tin và truy󰗂n thông g󰖰n v󰗜i
vai trò c󰗨a Chính ph󰗨 và khu v󰗲c t nhân trong các KCN.
Lý thuy󰗀t v󰗂 c󰗦m tng h󰗘 (Cluster) c󰗨a Andy Field, Mechael Porter,
Torget Reve [105] 󰗨ng h󰗚 s󰗲 phát tri󰗄n theo h󰗜ng liên k󰗀t, theo ó c󰗦m
tng h󰗘 󰗤c hi󰗄u là s󰗲 hòa h󰗤p c󰗨a các 󰗒i tác, ó chính là các thích 󰗪ng
c󰗨a các công ty, hãng v󰗂 nh󰗰ng tài nng và c ch󰗀 h󰗘 tr󰗤 khi có v󰗌 trí li󰗂n k󰗂
󰗄 󰖨u t s󰖤n xu󰖦t kinh doanh và s󰗮 d󰗦ng hi󰗈u qu󰖤 các ngu󰗔n l󰗲c nh󰖲m t󰖢o ra
hi󰗈u su󰖦t cao cho t󰖦t c󰖤 các bên [105].
M󰗚t d󰖢ng KCN thân thi󰗈n v󰗜i môi tr󰗞ng ang 󰗤c nhi󰗂u ng󰗞i quan
tâm là KCN sinh thái c󰗨a B.H, Roberts Elsevier [97], công trình này ã bàn
lu󰖮n v󰗂 KCN sinh thái v󰗜i tiêu chí c󰗦 th󰗄 nh sau: KCN 󰗤c thi󰗀t k󰗀 theo
ch󰗨 󰗂 b󰖤o v󰗈 môi tr󰗞ng; KCN có h󰖢 t󰖨ng k󰗺 thu󰖮t và các công trình b󰖤o v󰗈
môi tr󰗞ng; KCN bao g󰗔m các DN s󰗮 d󰗦ng các ph󰗀 ph󰖪m và ph󰗦 ph󰖪m c󰗨a
nhau, các DN tái ch󰗀, các DN s󰖤n xu󰖦t s󰖤n ph󰖪m s󰖢ch và có công ngh󰗈 b󰖤o v󰗈
môi tr󰗞ng, trao 󰗖i, h󰗎c t󰖮p kinh nghi󰗈m l󰖬n nhau v󰗂 t󰗖 ch󰗪c qu󰖤n lý phát
tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các KCN và 󰗌nh h󰗜ng h󰗤p tác trong tng lai c󰗨a các bên có
liên quan nh Châu Á, Châu Phi và Châu Âu. Các v󰖦n 󰗂 nh khái ni󰗈m,

pháp lý, chính sách liên quan 󰗀n phát tri󰗄n các KCN sinh thái cng 󰗤c
quan tâm bàn lu󰖮n.
18
M󰖸c dù ã 󰗤c bàn lu󰖮n khá nhi󰗂u, trên th󰗲c t󰗀 KCN sinh thái v󰖬n còn
là khái ni󰗈m m󰗜i m󰖼 󰗒i v󰗜i c󰗚ng 󰗔ng DN và các c󰖦p chính quy󰗂n c󰗨a các
n󰗜c nên mô hình này m󰗜i 󰗤c v󰖮n d󰗦ng và áp d󰗦ng mang tính th󰗮 nghi󰗈m,
thm dò. Các tác gi󰖤 cho r󰖲ng, các KCN sinh thái nên 󰗤c thi󰗀t k󰗀 tng t󰗲
nh mô hình KCN truy󰗂n th󰗒ng 󰗄 cho phép các DN dùng chung c s󰗠 h󰖢
t󰖨ng nh󰖲m thúc 󰖪y s󰖤n xu󰖦t và gi󰖤m giá thành s󰖤n xu󰖦t, i ôi v󰗜i nh󰗰ng tiêu
chu󰖪n g󰖰n s󰖤n xu󰖦t v󰗜i b󰖤o v󰗈 môi tr󰗞ng và trách nhi󰗈m xã h󰗚i. H󰖢n ch󰗀 c󰗨a
công trình nghiên c󰗪u KCN sinh thái là m󰗜i ch󰗊 nghiên c󰗪u PTBV KCN d󰗜i
góc 󰗚 v󰗂 kinh t󰗀 và môi tr󰗞ng mà cha xem xét 󰗀n các v󰖦n 󰗂 xã h󰗚i m󰗚t
cách th󰗐a áng.
1.2. NH󰗯NG NGHIÊN C󰗩U V󰗁 PHÁT TRI󰗃N B󰗁N V󰗯NG CÁC KHU CÔNG
NGHI󰗇P 󰗟 CÁC N󰗛C VÀ VI󰗇T NAM
Trên th󰗀 gi󰗜i và Vi󰗈t Nam 󰗀n nay, ã có nhi󰗂u công trình nghiên c󰗪u v󰗂
phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng các KCN, i󰗄n hình nh các công trình:
Công trình nghiên c󰗪u Implementing industrial ecology? Plaining for
eco-industrial in the USA c󰗨a D.Gibbs và P.Deutz. Nxb Elsevier cho r󰖲ng,
m󰖸c dù quan i󰗄m PTBV nh󰖮n 󰗤c s󰗲 󰗔ng thu󰖮n r󰗚ng rãi trong nhi󰗂u di󰗆n
àn qu󰗒c t󰗀 nhng trên th󰗲c t󰗀, vi󰗈c 󰖢t m󰗦c tiêu 󰜝win-win-win󰜞 (cùng chi󰗀n
th󰖰ng) v󰗂 các m󰖸t phát tri󰗄n kinh t󰗀, môi tr󰗞ng và xã h󰗚i v󰖬n còn là m󰗚t v󰖦n
󰗂 nan gi󰖤i [100]. Nh󰗰ng quan i󰗄m 󰗨ng h󰗚 phát tri󰗄n CN sinh thái cho r󰖲ng
vi󰗈c d󰗌ch chuy󰗄n trong chu󰗘i s󰖤n xu󰖦t CN t󰗬 m󰗚t 󰗞ng th󰖴ng 󰗀n h󰗈 th󰗒ng
khép kín là i󰗂u ki󰗈n 󰗄 giúp 󰖢t m󰗦c tiêu PTBV. Trong nh󰗰ng nm g󰖨n ây,
các ti󰗀p c󰖮n t󰗬 khái ni󰗈m CN sinh thái 󰗤c s󰗮 d󰗦ng ch󰗨 y󰗀u 󰗄 󰖨u t phát
tri󰗄n các KCN, 󰗄 thu hút 󰖨u t nâng cao nng l󰗲c c󰖢nh tranh c󰗨a các DN
trong KCN, gi󰖤m thi󰗄u ô nhi󰗆m môi tr󰗞ng, t󰖢o vi󰗈c làm và c󰖤i thi󰗈n i󰗂u
ki󰗈n lao 󰗚ng. Tác gi󰖤 công trình nh󰖦n m󰖢nh vào các v󰖦n 󰗂 nan gi󰖤i n󰖤y sinh
trong giai o󰖢n phát tri󰗄n KCN theo h󰗜ng b󰗂n v󰗰ng 󰗠 M󰗺. Công trình này

cha bàn lu󰖮n th󰗐a áng 󰗀n tác 󰗚ng c󰗨a các KCN 󰗠 M󰗺 󰗀n xã h󰗚i.
19
󰗟 Vi󰗈t Nam ã xu󰖦t hi󰗈n nhi󰗂u công trình nghiên c󰗪u v󰗂 khía c󰖢nh hình
thành và phát tri󰗄n các KCN. Ví d󰗦 nh công trình c󰗨a V Ng󰗎c Thu [65],
công trình này tác gi󰖤 ã phân tích, ánh giá th󰗲c tr󰖢ng công tác b󰖤o v󰗈 môi
tr󰗞ng KCN và 󰗂 xu󰖦t gi󰖤i pháp 󰗄 tng c󰗞ng qu󰖤n lý môi tr󰗞ng trong
KCN g󰖰n v󰗜i 󰗌nh h󰗜ng phát tri󰗄n các KCN, thu hút 󰖨u t i ôi v󰗜i b󰖤o v󰗈
môi tr󰗞ng.
- B󰗚 K󰗀 ho󰖢ch và 󰖨u t trong "Báo cáo t󰗖ng k󰗀t 20 nm xây d󰗲ng và
phát tri󰗄n các KCN, KCX và KKT 󰗠 Vi󰗈t Nam" [11] ã t󰖮p trung vào ánh
giá quá trình hình thành, xây d󰗲ng và phát tri󰗄n KCN trên c󰖤 n󰗜c sau hai
mi nm, t󰗬 ó 󰗂 xu󰖦t m󰗚t s󰗒 quan i󰗄m, 󰗌nh h󰗜ng và gi󰖤i pháp v󰗂 ti󰗀p
t󰗦c phát tri󰗄n mô hình KCN.
M󰗚t s󰗒 nghiên c󰗪u khác ã phân tích s󰗲 tác 󰗚ng c󰗨a th󰗄 ch󰗀 󰗀n phát
tri󰗄n và PTBV các KCN trên ph󰖢m vi c󰖤 n󰗜c. i󰗄n hình là các công trình
c󰗨a V 󰖢i Th󰖰ng [62] ã ch󰗊 ra nh󰗰ng t󰗔n t󰖢i trong th󰗲c ti󰗆n áp d󰗦ng các c
ch󰗀, chính sách vào m󰗘i 󰗌a phng nh: h󰗚i ch󰗪ng 󰗔 󰖢t thành l󰖮p các KCN
khi cha 󰗤c chu󰖪n b󰗌 k󰗺 l󰗢ng; s󰗲 c󰖢nh tranh không lành m󰖢nh gi󰗰a các
󰗌a phng v󰗂 thu hút 󰖨u t vào KCN, các v󰖦n 󰗂 v󰗂 ô nhi󰗆m môi tr󰗞ng và
v󰖦n 󰗂 qu󰖤n lý,󰜧 Các nghiên c󰗪u này cng ã 󰗂 xu󰖦t thay 󰗖i c ch󰗀, chính
sách nh󰖲m b󰖤o 󰖤m cho PTBV các KCN trên ph󰖢m vi c󰖤 n󰗜c, 󰗂 c󰖮p 󰗀n
v󰖦n 󰗂 l󰗲a ch󰗎n quy ho󰖢ch xây d󰗲ng KCN và l󰗲a ch󰗎n 󰗌a i󰗄m xây d󰗲ng
KCN phù h󰗤p v󰗜i 󰖸c thù ngành và phù h󰗤p v󰗜i 󰗒i t󰗤ng thu hút 󰖨u t theo
c c󰖦u ngành vào KCN. Các tác gi󰖤 cng ki󰗀n ngh󰗌 m󰗚t s󰗒 gi󰖤i pháp c󰗦 th󰗄
nh: c󰖨n ánh giá úng th󰗲c tr󰖢ng phát tri󰗄n KCN Vi󰗈t Nam; nâng cao ch󰖦t
l󰗤ng quy ho󰖢ch xây d󰗲ng các KCN Vi󰗈t Nam, nh󰖦t là l󰗲a ch󰗎n KCN, 󰖸c
bi󰗈t là v󰗌 trí 󰖸t KCN; coi tr󰗎ng quy ho󰖢ch các khu ch󰗪c nng, khu nhà 󰗠, khu
ph󰗦c v󰗦 công c󰗚ng trong vi󰗈c xây d󰗲ng và phát tri󰗄n các KCN 󰗠 các 󰗌a
phng; thu hút ch󰗨 󰖨u t h󰖢 t󰖨ng, thu hút các nhà 󰖨u t th󰗪 c󰖦p v󰗜i các
20

chính sách u ãi riêng, c ch󰗀 qu󰖤n lý 󰖸c thù t󰖢o thu󰖮n l󰗤i thúc 󰖪y s󰖤n xu󰖦t
c󰗨a DN trong KCN.
M󰗚t s󰗒 nghiên c󰗪u ã phân tích, ánh giá s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a các KCN 󰗠
Vi󰗈t Nam và nêu b󰖮t các 󰖸c trng cng nh nh󰗰ng t󰗔n t󰖢i trong quá trình
phát tri󰗄n KCN 󰗠 Vi󰗈t Nam nói chung và m󰗘i 󰗌a phng nói riêng, c󰗦 th󰗄
nh: công trình c󰗨a Bùi Th󰗀 C󰗮, công trình c󰗨a Ngô S󰗺 Bích [20; 35] 󰗂u 󰗂
c󰖮p 󰗀n vai trò c󰗨a phát tri󰗄n công nghi󰗈p, các KCN 󰗒i v󰗜i s󰗲 nghi󰗈p CNH,
HH và cng nêu 󰗤c nh󰗰ng b󰖦t c󰖮p v󰗂 ho󰖢t 󰗚ng qu󰖤n lý Nhà n󰗜c 󰗒i v󰗜i
KCN, KKT nhng nh󰗰ng công trình này cha có nh󰗰ng gi󰖤i pháp th󰗐a áng
󰗄 PTBV các KCN v󰗂 kinh t󰗀, xã h󰗚i, môi tr󰗞ng và th󰗄 ch󰗀.
- Công trình c󰗨a Vi󰗈t 󰗪c, c󰗨a Phan Tu󰖦n Giang [41; 42] ã ch󰗪ng minh
s phát tri󰗄n các KCN Vi󰗈t Nam cha b󰗂n v󰗰ng trên các m󰖸t hi󰗈u qu󰖤 ho󰖢t
󰗚ng cha cao, cha b󰖤o 󰖤m các tiêu chí b󰗂n v󰗰ng v󰗂 môi tr󰗞ng và xã h󰗚i,
cha có tính dài h󰖢n, nhân l󰗲c s󰗮 d󰗦ng có trình 󰗚 th󰖦p và 󰗂 xu󰖦t m󰗚t s󰗒
gi󰖤i pháp nh quy ho󰖢ch l󰖢i các KCN d󰗲a trên l󰗤i th󰗀 so sánh, h󰖢n ch󰗀 xây
d󰗲ng KCN trên 󰖦t lúa, ki󰗄m soát 󰗄 các KCN áp 󰗪ng tiêu chí b󰗂n v󰗰ng v󰗂
môi tr󰗞ng và xã h󰗚i, khuy󰗀n khích thu hút vào các KCN các d󰗲 án công
ngh󰗈 cao, s󰖢ch thân thi󰗈n môi tr󰗞ng.
M󰗚t s󰗒 công trình nghiên c󰗪u khác 󰗂 c󰖮p t󰗜i m󰗚t vài khía c󰖢nh v󰗂
PTBV trong các KCN 󰗠 m󰗚t s󰗒 󰗌a phng nh: công trình V Thành H󰗠ng,
công trình c󰗨a Hoàng Hà và các c󰗚ng s󰗲, công trình c󰗨a Lê Thành Quân [43;
52; 60] ã phân tích, ánh giá các y󰗀u t󰗒 󰖤nh h󰗠ng 󰗀n PTBV KCN, v󰗂 th󰗲c
tr󰖢ng công tác b󰖤o v󰗈 môi tr󰗞ng, gi󰖤i quy󰗀t vi󰗈c làm, 󰖸c thù qu󰖤n lý các
KCN và a ra m󰗚t s󰗒 gi󰖤i pháp 󰗄 PTBV các KCN.
- Công trình c󰗨a Hi󰗈p h󰗚i Môi tr󰗞ng ô th󰗌 và KCN Vi󰗈t Nam ã trình
bày th󰗲c tr󰖢ng môi tr󰗞ng t󰖢i các KCN và 󰗂 xu󰖦t các gi󰖤i pháp huy 󰗚ng
ngu󰗔n l󰗲c cho công tác b󰖤o v󰗈 môi tr󰗞ng KCN, 󰖸c bi󰗈t là các công trình x󰗮
lý n󰗜c th󰖤i t󰖮p trung [45].