Sự tác động của chính sách xã hội đối với gia đình thương binh liệt sĩ trong thời kỳ kinh tế thị trường hiện nay thông qua khảo sát xã hội học ở huyện Văn Quan tỉnh Lạng Sơn

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
M CL C
PH N M

U ........................................................................................... 4

1. Tính c p thi t c a

tài:......................................................................... 4

2. Ý nghĩa khoa h c và ý nghĩa th c ti n c a

tài .................................... 5

2.1. Ý nghĩa khoa h c ............................................................................. 5
2.2. Ý nghĩa th c ti n ............................................................................. 6
3. M c ích nghiên c u .............................................................................. 6
4. Nhi m v nghiên c u: ............................................................................ 6
5.

i tư ng - khách th - ph m vi nghiên c u. .......................................... 7
5.1.

i tư ng nghiên c u: ..................................................................... 7

5.2. Khách th nghiên c u: ..................................................................... 7
5.3. Ph m vi nghiên c u ......................................................................... 7
6. Phương pháp lu n và phương pháp nghiên c u ...................................... 7
6.1. Phương pháp lu n ............................................................................ 7
6.2. Phương pháp nghiên c u xã h i h c ................................................ 8
7. Gi thuy t nghiên c u........................................................................... 10

8. Khung lý thuy t .................................................................................... 11
9. Kh năng óng góp c a khóa lu n ........................................................ 12
10. B c c c a khóa lu n .......................................................................... 13
PH N N I DUNG ..................................................................................... 14
CHƯƠNG I: CƠ S
1.1. T ng quan v n

LÝ LU N VÀ TH C TI N C A

TÀI ........... 14

nghiên c u ............................................................ 14

1.2. Cơ s lý lu n và th c ti n c a

tài .................................................. 15

1.2.1. Cơ s lý lu n............................................................................... 15
1.2.2. Căn c th c ti n .......................................................................... 16
1.3. Nh ng khái ni m công c .................................................................. 17
1.3.1. Khái ni m v s tác

ng............................................................ 17

1.3.2. Khái ni m chính sách xã h i. ...................................................... 17
1


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
1.3.3.

m b o xã h i ........................................................................... 20

1.3.4. Ưu ãi xã h i .............................................................................. 20
1.3.5.

i s ng xã h i........................................................................... 21

1.3.6. Li t s và gia ình li t sĩ ............................................................. 21
1.3.7. Thương binh và gia ình thương binh ......................................... 21
1.3.8. Chính sách

i v i gia ình thương binh li t sĩ và Ngư i có cơng24

1.3.9. Khái ni m thu nh p..................................................................... 22
1.3.10. Khái ni m nghèo ....................................................................... 23
1.3.11. Khái ni m th trư ng và n n kinh t th trư ng ......................... 23
CHƯƠNG II: K T QU NGHIÊN C U TH C NGHI M

HUY N

VĂN QUAN T NH L NG SƠN, NH NG GI I PHÁP VÀ KI N NGH 25
2.1. Khái quát v

a bàn nghiên c u ........................................................ 25

2.2. Nh ng nghiên c u th c nghi m ki m ch ng gi thuy t nghiên c u. ...... 28
2.2.1.

ng b và chính quy n Huy n Văn Quan ã t ng bư c th c hi n

k p th i chính sách xã h i

i v i các gia ình thương binh li t s . ...... 28

2.2.1.1. Khái quát v tình hình gia ình thương binh li t sĩ huy n Văn Quan.......28
2.2.1.2. Chính sách ưu ãi xã h i i v i i s ng gia ình thương binh li t sĩ Văn Quan.
........................................................................................................................................................30
2.2.2. Chính sách xã h i ã tác
ình thương binh, li t s

ng r t l n

n th c tr ng

i s ng gia

huy n Văn Quan......................................... 42

2.2.2.1.

i s ng v t ch t..........................................................................................................42

2.2.2.2.

i s ng tinh th n ........................................................................................................44

2.2.3. Vi c th c hi n chính sách xã h i

i v i gia ình thương binh li t s v n

còn nhi u b t c p, nhi u gia ình thương binh li t sĩ cịn g p khó khăn trong
cu c s ng nh t là trong i u ki n kinh t th trư ng nư c ta hi n nay .... 46
2.3. K t lu n. Nh ng ki n ngh và gi i pháp ......................................... 50
2.3.1. K t lu n ...................................................................................... 50
2.3.2. Ki n ngh và gi i pháp ................................................................ 51
2.3.2.1. Ki n ngh và gi i pháp chung:...................................................................................51
Trư c h t m i ngành m i c p c n nh n th c: .....................................................................51
2


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
2.3.2.2. Ki n ngh

i v i a phương.....................................................................................52

TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 55

3


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N M

1. Tính c p thi t c a

U

tài:

Dân t c Vi t Nam ã tr i qua nh ng năm tháng chi n tranh tàn kh c và ác
li t. Nhưng dư i s lãnh

oc a

ng, quân và dân ta ã làm tròn s m nh l ch

s c a mình, gi i phóng dân t c, th ng nh t

t nư c, gi gìn

T qu c. Hơn b n mươi năm qua i, chi n tranh ã

c l p t do cho

l i h u qu n ng n , hàng

tri u ngư i con hy sinh, hàng ch c v n ngư i ã góp m t ph n xương máu c a
mình cho T qu c non sơng, khi tr v mang bao nhiêu thương t t c a chi n
tranh. T t c h l i t t b t v i cu c s ng
trong sinh ho t, h n ch trong lao
Kh c ph c nh ng h u qu
binh li t s là nhi m v c a toàn

i thư ng, h g p nhi u khó khăn

ng s n xu t.
ó,

m b o cu c s ng cho gia ình thương

ng, tồn dân c n ph i chăm lo, i u ó cũng

là m t trong nh ng n i dung góp ph n to l n cho m c tiêu “Dân giàu, nư c
m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh” mà Ngh quy t
c a

ng

i h i l n th IX

ra.

V i truy n th ng “Th y chung, nhân nghĩa”, “u ng nư c nh ngu n”,
“Ăn qu nh ngư i tr ng cây”, dư i s lãnh
công tác

oc a

ng C ng s n Vi t Nam,

n ơn áp nghĩa, chăm sóc gia ình thương binh, li t s , ngư i có

cơng v i cách m ng t lâu ã ư c quan tâm.

c bi t, ngay trong th i kỳ

ng

th i ti n hành hai nhi m v chi n lư c cách m ng dân t c dân ch nhân dân

mi n Nam và xây d ng ch nghĩa xã h i
ư c

t lên hàng

mi n B c, nhi m v này cũng ã

u. Ch t ch H Chí Minh, v lãnh t vĩ

i c a dân t c lúc

b y gi r t quan tâm t i cơng tác chăm sóc, gia ình thương binh, li t sĩ. Trong
thư g i c Vũ ình T ng - B trư ng B thương binh (cũ) nhân ngày 27/7/1956,
Bác vi t “Thương b nh binh, quân nhân và gia ình li t s nh ng ngư i có cơng
v i T qu c, v i nhân dân cho nên b n ph n c a chúng ta là ph i bi t ơn, ph i
thương yêu và giúp
không quên nh c nh

h ”. Cho

n lúc trư c khi qua

i, trong Di chúc Bác

ng, Nhà nư c và nhân dân ta: “ i v i nh ng ngư i ã
4


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
hy sinh m t ph n xương máu c a mình vì

Chính ph và

c l p t do cho

ng,

nơi ăn, ch n

ng bào ph i b ng m i cách làm cho h có

t nư c,

yên

n”.
Trong g n n a th k qua, trung thành v i tư tư ng H Chí Minh, k t c
và phát huy truy n th ng t t
không ng ng ph n

p c a dân t c

u th c hi n t t v n

ng, Nhà nư c và nhân dân ta

chăm sóc thương binh gia ình li t

s . Tuy nhiên bên c nh nh ng c g ng n l c áng ghi nh n ó, cơng tác chăm
sóc thương binh, gia ình li t s v n cịn khơng ít nh ng v n
xúc

t ra c n ph i gi i quy t.
Chúng ta ã bi t, vi c ho ch

ã khó. Nhưng
nh n và

nh ra ư c m t chính sách xã h i úng

t ư c m c tiêu

tư ng c a nó

ra l i càng khó khăn hơn.

i u ó ịi h i ph i có

ng c a chính sách xã h i t i

i

có th th y s b t c p c a m t chính sách khi i vào cu c s ng

i tư ng c th

ch

n

ưa chính sách xã h i ó vào cu c s ng, ư c cu c s ng ch p

nh ng nghiên c u c th , xem xét s tác
t i

b t c p và b c

nh n th c rõ hơn nh ng v n

tích c c cũng như h n

giúp cho công tác “ n ơn áp nghĩa” v i các gia ình thương binh li t s

và các

i tư ng khác ngày càng t t hơn, phù h p hơn v i i u ki n phát tri n

xã h i hi n nay. Chính vì th , tơi ã ch n
xã h i

tài “S tác

ng c a chính sách

i v i gia ình thương binh li t sĩ trong th i kỳ kinh t th trư ng

hi n nay” thông qua kh o sát xã h i h c

huy n Văn Quan t nh L ng Sơn làm

khóa lu n t t nghi p chuyên ngành xã h i h c c a mình.

2. Ý nghĩa khoa h c và ý nghĩa th c ti n c a

tài

2.1. Ý nghĩa khoa h c
th c hi n hoàn ch nh

tài: “S tác

ng c a chính sách xã h i

i

v i gia ình thương binh li t sĩ trong th i kỳ kinh t th trư ng hi n nay” chúng
tôi ã v n d ng nhi u tri th c, phương pháp nghiên c u xã h i
nhi u hi n tư ng ang t n t i và b c xúc hi n nay. Ngồi ra

phân tích
tài cịn ư c

tri n khai trên cơ s ki n th c chuyên ngành xã h i h c chính sách xã h i,

5

ng


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
th i

ki m nghi m nh ng tri th c, lý thuy t khoa h c ang v n d ng trong

th c ti n xã h i hi n nay.
2.2. Ý nghĩa th c ti n
Tìm hi u s tác

ng c a chính sách xã h i

thương binh li t s , qua ó th y ư c th c tr ng

iv i

i s ng gia ình

i s ng gia ình thu c di n

chính sách, trên cơ s kh c ph c ư c nh ng h n ch , thi u sót c a chính sách
xã h i, hư ng t i m c tiêu là t o cho

i s ng c a gia ình thương binh, li t s

có ư c m c s ng trung bình c a nhân dân nơi cư trú.

ó là khâu quan tr ng

trong cơng cu c hàn g n v t thương chi n tranh, kh c ph c ư c nh ng m t trái
c a n n kinh t th trư ng. T

ó giúp cho m i gia ình thương binh, li t s yên

tâm xây d ng cu c s ng gia ình, quê hương, b qua nh ng m c c m
thư ng, hòa nh p v i xã h i

xây d ng

con ư ng cơng nghi p hóa - hi n

i hóa

i

t nư c ti n nhanh, ti n m nh trên
t nư c.

3. M c ích nghiên c u
Nghiên c u chính sách xã h i ã và ang tác
binh, gia ình li t s như th nào,
nh m

xu t v i các nhà ho ch

nâng cao hơn n a

ng

n

i s ng thương

ng th i ưa ra m t s ki n ngh và gi i pháp

nh chính sách, có nh ng chính sách h u hi u

i s ng gia ình thương binh, li t s .

4. Nhi m v nghiên c u:
- i sâu vào tìm hi u th c tr ng

i s ng v t ch t và tinh th n c a các gia

ình thương binh li t s trư c và sau khi chính sách xã h i ra

i

iv i

i

tư ng này.
- Xem xét vi c th c thi chính sách xã h i c a
- S tác

ng c a chính sách

nv i

ch c a chính sách và nguy n v ng c a các
- T th c ti n

a phương.

i tư ng, nh ng m t tích c c, h n
i tư ng chính sách.

a bàn kh o sát ưa ra các gi i pháp và ki n ngh

cho nh ng ngư i làm cơng tác chính sách xã h i

6

giúp

a phương th y ư c th c


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tr ng

i u ch nh, b sung và làm t t hơn n a công tác “ n ơn áp nghĩa”

a phương mình.
tài cũng nh m giúp cho các nhà ho ch

-

ư c cái nhìn úng
riêng và các

i s ng c a các gia ình thương binh li t sĩ nói

i tư ng chính sách nói chung và s b t c p c a m t chính sách xã

h i khi i vào
v i t ng

n hơn v

nh chính sách xã h i có

i s ng th c t . T

ó h ho ch

nh nh ng chính sách phù h p

i tư ng xã h i.

5.

i tư ng - khách th - ph m vi nghiên c u.

5.1.

i tư ng nghiên c u:

“S tác

ng c a chính sách xã h i

i v i gia ình thương binh li t sĩ

huy n Văn Quan, t nh L ng Sơn”.
5.2. Khách th nghiên c u:
tài ư c tri n khai nghiên c u

i v i các gia ình thương binh, li t s

huy n Văn Quan, t nh L ng Sơn.
5.3. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi không gian
Nghiên c u trên

a bàn toàn huy n Văn Quan, nhưng t p trung ch y u

ba xã: Tú Xuyên, Tri L , H u L .
- Ph m vi th i gian: nghiên c u trong nh ng năm g n ây ch y u là ba
năm 2005, 2006 và 2007.
Th i gian kh o sát hai tháng t tháng 01

n tháng 02 năm 2008.

6. Phương pháp lu n và phương pháp nghiên c u
6.1. Phương pháp lu n
nư c ta,

i tư ng c a chính sách xã h i bao g m nhi u t ng l p giai

c p và nhóm xã h i khác nhau. B i v y,

có m t phương pháp lu n úng,

tài ph i d a trên m t s quan i m sau:
+ Nghiên c u ph i d a trên quan i m, l p trư ng c a ch nghĩa Mác-Lê
nin, c th là ch nghĩa duy v t bi n ch ng, nghĩa là nghiên c u chính sách xã
h i tác

ng t i

i s ng gia ình thương binh, li t s ph i
7

t trong m i quan


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
h tác

ng qua l i v i các chính sách xã h i

các nhóm xã h i khác nhau.
v t l ch s , nghĩa là v n

i v i các giai c p, các t ng l p

ng th i, nghiên c u ph i d a trên quan i m duy
nghiên c u ph i

t ra ư c nh ng hoàn c nh, i u

ki n l ch s c th . Quá trình nghiên c u ph i

m b o i u ki n kinh t , chính

tr , xã h i c a t ng giai o n.
M t khác, trong q trình nghiên c u khơng th b qua
ch t c th c a t ng vùng, t ng

c trưng tính

a phương.

+ Nghiên c u ph i gi v ng l p trư ng quan i m tư tư ng H Chí Minh,
ư c c th hóa b ng các ch trương, ư ng l i, ngh quy t c a

ng C ng s n

Vi t Nam, Nhà nư c Vi t Nam trong các chính sách xã h i nói chung, chính
sách v i gia ình thương binh li t s nói riêng. M i chính sách c a
nư c ta

u nh m m c ích phát tri n kinh t , n

nh xã h i, xét

ng và Nhà
n cùng là vì

m c ích cao c - phát tri n nhân t con ngư i.
+ Nghiên c u ph i d a trên l p trư ng c a giai c p cơng nhân, ó là l p
trư ng cách m ng tri t

, là l p trư ng kiên quy t

u tranh, l p trư ng cách m ng

th hi n ư c yêu c u, nguy n v ng cơ b n c a qu n chúng nhân dân.
+ M i chính sách c a
tri n kinh t

n

ng và Nhà nư c ta

nh xã h i. Xét

u nh m vào m c ích phát

n cùng là vì m c ích cao c là phát tri n

nhân t con ngư i. Thương binh li t sĩ là nh ng ngư i vì m c ích cao c c a
t nư c mà hy sinh tàn ph nên khi i vào nghiên c u CSXH v các
này chúng ta ph i xác

i tư ng

nh trư c h t vì nhân t phát tri n con ngư i phát tri n

xã h i.
6.2. Phương pháp nghiên c u xã h i h c
th c hi n t t m c ích và nhi m v nghiên c u c a

tài chúng tôi ã

s d ng m t s phương pháp nghiên c u xã h i h c như sau:
6.2.1. Phương pháp ch n m u nghiên c u:
Trong nghiên c u xã h i h c ngư i ta thư ng s d ng phương pháp ch n
m u. Nghiên c u m u có nghĩa là thay vi c nghiên c u toàn b b ng nghiên c u
8


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
m t b ph n
th c a

i di n. T k t qu c a b ph n

a bàn nghiên c u.

m u chúng tôi ã ch n

i di n ó suy ra tồn b t ng

ây tuân th theo các quy trình nghiên c u ch n

a bàn kh o sát

huy n Văn Quan v i 3 xã Tú Xuyên,

Tri L và H u L . T k t qu c a 3 xã này cũng có th suy ra là k t qu c a c
huy n Văn Quan t nh L ng Sơn hi n nay.
6.2.2. Phương pháp phân tích tài li u

ây là phương pháp thu th p thông tin gián ti p thông qua nh ng ngu n
tài li u có s n.

ây chúng ta d a vào các tài li u vi t v truy n th ng “u ng

nư c nh ngu n”

huy n Văn Quan cũng như 3 xã Tú Xuyên, Tri L , H u L .

D a vào các s li u trong các báo cáo như các báo cáo ki m i m công tác c a
các

i h i nhi m kỳ c a

ng b huy n và các xã; báo cáo c a UBND huy n

và xã trong 3 năm g n ây và các báo cáo c a ngành Lao

ng Thương binh Xã

h i huy n và xã trong quá trình th c hi n chính sách xã h i

i v i ngư i có

cơng, trong ó có gia ình Thương binh li t sĩ.
Thơng qua phương pháp phân tích tài li u tác gi cũng ã s d ng các tri
th c c a các nhà nghiên c u trư c ây ã vi t v l ch s như l ch s
Văn Quan cũng như l ch s
y

hơn.

ng b các xã ã nghiên c u

làm cho thơng tin

ó là nh ng tài li u vô cùng quý giá mà tác gi

l c và phân tích ph c v cho

ng huy n

ã thâu lư m ch t

tài.

6.2.3. Phương pháp trưng c u ý ki n qua b ng h i
B ng h i g m 12 câu.
h n h p ư c th c hi n
nh ban

ó là nh ng câu h i óng, câu h i m và câu h i

i v i 90

i tư ng khác nhau

3 xã nghiên c u. D

u là g i phi u cho t ng gia ình r i sau ó thu l i. Phi u g i

n

i

tư ng theo th ng kê c a huy n. Tuy nhiên, qua thí i m th y r ng phương pháp
này thu ư c k t qu khơng cao. T

ó, chúng tơi ã chuy n sang hư ng ph ng

v n tr c ti p. Phương pháp này r t công phu, t n nhi u th i gian và kinh phí,
nhưng l i thu ư c k t qu phong phú và chính xác. Vì v y b phi u 12 câu h i
ó

u ư c th c hi n

i v i 90

i tư ng

9

3 xã Tú Xuyên, Tri L và H u L .


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ây tác gi

6.2.4. Phương pháp ph ng v n sâu:

ã ti n hành 10 cu c

ph ng v n sâu cá nhân ã làm rõ chi ti t hơn và phong phú hơn.
6.2.5. Phương pháp quan sát: S d ng phương pháp quan sát
y u là xác

nh rõ s bi n

i c a gia ình thương binh li t sĩ qua

ây ch
i s ng v t

ch t và tinh th n c a h .
Tìm hi u xem s tác

ng c a chính sách xã h i làm cho cu c s ng c a

các gia ình thương binh li t sĩ có bi n
giá

m c

i khơng. S bi n

i

âu ư c ánh

cao.

Có th nói nh ng k t qu quan sát và xem xét ư c ghi chép r t t m và
th ng kê s li u r t c th , v có s th m

nh

i chi u rõ ràng.

6.2.6. Phương pháp PRA
trì s d ng phương pháp này thơng qua s
cán b

ánh giá có s tham gia các

ng viên trong quá trình ph ng v n i u tra.
Phương pháp PRA cũng ư c ti n hành thông qua nhi u phương pháp c

th , song do h n ch v nhân l c i u tra, ít th i gian và kinh phí l i có h n cho
nên tác gi ch s d ng m t phương pháp ó là s th ng kê s li u và phân tích
các s li u ó. Nh ng s li u th ng kê v
oc a
gi a

i tư ng chính sách và quan i m ch

a phương. T th c ti n ó th y ư c m i liên h và tác

ng qua l i

i tư ng chính sách và ngư i th c hi n chính sách nh ng ưu i m và h n

ch trong quá trình th c hi n chính sách

nv i

i tư ng trong n n kinh t th

trư ng hi n nay.
7. Gi thuy t nghiên c u
Căn c vào quá trình kh o sát và nghiên c u bư c
trong

u

huy n Văn Quan

tài này chúng tôi ưa ra m t s gi thuy t nghiên c u như sau:
- Gi thuy t 1:

ng b và chính quy n huy n Văn Quan ã t ng bư c

th c hi n k p th i chính sách xã h i

i v i các gia ình thương binh li t s .

- Gi thuy t 2: Chính sách xã h i ã có s tác
ình thương binh li t sĩ

Văn Quan.

10

ng r t l n

i v i gia


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
- Gi thuy t 3: Vi c th c hi n chính sách

i v i gia ình thương binh li t sĩ

v n cịn nhi u b t c p, nhi u gia ình thương binh li t s cịn g p khó khăn trong
cu c s ng nh t là trong i u ki n kinh t th trư ng hi n nay.
8. Khung lý thuy t
Trong quá trình nghiên c u kh o sát

3 xã Tú Xuyên, Tri L , H u L

huy n Văn Quan v th c hi n chính sách xã h i và tác

ng c a nó

i v i gia

ình thương binh li t sĩ, chúng tơi ã kh o sát các i u ki n kinh t chính tr xã
h i. T

ó tìm hi u s tác

c bi t là

ng c a chính sách xã h i

i v i các h gia ình và

i v i gia ình thương binh li t sĩ. M t m t chúng tôi xem xét các

y u t khác như cơ c u giai c p, các lo i hình ho t

ng kinh t , văn hóa, giáo

d c, nhà , s c kh e … M i quan h qua l i cũng như tác
xã h i

i v i các lo i ho t

ng trong t ng

ng c a chính sách

i tư ng.

Căn c vào cơ s lý lu n và phương pháp lu n cũng gi thuy t nghiên c u
và nh ng i u gi i trình trên xin ưa ra m t cách khái quát khung lý thuy t
nghiên c u như sau:

11

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

i u ki n TK-CT-XH

Chính sách xã h i

Chính
sách
ưu ãi
ph
c p tr
c p
h ng
tháng

Chính
sách
ưu ãi
nh

i v i gia ình TB-LS

Chính
sách
ưu ãi
chăm
sóc s c
kh e

Chính

sách
ưu ãi
thu
t
nơng
nghi p

Chính
sách
ưu ãi
giáo
d c

Chính
sách
ưu ãi
khác

i s ng gia ình TB - LS

9. Kh năng óng góp c a khóa lu n
Xu t phát t th c ti n nghiên c u “s tác
các gia ình thương binh li t sĩ
trư ng

iv i

huy n Văn Quan trong i u ki n kinh t th

nư c ta hi n nay”; khóa lu n s

xã h i và vai trị c a nó

ng c a chính sách xã h i

óng góp vào vi c xác nh rõ chính sách

i v i các gia ình thương binh li t sĩ.

Khóa lu n tìm hi u truy n th ng t t

p c a dân t c qua các m i quan h

gi a con ngư i v i con ngư i, “lá lành ùm lá rách”, “u ng nư c nh ngu n”
quan h “tương thân tương ái”, yêu thương ùm b c l n nhau. Qua ó góp ph n
h n ch

n m c th p nh t tình tr ng m t ồn k t, m t dân ch

phương hi n nay.

12

m ts

a


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nghiên c u này cũng làm rõ m i liên h gi a các cư dân trong c ng

các th i kỳ,
h i

ng qua

c bi t là trong cơ ch th trư ng hi n nay thì vi c th c hi n chính sách xã

i v i gia ình thương binh và gia ình li t sĩ c n ph i làm th nào

yêu c u c a s nghi p công nghi p hóa và hi n
ây khóa lu n này s

c p

i hóa

áp ng v i

t nư c.

n m t s h n ch và b t c p n y sinh khi

th c hi n chính sách xã h i

i v i gia ình thương binh li t sĩ. T

nhà lãnh

nh chính sách sát th c hơn nh m làm rõ tính ưu

o và nhà ho ch

vi t c a ch

xã h i chúng ta ngày nay.

K t qu nghiên c u s
h it

ó giúp các

ưa ra nh ng g i m v các mơ hình chính sách xã

ó ki n ngh v i cơ quan

phù h p v i công cu c
nh hư ng XHCN

ng và Nhà nư c ph i có chính sách xã h i

i m i nh t là trong i u ki n kinh t th trư ng theo

nư c ta hi n nay.

10. B c c c a khóa lu n
Khóa lu n g m 2 ph n:
- Ph n m

u: Nh ng v n

Trong ph n này

c p

chung

n 10 m c t trang 4

n trang 16

- Ph n n i dung chính: Nh ng nghiên c u xã h i h c th c nghi m t i
huy n Văn Quan t nh L ng Sơn.
Ph n này có 2 chương:
+ Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n c a
1.1. T ng quan v n

tài

nghiên c u

1.2. Cơ s lý lu n và th c ti n c a

tài

1.3. Nh ng khái ni m công c
+ Chương 2: K t qu nghiên c u th c nghi m t i huy n Văn Quan t nh
L ng Sơn, nh ng gi i pháp và ki n ngh .
2.1. M t s nét khái quát v

a bàn nghiên c u

2.2. K t qu nghiên c u ch ng minh 3 gi thuy t
2.3. Nh ng gi i pháp và ki n ngh
2.3.1. Nh ng gi i pháp
2.3.2. Nh ng ki n ngh
Cu i cùng là tài li u tham kh o và ph trương khóa lu n
13


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N N I DUNG
CHƯƠNG I
CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N C A

1.1. T ng quan v n

TÀI

nghiên c u

Kh c ph c h u qu chi n tranh nh m nâng cao và n

nh hơn n a

s ng c a gia ình thương binh, li t sĩ ngồi các chính sách ưu ãi c a

i

ng, Nhà

nư c và công tác chăm sóc thương binh, gia ình li t sĩ c a tồn dân, trong năm
g n ây ln ư c các c p, các ngành, các cơ quan oàn th quan tâm nghiên
c u, xem xét m t cách ch

ng. Nh m nâng cao hơn n a và n

nh cu c s ng

gia ình thương binh, li t sĩ và nh ng ngư i có cơng v i cách m ng, nhi u cơng
trình, nghiên c u, và nhi u cu c h i th o c a các cơ quan, t ch c xã h i và cá
nhân v nhóm

i tư ng

c thù này ã ư c th c hi n trong nhi u năm qua.

Nh ng phương ti n truy n thơng ã giành nh ng trang l n

nói v v n

này, tiêu bi u như các cu n sách “Bác H v i thương binh, li t sĩ”, “U ng
nư c nh ngu n”, “Năm mươi năm công tác thương binh li t sĩ”… T t c các
công trình nghiên c u và h i th o ó là cơ s
gi i pháp khoa h c cho th c ti n

hình thành nhi u lu n c và

nh m c i thi n

i s ng gia ình thương

binh, li t sĩ. Qua ó kh ng

nh truy n th ng “U ng nư c nh ngu n”, “ n ơn

áp nghĩa” c a dân t c ta

i v i nh ng anh hùng ã hy sinh cho T qu c,

nh ng thương binh ã b l i m t ph n xương máu cho dân t c.
Bên c nh ó còn có các nghiên c u c a các vùng, các

a phương kh p nơi

trên c nư c hư ng v ngày 27/7 - ngày thương binh li t sĩ. Hàng năm c

n ngày

27/7 nhân dân trong c nư c l i long tr ng t ch c k ni m ngày thương binh, li t sĩ
và coi ó là s ki n quan tr ng có ý nghĩa chính tr r t sâu s c. Năm 2002 c nư c ta
k ni m 55 năm “ngày thương binh, li t sĩ” theo tinh th n ch th 08/CT/TW c a
Ban Bí thư “l y năm 2002 là năm

y m nh cơng tác chăm sóc thương binh, gia

ình li t sĩ và ngư i có cơng v i cách m ng”.

14

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ngồi nh ng cu n sách, t p chí có giá tr cao th hi n tính nhân văn, nhân
b n c a dân t c, cịn có nh ng cu c tri n lãm, nh ng cu c trưng bày c a các t
ch c xã h i, các cá nhân v

tài chi n tranh,

tài thương binh, li t sĩ. Qua ó

chúng ta th y rõ nh ng hy sinh, nh ng c ng hi n to l n và lòng bi t ơn
các anh hùng li t sĩ ã hy sinh,

iv i

i v i nh ng chi n sĩ ã không ti c xương máu

vì s t n vong c a t qu c, c a dân t c.
Nh ng cu c nghiên c u, tri n lãm, trưng bày ó ã nêu lên tương
hoàn ch nh v n

thương binh, li t sĩ. Tuy nhiên, v n

sách xã h i, s tác

ng c a chính sách xã h i

binh, li t sĩ t góc

xã h i h c

iv i

i

nghiên c u các chính
i s ng gia ình thương

tìm ra nh ng b t c p, b c xúc c a chính

sách thì chưa nhi u và còn h n ch v s lư ng, ch t lư ng, c chi u r ng l n
chi u sâu. Trong

tài nghiên c u này, chúng tơi khơng có tham v ng gì l n,

mà ch mu n tìm hi u, phân tích các chính sách xã h i ã và ang tác

ng

n

i s ng gia ình thương binh, li t sĩ, tìm ra nh ng nhân t b t c p, ưa ra
nh ng gi i pháp, ki n ngh góp ph n th c hi n m c tiêu chung là nâng cao
s ng

i

i tư ng chính sách xã h i, ó là các gia ình thương binh li t sĩ hi n nay.
1.2. Cơ s lý lu n và th c ti n c a

tài

1.2.1. Cơ s lý lu n
Như ã nêu trong ph n “Phương pháp lu n” cơ s lý lu n và phương pháp
lu n c a

tài là l y Ch nghĩa Mác-Lê nin làm n n t ng cho nghiên c u. Phân

tích các v n

xã h i và chính sách xã h i ph i d a trên phương pháp bi n

ch ng và l ch s c th .
ây khi tìm hi u các v n
quan i m c a

xã h i, chính sách xã h i ph i

ng C ng s n Vi t Nam và tư tư ng H Chí Minh

ng trên
xem xét

và phân tích.
- Quan i m c a

ng C ng s n Vi t Nam v phát tri n kinh t - xã h i.

ó là phát tri n kinh t nhanh, hi u qu và b n v ng. Tăng trư ng kinh t

v i th c hi n ti n b công b ng xã h i.

15

i li n


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
- Quan i m tư tư ng H Chí Minh

ây là “U ng nư c nh ngu n”,

“ n ơn áp nghĩa”. Quan i m này ã quán tri t trong m t quá trình kh o sát
phân tích các v n

th c hi n chính sách xã h i

a phương.

- V n d ng phương pháp, ti p c n h th ng
Cách ti p c n h th ng trong nghiên c u xã h i h c s

em l i cho nhà xã

h i h c m t cách nhìn t ng th nh ng y u t c u thành h th ng và m i quan h
h u cơ gi a các y u t trong h th ng.
V phương pháp lu n khoa h c: Xu hư ng phân chia s v t thành các
ph n nh
v y,

nghiên c u làm cho nhà xã h i h c d quên i cái nhìn t ng th . Do

n m b t và có ư c cái nhìn t ng th

ịi h i ph i có m t q trình t ng

h p l i.
V m t th c ti n: N u tách t ng m t t ng y u t c a t ng th s gây ra
tính phi n di n khơng mang l i k t qu c n thi t cho nghiên c u. Chính vì th
ph i có s tác

ng vào t ng th

xem xét s phát tri n toàn di n c a v n

nghiên c u.
Phương pháp ti p c n h th ng trong
c a chính sách xã h i

tài này là xem xét s tác

ng

i v i t ng h gia ình thương binh li t sĩ cũng như xem

xét t ng th các h thu c di n chính sách

ph m vi tồn xã ho c tồn huy n.

M t khác s chi ph i b i các quan h d c (t t nh xu ng huy n xã và thôn b n)

nhưng

ng th i cũng b chi ph i b i chi u ngang. Có nghĩa là ch u s tác

c a các quan h gi a các thành viên trong c ng

ng

ng làng xã.

1.2.2. Căn c th c ti n
Cơng cu c

i m i tồn di n

th c hi n chính sách xã h i

t nư c trong hơn 20 năm qua v i vi c

i v i nh ng ngư i có cơng v i

t nư c v i dân

t c là m t th c ti n r t l n. Khi n n kinh t nư c ta t ng bư c phát tri n, nh ng
m t tích c c và tiêu c c trong xã h i cùng n y sinh. Chúng ta ã th c hi n t ng
bư c chính sách “ n ơn áp nghĩa”, “U ng nư c nh ngu n”. Nh ng k t qu
c a cơ quan

ng, Nhà nư c trong các lĩnh v c c a ngành Lao
16

ng - Thương


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
binh - Xã h i ã có s tác

ng tích c c

n các

i tư ng chính sách

c bi t là

gia ình thương binh li t sĩ.
Ngồi bài h c v s thành cơng và chưa thành cơng l i càng c n có nh ng
thao tác phân tích tìm ra nh ng ngun nhân, cơ ch c a chúng thì m i có th
phát huy ư c m t tích c c ho c nêu ra ư c các gi i pháp tích c c kh c ph c
nh ng m t không thành công trong v n d ng chính sách.
1.3. Nh ng khái ni m công c
1.3.1. Khái ni m v s tác
- Theo t

ng

i m Ti ng Vi t c a Văn Tân: Tác

nào ó làm cho s v t hành

ng hư ng t i. S bi n

ng là gây ra s bi n
i

i

ây là bi n so sánh

v i m t tình tr ng khác trư c theo chi u hư ng i lên-chi u hư ng ti n b
(Fichter).
1.3.2. Khái ni m chính sách xã h i.
Cho

n nay v n còn nhi u ý ki n khác nhau. Chúng ta có th tham kh o,

nghiên c u m t s quan i m c a nh ng nhà khoa h c như sau:
- Theo quan i m c a VZ.Rôgôvin (Nhà XHH Liên Xơ cũ)
“V i tính cách là m t b mơn khoa h c, chính sách xã h i là m t lĩnh v c
tri th c xã h i h c nghiên c u h th ng các quá trình xã h i, quy t
ng s ng c a con ngư i trong xã h i xét theo kh năng tác
các q trình ó. Chính sách xã h i, có

y

cơ s

nh ho t

ng qu n lý

n

xem như m t s hòa

quy n c a khoa h c và th c ti n như là s phân tích ph c h p, d báo v các
quan h , các quá trình xã h i và s v n d ng th c ti n nh ng tri th c thu nh n
ư c nh m m c ích qu n lý các q trình và quan h

y”1.

Có th nói quan i m Rơgơvin nh n m nh:
* Trư c h t chính sách xã h i ó là m t lĩnh v c tri th c XHH:

1

VZ Rôgô: CSXH trong CNXH phát tri n

17


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
- Nghiên c u h th ng các quá trình xã h i, mà trong xã h i q trình ó
di n ra trên r t nhi u lĩnh v c: Kinh t , văn hóa, chính tr , xã h i.
- Nó quy t
theo kh năng tác

nh ho t

ng s ng c a con ngư i trong các q trình ó (xét

ng qu n lý).

* Chính sách xã h i là m t s hòa quy n gi a khoa h c và th c ti n.
* Chính sách xã h i là m t s phân tích ph c h p.
* D báo v các quan h các quá trình xã h i.
* S v n d ng th c ti n nh ng tri th c thu nh n ư c nh m qu n lý các
quá trình và quan h xã h i y.
- Theo quan i m c a GS.Winkler (nguyên vi n trư ng vi n XHH Chính
sách xây d ng CHDC

c cũ).

“Chính sách xã h i là s t ng h p các bi n pháp và phương pháp c a
ng c a giai c p công nhân c a Nhà nư c xã h i ch nghĩa, c a các Liên hi p
cơng ồn c a

ng phái và các t ch c chính tr khác nh m ti p t c các quan

h xã h i … Ph c v nh ng nhu c u l i ích c a giai c p công nhân, giai c p
nơng dân t p th , trí th c và nh ng ngư i lao

ng khác”2.

Theo quan i m c a Winker thì:
* Chính sách xã h i th c ch t là t ng h p nh ng phương pháp, bi n pháp.
* Chính sách xã h i

c p

n s phát tri n các quan h xã h i.

* V i tư cách là nh ng quan h gi a nh ng giai c p, t ng l p và nhóm xã
h i trong q trình xích l i g n nhau.
Quan h gi a các quá trình xã h i gi a quan h chung nh t v i quan h
c thù (quan h chính tr , quan h kinh t , quan h xã h i). Qua quá trình ho t
ng các m i quan h xã h i di n ra không cô l p v i các m i quan h kinh t ,
quan h chính tr quan h văn hóa, v.v…
2

T p chí xã h i h c v chính sách xã h i s 2 - 1982 trang 1-21.
(Anthony Giddens: Lý thuy t xã h i v xã h i h c hi n i. Nh xu t b n Policy Press Cambridge 1987 trang
44 - 46)

18


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Vì v y chính sách xã h i và các chính sách khác nhau như chính sách kinh t ,
chính sách văn hóa, chính sách dân t c, v.v… cũng không tách r i nhau.
- Theo quan

i m c a Anthony Giddens (Giáo sư Trư ng

Cambridge c a Anh, hi u trư ng trư ng

i h c

i h c Kinh t Luân ôn ã nêu rõ:

“S nghiên c u có hi u qu v Xã hơi h c, Khoa h c chính tr , Khoa h c
kinh t

ư c ch

do ó d n

i nh m bi n

i s ho ch

nh chính sách trong chính ph và

n s ti n b xã h i và th nh vư ng kinh t . M i quan h gi a

nghiên c u và chính sách ư c xem như m t công c m t phương di n nh m
m c ích th c t ki m sốt t ch c xã h i và bi n

i xã h i m t cách có hi u

qu ”.
* Có th nói Giddens nh n m nh t m quan tr ng c a chính sách xã h i.
* S nghiên c u có hi u qu c a các lĩnh v c khoa h c như XHH, khoa
h c chính tr , khoa h c kinh t

ư c ch

i nh m bi n

i chính sách trong

Chính ph .
* S bi n

i chính sách xã h i d n

n s phát tri n xã h i và th nh

vư ng kinh t
* M i quan h gi a nghiên c u và chính sách như là m t cơng c , m t
phương di n nh m m c ích th c t ki m soát t ch c xã h i và bi n

i xã h i

có hi u qu .
V y chính sách xã h i là gì?
- Có th nói chính sách xã h i là t ng h p các phương th c các bi n pháp
c a Nhà nư c, c a

ng phái và t ch c chính tr khác nh m th a mãn nh ng

nhu c u v t ch t và tinh th n c a nhân dân, phù h p v i trình

kinh t , văn hóa,

chính tr , xã h i góp ph n th c hi n m c tiêu chi n lư c phát tri n kinh t xã h i
c a

t nư c.
- Chính sách xã h i ó là c th hóa, th ch hóa b ng pháp lu t nh ng

ư ng l i ch trương c a

ng, Nhà nư c, c a các t ch c chính tr khác d a

trên nh ng quan i m tư tư ng c a ch th c a chính sách xã h i phù h p v i
b n ch t ch

chính tr xã h i nh t

nh.
19


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
* Quan i m c a

ng và Nhà nư c Vi t Nam

Ngh quy t VI (12-1986) c a
sách xã h i bao trùm lên m i m t

ng C ng s n Vi t Nam ã nêu rõ “Chính
i s ng c a con ngư i, i u ki n lao

ng

sinh ho t giáo d c và văn hóa, quan h gia ình quan h giai c p quan h dân t c.
Coi nh chính sách xã h i t c là coi nh y u t con ngư i trong s nghi p xây
d ng ch nghĩa xã h i”.

Trong cương lĩnh xây d ng
xã h i

t nư c trong th i kỳ quá

lên ch nghĩa

ng ta ã nh n m nh “Phương hư ng l n c a chính sách xã h i là phát

huy nhân t con ngư i trên cơ s

m b o cơng b ng bình

ng v quy n l i

nghĩa v công dân, k t h p t t tăng trư ng kinh t v i ti n b xã h i, gi a áp
ng nhu c u trư c m t v i chăm lo l i ích lâu dài, gi a cá nhân v i t p th và
c ng

ng xã h i” (Văn ki n,

i h i VII (6-1991) c a

ng C ng s n Vi t

Nam).
Nh ng quan i m trên chính là tư tư ng cơ b n, có tính ch t quy t
i v i m i chính sách xã h i ư c ho ch

nh

nh trong th i gian trư c m t cũng

như trong chi n lư c lâu dài c a Vi t Nam.
1.3.3.

m b o xã h i

Khái ni m
Hi n chương

m b o xã h i ư c s d ng l n

u tiên vào năm 1941 trong

i Tây Dương và ngay sau ó ư c t ch c lao

trong Công ư c lao

ng qu c t ngày 28/6/1952: “B o

ng qu c t

m xã h i ư c hi u là

s b o v mà xã h i dành cho các thành viên c a mình thông qua m t lo t các
bi n pháp công c ng ch ng l i nh ng suy s p v kinh t và xã h i do nhi u
nguyên nhân như: Thu nh p b s t i do m au, sinh
nghi p, m t kh năng lao

, tai n n lao

ng, th t

ng, tu i già, tr c p gia ình ơng con”.

1.3.4. Ưu ãi xã h i
“Ưu ãi xã h i là s ph n ánh trách nhi m c a Nhà nư c, c ng
toàn xã h i, là s

ãi ng

ng và

c bi t ưu tiên hơn m c bình thư ng v m i m t

20


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
trong
v i

i s ng v t ch t và tinh th n

c bi t

t nư c và ang g p khó khăn trong cu c s ng”.
1.3.5.
“

xã h i.
và

i v i nh ng ngư i có cơng lao

i s ng xã h i

i s ng bao g m toàn b nh ng i u ki n sinh ho t c a con ngư i, c a
i s ng c a con ngư i ư c chia ra thành hai m ng

i s ng v t ch t

i s ng tinh th n”.
-

i s ng v t ch t là nh ng gì thu c v nhu c u ăn, , m c, i l i, nói

chung là nhu c u v th xác c a con ngư i.
-

i s ng tinh th n là nh ng ho t

ng v

i s ng n i tâm c a con

ngư i, là nh ng suy nghĩ ý th c tình c m c a con ngư i.
1.3.6. Li t s và gia ình li t sĩ
- Li t sĩ là ngư i hy sinh vì s nghi p cách m ng gi i phóng dân t c b o

v t qu c và làm nghĩa v qu c t ho c vì l i ích c a Nhà nư c, c a nhân dân,
ư c Nhà nư c truy t ng b ng “T qu c ghi công”.
- Gia ình li t sĩ g m các thân nhân li t sĩ, cha m

, ngư i có cơng ni

li t s v ho c ch ng c a li t sĩ, con c a li t sĩ và ư c cơ quan Nhà nư c có
th m quy n c p gi y “ Gi y ch ng nh n gia ình li t s ”.
1.3.7. Thương binh và gia ình thương binh
- Thương binh là qn nhân, cơng an nhân dân do chi n

u, ph c v

trong kháng chi n b o v t qu c, làm nghĩa v qu c t ho c trong
ch ng t i ph m, dũng c m làm nhi m v

u tranh

c bi t khó khăn nguy hi m, vì l i ích

c a Nhà nư c và nhân dân mà b thương, m t s c lao

ng t 21% tr lên ư c

t ng “Huy hi u thương binh”.
+ Thương binh h ng 1: Là
th m quy n quy t

nh k t lu n m t s c lao

+ Thương binh h ng 2: Là
th m quy n quy t

i tư ng ư c h i

21

nh y khoa có

ng t 81% tr lên.

i tư ng ư c h i

nh k t lu n m t s c lao

ng giám

ng giám

ng t 61-80%.

nh y khoa có


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
+ Thương binh h ng 3: Là
th m quy n quy t

nh k t lu n m t s c lao

+ Thương binh h ng 4: Là
th m quy n quy t

i tư ng ư c h i

ng giám

ng t 41-60%.

i tư ng ư c h i

nh k t lu n m t s c lao

nh y khoa có

ng giám

nh y khoa có

ng t 21-40%.

- Gia ình thương binh g m nh ng thân nhân c a thương binh như: Cha,
m , ch ng, con, ngư i có cơng ni thương binh, anh ch ru t c a thương binh.
1.3.8. Chính sách

i v i gia ình thương binh li t sĩ và Ngư i có cơng

Chính sách chăm sóc thương binh và gia ình li t sĩ và Ngư i có cơng là
m t v n

xã h i, thương binh, gia ình li t sĩ và Ngư i có cơng là nh ng

ngư i ã hy sinh xương máu, trí l c cho n n
tri n c a

c l p t do hịa bình và s phát

t nư c, h x ng áng ư c hư ng nh ng ch

nư c v m i m t

i s ng v t ch t và tinh th n khi

ưu ãi c a Nhà

t nư c ã bình yên n

ng và Nhà nư c ã có nh ng chính sách c th

nh.

em l i cho thương

bình và gia ình li t sĩ và Ngư i có cơng n n v v t ch t vui v v tinh th n
và có cơ h i tham gia các ho t

ng có ích cho xã h i. V i m c tiêu trư c m t

c a công tác chăm sóc này là:

m b o cho Ngư i có cơng v i

cách m ng có

i s ng v t ch t tinh th n n

t nư c v i

nh và m r ng phong trào “

n

ơn áp nghĩa”, “U ng nư c nh ngu n”.
Pháp l nh ưu ãi ngư i có cơng tai M c II,

i u 9 i m 1 quy

nh: Gia

ình li t sĩ g m nh ng thân nhân c a li t sĩ: v ho c ch ng, con cha m

,

Ngư i có cơng ni li t sĩ ư c cơ quan Nhà nư c có th m quy n c p gi y
ch ng nh n Gia ình li t sĩ.
i m 2, i u 9 quy
a.

ư c giúp

như: ưu tiên giao

nh gia ình li t sĩ ư c hư ng các ưu ãi sau ây:

có vi c làm, phát tri n kinh t gia ình, n
t, vay v n v i lãi su t th p

thu , nghĩa v cơng ích theo quy t

nh

i s ng

s n xu t, mi n gi m các lo i

nh c a pháp lu t...

b. Gia ình li t sĩ ư c hư ng Tu t m t l n trong nh ng trư ng h p gia
ình li t sĩ khơng cịn thân nhân.
1.3.9. Khái ni m thu nh p

22


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Thu nh p là s nh n ư c ti n b c, c a c i v t ch t t ho t
c a cá nhân, gia ình trong kho ng th i gian nh t

ng nào ó

nh, thư ng là m t tháng hay

m t năm.
1.3.10. Khái ni m nghèo
“Nghèo là tình tr ng c a có m t b ph n dân cư ch có kh năng th a mãn
m t ph n các nhu c u cơ b n c a con ngư i và có m c s ng ngang b ng v i
m c s ng t i thi u c a c ng

ng xét trên m i phương di n”.

Vi n Xã h i h c trong công trình: “Kh o sát Xã h i h c v s phân t ng”
ưa ra tiêu chu n ánh giá v s giàu nghèo như sau:
- Nhóm h nghèo có thu nh p dư i 75.000
- Nhóm trung bình thu nh p t 150.000
- Nhóm khá gi t 300.000

n 150.000 /ngư i/tháng.
n 300.000 /ngư i/tháng.

n 600.000 /ngư i/tháng.

Ch tiêu này dùng cho c nông thôn và ô th . ơn v này ngư i ta tính o
b ng s ti n chi phí cho tiêu dùng v vi c ăn u ng ch khơng tính ti n xây nhà
c a và các phương ti n ho c b t
trong Xã H i H c. NXB

ng s n. (trích theo PGS.TS Vũ Hào Quang

i h c Qu c gia Hà N i, năm 2004).

1.3.11. Khái ni m th trư ng và n n kinh t th trư ng
* Khái ni m th trư ng:
“Th trư ng là bi u hi n c a các m i quan h kinh t c a nh ng ngư i
trao

i s n ph m dư i hình th c s n ph m xã h i trong quá trình tái s n xu t xã

h i bao g m: S n xu t và lưu thơng hàng hóa, như v y th trư ng là môi trư ng
phát tri n s n xu t hư ng vào m c ích trao

i và mua bán” (Tr n H u

Kiêm: Qu n lý Nhà nư c. Nxb CTQG 2001-tr.29).
V m t bi u hi n có m t s lo i th trư ng
hóa, th trư ng d ch v , th trư ng lao

c trưng là th trư ng hàng

ng, th trư ng v n…

* Khái ni m kinh t th trư ng:
Kinh t th trư ng là m t hình th c t ch c c a n n kinh t trong ó ngư i
tiêu dùng và ngư i s n xu t tác
xác

nh ba v n

ng qua l i l n nhau thông qua th trư ng nh m

cơ b n c a n n kinh t là: s n xu t ra cái gì? S n xu t như

th nào? S n xu t cho ai? Trong n n kinh t th trư ng m i ho t
23

ng s n xu t


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
và trao

i

u di n ra m t cách khách quan và t phát. Song, không có nghĩa là

hồn tồn l n x n, khơng theo m t trình t nào. N n kinh t th trư ng v n hành
theo cơ ch c a nó - ó là cơ ch th trư ng.
Cơ ch th trư ng là cơ ch ho t

ng c a n n kinh t th trư ng nh m

i u ti t q trình s n xu t và lưu thơng hàng hóa theo các quy lu t khách quan
như quy lu t giá tr , quy lu t cung c u, quy lu t c nh tranh, quy lu t lưu thơng
ti n t …
Có th nói chính cơ ch th trư ng ã t o nên môi trư ng thu n l i cho
các ch th năng

ng sáng t o vươn lên. Ý th c làm giàu cho b n thân, gia ình

và óng góp cho xã h i ã ư c hình thành và
lao

ng trong n n kinh t th trư ng ư c “c i trói” nên h th c s dám nghĩ,

dám làm,
ki n

ng v ng trong xã h i. Ngư i

c l p t ch trong m i cơng vi c, t mình tìm ki m các cơ h i, i u

làm giàu.

nh hư ng giá tr c a ngư i dân cũng có nh ng bi n

trong n n kinh t th trư ng so v i trư c ây. Th c ch t s bi n
s p x p l i v trí th b c giá tr v t ch t tinh th n và

o

i

i này là s

c. Cơ ch ho t

ng

c a n n kinh t th trư ng cịn kích thích hình thành các nhu c u m i và ho t
ng

th a mãn các nhu c u ó.
Tuy nhiên kinh t th trư ng cũng có nh ng tác

g i là “m t trái”

iv i

ng tiêu c c, ngư i ta

i s ng xã h i như: tư tư ng cá nhân ch nghĩa tư

tư ng ch y theo giá tr v t ch t, ít coi tr ng

n giá tr

o

c, suy thoái

o

c l i s ng, n y sinh nhi u t n n xã h i, tâm tr ng hoài nghi, mơ h hay ng
nh n, ánh giá m t cách thi u khách quan

i v i các s ki n và các y u t tiêu

c c. ó chính là nh ng m t trái c a cơ ch th trư ng mà trong quá trình qu n lý
xã h i chúng ta không th coi nh .

24

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
CHƯƠNG 2
K T QU NGHIÊN C U TH C NGHI M

HUY N VĂN QUAN

T NH L NG SƠN, NH NG GI I PHÁP VÀ KI N NGH
2.1. Khái quát v

a bàn nghiên c u

Văn Quan là m t huy n mi n núi n m

phía Tây Nam c a t nh L ng Sơn.

Trung tâm c a huy n cách thành ph L ng Sơn 45km, n m

t a

: 24044’ vĩ

b c, 106043’ kinh ông. Phía B c giáp huy n Văn Lãng, phía Nam giáp huy n
Chi Lăng, phía ơng giáp huy n Cao L c, phía Tây giáp huy n Bình Gia và B c
Sơn. Có
nhi u vùng

a hình

i núi trùng i p, hi m tr , tr i dài t

t, núi á vôi, xen k các thung lũng và cánh

ông sang tây, g m
ng b c thang, có

cao trung bình là 400m so v i m t bi n. V i h th ng sông Kỳ Cùng và sông
Mô Pya ch y qua 8 xã trong huy n.
Văn Quan thu c khí h u vùng núi á nhi t
thành 2 mùa rõ r t.
bình quân
r ng

i trong năm thư ng chia

i s ng kinh t c a huy n còn g p nhi u khó khăn thu nh p

u ngư i g n 6 tri u

ng/năm. Văn Quan là huy n mi n núi

t

i chi m 80% di n tích t nhiên do ó ngu n l i thu ư c trong n n kinh

t ch y u là lâm nghi p s n xu t, phát tri n cây công nghi p dài ngày và các
lo i cây ăn qu .

c bi t là cây h i mang l i giá tr kinh t cao v a có giá tr

xu t kh u v a có tác d ng c i thi n mơi sinh.
Huy n Văn Quan có 23 xã và m t Th tr n v i s dân trong năm 2007 là
656.689 ngư i, g m 4 dân t c cùng sinh s ng: Tày - Nùng - Hoa - Kinh. Trong
ó dân t c Tày, Nùng chi m 90% dân s toàn huy n.
T ng di n tích t nhiên là 54.944 ha, trong ó:
+

t lâm nghi p: 28.683,19ha

+

t nông nghi p: 5.679,93ha

+

t chuyên dùng: 448,7ha

+

t khác: 19.743,09ha

25