Sáng kiến kinh nghiệm PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO TRẺ THÔNG QUA MÔN VĂN HỌC THỂ LOẠI KỂ TRUYỆN

Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

Phòng GD&ĐT Thị xà Thái Hòa
Trờng mầm non tây hiếu
------***------

Sáng kiến kinh nghiệm

Phát triển ngôn ngữ mạch lạc
cho trẻ thông qua môn văn học
thể loại kể truyện

Đề tài:

giáo viên: Nguyễn
*******

Thị Hiền

Năm học 2010 – 2011

CẤU TRÚC ĐỀ TÀI
I.

ĐẶT VẤN ĐỀ

II.

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1, Cơ sở lý luận của vấn đề

2, Thực trạng của vấn đề
1


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

a, Thun lợi
b, Khó khăn
3, Các biện pháp giải quyết
4, Kết quả của sáng kiến kinh nghiệm
III.

KẾT LUẬN

1, Ý nghĩa
2, Những nhận định chung
3, Bài học kinh nghiệm
4, Ý kiến đề xuất

Danh mục viết tắt
Chữ viết tắt
GD
MN
SKKN
BGH

Dịch
Giáo dục
Mầm non

Sáng kiến kinh nghiệm
Ban giám hiệu

I.
ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong cơng tác chăm sóc giáo dục tồn diện cho trẻ mẫu giáo. Mục
tiêu giữ gìn sức khoẻ và phát triển thể chất cho trẻ là một trong những mục
tiêu vô cùng quan trọng. Trẻ muốn giữ gìn được sức khoẻ nhất thiết phải
giữ cơ thể sạch sẽ. Chính vì vậy năm học 2010 – 2011, sở giáo dục đào tạo
Nghệ An, phòng giáo dục thị xã Thái Hoà đã đẩy mạnh chuyên đề giáo dục
vệ sinh cho trẻ mẫu giáo trong tất cả các trường MN thuộc sở và Thị xã
quản lý. Sở và phòng GD đã tổ chức nhiều đợt tập huấn về công tác giáo
dục vệ sinh cho cán bộ giáo viên MN toàn Thị Xã.
Là một giáo viên MN tôi cũng được tham gia các lớp tập huấn này.
Sau những buổi tập huấn tôi càng nhận thấy rõ tầm quan trọng của việc giữ
2


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

gỡn v sinh cá nhân đối với trẻ MN. Tuy nhiên, theo chuyên đề vệ sinh cá
nhân mới của năm học 2010 - 2011 này lại có nhiều thay đổi trong các thao
tác vệ sinh của trẻ. Số lượng thao tác trong vệ sinh tay và mặt của trẻ nhiều
hơn, phức tạp hơn so với các năm trước. Là một giáo viên được phân công
chủ nhiệm lớp mẫu giáo bé, các cháu chưa từng phải vệ sinh cá nhân tay
mặt cho bản thân. Tơi phân vân mãi khơng biết mình phải làm gì để có thể
giúp các cháu nhớ hết các thao tác vệ sinh mà chuyên đề đã đưa ra một cách
nhanh nhóng nhất?
Mới đầu tơi cho các cháu làm các thao tác tay không và khăn khô
nhiều lần trong ngày. Đồng thời cho lần lượt các cháu ra thực hành với vòi

nước và xà phòng đều đặn 2 lần mỗi ngày. Mỗi cháu khi vệ sinh tôi đều
phải đứng nhắc và thực hành các thao tác cho trẻ làm theo. Lớp có 24 cháu
đồng nghĩa với việc tơi phải thực hiện 24 lần rửa tay và lau mặt. Ngồi ra
cịn phải kết hợp lời nói để hướng dẫn trẻ. Cơng việc không hề đơn giản và
cũng mất tương đối nhiều thời gian của mỗi ngày. Giờ hoạt động vệ sinh
lần nào cũng kéo dài hơn so với quy định làm ảnh hưởng đến các hoạt động
khác mà các cháu mãi vẫn không nhớ hết được lần lượt các thao tác vệ sinh.
Thế nhưng đây lại là một hoạt động rất quan trọng trong việc giữ gìn sức
khoẻ, phịng tránh bệnh tật cho trẻ. Vì vậy bắt buộc trẻ cần phải thực hiện
thường xuyên và đều đặn. Nhưng làm thế nào để trẻ có thể nhớ hết các thao
tác vệ sinh và thực hiện được một cách thuần thục để không làm mất thời
gian cho các hoạt động khác ở trường và quan trọng hơn trẻ biết để có thể
thực hiện vệ sinh đúng thao tác ở mọi lúc, mọi nơi, ở trường, ở nhà và ra
ngồi xã hội? Đó là điều làm tơi trăn trở trong nhiều ngày dài.
Vì vậy ngày từ đầu năm học tôi quyết định chọn đề tai “ Giúp trẻ nhớ
các thao tác vệ sinh và các nhóm thực phẩm” làm đề tài nghiên cứu cho
mình.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận của vấn đề
Để có thể giúp trẻ nhớ hết các thao tác vệ sinh tay và mặt trước hết cô
cần nắm được các thao tác vệ sinh của từng hoạt động rồi phân nhóm các
thao tác theo từng bước “ ở đây tôi chỉ để cập đến các thao tác vệ sinh tay
và mặt”.
Cụ thể với thao tác vệ sinh tay bao gồm lần lượt các bước: Xắn cao
tay áo, đưa 2 tay hứng dưới vòi nước từ cổ tay xuống sao cho ướt hết cả 2
tay. Lấy xà phòng xoa khắp bàn tay và cổ tay. Đưa tay phải cầm cổ tay trái
và xoay tròn rồi ngước lại tay trái xoay tròn cổ tay phải. Tay phải lau mu
3

Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

tay trỏi rồi đổi tay trái lau mu tay phải. Sau đó tay nọ cầm từng ngón của tay
kia và xoay trịn cho 10 ngón. Rồi lồng 2 tay bàn tay vào nhau giữa các
ngón để lau kẽ tay trái và đổi lau kẽ tay phải. Rôi xà 2 tay vào nhau để rửa
lịng bàn tay. Sau đó 5 ngón tay trái chụm lại xoay vào lòng tay phải rồi đổi
lại chụm 5 ngón tay phải xoay vào lịng tay trai. Rồi xả tay dưới vòi nước
cho sạch xà phòng và lau tay với khăn khô.
Thao tác vệ sinh mặt “ Trong chuyên đề trẻ mẫu giáo bé không phải
vệ sinh mặt theo đúng các bước này mµ sẽ được các cơ giáo giúp đỡ thực
hiện. Nhưng lớp tơi chủ nhiệm có 5 cháu 4 tuổi học ghép nên tôi cũng phải
rèn và hướng dẫn các cháu thao tác vệ sinh mặt” bao gồm lần lượt các thao
tác nhỏ sau: Rửa tay sach sẽ, lấy đúng khăn của mình, trải khăn lên tay
phải. Ngón tay cái lau mắt phải, ngón tay trỏ lau mắt trái. Xích khăn lên lấy
phần khăn sạch lau từ trán bên trái qua má xuống cằm,rồi xích khăn lên lau
từ trán bên phải qua má xuống cằm. Xích khăn lên phần sạch lau sống mũi
kéo xuống vuốt lỗ mũi. Xích khăn lau miệng. Vị khăn dưới vịi nước cho
sạch. Trải khăn lên 2 bàn tay. Tay phải lau cổ phía bên trái, tay trái lau cổ
phía bên phải. Trở khăn tay trái lau vành tai và lỗ tai trái. Tay phải lau vành
tai và lỗ tai phải. Hai tay cầm múi khăn lau 2 lỗ mũi. Sau đó bỏ khăn vào
chậu
2. Thực trạng của vấn đề
Mới nghe cũng có vẻ dài và phức tạp, người lớn nếu nghe qua chắc
cũng khó nhớ nói gì các trẻ mẫu giáo bé khả năng nhận thức tư duy còn
thấp làm sao trong 1 sớm, 1 chiều mà nhớ hết được. Tuy nhiên được sự
giúp đỡ động viên của BGH, chuyên môn và đồng nghiệp tôi đã hạ quyết
tâm phải giúp các cháu nhớ và thực hiện thành thạo các thao tác vệ sinh tay
mặt. Trong quá trình giúp trẻ nhớ và thực hành các thao tác vệ sinh tay mặt
tôi đã gặp nhiều thuận lợi và cũng khơng ít những khó khăn
a, Thuận lợi

- Các cháu được học: trường bán trú, các cháu đi học cả ngày.
- Được sự giúp đỡ của các đồng nghiệp. Ban giám hiệu trường và
phòng Giáo dục, phụ huynh học sinh giúp đỡ về cơ sở vật chất.
- Các cháu phần lớn ở cùng lứa tuổi. Trường lớp rộng rãi, thống mát
có đủ đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho vệ sinh.
b, Khó khăn:
4


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

- Mt số cháu chưa hề được đến trường, lớp và một số cháu còn quá
nhỏ do sinh vào những tháng cuối năm. Khả năng nhận thức tư duy còn hạn
chế
- Nhiều cháu chưa từng tự vệ sinh cá nhân tay mặt cho mình
- Các thao tác vệ sinh mới có nhiều thay đổi và nhiều thao tác và
phức tạp hơn các năm trước
- Đa số phụ huynh đều làm nghề nông, và một số phụ huynh lo kinh
tế gia đình, chưa hiểu biết và quan tâm đến giáo dục trẻ.
- Một số cháu được cha mẹ cưng chiều quá mức, muốn gì được nấy,
một số trẻ sống trong mơi trường thiếu lành mạnh từ gia đình.
- Về nhà các cháu vẫn được bố mẹ vệ sinh tay mặt cho và nếu có cho
trẻ làm thì cũng làm chưa đúng các thao tác mà trẻ được học ở lớp
* Với những thuận lợi và khó khăn trên, tơi đã nghiên cứu tìm những
biện pháp giải quyết như sau:
3. Các biện pháp giải quyết vấn đề
* Hệ thống các thao tác cho hoạt động vệ sinh tay mặt quá nhiều so với
trẻ, tôi tóm lượt ngắn gọn các thao tác rửa tay thành 6 bước cơ bản như
sau:
Các bước cho thao tác vệ sinh tay

Bước 1 - Xắn cao tay áo, hứng dưới vòi nước chảy sao cho ướt từ cổ tay
xuống hết lòng bàn tay và xoa xà phòng khắp 2 bàn tay
Bước 2 - Rửa cổ tay và mu tay: Đưa tay phải xoay cổ tay trái rồi tay trái
xoay cổ tay phải. Tiếp tục dùng tay nọ lau cọ mu tay kia
Bước 3 - Xoay trịn rửa từng ngón tay. Và kẽ 2 bàn tay
Bước 4 - Xoa 2 tay vào nhau rửa lòng bàn tay
Bước 5 - Chụm đầu các ngón tay trái xoay vào lịng tay phải và ngược lại
để rửa các đầu ngón tay
Bước 6 - Rửa sạch xà phòng dưới vòi nước sạch và lau tay khô ráo
Các bước cho thao tác vệ sinh mặt
Bước 1 - Lấy khăn rải khăn lên tay. Lấy ngón cái lau mắt phải rồi lấy ngón
trỏ lau mắt trái
Bước 2 - Xích khăn lên phần khăn sạch lau từ trán qua má xuống cằm ( bên
trái và bên phải)
Bước 3 - Xích khăn lên lau từ sống mũi xuống và vuốt phần ngồi của lỗ
mũi cho sạch, xích khăn lên tiếp và lau miệng
5


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

Bc 4 - Cho khăn dưới vòi nước sạch và vò khăn cho sạch rồi vắt cho ráo
Bước 5 - Rải khăn lên 2 tay, tay trái lau cổ bên trái, tay phải lau cổ phía bên
phải
Bước 6 - Trở khăn sang bên phần khăn sạch tay lau 2 vành tai và lỗ tai. Tay
trái lai tai bên trái, tay phải lau tay bên phải
Bươc 7 - Cầm 2 mũi khăn ngoáy 2 lỗ mũi lau lỗ mũi và bỏ khăn vào chậu
Biện pháp này cũng đã giúp các cháu có nhiều tiến bộ. Tuy nhiên
nhiều cháu vẫn chưa nhớ hết được lần lượt bước 1, bước 2, bước 3... phải
làm như thế nào? Gồm những thao tác gì? Biện pháp chưa thực sự hiểu quả

đối với nhiều cháu. Tôi tiếp tục suy nghĩ và đưa ra giải pháp sáng tác các
thao tác vệ sinh tay mặt mới thành bài thơ cho các cháu học thuộc. Và khí
vệ sinh các cháu đọc thơ theo từng bước để nhớ được các thao tác trong các
bước vệ sinh tay và mặt
* Nghiên cứu sáng tác bài thơ giúp trẻ học
Sau nhiều ngày suy nghĩ, chỉnh sửa tôi đã viết ra được 2 bài thơ cho
thao tác vệ sinh tay mặt như sau

Tập rửa tay
Một làm ướt 2 tay
Xoa xà phòng lên nhé!
Hai cổ tay xoay kỹ
Rồi tiếp đến mu tay
Ba các ngón xoay trịn
Và kẽ tay lau sạch
Bốn hai tay xà mạnh
Sao cho sạch trong lịng
Năm chụm đầu các ngón
Xoay vào lịng tay kia
Sau xả sạch xà phịng
Và lau tay khơ ráo!

Tập rửa mặt
Một tay chẳng làm được
Bé phải lau hai tay
Bắt đầu từ mắt này
Ngón cái lau mắt phải
ồi mắt trái lau nhanh
Từ trán lau xuống má
6

Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

i thng xuống cằm ln
Xích khăn lên cho sạch
Lau sống mũi xuống đi
Sau đó đến cái gì?
Cái miệng xinh của bé
Vó khăn sao cho sach
Vắt cho ráo bé ơi
Tay rái lau cổ trái
Tay phải cổ phải thôi
Trở khăn sang bên trái
Hai cái khăn lau liền
Hai mũi khăn cầm chặt
Lau lỗ mũi bé xinh
Bỏ khăn ngay vào chậu
Bé đã lau xong rồi
Với giải pháp này các cháu thực sự rất tiến bộ. Phần lớn các cháu khi
vệ sinh đã biết kết hợp với bài thơ và nhớ được lần lượt các thao tác và từng
bước vệ sinh tay và mặt. Tuy nhiên vẫn còn 1 số cháu do sinh cuối năm khả
năng tiếp thu và ghi nhớ của các cháu đó cịn chậm mà khi về nhà trẻ lại
được bố mẹ về sinh cho hoặc có cho tự vệ sinh cũng vệ sinh theo cách khác
không theo các bước và thao tác trẻ được học. Vì vậy mà tạo ra mẫu thuẫn
giữa cách vệ sinh ở lớp và ở nhà nên sự tiếp thu của trẻ bị phân tán. Hiệu
quả chưa đạt được như cưng ý. Để khắc phục khó khăn này tơi đã phối hợp
cùng phụ huynh trong công tác giáo dục vệ sinh cho trẻ.
* Thông nhất với PH về các thao tác vệ sinh tay mặt để Phụ huynh
hướng dẫn ở nhà đồng nhất với cô

- Tôi lợi dụng buổi họp Phụ huynh đầu năm trình bày với phụ huynh những
chưong trình mà các cháu được học trên trường trong đó có việc các cháu
được học cách tự vệ sinh cá nhân
- Tuyên truyền với phụ huynh về ích lợi của việc giữ gìn vệ sinh và biết vệ
sinh bằng xà phịng nhằm phịng tránh bệnh tật
- Trình bày với Phụ huynh các bước và các thao tác vệ sinh tay mặt theo
chuyên đề mới và kêu gọi phụ huynh phối kết hợp với cô cho trẻ vệ sinh ở
trường cũng như ở nhà đúng tuần tự các bước và các thao tác đồng nhất
- Hàng ngày nhắc nhở phụ huynh những trẻ chưa thực hiện được kết hợp
cùng cô để kèm và hướng dẫn trẻ trong việc vệ sinh tay mặt ở nhà
7


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

- Khớch lệ và khen ngợi những trẻ tiến bộ bằng cách khen ngợi biểu dương
trẻ trước lớp và với phụ huynh
4. Kết quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua một năm học áp dụng nội dung yêu cầu và các biện pháp rèn
luyện các thao tác vệ sinh tay cho lớp MG bé Phú Thuận, nhìn chung cuối
năm học các cháu đã hình thành những thói quen vệ sinh và các thao tác vệ
sinh một cách khả quan.
Đa số các cháu đã thành thạo những kỹ năng rửa tay ở cả 2 lứa tuổi
MG bé và MG nhỡ như:
- Trẻ nhớ tuàn tự các thao tác vệ sinh tay mặt. Nhớ và thuộc các bài
thơ về về sinh để áp dụng trong các thao tác vệ sinh.
- Tự rửa tay đúng lần lượt các thao tác thành thạo với dụng cụ vệ sinh
và xà phòng.
- Biết vệ sinh tay mặt những lúc cần như lúc ngủ dậy, trước và sau
bữa ăn, sau khi đi vệ sinh, khi tay mặt bẩn...

- Trẻ biết tự giác vệ sinh đúng thao tác khi ở trường cũng như ở nhà.
* Kết quả học kỳ I:
75% thực hiện tốt
10% trẻ thực hiện khá
10% trẻ thực hiện ở mức trung bình
5% trẻ yếu kém chưa thực hiện được.
* Kết quả học kỳ II:
100% thực hiện tốt
Bên cạnh đó tôi đã trao đổi với những đồng nghiệp lớp bên cạnh cùng
thực hiện và kết quả rất khả quan. Đặc biệt là với lớp MG 5 tuổi Phú thuận.
Chỉ sau 2 tuần thực hiện hướng dẫn trẻ thực hiện vệ sinh tay mặt mặt theo
bài thơ thì 96% trẻ đã thực hiện thành thạo thao tác vệ sinh tay mặt cho bản
thân. Và sau 3 tuần thực hiện 100% trẻ đã thực hiện tốt.
III. KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa của SKKN
8


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

Giỳp tr giữ gìn vệ cơ thể sạch sẽ chính là việc giúp trẻ ln có thể
lực khoẻ mạnh, phịng chống lại các loại bệnh tật. Trẻ khoẻ mạnh, ít ốm đau
là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình xã hội. Tuy nhiên muốn trẻ ln giũ gìn
cơ thể sạch sẽ cần phải phải giúp cho trẻ ý thức thức được tầm quan trọng
của việc giũ gìn cơ thể sạch sẽ. Rèn luyện cho trẻ ý thức tự giác trong hoạt
động vệ sinh. Muốn trẻ có thể tự giác vệ sinh được nhất thiết trẻ phải biết
thực hiện tác thao tác vệ sinh như thế nào. Muốn vậy những người chăm
sóc giáo dục trẻ ( Phụ huynh và giáo viên) cần phải tập luyện cho trẻ những
thao tác vệ sinh 1 cách thành thạo. Nhiệm vụ hướng dẫn trẻ thực hiện các
thao tác vệ sinh không phải là nhiệm vụ riêng của giáo viên hay của phụ

huynh mà đây là trách nhiệm chung của những người chăm sóc giáo dục
trẻ. Do vậy việc tìm ra biện pháp giúp hướng dẫn trẻ thực hiện các thao tác
vệ sinh nhanh nhất là 1 việc làm thiết thực.
Mặt khác chuyên đề vệ sinh cá nhân cho trẻ là chuyên đề đã được sở
Giáo dục Nghệ An thúc đẩy và là 1 trong những chuyên đề chính mà tất cả
các phịng Giáo dục, các trường MN, các lớp Mẫu giáo cần thực hiện tốt.
Biện pháp quy các thao tác vệ sinh cá nhân thành những bài thơ là 1 biện
pháp hiệu quả giúp các giáo viên hướng dẫn trẻ 1 cách nhanh chóng hơn.
Bên cạnh đó khi trẻ có thể thực hiện thành thạo các thao tác vệ sinh
cá nhân thành thạo trẻ sẽ hình thành thói quen vệ sinh và có những hành vi
văn minh cho bản thân và cho xã hội.
2, Những nhận định chung
Kết quả của việc hướng dẫn trẻ thực hiện các tao tác vệ sinh cá nhân
như mong muốn là nỗ lực của cả cơ, cả trị và của cả các bậc phụ huynh
trong suốt năm học 2010 - 2011. Do vậy việc phối hợp giữa giáo viên, học
sinh và phụ huynh trong công tác hướng dẫn là vô cùng trọng.
Từ những kết quả đã đạt được chúng ta có thể áp dụng các bài thơ vệ
sinh để hướng dẫn trẻ vào những năm học sau. Có thể áp dụng cho các lớp
Mẫu giáo, các trường MN.
3, Bài học kinh nghiệm
- Việc rèn luyện thói quen vệ sinh cá nhân cho trẻ mẫu giáo là vô
cùng quan trọng. Song công việc thật khơng đơn giản. Trình độ nhận thức
tiếp thu của mỗi cháu khác nhau, điều kiện hoàn cảnh sống từng gia đình
9


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

mi chỏu khơng đồng đều vì vậy qua q trình thực hiện tôi nhân thấy
muốn thực hiện tốt việc này, bản thân mỗi giáo viên cần phải:

- Trau dồi kiến thức vệ sinh cần thiết.
- Cơ giáo phải là người có phẩm chất đạo đức tốt, mẫu mực, chịu
khó, kiên trì tìm tịi học hỏi, ln có biện pháp sáng tạo mới trong giảng
dạy và chăm sóc giáo dục trẻ.
- Cơ giáo dành thời gian, chú ý nhiều hơn đến những cháu cá biệt để
có biện pháp giáo dục phù hợp, phải động viên khen thưởng sửa lại kịp thời
cho trẻ nhằm kích thích trẻ thực hiện đúng, và hạn chế những lần thực hiện
thao tác vệ sinh sai.
- Cô giáo phải hết lòng yêu thương các cháu, với tinh thần là người
mẹ thứ hai của các cháu, cô giáo phải nhạy bén trước những diễn biến của
các cháu, hiểu được đặc điểm tâm sinh lý của các cháu, hiểu được hoàn
cảnh sống của từng gia đình.
- Gia đình phải thật sự là mái ấm tình thương của trẻ, bố mẹ phải là
tấm gương sáng để trẻ noi theo, phải quan tâm, yêu thương trẻ, có trách
nhiệm giáo dục trẻ ngay từ khi mới chào đời.
- Tuyên truyền với phụ huynh về công tác rèn luyện các thao tác vệ
sinh cho trẻ. Do đó muốn chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả tốt thì phải có
sự thống nhất phương pháp giáo dục của 2 cơ giáo trong lớp cũng như phải
có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
4, Những ý kiến đề xuất
Trên đây là một vài kinh nghiệm trong việc dạy trẻ những thao tác vệ
sinh cá nhân tay mặt, bản thân tôi đã rút ra sau một năm học và đã thực hiện
tốt. Hy vọng có thể giúp các chị em đồng nghiệp hồn thành tốt trong cơng
tác hướng dẫn rèn luyện trẻ thực hiện các thao tác vệ sinh cá nhân.
Mong các chị em đồng nghiệp, BGH nhà trường, phòng GD thị
xã...các cấp, nghành có liên quan có những ý kiến đóng góp để đề tài hồn
chỉnh hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn
Tây hiếu ngày 10/05/2011
Người viết

10


Nguyễn Thị Hiền MN Tây Hiếu - Thái Hoà

Nguyn Th Hiền

11