TỔNG QUAN VỀ CÂY ACTISO

Chuyên đề: Cây Actiso
(Cynara scolymus Lous)
I.GIỚI THIỆU CHUNG
- Atiso là một lọai cây dược liệu rất phù hợp với khí hậu,
thổ nhưỡng Việt Nam đặc biệt là Đà Lạt.
- Không chỉ là một món ăn đặc sản sang trọng, bổ dưỡng
phục vụ cho các thực khách trong các nhà hàng, gia
đình mà còn được chế biến thành các loại sản phẩm
dược liệu quí có công dụng chữa bệnh và bồi bổ rất tốt
đối với sức khoẻ của con người.
II. Nguồn gốc và phân bố
-
Atisô có nguồn gốc từ miền Nam châu Âu, được người
Cổ Hy Lạp và Cổ La Mã trồng để lấy hoa làm rau ăn.
-
Atisô được trồng đầu tiên ở quanh Naples vào giữa thế kỷ
15.
-
Ngày nay, atisô được trồng chủ yếu ở Pháp, Ý và Tây
Ban Nha, Mỹ và các nước Mỹ Latinh.
-
Atisô du thực vào Việt Nam đầu thế kỷ 20( người Pháp
đưa vào), được trồng ở Sa Pa, Tam Đảo, nhiều nhất là ở
Đà Lạt.
III. Đặc điểm thực vật
- Cây thân thảo cao 1-1,2 m.
- Thân cây có lông mềm, có
khía dọc thân cây.
- Lá to, dài, mọc so le, phiến lá
chia thuỳ ở gốc, mặt trên lá
màu lục, mặt dưới có lông

trắng.
-
Cụm hoa ở trên các
nhánh, gồm nhiều hoa
hình ống và có màu lam
tím.
-
Quả nhẵn và dính với
nhau thành vòng, dễ
tách khi quả chín. Hạt
không có nội nhũ.
1. Thành phần hoá học:
- Cụm hoa chứa 3-3,15% protid; 0,1-0,3% lipid; 11-
15,5% đường , 82% nước, còn có các chất khoáng
như mangan, phosphor, sắt, các loại vitamin:
vitamin A; vitamin B
1
,vitamin B
2
, vitamin C.
100g Actisô cung cấp cho cơ thể 50-70 calo.
- Trong lá cây có chất kết tinh là Cynarin
(C
25
H
24
O
12
. H
2

O).
- Các hợp chất polyphenol có trong lá non nhiều
hơn lá già, ở phiến lá nhiều hơn cuống lá, ở chóp
lá nhiều hơn gốc lá.
2. Tính vị, tác dụng
- Bông Actisô có tính bổ dưỡng khi đã nấu chín,
tăng lực, kích thích, làm ăn ngon, bổ gan, trợ tim,
lợi tiểu, chống độc, gây tiết sữa cho phụ nữ nuôi
con nhỏ.
- Actisô được biết từ lâu nhờ tác dụng lợi mật do
Cynarin và còn có những tác dụng khác như giảm
cholesterol-huyết, bảo vệ gan, làm tăng sự bài
niệu.
- Ở người, Cynarin có tác dụng loại trừ các acid
mật làm giảm cholesterol-huyết và lipoprotein.
- Bông Actisô là
loại rau cao cấp, khi
nấu chín rất dễ tiêu hoá,
dùng trị đau gan, giảm
đau dạ dày, rất cần cho
những người bị bệnh
đái tháo đường.
IV. Kỹ thuật canh tác

Thời vụ: Gieo hạt
tháng 10-11, bứng ra
trồng tháng 1-2

Mật độ: 900-1000

gốc/1000m
2

Đất trồng:
- Làm đất bằng phẳng, giàu chất hữu cơ, sạch tàn dư cỏ
dại,sâu bệnh.
- Vì là loại cây nhiều mùa cho nên đất trồng phải được
bón đầy đủ phân và ít cày bới.
- pH khoảng 6-8 là tốt nhất, nếu pH đất thấp có thể bón
thêm vôi để nâng pH.

Cách trồng: Có 2 cách
 Cách1:
tách những cây non ra và trồng xuống với độ sâu
khoảng 15cm,sao cho đất phủ gần hết ngọn.
 Cách 2:
Gieo hạt, sau khi mọc được hai lá thì trồng cây non
vào bịch.

Sâu hại: sâu
khoang, ốc sên.

Bệnh hại: thối
thân, đốm nâu.
V. Thu hoạch, chế biến

Hoa:

Sau khi trồng 90-100
ngày thì atisô nở hoa.

Mỗi cây có từ 4-7 hoa.

Cắt nụ chừa cuống 3-
5cm.
Lá:

Thường thu hoạch lá khi cây sắp ra hoa hoặc mới
nở hoa.

Lá non chứa nhiều hoạt chất hơn lá già.
Sơ chế:

Hoa, lá , thân, rễ rửa sạch, thái mỏng.

Hấp 5 phút trong hơi cồn sôi rồi phơi hoặc sấy
khô ngay.

Hoặc ngâm trong dung dịch NaCl 5% (muối ăn)
rồi phơi hoặc sấy khô ngay.
VI. KẾT LUẬN:
Với những giá trị mà cây Atiso mang lại phần nào
cho thấy tầm quan trọng của nó trong việc phát triển
kinh tế cũng như cho ra những sản phẩm dược liệu
phục vụ việc chăm sóc sức khoẻ con người.
-
cần lên kế hoạch nhân giống mở rộng diện tích ở
nhữngvùng có điều kiện tự nhiên thích hợp.
-
Bảo tồn tốt nguồn giống để khai thác hết tính năng
loài cây này trong tương lai.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Atiso vị thuốc đông y

/>htm

/>ac-ti-so-2013-mot-loai-thuc-an-bo-duong/view

/>ID=50383&TheLoai=23