Tổng quan về cây Hedyotis Dichotoma keon

Chương 1


TỔNG QUAN















Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan
1
1.1. ĐẶC TÍNH THỰC VẬT
Chi Hedyotis gồm khoảng 180 loài, là những cây thân thảo, thuộc họ Cà phê
(Rubiaceae). Chúng thường mọc ở vùng đất cát, dọc theo bờ sông và các vùng
duyên hải
[29]
. Có khoảng 70 loài thuộc chi Hedyotis ở Việt Nam, chủ yếu là các cây
Hedyotis biflora (L.) Lam, Hedyotis diffusa Willd, Hedyotis corymbosa (L.) Lam,
Hedyotis capitellata var.mollis Piere ex Pit, Hedyotis heynii R. Br….

[5]
Cây An điền lưỡng phân là một cây thuộc chi Hedyotis có tên khoa học là
Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth, thuộc họ Cà phê (Rubiaceae).

Hình 1.1: An điền lưỡng phân
Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth (Rubiaceae)


Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan
2
1.1.1. Mô tả cây
Cỏ nhất niên, cao đến 30 cm, có nhánh dài. Lá không lông, có phiến hẹp, dài
3-5 cm, rộng 3-5 mm, gân phụ không rõ; lá bẹ nhỏ có hai răng. Tụ tán lưỡng phân
đều, thưa ở ngọn nhánh. Hoa nhỏ, màu lam hay tím tím, tứ phân. Nang tròn tròn, to
3 mm, hột nhỏ nhiều.
[5]
1.1.2. Phân bố
Cây mọc ở nơi đất cát, vườn, nhất là dựa biển Phú Quốc.
[5]
1.2. THÀNH PHẦN HÓA HỌC
1.2.1. An điền lưỡng phân (Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth)
Năm 1997, A. S. Hamzah và cộng sự
[12]
đã cô lập từ rễ cây Hedyotis
dichotoma được isovitexin, acid ursolic, hai antraquinon là: 1,4-dihydroxy-2,3-
dimetoxyantraquinon và 2,3-dimetoxy-9-hydroxy-1,4-antraquinon.
Năm 2001, R. Ahmad và cộng sự
[29]
đã cô lập được hai coumarin là scopoletin
và fraxin với cấu trúc như sau.

O
O
OH
OH
OMe
OMe
1,4-Dihydroxy-2,3-dimetoxyantraquinon
OH
H
O
O
OMe
OMe
2,3-Dimetoxy-9-hydroxi-1,4-antraquinon
Acid ursolic
O O
MeO
HO
O Glc
Fraxin
O O
MeO
HO
Scopoletin
HO
COOH
O
OH
O

MeO
O
OH
Glc
Isovitexin





Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan
3
1.2.2. Những cây cùng chi Hedyotis
• An điền bò (Hedyotis diffusa Willd)
[20, 37, 39]

Acid ursolic; acid oleanolic;
β
-sitosterol; stigmasterol; 2-metyl-3-
hydroxyantraquinon; 2-metyl-3-hydroxy-4-metoxyantraquinon; 2,3-dimetoxy-6-
metylantraquinon; 2-metyl-3-metoxyantraquinon; (Z)-6-O-p-metoxycinnamoyl
scandosid metyl ester; (E)-6-O-p-metoxycinnamoyl scandosid metyl ester; (Z)-6-O-
feruloyl scandosid metyl ester; (E)-6-O-feruloyl scandosid metyl ester; (Z)-6-O-p-
coumaroyl scandosid metyl ester; (E)-6-O-p-coumaroyl scandosid metyl ester;
kaempferol 3-O-[2-O-(6-O-E-feruloyl)-
β
-D-glucopyranosyl]-
β
-D-galactopyranosid;
quercetin 3-O-[2-O-(6-O-E-feruloyl)-

β
-D-glucopyranosyl]-
β
-D-galactopyranosid;
quercetin 3-O-[2-O-(6-O-E-feruloyl)-
β
-D-glucopyranosyl]-
β
-D-glucopyranosid;
kaempferol 3-O-(2-O-
β
-D-glucopyranosyl)-
β
-D-galactopyranosid và quercetin 3-O-
(2-O-
β
-D-glucopyranosyl)-
β
-D-galactopyranosid.
• An điền cạnh nhọn (Hedyotis acutangula Champ.ex Born)
[38]

Arborinon; isoarborinol; isoarborinyl acetat; germanicol; taraxerol;
erythrodiol; acid ursolic; acid oleanolic và olean-12-en-3
β
,28,29-triol.
• An điền cỏ (Hedyotis herbacea L.)
[13, 17]

Kaempferol-3-O-arabinopyranosid; kaempferol-3-O-rutinosid; 2,3-dimetoxy-

9-hydroxy-1,4-antraquinon; 2-hydroxymetyl-10-hydroxy-1,4-antraquinon; acid
ursolic; 1,4-dyhydroxy-2,3-dymetoxyantraquinon và 1,4-dyhydroxy-2-
hydroxymetylantraquinon.
• An điền dung Hedyotis symplociformis (Pit.) Phamhoang
[9]

Stigmasterol;
vanilin;
β
-sitosterol; (19Z,22Z)-heptacosa-19,22-dienoat etyl;
triacontanol; acid ursolic; acid oleanolic;
acid 3
β
,13
β
-dihydroxyurs-11-en-28-oic;
etyl-
β
-D-glucopyranosid;
β
-sitosterol-3-O-
β
-D-glucopyranosid và kaempferol 3,7-
O-di
(
α
-L-rhamnopyranosid).
• An điền đầu (Hedyotis capitellata var.mollis Piere ex Pit)
[28, 29, 32]

Capitellin; (-)-isocyclocapitellin; (-)-isocyclocapitellin; (+)-cyclocapitellin;


Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan
4
capitellataquinon A-D; rubiadin; antragallol-2-metyl eter; alizarin 1-metyl eter;
digiferruginol; scopoletin; lucidin-3-O-
β
-glucosid; hedyocapitellin và hedyocapitin.
• An điền đầu nhỏ (Hedyotis microcephala Piere ex Pit)
[3]

Stigmasterol; β–sitosterol; acid ursolic; 5–hydroxymetylfurfural; 3-O-β-D-
glucopyranosyloleannolic; 1’-O-β-D-glucopyranosid; β-sitosterol-3-β-O-D-
glucopyranosid và acid 3-O-α-L-rhamnopyranosyl-(1→3)-β-D-glucopyranosyloleanolic.
• An điền hai hoa (Hedyotis biflora L.)
[11]

Spergulacin; acid ursolic; acid oleanolic; philonotisflavon-7-O-[4”-O-
β
-D-
galactopyranosyl]-
β
-D-glucopyranosid; quercetin; rutin và
β
-sitosterol-3-O-
β
-D-
glucopyranosid.
• An điền hoa nhỏ (Hedyotis tenelliflora Bl.)

[24]

Teneosid A; teneosid B; deacetylasperulosid và scandosid metyl ester.
• An điền lá dày (Hedyotis crassifolia A. DC)
[7]

3
β
-Hydroxyurs-11-en-28(13)-lacton, acid sumaresinolic, acid 3
α
,13
β
-
dihydroxyurs-11-en-28-oic và
β
-sitosterol-3-O-
β
-D-glucopyranosid.
• An điền lá thông (Hedyotis pinifolia Wall.ex G. Don)
[4]

Phytol;
β
-sitosterol; stigmasterol; 2
α
,3
β
,23-trihydroxyolean-12-en ; acid
ursolic; acid oleanolic; 1,6-dihydroxy-7-metoxy-2-metylantraquinon;
β

-sitosterol-3-
O-
β
-D-glucopyranosid; 1,6-dihydroxy-2-metylantraquinon; 3,6-dihydroxy-2-
metylantraquinon và 1,3,6-trihydroxy-2-metylantraquinon.
• An điền lằn (Hedyotis lineata Roxb)
[6]

Stigmasterol; 3
β
-hydroxyurs-12-en-28-al; acid 3
β
-acetoxy-19-hydroxyurs-12-
en-28-oic; 4-hydroxybenzaldehyd; 4-hydroxy-3,5-dimetoxybenzaldehyd; acid
oleanolic; acid ursolic; stigmasterol-3-O-
β
-D-glucopyranosid và 3,5,6-trimetyl-2-
(3-hydroxy-3’,7’,11’,14’-tetrametyl)pentadecylbenzoquinon.
• An điền lớn (Hedyotis hedyotidea (DC.) Hand – Mazz.)
[22]

Deacetylasperulosidic acid etyl ester; hedyotosid; acid asperulosidic;
asperulosid và deacetyl asperulosid.


Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan
5
• An điền nhám (Hedyotis verticillata L.)
[29]

Kaempferitrin.
• An điền tai (Hedyotis auricularia L.)
[16, 25]

Auricularin; acid ursolic; acid oleanolic; stigmasterol và
β
-sitosterol.
• Cóc mẵn (Hedyotis corymbosa (L.) Lamk)
[19, 34]

10-O-benzoyldeacetylasperulosidic acid metyl ester; 10-O-benzoylscandosid
metyl ester; 10-O-p-hydroxybenzoylscandosid metyl ester; 10-O-p-trans-
coumaroylscandosid metyl ester; 10-O-p-cis-coumaroylscandosid metyl ester; acid
ursolic; acid oleanolic; deacetylasperulosid; asperulosid; acid asperulosidic; acid
deacetylasperulosidic; scandosid metyl ester và acid geniposidic.
• Hoàng mao nhĩ thảo (Hedyotis chrysotricha (Palib) Merr.)
[21, 23, 29]

Asperulosid; 6’-acetyldeacetylasperulosid; 6’-acetylasperulosid; asperulosidic
acid etyl ester; hedyosid và chrysotricin.
• Hedyotis lawsoniae (DC.) Wight et ARN
[33, 35, 36]

Acid ursolic; acid oleanolic; acid 3-epiursolic; acid ursonic; acid asiatic; acid
euscaphic; acid oleanonic; acid sumaresinolic; hederagenin; acid arjunolic; acid
betulinic; betulin; acid 3
β
,23-dihydroxyurs-12-en-28-oic; acid 3
β
,24-dihydroxyurs-

12-en-28-oic; acid 2
α
,3
β
,23-trihydroxyurs-12-en-28-oic; hedyotol A; hedyotol B;
hedyotol C; hedyotol D; (+)-pinoresinol; (+)-medioresinol; (+)-syringaresinol; (-)-
dehydrodiconiferyl alcol; hedyotisol A; hedyotisol B và hedyotisol C.
• Hedyotis nudicaulis
[27]

Guaiacin D;
β
-D-glucopyranosyl 3-O-[
β
-D-galactopyranosyl-(1→3)-
α
-L-
arabinopyranosyl]-30-norolean-12,20(29)-dienoat (nudicaucin A);
β
-D-
glucopyranosyl 3-O-[
β
-D-galactopyranosyl-(1→3)-
α
-L-arabinopyranosyl]oleanoat
(nudicaucin B) và
β
-D-glucopyranosyl 3-O-[
α
-L-rhamnopyranosyl-(1→2)-

α
-L-
arabinopyranosyl-(3→1)-
β
-D-glucopyranosyl]oleanoat (nudicaucin C).
Cấu trúc hóa học của một số hợp chất cô lập được từ những cây thuộc chi
Hedyotis được trình bày như sau:


Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan
6
• Alcaloid

N
H
N
OH
HO
Capitellin
N
H
N
O
OH
2
3
13
5
6
7

8
9
10
11
12
1'
2'
3'
4'
5'
6'
7'
8'
(-)-Isocyclocapitellin
9'
N
H
N
O
OH
2
3
13
5
6
7
8
9
10
11

12
1'
2'
3'
4'
5'
6'
7'
8'
(+)-Cyclocapitellin


Chrysotricin Isochrysotricin
N
H
N
H
N
H
N
H
H
N
N
Me
O
OH
Auricularin
N
N

Me
O
OH

N
H
N
O
O
Me
Hedyocapitellin
N
H
N
Me
O
Hedyocapitin


• Quinon
H
H
R
4
H O
O H
R
3
R
1

R
2
1
2
3
4
5
6
7
89
10
11
12
13
14
ABC
R
1
=Me,R
2
=OH,R
3
=R
4
= H
2-Metyl-3-hydroxyantraquinon
R
1
= Me, R
2

= OH, R
3
= OMe, R
4
= H
2-Metyl-3-hydroxy-4-metoxyantraquinon
R
1
= Me, R
2
= OMe, R
3
= R
4
= H
2-Metyl-3-metoxyantraquinon
R
1
= R
2
= OMe, R
3
= H, R
4
= OMe
2,3-Dimetoxy-6-metylantraquinon



Hedyotis dichotoma Koen.ex Roth Tổng quan

7
O
O
OH
OH
R
1
R
2
H
H
H
H
R
1
= R
2
= OMe
1,4-Dihydroxy-2,3-dimetoxyantraquinon
R
1
= CH
2
OH, R
2
= H
1,4-Dihydroxy-2-hydroxymetylantraquinon


R

4
R
3
O
O
R
1
H
H
H
H
R
2
R
1
= R
2
= OMe, R
3
= OH, R
4
= H
2,3-Dimetoxy-9-hydroxy-1,4-antraquinon
R
1
= CH
2
OH, R
2
= R

3
= H, R
4
= OH
2-Hydroxymetyl-10-hydroxy-1,4-antraquinon


O
O
H
R
1
R
3
O
R
2
OH
R
1
=CH
2
OH, R
2
=H,H,R
3
=OH
Capitellataquinon A
R
1

= CH
2
OH, R
2
= H, OH, R
3
= OH
Capitellataquinon B
R
1
= CH
2
OH, R
2
= H, H, R
3
= H
Capitellataquinon C
R
1
= CH
3
, R
2
= H, H, R
3
= H
Capitellataquinon D

O
O
OH
CH
3
H
H
H
H
R
2
R
1
R
1
= OH, R
2
= OCH
3

1,7-Dihydroxy-6-metoxy-2-metylantraquinon
R
1
= H, R
2
= OH
1,6-Dihydroxy-2-metylantraquinon


R = H

3,6-Dihydroxy-2-metylantraquinon
R = OH
1,3,6-Trihydroxy-2-metylantraquinon
O
O
R
CH
3
OHHO

O
O
R
1
R
2
R
3
R
1
=OH,R
2
=CH
3
,R
3
=OH
Rubiadin
R
1

= OH, R
2
= OCH
3
, R
3
= OH
Antragallol-2-metyl eter
R
1
= OCH
3
, R
2
= OH, R
3
= H
Alizarin 1-metyl eter
R
1
= OH, R
2
= CH
2
OH, R
3
= O-
β
-glucosid
Lucidin-3-O-

β
-glucosid
R
1
= OH, R
2
= CH
2
OH, R
3
= H
Digiferruginol